ANATOMIA
NAUKA O:
• Budowie organizmu (opisywanie
narządów, naczyń, nerwów, mięśni)
• Czynności badanych struktur
OSIE CIAŁA
• OŚ PIONOWA(PODŁUŻNA) – prostopadła do
powierzchni ziemi, łączy szczyt głowy z
ostatnim kręgiem guzicznym (oś główna)
• OŚ STRZAŁKOWA – od przodu do tyłu,
prostopadła do osi pionowej i poprzecznej
• OŚ POPRZECZNA LUB POZIOMA – łączy
dwa jednakowo położone punkty po prawej
i lewej stronie ciała. Prostopadła do obu
poprzednich.
• Pozycja anatomiczna w
jest to
położenie ciała człowieka według określonego
wzoru. W oparciu o pozycję anatomiczną powstały
miana położenia i kierunku, płaszczyzny i osie ciała
ludzkiego. Położenie ciała w pozycji anatomicznej:
• postawa stojąca, wyprostowana
• kończyny górne zwisające swobodnie po obu
stronach tułowia
• powierzchnie dłoni zwrócone są do przodu
• głowa i oczy zwrócone do przodu
• pięty złączone
• śródstopie wraz z palcami odwiedzione nieco na
zewnątrz
PŁASZCZYZNY CIAŁA
• pionowe - (na przecięciu płaszczyzny
czołowej i strzałkowej)
• poprzeczne (poziome) - (na
przecięciu płaszczyzny czołowej i
poprzecznej)
• strzałkowe - (na przecięciu
płaszczyzny pionowej i poprzecznej)
HOLOTOPIA
• Jest to położenie narządu w stosunku
do głównych płaszczyzn ciała, np..
• położenie przyśrodkowe lub boczne
(pł. pośrodkowa)
• przedni(brzuszny), tylny (grzbietowy),
powierzchowny, głęboki (pł. czołowa)
• górny, dolny, bliższy, dalszy (pł.
pozioma)
UKŁADY NARZĄDÓW
1.
Ukł. Szkieletowy
2.
Ukł. Stawowy
3.
Ukł. Mięśniowy
4.
Ukł. Trawienny
5.
Ukł. Oddechowy
6.
Ukł. Moczowy
7.
Ukł. Płciowe
8.
Ukł. Dokrewny
9.
Ukł. Sercowo-naczyniowy
10. Ukł. Chłonny
11. Ukł. Nerwowy
12. Narządy zmysłów
13. Powłoka wspólna
Układ szkieletowy
Budowa:
• Chrząstka
• Kości
• Szpik kostny
• okostna
Funkcja
• Podporowa (rusztowanie
dla części miękkich,
przyczepy mięśni)
• Ochronna (mózgowie,
serce, płuca itp..)
• Bierny układ ruchu
• Rezerwuar związków
mineralnych (wapń, fosfor)
• Hemopoeza (wytwarzanie
elementów morfotycznych
krwi)
• Rezerwuar energii (komórki
tłuszczowe)
Budowa kości
• Grubowłóknista
(splotowata) wystepuje
głównie w okresie rozwoju,
a u dorosłych w miejscach
przyczepów ścięgien,
szwach, wyrostkach
zębodołowych)
•
Drobnowłóknista
(blaszkowata) – kość
dojrzała, zbudowana z
blaszek kostnych
1. Kość zbita (zbudowana z
osteonów. W centrum
osteonu znajduje się kanał
zawierajacy naczynia i
nerwy, wystepuje w
kościach długich i
blaszkach kości płaskich)
2. Kość gąbczasta
(zbudowana z blaszek
tworzących siec
rozgałęzionych beleczek,
między którymi znajduje
się szpik czerwony;
wystepuje w nasadach
kości długich, oraz stanowi
śródkoście kości płaskich)
Okostna i śródkostna
• Okostna-bogato unaczyniona i
unerwiona błona włóknista
pokrywająca zewnętrzną
powierzchnie kości
• Śródkostna – błona wyścielająca
beleczki kości gąbczastej, kanały
osteonów oraz jamy szpikowe
Szpik kostny
• Znajduje się w jamach szpikowych
trzonów kości długich, w jamkach
istoty gąbczastej oraz w kościach
płaskich
• Stanowi 5% masy ciała
• Szpik czerwony- u dzieci, u dorosłych
głównie w kościach płaskich
• Szpik żółty – u dorosłych
Rodzaje kości
• Kości długie (np.kość ramienna, udowa)
• Kości krótkie (np. kości nadgarstka)
• Kości płaskie (np. kości sklepienia
czaski, łopatka)
• Kości różnokształtne (np. szczęka, kręgi)
• Kości pneumatyczne (np.szczęka, kość
sitowa)
• Kości trzeszczkowate (rzepka)
SZKIELET CZŁOWEKA
• SZKIELET OSIOWY:
1.
Kości czaszki (28)
2.
Kości kręgosłupa
3.
Kości klatki piersiowej
(żebra i mostek)
• SZKIELET KOŃCZYN
1.
Kości obręczy
kończyny górnej
2.
Kości kończyny górnej
wolnej
3.
Kości obręczy
kończyny dolnej
4.
Kości kończyny dolnej
wolnej
UKŁAD STAWOWY
• RAZEM Z UKŁADEM KOSTNYM
STANOWI BIERNY UKŁAD RUCHU
• PODZIAŁ:
1. Połączenia ścisłe
2. Połączenia ruchome
Połączenia ścisłe
• Więzozrosty (szwy, wklinowanie,
błona międzykostna)
• Chrząstkozrosty (szkliste, włókniste
=spojenia)
• Kościozrosty (skostniałe
chrząstkozrosty szkliste lub szwy)
Połączenia wolne
Stawy (połączenia maziowe)
charakteryzują się obecnością:
1. Powierzchni stawowych
2. Torebki stawowej
3. Jamy stawowej
Są to podstawowe elementy
warunkujące staw.
Budowa stawu
Dodatkowe elementy stawu
• Więzadła stawowe
• Obrąbki stawowe
• Krążki stawowe
• Kaletki maziowe
Rodzaje stawów
• Stawy jednoosiowe
1. Staw zawiasowy np. staw łokciowy,
ruchy zginania i prostowania
2. Staw obrotowy np. stawy
promieniowo-łokciowe, ruchy
nawracania i odwracania
3. Staw śrubowy np. Staw szczytowo-
obrotowy, odmiana stawu obrotowego
Rodzaje stawów- cd.
• Stawy dwuosiowe
1.
Staw elipsoidalny albo kłykciowy np. staw
promieniowo-nadgarstkowy, ruchy
zginania i prostowania; przywodzenia i
odwodzenia oraz kombinacja tych
ruchów, czyli obwodzenie.
2.
Staw siodełkowy np. staw nadgarstkowo-
śródręczny kciuka, ruchy przywodzenia,
odwodzenia, przeciwstawiania i
odprowadzania.
Rodzaje stawów-cd.
• Stawy wieloosiowe (we wszystkich typach
wystepują ruchy w wielu kierunkach;
zginanie, prostowanie, przywodzenie,
odwodzenie, ruchy obrotowe, obwodzenie)
1. Staw kulisty wolny np. staw ramienny
2. Staw kulisty panewkowy np. staw biodrowy
3. Staw nieregularny (zwykle wystepuje w nim
krążek stawowy), np. staw mostkowo-
obojczykowy
Rodzaje stawów-cd.
• Stawy płaskie (mają płaskie
powierzchnie stawowe oraz bardzo
małą ruchomość, określamy je jako
połączenie półścisłe), np. staw
krzyżowo-biodrowy lub piszczelowo-
strzałkowy
Klasyfikacja stawów
• Staw prosty – gdy utworzony jest przez
dwie kości, np. staw ramienny
• Staw złożony – gdy utworzony przez
więcej kości np. staw promieniowo-
nadgarstkowy
• Stawy sprzężone – gdy ruchom w
jednym stawie towarzyszą ruchy w
innym stawie np. stawy skroniowo-
żuchwowe