Etapy prac przy

Etapy prac przy

pomiarze osnów

pomiarze osnów

geodezyjnych

geodezyjnych

Wstęp

Wstęp

Ogólne informacje

Ogólne informacje

o osnowach geodezyjnych

o osnowach geodezyjnych

Zasady wykonywania pomiarów i przetwarzania

Zasady wykonywania pomiarów i przetwarzania

danych pomiarowych osnów geodezyjnych

danych pomiarowych osnów geodezyjnych

określają następujące

określają następujące

instrukcje techniczne

instrukcje techniczne

:

:



G-1 „Pozioma Osnowa Geodezyjna”

G-1 „Pozioma Osnowa Geodezyjna”



G-2 „Szczegółowa pozioma i

G-2 „Szczegółowa pozioma i

wysokościowa osnowa geodezyjna i

wysokościowa osnowa geodezyjna i

przeliczenia współrzędnych”

przeliczenia współrzędnych”



O-1/O-2 „Ogólne zasady wykonywania

O-1/O-2 „Ogólne zasady wykonywania

prac geodezyjnych i kartograficznych”

prac geodezyjnych i kartograficznych”

Do instrukcji tworzone są zalecenia i

Do instrukcji tworzone są zalecenia i

wskazówki

techniczno-technologiczne,

wskazówki

techniczno-technologiczne,

nazywane

nazywane

wytycznymi technicznymi

wytycznymi technicznymi

. Ułatwiają

. Ułatwiają

one

osiągnięcie

parametrów

one

osiągnięcie

parametrów

dokładnościowych.

dokładnościowych.

Instrukcje i wytyczne techniczne

Instrukcje i wytyczne techniczne

wydawane są przez

wydawane są przez

Główny Urząd Geodezji i Kartografii

Główny Urząd Geodezji i Kartografii

Pomiar i opracowania osnów geodezyjnych wchodzą

Pomiar i opracowania osnów geodezyjnych wchodzą

w skład

w skład

prac geodezyjnych i kartograficznych

prac geodezyjnych i kartograficznych

.

.

W skład tych prac wchodzą:

W skład tych prac wchodzą:
 zakładanie, pomiar i wyrównanie podstawowych i

szczegółowych osnów geodezyjnych poziomych i
wysokościowych,

 zakładanie osnów grawimetrycznej i

magnetycznej, pomiary i opracowania wyników
pomiarów elementów ziemskich pól:
grawitacyjnego i magnetycznego,

 prowadzenie baz danych osnów geodezyjnych,

grawimetrycznej i magnetycznej,

 utrzymywanie w aktualności osnów geodezyjnych,

grawimetrycznej i magnetycznej (przeglądy,
konserwacje, ewentualne odtwarzanie).

Podział osnowy geodezyjnej:

Podział osnowy geodezyjnej:



osnowę poziomą

osnowę poziomą

,

,

w której

w której

wzajemne położenie punktów na

wzajemne położenie punktów na

powierzchni odniesienia zostało

powierzchni odniesienia zostało

określone w przyjętym układzie

określone w przyjętym układzie

współrzędnych geodezyjnych,

współrzędnych geodezyjnych,



osnowę wysokościową

osnowę wysokościową

,

,

w której

w której

wysokości punktów zostały

wysokości punktów zostały

określone względem przyjętego

określone względem przyjętego

poziomu odniesienia.

poziomu odniesienia.

Podział osnowy geodezyjnej

Podział osnowy geodezyjnej

ze względu na rolę i znaczenie

ze względu na rolę i znaczenie

dla prac geodezyjnych:

dla prac geodezyjnych:



osnowy podstawowe,

osnowy podstawowe,



osnowy szczegółowe,

osnowy szczegółowe,



osnowy pomiarowe.

osnowy pomiarowe.

Klasyfikacja punktów

Klasyfikacja punktów

Osnowę geodezyjną tworzą sieci

Osnowę geodezyjną tworzą sieci

i punkty geodezyjne podzielone na

i punkty geodezyjne podzielone na

klasy dokładności i rzędy. Klasyfikacja

klasy dokładności i rzędy. Klasyfikacja

punktów jest prowadzona odrębnie dla

punktów jest prowadzona odrębnie dla

sieci

sieci

i punktów osnowy poziomej i odrębnie

i punktów osnowy poziomej i odrębnie

dla punktów osnowy wysokościowej.

dla punktów osnowy wysokościowej.

Klasa

Klasa

punktów osnowy chara-

punktów osnowy chara-

kteryzuje dokładność określenia ich

kteryzuje dokładność określenia ich

położenia, po wyrównaniu obserwacji.

położenia, po wyrównaniu obserwacji.

Rząd

Rząd

osnowy geodezyjnej określa

osnowy geodezyjnej określa

kolejność włączania jej do wyrównania.

kolejność włączania jej do wyrównania.

Klasa punktu i rząd

Klasa punktu i rząd

osnowy

osnowy

Punkt zalicza się do klasy na

Punkt zalicza się do klasy na

podstawie stwierdzenia

podstawie stwierdzenia

zgodności z

zgodności z

kryteriami

kryteriami

:

:

1)

Dokładności lokalnej lub
dokładności sieci geodezyjnej,

2)

Konstrukcji geometrycznej
wyznaczenia punktu,

3)

Utrwalenia punktu znakami
geodezyjnymi.

Poziomą osnowę (bez osnowy

Poziomą osnowę (bez osnowy

pomiarowej) dzieli się na trzy

pomiarowej) dzieli się na trzy

klasy:

klasy:



I klasa – punkty osnowy podstawowej,

I klasa – punkty osnowy podstawowej,



II i III klasa – punkty osnowy szczegółowej.

II i III klasa – punkty osnowy szczegółowej.

Punkty wyznaczone przy użyciu

systemów satelitarnych w danej klasie
wyróżnia się indeksem „S” (I

S

, II

S

, III

S

)

Osnowę wysokościową (bez

Osnowę wysokościową (bez

osnowy pomiarowej) dzieli się na

osnowy pomiarowej) dzieli się na

cztery klasy:

cztery klasy:



I i II klasa – punkty osnowy

I i II klasa – punkty osnowy

podstawowej,

podstawowej,



III i IV klasa – punkty osnowy

III i IV klasa – punkty osnowy

szczegółowej.

szczegółowej.

Zależnie od metody wyznaczania i

Zależnie od metody wyznaczania i

rodzaju

współrzędnych

rozróżniamy

rodzaju

współrzędnych

rozróżniamy

punkty

triangu-lacyjne,

poligonowe,

punkty

triangu-lacyjne,

poligonowe,

posiłkowe, wysokościo-we

posiłkowe, wysokościo-we

, które tworzą

, które tworzą

na powierzchni terenu sieci punktów

na powierzchni terenu sieci punktów

geodezyjnych, nazywanych osno-wami

geodezyjnych, nazywanych osno-wami

geodezyjnymi. Ze względu na ich rolę

geodezyjnymi. Ze względu na ich rolę

punkty geodezyjne muszą być w terenie

punkty geodezyjne muszą być w terenie

odpowiednio stabilizowane, a w czasie

odpowiednio stabilizowane, a w czasie

pomiarów sygnalizowane.

pomiarów sygnalizowane.

Etapy prac

Etapy prac

przy pomiarze osnów geodezyjnych

przy pomiarze osnów geodezyjnych

1)

1)

Sporządzenie projektu wstępnego,

Sporządzenie projektu wstępnego,

2)

2)

Wywiad terenowy,

Wywiad terenowy,

3)

3)

Wykonanie projektu

Wykonanie projektu

wykonawczego,

wykonawczego,

4)

4)

Wykonanie obserwacji i pomiarów,

Wykonanie obserwacji i pomiarów,

5)

5)

Stabilizacja punktów,

Stabilizacja punktów,

6)

6)

Sporządzenie dokumentacji.

Sporządzenie dokumentacji.

Etapy prac

Etapy prac

Prace projektowe powinny

Prace projektowe powinny

obejmować:

obejmować:



analizę i ocenę istniejących materiałów geodezyjnych,

analizę i ocenę istniejących materiałów geodezyjnych,

wnioski dotyczące stopnia przydatności i sposobu

wnioski dotyczące stopnia przydatności i sposobu

wykorzystania tych materiałów przy zakładaniu sieci

wykorzystania tych materiałów przy zakładaniu sieci



opracowanie projektu wstępnego w oparciu o wyniki

opracowanie projektu wstępnego w oparciu o wyniki

badań naukowych, analizy materiałów przy zakładaniu

badań naukowych, analizy materiałów przy zakładaniu

sieci

sieci



wywiad terenowy dla ustalenia ostatecznej lokalizacji

wywiad terenowy dla ustalenia ostatecznej lokalizacji

poszczególnych punktów w terenie oraz ustalenia

poszczególnych punktów w terenie oraz ustalenia

elementów konstrukcji sieci do pomiaru

elementów konstrukcji sieci do pomiaru



opracowanie projektu wykonawczego w oparciu o

opracowanie projektu wykonawczego w oparciu o

wyniki wywiadu terenowego

wyniki wywiadu terenowego

Prawidłowość rozmieszczenia elementów konstruk-

Prawidłowość rozmieszczenia elementów konstruk-

cyjnych w zaprojektowanej sieci powinna być potwier-

cyjnych w zaprojektowanej sieci powinna być potwier-

dzona numeryczną analizą dokładności.

dzona numeryczną analizą dokładności.

Dokumentacja projektu wstępnego

Dokumentacja projektu wstępnego

powinna zawierać:

powinna zawierać:



opis techniczny, zawierający wnioski z analizy

opis techniczny, zawierający wnioski z analizy

materiałów

geodezyjnych,

uzasadnienie

materiałów

geodezyjnych,

uzasadnienie

projektu oraz zasadnicze dane charakteryzujące

projektu oraz zasadnicze dane charakteryzujące

projektowaną sieć (struktura, nawiązanie, ilość

projektowaną sieć (struktura, nawiązanie, ilość

punktów, metody obserwacji i wyrównania itp.),

punktów, metody obserwacji i wyrównania itp.),



mapę projektu,

mapę projektu,



szkic projektu,

szkic projektu,



wykaz punktów objętych projektem,

wykaz punktów objętych projektem,



opisy

topograficzne

istniejących

punktów

opisy

topograficzne

istniejących

punktów

objętych projektem,

objętych projektem,



szkice istniejących sieci objętych projektem.

szkice istniejących sieci objętych projektem.

Do podstawowego zakresu prac

Do podstawowego zakresu prac

wywiadu terenowego należy:

wywiadu terenowego należy:



zbadanie wizur pomiędzy sąsiednimi punktami,

zbadanie wizur pomiędzy sąsiednimi punktami,



ustalenie rodzaju i stanu technicznego istniejących

ustalenie rodzaju i stanu technicznego istniejących

budowli oraz możliwości ich wykorzystania,

budowli oraz możliwości ich wykorzystania,



ustalenie i uzgodnienie z użytkownikami nieruchomości

ustalenie i uzgodnienie z użytkownikami nieruchomości

lokalizacji projektowania punktów,

lokalizacji projektowania punktów,



ustalenie rodzajów i wysokości potrzebnych budowli,

ustalenie rodzajów i wysokości potrzebnych budowli,



ustalenie nawiązań punktów bliskich punktów (siatek)

ustalenie nawiązań punktów bliskich punktów (siatek)

przeniesienia współrzędnych i punktów kierunkowych.

przeniesienia współrzędnych i punktów kierunkowych.

Dokumentacja wywiadu terenowego

Dokumentacja wywiadu terenowego

powinna zawierać:

powinna zawierać:



opis topograficzny punktu wraz z danymi po wywiadzie

opis topograficzny punktu wraz z danymi po wywiadzie

terenowym (wariantowe określenie punktu wzajemnej

terenowym (wariantowe określenie punktu wzajemnej

widoczności),

widoczności),



szkic sieci obrazujący wszystkie ustalone wizury,

szkic sieci obrazujący wszystkie ustalone wizury,



wykaz punktów z danymi o budowlach triangulacyjnych i

wykaz punktów z danymi o budowlach triangulacyjnych i

zespołach znaków geodezyjnych, obejmujący punkty

zespołach znaków geodezyjnych, obejmujący punkty

przeniesienia współrzędnych, punkty kierunkowe i

przeniesienia współrzędnych, punkty kierunkowe i

nawiązania geodezyjne punktów bliskich,

nawiązania geodezyjne punktów bliskich,



szkice projektowanych siatek przeniesienia współrzędnych

szkice projektowanych siatek przeniesienia współrzędnych

i nawiązań geodezyjnych punktów bliskich,

i nawiązań geodezyjnych punktów bliskich,



uzasadnienie istotnych zmian w stosunku do projektu

uzasadnienie istotnych zmian w stosunku do projektu

wstępnego.

wstępnego.

Na podstawie projektu wstępnego i

Na podstawie projektu wstępnego i

wywiadu terenowego należy opracować

wywiadu terenowego należy opracować

projekt wykonawczy sieci, w którym

projekt wykonawczy sieci, w którym

należy ustalić:

należy ustalić:



ostateczną konstrukcję

ostateczną konstrukcję

geometryczną sieci,

geometryczną sieci,



rodzaje i wysokości budowli

rodzaje i wysokości budowli

triangulacyjnych,

triangulacyjnych,



nawiązania geodezyjne, punkty

nawiązania geodezyjne, punkty

przeniesienia i punkty kierunkowe.

przeniesienia i punkty kierunkowe.

Dokumentacja projektu

Dokumentacja projektu

wykonawczego powinna

wykonawczego powinna

zawierać:

zawierać:



opis techniczny zawierający całość

opis techniczny zawierający całość

projektowanych prac,

projektowanych prac,



szkic projektowanej sieci, obrazujący jej

szkic projektowanej sieci, obrazujący jej

ostateczną konstrukcją geometryczną,

ostateczną konstrukcją geometryczną,



wykaz punktów uzupełniony zakresem

wykaz punktów uzupełniony zakresem

prac ustalonych w trakcie opracowania

prac ustalonych w trakcie opracowania

projektu wykonawczego,

projektu wykonawczego,



dokumenty robocze wykorzystane oraz

dokumenty robocze wykorzystane oraz

powstałe podczas prowadzenia prac

powstałe podczas prowadzenia prac

wywiadu terenowego.

wywiadu terenowego.

Dokumentacja prac

Dokumentacja prac

obserwacyjnych powinna

obserwacyjnych powinna

zawierać:

zawierać:



zapisy obserwacji,

zapisy obserwacji,



zestawienia zredukowanych

zestawienia zredukowanych

wyników obserwacji,

wyników obserwacji,



opisy topograficzne punktów,

opisy topograficzne punktów,



sprawozdanie techniczne,

sprawozdanie techniczne,



protokóły przekazania znaków

protokóły przekazania znaków

pod ochronę.

pod ochronę.

W wyniku zakończenia prac związanych

W wyniku zakończenia prac związanych

z założeniem sieci powinny być

z założeniem sieci powinny być

sporządzone:

sporządzone:



opis techniczny sieci obejmujący całość prac,

opis techniczny sieci obejmujący całość prac,



szkic obrazujący strukturę sieci,

szkic obrazujący strukturę sieci,



wykaz współrzędnych zawierający:

wykaz współrzędnych zawierający:

a) numery, nazwy, klasy punktów i oznaczenia rodzaju

a) numery, nazwy, klasy punktów i oznaczenia rodzaju

znaków geodezyjnych,

znaków geodezyjnych,

b) współrzędne i wysokości,

b) współrzędne i wysokości,

c) oznaczenia punktów kierunkowych, kąty kierunkowe

c) oznaczenia punktów kierunkowych, kąty kierunkowe

i odległości do punktów kierunkowych,

i odległości do punktów kierunkowych,



opisy topograficzne punktów,

opisy topograficzne punktów,



kartoteki punktów będące zasadniczym źródłem

kartoteki punktów będące zasadniczym źródłem

informacji o punktach i podstawowymi dokumentami

informacji o punktach i podstawowymi dokumentami

przy aktualizacji danych geodezyjnych,

przy aktualizacji danych geodezyjnych,



zbory wyników pomiaru i przetworzonych danych

zbory wyników pomiaru i przetworzonych danych

geodezyjnych - na komputerowych nośnikach informacji.

geodezyjnych - na komputerowych nośnikach informacji.

Stabilizacja punktów

Stabilizacja punktów

szczegółowej osnowy geodezyjnej

szczegółowej osnowy geodezyjnej

Stabilizacja punktów

Stabilizacja punktów

Punkty szczegółowej osnowy geode-

Punkty szczegółowej osnowy geode-

zyjnej powinny być stabilizowane w

zyjnej powinny być stabilizowane w

terenie

znakami

geodezyjnymi,

w

terenie

znakami

geodezyjnymi,

w

sposób i w miejscach zapewniających

sposób i w miejscach zapewniających

ich długoletnie przetrwanie.

ich długoletnie przetrwanie.

O wykonaniu stabilizacji punktu

O wykonaniu stabilizacji punktu

zawia-damia

się

właściciela

lub

zawia-damia

się

właściciela

lub

władającego

daną

nieruchomością

władającego

daną

nieruchomością

zgodnie z obowiązującymi przepisami.

zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Nowo zakładane punkty szczegółowej

Nowo zakładane punkty szczegółowej

osnowy geodezyjnej należy lokalizować

osnowy geodezyjnej należy lokalizować

tak, aby:

tak, aby:



były łatwo dostępne,

były łatwo dostępne,



były stabilne, przy wzięciu pod uwagę rodzaju

były stabilne, przy wzięciu pod uwagę rodzaju

gruntu w powiązaniu ze stosunkami

gruntu w powiązaniu ze stosunkami

wodnymi,

wodnymi,



nie były narażone na zniszczenie,

nie były narażone na zniszczenie,



w miarę możliwości były możliwe do pomiaru

w miarę możliwości były możliwe do pomiaru

przy użyciu systemów satelitarnych,

przy użyciu systemów satelitarnych,



nie budziły sprzeciwu właścicieli

nie budziły sprzeciwu właścicieli

nieruchomości.

nieruchomości.

Centry punktów osnowy poziomej oraz

Centry punktów osnowy poziomej oraz

ich punkty przeniesienia utrwala się:

ich punkty przeniesienia utrwala się:



dwupoziomowo, stosując znaki z betonu lub

dwupoziomowo, stosując znaki z betonu lub

granitu,

granitu,



jednopoziomowo, stosując znaki z metalu,

jednopoziomowo, stosując znaki z metalu,

betonu lub innych trwałych materiałów i

betonu lub innych trwałych materiałów i

zabezpieczając punkt pobocznikami,

zabezpieczając punkt pobocznikami,

umożliwiającymi jego odtworzenie z

umożliwiającymi jego odtworzenie z

dokładnością 0,01 m,

dokładnością 0,01 m,



wieloznakowo, stosując co najmniej trzy znaki

wieloznakowo, stosując co najmniej trzy znaki

ścienne, zależnie od warunków terenowych,

ścienne, zależnie od warunków terenowych,



za pomocą znaków odtwarzalnych,

za pomocą znaków odtwarzalnych,

materializowanych poprzez elementy przenośne.

materializowanych poprzez elementy przenośne.

W szczegółowej

W szczegółowej

osnowie

osnowie

wysokościowej

wysokościowej

rozróżnia się dwa

rozróżnia się dwa

zasadnicze rodzaje znaków

zasadnicze rodzaje znaków

wysokościowych:

wysokościowych:



naziemne

naziemne

, w których repery znajdują

, w których repery znajdują

się nad powierzchnią ziemi, a

się nad powierzchnią ziemi, a

podstawa znaku - na głębokości

podstawa znaku - na głębokości

większej od głębokości zamarzania

większej od głębokości zamarzania

gruntu,

gruntu,



ścienne

ścienne

, którymi są repery osadzone

, którymi są repery osadzone

na ścianach budowli gwarantujących

na ścianach budowli gwarantujących

stabilność posadowienia.

stabilność posadowienia.

Stabilizacja punktów

Stabilizacja punktów

osnowy dwufunkcyjnej

osnowy dwufunkcyjnej

Przy

zakładaniu

osnowy

geodezyjnej

Przy

zakładaniu

osnowy

geodezyjnej

dwufunkcyjnej (punkty osnowy poziomej II lub III

dwufunkcyjnej (punkty osnowy poziomej II lub III

klasy, będące równocześnie punktami osnowy

klasy, będące równocześnie punktami osnowy

wysokościowej III lub IV klasy) należy, w

wysokościowej III lub IV klasy) należy, w

przypadku znaków gruntowych, stosować znaki

przypadku znaków gruntowych, stosować znaki

dwupoziomowe,

w

których

słup

znaku

dwupoziomowe,

w

których

słup

znaku

naziemnego jest osadzony na płycie (znaku

naziemnego jest osadzony na płycie (znaku

podziemnym)

o

wielkości

przekraczającej

podziemnym)

o

wielkości

przekraczającej

wymiar dolnej podstawy słupa, przy czym płyta

wymiar dolnej podstawy słupa, przy czym płyta

ta znaj duje się co najmniej na głębokości 110

ta znaj duje się co najmniej na głębokości 110

cm. Słup powinien posiadać centr punktu z

cm. Słup powinien posiadać centr punktu z

funkcją reperu.

funkcją reperu.

Przykład stabilizacji

Przykład stabilizacji

znaku geodezyjnego osnowy poziomej

znaku geodezyjnego osnowy poziomej

w gruncie

w gruncie

1 – rozmieszczenie znaków;

2 – centrowanie;

Przykład stabilizacji

Przykład stabilizacji

znaku geodezyjnego osnowy poziomej

znaku geodezyjnego osnowy poziomej

w ścianie budynku

w ścianie budynku

1 – właściwy punkt;

2 – ramię zaciskowe;

3 – rurka metalowa;

4 – ściana;

5 – reflektor;

6 – uchwyt;

7 – sygnał;

Przykład stabilizacji

Przykład stabilizacji

znaku geodezyjnego osnowy poziomej

znaku geodezyjnego osnowy poziomej

w ścianie budynku

w ścianie budynku

1 – ramię wkręcane;

2 – zacisk reflektorów;

3 – reflektor;

4 – sygnał z zaciskiem;

5 – ściana;

Przykład stabilizacji

Przykład stabilizacji

znaku wysokościowego (reperu)

znaku wysokościowego (reperu)

w ścianie budynku

w ścianie budynku

Pomiar

Pomiar

Pomiary osnów

Pomiary osnów

geodezyjnych

geodezyjnych

Pomiary geodezyjne mają na celu

Pomiary geodezyjne mają na celu

uchwycenie

zależności

liniowych,

uchwycenie

zależności

liniowych,

kątowych i wysokościowych między

kątowych i wysokościowych między

punktami w celu określenia położenia

punktami w celu określenia położenia

jednych punktów względem innych,

jednych punktów względem innych,

których położenie jest już znane.

których położenie jest już znane.

Aby to wykonać, na powierzchni

Aby to wykonać, na powierzchni

ziemi musi być obrana pewna grupa

ziemi musi być obrana pewna grupa

punktów, dla których określa się

punktów, dla których określa się

w pierwszej kolejności współrzędne

w pierwszej kolejności współrzędne

względem

przyjętego

układu

względem

przyjętego

układu

odniesienia i układu współrzędnych.

odniesienia i układu współrzędnych.

Punkty

te

są

następnie

Punkty

te

są

następnie

wykorzystywane

do

na-wiązania

wykorzystywane

do

na-wiązania

dalszych szczegółowych już pomiarów.

dalszych szczegółowych już pomiarów.

1.

1.

Do pomiaru należy używać instrumentów

Do pomiaru należy używać instrumentów

geodezyjnych w jak największym stopniu

geodezyjnych w jak największym stopniu

posiadających możliwości automatycznego zapisu

posiadających możliwości automatycznego zapisu

i kontroli wyników obserwacji.

i kontroli wyników obserwacji.

2.

2.

Dla instrumentów geodezyjnych prowadzi się

Dla instrumentów geodezyjnych prowadzi się

dokumentację (metrykę), w której zapisuje się

dokumentację (metrykę), w której zapisuje się

przeprowadzone badania kontrolne (podstawowe,

przeprowadzone badania kontrolne (podstawowe,

okresowe, doraźne), odpowiednie dla danych

okresowe, doraźne), odpowiednie dla danych

przyrządów pomiarowych.

przyrządów pomiarowych.

3.

3.

Konieczność przeprowadzania badań kontrolnych

Konieczność przeprowadzania badań kontrolnych

dotyczy tych instrumentów i przymiarów

dotyczy tych instrumentów i przymiarów

geodezyjnych, których użycie może wprowadzać

geodezyjnych, których użycie może wprowadzać

błędy systematyczne do obserwacji i opracowania

błędy systematyczne do obserwacji i opracowania

wyników pomiarów długości i wysokości.

wyników pomiarów długości i wysokości.

Wymogi dotyczące instrumentów

Wymogi dotyczące instrumentów

pomiarowych:

pomiarowych:

Klasyczne metody pomiaru

Klasyczne metody pomiaru

punktów

punktów

Jeśli znane jest już położenie pewnych

Jeśli znane jest już położenie pewnych

punktów (są oznaczone w terenie, mają

punktów (są oznaczone w terenie, mają

określone współrzędne, znajdują się na mapie),

określone współrzędne, znajdują się na mapie),

można określić położenie innych punktów jedną z

można określić położenie innych punktów jedną z

podanych niżej metod.

podanych niżej metod.

Obliczenie współrzędnych płaskich

Obliczenie współrzędnych płaskich

x

x

,

,

y

y

punktu

punktu

P

P

dla pięciu wyżej podanych przypadków

dla pięciu wyżej podanych przypadków

wykonuje

się

za

pomocą

prostych,

wykonuje

się

za

pomocą

prostych,

nieskomplikowanych wzorów.

nieskomplikowanych wzorów.

W

celu

uzyskania

współrzędnych

W

celu

uzyskania

współrzędnych

przestrzennych

przestrzennych

x

x

,

,

y

y

,

,

H

H

punktu

punktu

P

P

oprócz pomiarów

oprócz pomiarów

długości i kątów poziomych należy określić także

długości i kątów poziomych należy określić także

różnice wysokości między tym punktem a

różnice wysokości między tym punktem a

punktami o znanym położeniu. Wykonuje się to

punktami o znanym położeniu. Wykonuje się to

metodą

niwelacji

geometrycznej

lub

metodą

niwelacji

geometrycznej

lub

trygonometrycznej.

trygonometrycznej.

Przykłady osnów geodezyjnych (poziomych)

Przykłady osnów geodezyjnych (poziomych)

poligonowych

poligonowych

a)

ciąg poligonowy zamknięty;

b)

ciąg poligonowy otwarty dwustronnie nawiązany;

c)

c)

ciąg poligonowy otwarty jednostronnie nawiązany;

ciąg poligonowy otwarty jednostronnie nawiązany;

d)

d)

sieć poligonowa składająca się z trzech ciągów poligonowych

sieć poligonowa składająca się z trzech ciągów poligonowych

(I, II, III) nawiązanych do punktów osnowy geodezyjnej

(I, II, III) nawiązanych do punktów osnowy geodezyjnej

wyższego

rzędu

wyższego

rzędu

(

(

K

K

i

i

M

M

,

,

L

L

i

i

N

N

oraz

oraz

P

P

i

i

Q

Q

) z jednym punktem węzłowym

) z jednym punktem węzłowym

W

W

;

;

e)

Sieć poligonowa w układzie lokalnym składająca się z ośmiu
ciągów poligonowych (od I do VIII) z jednym punktem
głównym
G i czterema punktami węzłowymi W.

Pomiary

Pomiary

z wykorzystaniem techniki

z wykorzystaniem techniki

GPS

GPS

Istotną zaletą technologii

Istotną zaletą technologii

GPS

GPS

jest

jest

jej wysoka dokładność wyznaczania

jej wysoka dokładność wyznaczania

współrzędnych wektorów łączących

współrzędnych wektorów łączących

punkty geodezyjne rzędu 10

punkty geodezyjne rzędu 10

-5

-5

do 10

do 10

-8

-8

.

.

Dokładność

ta

jest

możliwa

do

Dokładność

ta

jest

możliwa

do

osiągnięcia niezależnie od pory dnia

osiągnięcia niezależnie od pory dnia

i nocy, odległości pomiędzy punktami

i nocy, odległości pomiędzy punktami

oraz ich wzajemnej widoczności. Proces

oraz ich wzajemnej widoczności. Proces

obserwacji i obliczeń jest całkowicie

obserwacji i obliczeń jest całkowicie

zautomatyzowany, a wyniki otrzymuje

zautomatyzowany, a wyniki otrzymuje

się w postaci cyfrowej nadającej się do

się w postaci cyfrowej nadającej się do

dalszego opracowania.

dalszego opracowania.

Stosuje się dwie

Stosuje się dwie

metody wyznaczania

metody wyznaczania

położenia punktów za pomocą odbiorników

położenia punktów za pomocą odbiorników

GPS

GPS

na powierzchni Ziemi:

na powierzchni Ziemi:



bezwzględną (dokładność kilku metrów),

bezwzględną (dokładność kilku metrów),



względną, tzw. różnicową (dokł. ok. 1cm) .

względną, tzw. różnicową (dokł. ok. 1cm) .

Ze względu na potrzebną dokładność,

do pomiarów punktów osnowy stosuje się
metodę różnicową.

Metoda różnicowa

Metoda różnicowa

Metoda ta umożliwia wyznaczenie różnic współrzędnych

dwóch punktów, w których są ustawiane odbiorniki. Za pomocą
tych odbiorników wykonuje się obserwacje do tych samych
satelitów. Satelity odgrywają rolę stałych punktów (obserwacje są
sprowadzane do jednego momentu), do których wyznacza się
różnice

odległości

na

podstawie

różnic

faz

sygnałów

pochodzących od tego samego satelity i odebranych w obu
odbiornikach. Z zaobserwowanych różnic odległości od co
najmniej 3 satelitów określa się różnice współrzędnych między
jedną stacją odbiorczą a drugą i na tej podstawie, znając
dokładne współrzędne jednej stacji, określa się współrzędne
drugiej. Metoda różnicowa jest dokładniejsza od metody
bezwzględnej, gdyż wiele błędów, np. związanych z refrakcją i
określeniem parametrów orbit, się eliminuje. Dokładność
określenia współrzędnych tą metodą wynosi około 1 cm.

Schemat działania metody różnicowej

Schemat działania metody różnicowej

X, Y, H = ?

Znane: X, Y, H

Obliczenie
poprawek

Do pomiaru sieci techniką GPS używa

Do pomiaru sieci techniką GPS używa

się:

się:



odbiorników GPS, jedno- lub

odbiorników GPS, jedno- lub

dwuczęstotliwościowych,

dwuczęstotliwościowych,

posiadających certyfikat zgodności,

posiadających certyfikat zgodności,

krajowy lub zagraniczny, uznawany

krajowy lub zagraniczny, uznawany

w trybie obowiązujących przepisów,

w trybie obowiązujących przepisów,



anten o określonej wysokości środka

anten o określonej wysokości środka

fazowego anteny, przy zaleceniu

fazowego anteny, przy zaleceniu

używania anten tego samego typu

używania anten tego samego typu

w sesjach obserwacyjnych.

w sesjach obserwacyjnych.

Dokładność

Dokładność

lokalną położenia punktów

lokalną położenia punktów

szczegółowej

szczegółowej

osnowy poziomej

osnowy poziomej

ocenia się na

ocenia się na

podstawie błędów położenia punktów po

podstawie błędów położenia punktów po

wyrównaniu:

wyrównaniu:

Błąd położenia punktu

Klasa

W sieciach

zakładanych przy

użyciu systemów

satelitarnych

W sieciach zakładanych metodami

klasycznymi lub sieciach

klasycznych

z obserwacjami satelitarnymi

II

m

p

 0,03 m

m

p

 0,05 m

III

m

p

 0,07 m

m

p

 0,10 m

Osnowę wysokościową

Osnowę wysokościową

klasyfikuje się na podstawie

klasyfikuje się na podstawie

oceny

oceny

dokładności sieci

dokładności sieci

lub dokładności lokalnej. Kryteria

lub dokładności lokalnej. Kryteria

średnich błędów pomiaru niwelacji

średnich błędów pomiaru niwelacji

m

m

0

0

(dokładność sieci) lub

(dokładność sieci) lub

średnich błędów wyznaczenia wysokości

średnich błędów wyznaczenia wysokości

m

m

H

H

(dokładność

(dokładność

lokalna) dla poszczególnych klas wynoszą:

lokalna) dla poszczególnych klas wynoszą:

Rodzaj osnowy

Klasa

m

0

[mm/km] lub

m

H

[mm]

Podstawowa

I

1 mm/km

II

2mm/km

Szczegółowa

III

4 mm/km

lub

10 mm dla m

H

IV

10 mm/km

lub

20 mm dla m

H

Opis topograficzny

Opis topograficzny

Po

dokonaniu

stabilizacji

punktów

Po

dokonaniu

stabilizacji

punktów

sporządza się

sporządza się

opisy topograficzne

opisy topograficzne

, aby

, aby

ułatwić odszukanie punktów w terenie. Na

ułatwić odszukanie punktów w terenie. Na

główną treść opisu topograficznego

główną treść opisu topograficznego

składa się:

składa się:



szkic sytuacyjny położenia punktu wraz

szkic sytuacyjny położenia punktu wraz

z miarami do najbliższych trwałych punktów

z miarami do najbliższych trwałych punktów

topograficznych jak budynki, ogrodzenia, drzewa

topograficznych jak budynki, ogrodzenia, drzewa

itp.,

itp.,



słowny opis położenia punktu,

słowny opis położenia punktu,



szkic powiązania punktów z punktami

szkic powiązania punktów z punktami

sąsiednimi,

sąsiednimi,



przekrój pokazujący umieszczenie podcentra

przekrój pokazujący umieszczenie podcentra

i znaku naziemnego w stosunku do powierzchni,

i znaku naziemnego w stosunku do powierzchni,



współrzędne punktu, wpisane po dokonaniu

współrzędne punktu, wpisane po dokonaniu

obliczeń.

obliczeń.

Przykład opisu topograficznego

Przykład opisu topograficznego

Wyrównanie

Wyrównanie

Wyrównanie sieci zakładanej bez użycia

Wyrównanie sieci zakładanej bez użycia

GPS

GPS

1)

1)

Wyrównanie sieci, zakładanej bez użycia GPS, wykonuje się

Wyrównanie sieci, zakładanej bez użycia GPS, wykonuje się

na płaszczyźnie odwzorowania, w obowiązującym

na płaszczyźnie odwzorowania, w obowiązującym

państwowym systemie odniesień przestrzennych.

państwowym systemie odniesień przestrzennych.

2)

2)

Wyrównanie wykonuje się ściśle, metodą pośredniczącą. Do

Wyrównanie wykonuje się ściśle, metodą pośredniczącą. Do

obserwacji, zredukowanych ze względu na mimośrody oraz ze

obserwacji, zredukowanych ze względu na mimośrody oraz ze

względu na niepoziomy prze bieg celowych, należy przed

względu na niepoziomy prze bieg celowych, należy przed

wyrównaniem wprowadzić poprawki .ze względu na poziom

wyrównaniem wprowadzić poprawki .ze względu na poziom

odniesienia oraz redukcje na płaszczyznę odwzorowania.

odniesienia oraz redukcje na płaszczyznę odwzorowania.

3)

3)

Przy jednoczesnym wyrównaniu zbioru obserwacji

Przy jednoczesnym wyrównaniu zbioru obserwacji

niejednakowo dokładnych należy stosować odpowiadające im

niejednakowo dokładnych należy stosować odpowiadające im

wagi, które ustala się jako wielkości odwrot nie proporcjonalne

wagi, które ustala się jako wielkości odwrot nie proporcjonalne

do kwadratów błędów średnich tych obserwacji.

do kwadratów błędów średnich tych obserwacji.

4)

4)

Przy wyrównaniu sieci zakładanej bez użycia GPS, należy

Przy wyrównaniu sieci zakładanej bez użycia GPS, należy

obliczać charakterystykę dokładności w postaci błędów

obliczać charakterystykę dokładności w postaci błędów

położenia każdego punktu (mp).

położenia każdego punktu (mp).

Wyrównanie sieci zakładanej przy użyciu

Wyrównanie sieci zakładanej przy użyciu

GPS

GPS

1)

1)

współrzędne punktów sieci wyznacza się w procesie wyrównania

współrzędne punktów sieci wyznacza się w procesie wyrównania

obserwacji w układzie przestrzennym,

obserwacji w układzie przestrzennym,

2)

2)

do wyrównania przyjmuje się tylko niezależne wektory GPS,

do wyrównania przyjmuje się tylko niezależne wektory GPS,

3)

3)

do wyrównania obserwacji GPS dopuszcza się jedynie

do wyrównania obserwacji GPS dopuszcza się jedynie

oprogramowanie, które spełnia następujące warunki:

oprogramowanie, które spełnia następujące warunki:

a)

a)

posiada możliwość obliczania trójwymiarowych przyrostów

posiada możliwość obliczania trójwymiarowych przyrostów

kartezjańskich

kartezjańskich





X,

X,





Y,

Y,





Z

Z

wektora z ich błędami średnimi i

wektora z ich błędami średnimi i

macierzą wag (tak określony wektor jest podstawowym

macierzą wag (tak określony wektor jest podstawowym

elementem obserwacji podlegających archiwizacji),

elementem obserwacji podlegających archiwizacji),

b)

b)

wykonuje wyrównanie przestrzenne w układzie geocentrycznym

wykonuje wyrównanie przestrzenne w układzie geocentrycznym

na elipsoidzie odniesienia,

na elipsoidzie odniesienia,

c)

c)

posiada możliwość wyrównywania wysokości elipsoidalnej

posiada możliwość wyrównywania wysokości elipsoidalnej

h

h

dla

dla

punktów nawiązania (na których przyjęto

punktów nawiązania (na których przyjęto

B, L

B, L

jako stałe) i

jako stałe) i

przyjmowania stałości wysokości

przyjmowania stałości wysokości

h

h

na punktach wyrównywanych

na punktach wyrównywanych

(gdzie z kolei współrzędne

(gdzie z kolei współrzędne

B,L

B,L

podlegają wyrównaniu),

podlegają wyrównaniu),

d)

d)

uwzględnia błędy centrowania i pomiaru wysokości,

uwzględnia błędy centrowania i pomiaru wysokości,

e)

e)

podaje błędy średnie współrzędnych po wyrównaniu,

podaje błędy średnie współrzędnych po wyrównaniu,

f)

f)

wyprowadza informacje o poprawności procesu wyrównania.

wyprowadza informacje o poprawności procesu wyrównania.

Założenie bezbłędności punktów

Założenie bezbłędności punktów

nawiązania

nawiązania



Punkty osnowy poziomej II klasy, zakładanej przy

Punkty osnowy poziomej II klasy, zakładanej przy

użyciu

użyciu

GPS

GPS

, wyrównuje się przy założeniu

, wyrównuje się przy założeniu

bezbłędności punktów nawiązania, którymi są

bezbłędności punktów nawiązania, którymi są

punkty I klasy osnowy poziomej i punkty osnowy

punkty I klasy osnowy poziomej i punkty osnowy

wysokościowej o klasach wyższych od

wysokościowej o klasach wyższych od

projektowanej.

projektowanej.



Punkty osnowy poziomej III klasy, zakładanej przy

Punkty osnowy poziomej III klasy, zakładanej przy

użyciu

użyciu

GPS

GPS

, wyrównuje się przy założeniu

, wyrównuje się przy założeniu

bezbłędności współrzędnych punktów nawiązania,

bezbłędności współrzędnych punktów nawiązania,

czyli punktów I klasy i punktów klasy II

czyli punktów I klasy i punktów klasy II

S

S

,

,

i bezbłędności wysokości punktów osnowy

i bezbłędności wysokości punktów osnowy

wysokościowej o klasach wyższych od

wysokościowej o klasach wyższych od

projektowanej.

projektowanej.