Walory specjalistyczne

Szlaki turystyczne w
Polsce



To trasy wycieczkowe przeznaczone dla
turystów (pieszych, rowerowych, itd.).
Umożliwiają dotarcie do:

- najciekawszych punktów

topograficznych (z punktu widzenia
turystyki);

- obiektów krajoznawczych:

archeologicznych, krajobrazowych,
przyrodniczych, architektonicznych itp.



Szlaki dzielą się na:
- piesze: nizinne i górskie;
- narciarskie;
- rowerowe;
- konne;



Ponadto wyróżnia się:
- ścieżki dydaktyczne
- szlaki spacerowe;
- w terenach górskich szlaki
dojściowe;

Karpaty

Historia szlaków turystycznych w Polsce

•Pierwsi turyści wędrowali po górach drogami i

ścieżkami, które były powszechnie używane do

komunikacji lub wydeptane przez pasterzy, owce

pędzone na hale. Turystyka odbywała się z

przewodnikiem (pasterze, poszukiwacze skarbów

i ziół, kłusownicy) - znak turystyczny nie był

potrzebny.
•1873r. Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie

potem Towarzystwo Tatrzańskie (1874 r.)

jeden z celi: zachęcanie do zwiedzania gór,

ułatwianie dostępu i pobytu.

Wyznaczanie i znakowanie szlaków
górskich
przez Towarzystwo Tatrzańskie



1874 - rozpoczęto budowę ścieżek i szlaków

turystycznych w górach. Najpierw udostępniono

doliny reglowe w Tatrach, potem inne trasy w Tatrach



1903 - śmiałe szlaki graniowe - Orla Perć



W Tatry wędrują z kubłem farby i pędzlem tak wybitne

postacie jak: ks. J. Stolarczyk, M. Karłowicz i M. Zaruski.

1906 - pierwsze szlaki turystyczne poza Tatrami w

Beskidach:



szlaki w okolicach Babiej Góry znakuje dr H. Zapałowicz



szlaki powstają w Beskidzie Sądeckim



1908 - Kazimierz Sosnowski znakuje szlak Rytro -

Prehyba - Szczawnica

Szlaki górskie



Od 1874 r. rozpoczęto budowę ścieżek i szlaków turystycznych w górach.
Udostępniono doliny reglowe w Tatrach, potem inne trasy w Tatrach aż po
śmiałe szlaki graniowe - Orlą Perć. W Tatrach znakują ks. J. Stolarczyk,

M. Karłowicz i M. Zaruski. Szlaki Babiej Góry znakuje dr H. Zapałowicz.



1923 r. K. Sosnowski - inicjatywa usystematyzowania chaotycznej sieci
szlaków w Karpatach i utworzenia Głównego Szlaku Beskidzkiego



1935 r. PTT ustanowił Górską Odznakę Turystyczną (GOT)



Orla Perć, wysokogórski szlak w Tatrach Wysokich, powstały w l. 1903-06,
przebiegający grzbietem od Zawratu po Krzyżne. Czas przejścia 6-8 godz.
Najtrudniejszy znakowany szlak w Polsce, ubezpieczony klamrami.



Ścieżka nad Reglami, w Tatrach Zachodnich, wśród piętra regla
górnego. Czas przejścia ok. 4,5 godz. Łączy ze sobą reglowe odcinki
szeregu dolin: Bystrej, Białego, Strążyskiej, Małej Łąki, Kościeliskiej,
Lejowej i Chochołowskiej.



Szlak Papieski w Beskidzie Wyspowym i w Gorcach



Główny Szlak Sudecki im. dr M. Orłowicza



Główny Szlak Gór Świętokrzyskich im. prof. Edmunda Massalskiego



Europejski Szlak Dalekobieżny E3

Jakuszyce-Boboszów i Chochołów-

Barwinek.

350 km

od Świeradowa Zdroju w Górach

Izerskich do Paczkowa w Pradolinie Nysy.

W 1947 r. Komisja Sudecka PTT podjęła
decyzję o wyznakowaniu Głównego Szlaku
Sudeckiego (GSS) biegnącego przez
najciekawsze partie Sudetów. W zebraniu tym
uczestniczył również M. Orłowicz.
W 1948 r. przystąpiono do znakowania. Szlak
nie przebiega bezpośrednio przez najwyższą
kulminację Sudetów Zachodnich - Śnieżkę
(1602 m) oraz Sudetów Wschodnich - Śnieżnik
(1425 m), lecz blisko wierzchołków tych gór
tzn. obok schroniska PTTK "Pod Śnieżką" tzw.
Dom Śląski (1400 m), oraz przez schronisko
PTTK "Na Śnieżniku" (1218 m). Szlak
przechodzi przez najwyższy szczyt Rudaw
Janowickich - Skalnik (945 m).

Główny Szlak Sudecki
im. Mieczysława Orłowicza

Główny Szlak
Beskidzki

im. Kazimierza

Sosnowskiego



od Ustronia w Beskidzie Śląskim aż po Wołosate w Bieszczadach;

Główny Szlak Zachodniobeskidzki ciągnący się od Cieszyna do Krynicy

zaprojektował K. Sosnowski. Wyznakowano go w l. 1924-29 .



Odcinek Wschodniobeskidzki - zaprojektowany przez M. Orłowicza w

1925r. Prace nad szlakiem zakończono w latach 1931-35.

Po śmierci Piłsudskiego w 1935r, cały szl. beskidzki od Cieszyna do Kut nad

Czeremoszem, nazwano Szlakiem Karpackim im. Piłsudskiego.

Część "bieszczadzka" wyznakowana w 1954 r. „z siekierą w ręku” od

Komańczy na Halicz (1333 m) przez Władysława Krygowskiego i Edwarda

Moskałłę; w 1975r. został przedłużony do Rozsypańca (1273 m), a w 1984r.

przedłużony do Wołosatego.

W roku 1973 w stulecie polskiej turystyki KTG ZG PTTK nadało niektórym

szlakom imiona wybitnych działaczy turystyki i krajoznawstwa.



GSB przebiega prawie przez wszystkie najwyższe szczyty poszczególnych

Beskidów m.in. przez najwyższy szczyt Beskidów Zachodnich będący

jednocześnie najwyższym szczytem polskiej części Beskidów czyli Babią

Górę - Diablak (1725 m)

Babia Góra zimą

Babia Góra zimą

Połonina Wetlińska
Bieszczadzki Park Narodowy

Główny Szlak Świętokrzyski

im. prof. Edmunda Massalskiego



Dł. 105 km; prowadzi przez najważniejsze pasma G.

Świętokrzyskich: Jeleniowskie, Łysogórskie, Masłowskie,

Tumlińskie, Oblęgorskie.



Przechodzi przez najwyższe kulminację tych gór w

kolejności: Szczytniak (552 m) w paśmie Jeleniowskim,

Łysą Górę (Św. Krzyż, Łysiec) (595 m), Łysicę (612 m)

w Łysogórach.



W Nowej Słupi znajduje się wzniesione w 1938

schronisko PTSM jako wzorzec obiektów z tanimi

noclegami dla młodzieży.



Edmund Massalski /1886-1975/ był wybitnym

regionalistą i przyrodnikiem, utrzymywał kontakty

listowne ze St.Żeromskim - propagatorem i miłośnikiem

Ziemi Świętokrzyskiej.

TURYSTYKA ROWEROWA

Podział według miejsca
uprawiania



Turystyka

rowerowa nizinna



Turystyka

rowerowa górska



Drogi publiczne



Drogi rowerowe



Szlaki rowerowe



Szlaki turystyczne

piesze



Drogi polne



Ścieżki leśne

Europejskie trasy rowerowe
przez Polskę



Europejska Federacja Cyklistów
(EFC) w 1995 r. zaproponowała
stworzenie ogólnoeuropejskiej sieci
składającej się z 12 dalekosiężnych
transeuropejskich tras rowerowych
pod nazwą „Euro Velo”, w tym 5
przez nasz kraj.

Szlaki rowerowe

Szlaki rowerowe nie są tożsame z

"Drogami rowerowymi" w pojęciu

"Prawa o ruchu drogowym". Szlak

rowerowy nie jest znakowany w

sposób ciągły, a tylko w miejscach

tego wymagających.

Dopuszcza się ruch rowerowy po

wszystkich szlakach nizinnych i

górskich, chyba, że zostanie

zabroniony wyraźnym zakazem.

Rajd Kolarski Dookoła Polski



Trasa (ponad 3,5 tys. km) wzdłuż
granicy państwa. Należy odwiedzić
wszystkie wyznaczone przez PTTK
miejscowości i zebrać z nich
potwierdzenia przejazdu.



Mały Rajd Dookoła Polski

samodzielnie opracowana trasa

liczącą ponad 1800 km, o kształcie
okręgu, kwadratu, itp. Wzdłuż trasy
zebrać potwierdzenia przejazdu.

Rowerowy szlak wojny
1409-1411



Czerwińsk,



Lidzbark,



Kurzętnik,



Działdowo,



Grunwald,



Olsztynek,



Olsztyn,



Morąg,



Dzierzgoń,



Malbork,



Kwidzyn,



Radzyń Chełmiński,



Golub-Dobrzyń

Prace nad innymi szlakami



Euro Velo 9

północ-południe

Głuchołazy =>

Świdnica =>

Poznań =>

Bydgoszcz =>

Tuchola =>

wybrzeże



Szlak Odry



Szlak Wisły

Turystyka rowerowa
górska



Znakowane szlaki
turystyczne



Ścieżki leśne
poza parkami
narodowymi,
rezerwatami,
i.t.p.

Turystyka
jeździecka

Szlaki Konne PTTK

Bieszczadzki Szlak Konny

Turystyczna Odznaka

Jeździecka

Beskidzki

Szlak Konny PTTK

Brenna – Zawoja - Szczawnica –
Piwniczna

Wysowa - Krempna – Jaśliska –
Komańcza – Wetlina – Ustrzyki Górne
- Wołosate

Jurajski Szlak Konny PTTK

Sudecki Szlak Konny PTTK

Walory jeździeckie



Wzrost popularności turystyki jeździeckiej – trzyma się

nawet własne konie. Wczasy w siodle, szkółki jeździeckie

– około 1 tysiąca placówek.



Hipoterapia – Polski Związek Hipoterapeutyczny, np.

dzieci z porażeniem mózgowym, wykorzystanie

mniejszego konika polskiego



Hucuły – rasa karpacka, obecnie stadniny w Bieszczadach



Polski Związek Jeździecki



Konkurs Konia Wierzchowego w Białym Borze



Aukcje międzynarodowe (Janów Podlaski, Książ)



Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa w Warszawie

Koniki huculskie

Zachowawcza Hodowla Konia Huculskiego w

Wołosatem (Bieszczadzki Park Narodowy)

pod opieką Akademii Rolniczej w Krakowie

Stada i stadniny



Stadnina Koni w Janowie

Podlaskim – należy do

najstarszych



Stado Ogierów w Sierakowie



Książ

Walory narciarskie



Narciarstwo zjazdowe



Narciarstwo nizinne (śladowe,
biegowe)

Kolej gondolowa

na Jaworzynę Krynicką

Narciarstw
o zjazdowe
i
snowboard



Tatry



Beskidy



Sudety, szczególnie
Karkonosze



G. Świętokrzyskie

•Jura
•Lubelszczyzna
•Mazury i Suwalszczyzna
•Sztuczne stoki

Zimowe walory
krajobrazu

Długość okresu trwania pokrywy
śnieżnej



Zależy od opadów i temperatury < 0

o

C



Wędrówki narciarskie >10 cm śniegu

20-30 dni w Polsce W, 30-50 dni w

Polsce E

do 120 dni w górach

Narciarstwo zjazdowe >20 cm śniegu

<20 dni w Polsce W, 20-30 dni w Polsce NE
20-40 dni na wyżynach, >100 dni w górach

Długość okresu wędrówek
narciarskich

Długość okresu przydatności do narciarstwa zjazdowego

Długość okresu dla narciarstwa

zjazdowego

w Karpatach

Okres korzystania z narciarstwa w

Sudetach

Sudety

Narciarstwo zjazdowe

Narciarstwo śladowe

Przydatność gór Polski do narciarstwa
zjazdowego

K A R P A T
Y

S U D E T
Y

Tatry

Beskid
Śląski

Beskid

Żywiecki

Beskid
Wysoki

Gorce

Beskid
Sądecki

Bieszczady

Beskid Niski

Karkonosze

Masyw Śnieżnika

W woj. dolnośląskim jest ponad 120 wyciągów

narciarskich.



Karpacz -

zimowa stolica Dolnego Śląska (23 wyciągi,

m.in. wyciąg krzesełkowy "Zbyszek„ na zboczach Kopy
(1350 m n.p.m.) i trasy narciarskie.



Szklarska Poręba

- jeden z najbardziej dynamicznie

rozwijających się ośrodków w kraju. (ok. 20 wyciągów)
m.in. kompleks Ski Arena na stokach Szrenicy. Kompleks
ten dysponuje ok. 20 km nartostrad, z czego 10 km jest
sztucznie dośnieżanych.



Zieleniec

k/Dusznik Zdroju (ok.20 wyciągów)



Czarna Góra k/Stronia Śląskiego (8 wyciągów + kolej
linowa. Długość nartostrad na stokach Czarnej Góry 8 km.



Woj. śląskie - 110 wyciągów narciarskich



Szczyrk - największym kompleksem narciarskim jest
„Czyrna-Solisko” na stokach Skrzycznego, blisko 22
km nartostrad.



Wisła - największym kompleksem narciarskim jest
"Stożek".



Ustroń – Czantoria



Bielsko-Biała – Szyndzielnia



Korbielów - kompleks narciarski w masywie Pilska -
najwyższej po Kasprowym narciarskiej górze kraju.



Brenna, Istebna, Koniaków, Jeleśnia, Rajcza,
Zwardoń



Zawoja



Zakopane - największy ośrodek narciarski w

Polsce

(>30 wyciągów), trasy w rejonie Kasprowego,

kolejka linowa +2 kolejki krzesełkowe na Hali
Goryczkowej i Gąsienicowej.



Bukowina Tatrzańska, Białka Tatrzańska



Czorsztyn, Szczawnica (kolejka na Palenicę)



Jaworzyna Krynicka,



Wierchomla



W Bieszczadach nie ma jednego
większego ośrodka narciarskiego.
Większość wyciągów rozproszona w
małych miejscowościach. Zimową
stolicy regionu są Ustrzyki Dolne



na stokach góry Jasło planuje się
wybudowanie stacji narciarskiej
"Cisna", z 4-osobową kolejką
krzesełkową + orczyki

Walory dla turystyki wodnej
dla uprawiania kajakarstwa,
żeglarstwa, windsufringu, kanoingu,
raftingu



Do oceny przydatności wód powierzchniowych

dla turystyki uwzględniane są: wielkość

powierzchni wodnej, wielkość przepływu,

zmienność stanu wody, temperaturę wód,

spadek, szybkość prądu i przepływ, szerokość

koryta, rodzaj brzegów, rodzaj dna, klasę

czystości wody i przezroczystość. Należy znać

zjawiska specjalne na danym cieku lub akwenie

(wiatry, fale, prądy).



 Pożądane naturalne cechy rzek i jezior: czystość

wód, powietrza i brzegów, lesistość okolicy,

pagórkowatość okolic, dostępność brzegów.

Rzeki



W Polsce jest 159 ważniejszych rzek,
mających sumaryczną długość prawie 20
tys. km.



Z tego ponad 11 tys. km wytypowano dla
potrzeb turystyki wodnej.



Ważniejszych szlaków kajakowych jest
ponad 160 o długości niemal 8 tys. km



Szlaków żeglarskich na rzekach 4 tys.
km.



Szlaków o walorach międzynar. 1600 km.



Stopień trudności rzek najczęściej
związany jest ze spadkiem koryta,
podawanym w metrach na kilometr
biegu rzeki, czyli w promilach

o

/

oo



Rzeki łatwe mają spadek < 1

o

/

oo

-

nadają się do pływania z całym
ekwipunkiem biwakowym w kajaku

Kajakarze wolontariusze sprzątają szlaki
mazurskie

Główne szlaki kajakowe



Brdy



Czarnej Wody
(Wdy)



Drawy



Raduni



Pasłęki



Krutyni



Rospudy



Czarnej Hańczy

•Dunajca
• Popradu
•Sanu

Drawa

Czarna Hańcza



niektóre rzeki Pomorza (Słupia, Łeba, Radunia),

podobne do rzek górskich, mają spadek ok. 3

promili - można po nich pływać wyłącznie

kajakami poliestrowymi, bez bagażu.



Spływy: Rega, Ukleja, Wieprza, Zbrzyca,

Łobżonka, Rurzyca, którą zachwycał się Karol

Wojtyła, niełatwa Gwda



traktowane jako rzeki górskie Wel, Łupawa,

Wełna i Płociczna



niełatwy szlak Drawy prowadzący przez PN



także nizinny szlak Pilicy oraz Obra z kanałami



szlak Jegrzni i Biebrzy przez Biebrzański PN



Labirynty Narwi na odcinku Suraż - Rzędziany,

leśnej Narewki w granicach Białowieskiego PN

Kanał Mazurski – śluza Guja
k/Wegorzewa



Żelbetonowa śluza z zachowanymi
urządzeniami i wrotami



Różnica poziomów 10 m

Rega



Uchodzi do Bałtyku w Mrzeżynie. Szlak

nadający się do spływania wynosi 137 km,

zaczyna się w Świdwinie - mieście z gotyckim

kościołem, zamkiem i fragmentami murów

obronnych. Po drodze jest kilka długich i

wąskich jezior oraz ciekawych, zabytkowych

miast, np. Płoty z renesansowym zamkiem

czy stare, portowe Gryfice albo Trzebiatów

(gotycki kościół, zamek). Trasa trudna -

przeszkody, przenoski (zapora i elektrownia),

niskie mostki. Średni spadek 82 cm/km.

Krutynia



Najsłynniejszy nizinny szlak kajakowy, łatwy, 134

km długości i niewielki spadek (24 cm/km),



Płynie się wśród borów Puszczy Piskiej i po

Wielkich Jeziorach Mazurskich, w sumie przez 15

jezior.



Początek w Botowie nad J. Gielądzkim, ew. w

Sorkwitach nad j. Lampasz, koniec w Jabłoni k/

Piszu.



Liczne rezerwaty: Czapliniec Ławny Lasek,

Królewska Sosna, Krutynia z pływającymi wyspami



mazurskie wsie z licznymi atrakcjami: klasztor

Filiponów w Wojnowie, Park Dzikich Zwierząt

w Kadzidłowie.

Galeria ze szlaku Krutyni

Czarna Hańcza



Przepiękny i łatwy szlak

(spadek 72 cm/km)



Początek nad J. Wigry w

Wigierskim PN. Na półwyspie

zabytkowy klasztor



Płynie się przez Puszczę

Augustowską

51 km do Kanału

Augustowskiego



Kanałem z 1. poł. XIX w. i

jeziorami można płynąć dalej

aż do Biebrzy (70 km, spadek 8

cm/km).



Na trasie do Augustowa jest 7 

ręcznie obsługiwanych śluz.

Wyspa na
Jez. Wigry

Jezioro Wigry

Rzeka Czarna Hańcza

Biebrza -



Płynie się wśród rozległych bagien, z dala od

cywilizacji i ludzkich siedzib. Od Dębowa do

ujścia do Narwi 85 km dł. Biebrza płynie wolno,

spadek 17 cm/km. Szlak b. atrakcyjny dla

miłośników przyrody, lepiej płynie się

większymi „kanu”, koniecznie z aparatem lub

kamerą.



Spływ rozpoczyna się od J. Rajgrodzkiego, rzeką

Jegrznią i kanałem Woźnawiejskim do Biebrzy



trasa przez Biebrzański Park Narodowy,

w bezpośrednim sąsiedztwie Czerwonego

Bagna - jednego z najstarszych rezerwatów

w Polsce



Należy uzyskać zezwolenie z dyrekcji PN. Szlak

zamknięty w okresie ptasich lęgów (IV-VI)

Dunajec



Najważniejsza dla kajakarzy

górska rzeka Polski.



Szlak z Nowego Targu

do ujścia Dunajca do Wisły 197 km
Najpiękniejszy jest przełom przez Pieniny z

Nidzicy do Szczawnicy, wśród kilkusetmetrowych
pionowych skał. Na tym odcinku jest największy
spadek - do 400 cm/km.



Dunajec jest tu trudny, z rwącym nurtem i
licznymi głazami. Poniżej Nowego Sącza
łagodnieje.



Warto zwiedzić zamek w Nidzicy, ruiny zamku w
Czorsztynie, Szczawnicę i wejść na Trzy Korony.

Przełom Dunajca – widok z Trzech Koron

Walory
żeglarskie

Jacht Głowacki

Walory żeglarskie



Bałtyk:



Zatoka Pomorska



Zatoka Gdańska z

Zatoką Pucką



Zalew Szczeciński



Zalew Wiślany

Ośrodek w Trzebieży
Nad Zalewem Szczecińskim

Porty nad Zalewem Wiślanym



Kąty Rybackie

- Port rybacki
- Yacht Club "Barkas"



Krynica Morska - Port pasażerski i jachtowy



Piaski – Port



Nowa Pasłęka – Port



Frombork - Port pasażerski, jachtowy i rybacki



Tolkmicko - Port rybacki i jachtowy



Suchacz - Port rybacki i jachtowy



Elbląg - Port morski, Przystanie: Jacht Klubu

"Wodnik", Harcerskiego Ośrodka Wodnego "Bryza",

Przystań kajakowa "Energetyk - Polonia"

Jeziora



Jezior o powierzchni > 1 ha jest
w Polsce ponad 9 tysięcy.



Na pojezierzach w Polsce
północnej jest ich najwięcej.

Jezioro Bełdany na

Mazurach

Jeziora



Śniardwy 114 km

2



Mamry 104
km

2



Jeziorak



Niegocin



Roś,



Wielimie



Tałty



Nidzkie



Wigry



Gopło



Drawsko

Jezioro Wigry

•Łebsko 71

km

2

•Dąbie 56

km

2

•Miedwie 35

km

2

•Gardno
•Jamno

Jeziora Pojezierzy



Szlak Wielkich Jezior Mazurskich

Mikołajki

Giżycko –
ośrodek
żeglarski LOK

Giżycko - C

entralny Ośrodek Sportu

nad

jez. Kisajno



port, czartery jachtów, slipowanie łodzi



wypożyczalnia sprzętu turystycznego



zaplecze sportowo-rekreacyjne



holowanie narciarzy wodnych i rejsy

spacerowe



bar i restauracja, parking strzeżony

Wygryny k/Ukty – „Letni Ogród”

Przy szlaku żeglownym jeziora Bełdany znajduje się największy

na Mazurach nowo wybudowany port jachtowy o klubowej

funkcji z basenem portowym 3 ha

Turystyka nurkowa



Nurkowanie powietrzne (z rurką)



Nurkowanie z tlenem



Nurkowanie do wraków na Bałtyku

Lazurowe Wybrzeże

Szkolenia nurkowe (np. w Giżycku)



NURKOWANIA POD LODEM



NURKOWANIA W SUCHYM SKAFANDRZE



NURKOWANIA NOCNE, NURKOWANIA GŁĘBOKIE

Wspinaczka skałkowa - TATRY



W skale granitowej: Hala

Gąsienicowa (Kościelec,

Świnica, Granaty, Kozi Wierch),

Morskie Oko (Mnich,

Mięguszowiecki Szczyt, Żabi

Koń), Dolina Pięciu Stawów

Polskich (Zamarła Turnia)



W skale wapiennej:

- dolinki reglowe,
- Dolina Kościeliska  

JURA



OKOLICE KRAKOWA:



Dolinki podkrakowskie: Bolechowicka,

Kobylańska, Dolina Będkowska, Dolina

Kluczwody, Ostańce Jerzmanowickie, skałki

Grzbietu Tenczyńskiego



kamieniołomy k/Krakowa: Krzemionki,

Zakrzówek - Skałki Twardowskiego



OKOLICE CZĘSTOCHOWy: Olsztyn,



OKOLICE ZAWIERCIA:

Rzędkowice, Podlesice, Kroczyce,
Podzamcze, Okiennik Wlk.,
dolina Wiercicy

Wędrowiec Ojcowski

Dolinki Podkrakowskie



Dolinka Będkowska: największa ściana

wapienna w Jurze – Sokolica, sławetna

tzw. Dupa Słonia, Primadonna, Będkowski

Playboy



Dolinka Kobylańska: Gnój Turnia, Bodzio,

Mnich, Kula



Dolinka Bolechowicka: Filar Abazego,

Ostra Turniczka, Poprzeczna Grzęda,

Zamarła Turnia

SUDETY

KOTLINA KŁODZKA - Góry Stołowe

Ostańce w Górach Stołowych

SUDETY

OKOLICE JELENIEJ GÓRY –
Sokoliki i inne skały

Rudaw Janowickich

BESKIDY I PODKARPACIE



OKOLICE KROSNA - Skały
Czarnorzeckie



OKOLICE GORLIC - rejon skalny
Żurowa, Ciężkowice - Skamieniałe
Miasto



BIESZCZADY: rejon skalny Leski
Kamień, kamieniołom w Komańczy

POLSKA NIZINNA



Sztuczne ścianki w wielu klubach i

szkołach



WARSZAWA: murki przy trasie

Łazienkowskiej, bunkry w Janówku,

Beniaminowie, Czosnowie



POZNAŃ: fosy Cytadeli



SZCZECIN: łuk amfiteatru, Park

Kasprowicza



GDAŃSK: mosty na Bretowie, wiadukt

w Rutkach

Speleologia

Wlk. Jaskinia
Śnieżna w Tatrach

Speleologia



Jura Krakowsko-
Częstochowska

Jaskinia
Nietoperzowa

Jaskinia Niedźwiedzia



w Masywie Śnieżnika
– w Kletnie



kilkupoziomowa,
wilgotna, ciągle się
tworzą nacieki



Trasa turystyczna

Jaskinia Raj



W Zgórsku
k/Kielc



Trasa turystyczna

z

przewodnikiem

dł. 240 m

Jaskinia
Mylna



w Dolinie

Kościeliskiej



samodzielne
zwiedzanie

Wiadukty w Stańczykach



wzniesione nad rzeczką Błędzianką w roku

1926. Arkadowe wiadukty z filarami i

ażurowymi barierkami przypominają

starożytne akwedukty, wys. ok. 32 metrów

Dworzec na Pętli Boryszyńskiej

Międzyrzecki Region Umocniony

Festiwal 2002
Lubuskie Dni Chaosu

Paralotniarstwo



Skrzyczne – Beskid Śląski

Paralotniarstwo

Gdzie latać?



W górach: Góra Żar - Międzybrodzie

Żywieckie



Skrzyczne – Szczyrk



Czarna Góra k/ Bystrzycy Kłodzkiej w

Sudetach



Łysiec w Górach Świętokrzyskich



Na klifach: Trzęsacz, Władysławowo



lotnisko areoklubu: Bezmiechowa

k/Rzeszowa

Wędkarstwo



Amatorskie łowienie ryb na wędkę, zgodnie

z przepisami, uwzględniając wymiary

ochronne i okresy ochronne poszczególnych

gatunków ryb oraz ustalone zwyczaje.



Wyróżnia się wędkarstwo popularne

i sportowe.



W 1879 r. powstało Krajowe Towarzystwo

Rybackie.



Wędkowanie nie powinno być kłusowaniem

ani nadużywaniem zasobów przyrody.



Łowić można w różnych akwenach:



rzekach nizinnych i górskich,



jeziorach naturalnych i sztucznych



w morzu.



Popularne stało się odpłatne łowienie w

specjalnie zarybionych stawach.



Gatunki ryb występujące w danym

akwenie zależą od warunków panujących

w zbiorniku i od czystości wody

karp

Rzeki nizinne



brzana – z rodziny karpiowatych,



certa – karpiowata, wędrowna, w całej Odrze i Wiśle
wraz z dopływami oraz w rzekach przymorskich.



leszcz - karpiowaty,



sandacz - ryba drapieżna z rodziny okoniowatych,



sum, szczupak - najbardziej znana śródlądowa ryba
drapieżna.



kleń, boleń, jelec, jaź, krąp, okoń, płoć, jazgarz,
szczupak, lin, leszcz, ukleja, karaś, karaś
srebrzysty, piskorz, koza, sum, ciernik, sandacz,
kiełb, śliz, różanka, miętus, węgorz, słonecznica.

Zalew Zegrzyński



Z powodzeniem można tu
łowić

liny, leszcze, bolenie,

szczupaki, sumy, karpie,
węgorze, okonie, sandacze,
karasie, płocie

, a także

sapy

.



Łowiska zegrzyńskie
odwiedzają przede wszystkim
amatorzy spinningowania, ale
również i gruntowi pogromcy

sumów i karpi

, które osiągają

tu ogromne rozmiary.

Rzeki bystre i czyste



lipień

- jedna z najpiękniej ubarwionych

ryb słodkowodnych,



łosoś

- ryba dwuśrodowiskowa, przebywa

i żeruje w morzu, na tarło wpływa jednak

do rzek, nieraz do kilkuset km od ich

ujścia, gdzie w szybkim nurcie, na

piaszczysto-żwirowym dnie odbywa tarło,



pstrąg,



troć

– łososiowata

Przełom Bardzki Nysy Kłodzkiej



Wspaniała, typowa "kraina

pstrąga

i lipienia

", które na odcinku tym

występują obficie.



Można złowić tu grubego

tęczaka,

brzanę

oraz wielką, choć rzadką tu

świnkę

.

Jeziora



leszcz,



lin,



okoń,



szczupak,



węgorz

- aktywny nocą, żywi się

głównie fauną denną i drobnymi
rybami

Zarybianie wód



jeden z podstawowych zabiegów w gospodarce
rybackiej - wpuszczanie do wód śródlądowych
pożądanych gatunków ryb w odpowiednim
wieku. Do najważniejszych gatunków, którymi
zarybia się rzeki, należą:

pstrąg, lipień, troć,

łosoś, szczupak i sandacz

, do jezior wpuszcza

się:

sieję, sielawę, karpia, węgorza,

szczupaka i sandacza

.



Zasady wędkowania określa Polski Związek
Wędkarski.

Walory wędkarskie



Dolnośląskie: Mietków, przełom bardzki Nysy
Kłodzkiej



Śląskie: górna Wisła (Wisła Malinka), Ustroń,
Brennica, górna Warta, Zbiornik Rybnicki



Małopolskie: Dunajec, Zalew Rożnowski,
Zbiornik Czorsztyński



Podkarpackie: San



Lubelskie: Husynne, Jez. Wytyckie, Zalew
Krynicki



Podlaskie: Bug, Czarna Hańcza, Narew,
jeziora: Rajgrodzkie, Gaładuś, Kalejty,
Szurpiły, Wigry,



Mazowieckie: Bug, Narew, Zalew
Zegrzyński,



Kujawsko-pomorskie: Brynica, Prusina,



Lubuskie: Bóbr,



Wielkopolskie: Jez. Łagowskie i
Trześniewskie, Jez. Bytyń, Noteć



Zachodniopomorskie: Drawa, Jez.
Tuczno, plaża w Mielnie,
Pokrzywnica, Stara Rega



Pomorskie: Jez. Wdzydze



Mazursko-warmińskie: Jez.
Święcajty, Jez. Wukśnik,Łyna, Jez.
Orzysz, Jez. Mamry, Jez. Lampasz,
Jez. Dobskie

pstrąg

muflon

wilk

Walory myśliwskie



Łosie



Jelenie



Daniele



Sarny



Dziki



Muflony



Borsuki



Tchórze,



Kuny (leśne i
domowe)



Lisy



Jenoty,



Norki
amerykańskie



Piżmaki



Zające szaraki,



Dzikie króliki



Sarna - najbardziej rozpowszechniony i

najmniejszy przedstawiciel zwierzyny płowej



Jeleń europejski - drugi pod względem

wielkości gatunek w Polsce



Daniel - do Polski sprowadzony w XVII w.

jako zwierzę parkowe, zaaklimatyzował się

do tego stopnia że obecnie można go

spotkać na terenie prawie całej Polski.

Najbardziej lubi lasy liściaste i mieszane.

Ptactwo



Bażanty



Kuropatwy



Kaczki:

-

krzyżówki,

-

cyraneczki,

-

głowienki,

-

czernice



Gęsi:

- gęgawy,

-

Zbożowe,

-

białoczelne



Czaple siwe



Łyski



Gołębie
grzywacze



Słonki



Jarząbki



Niektóre zwierzęta występują
powszechnie:



sarny, dziki, zające, kuropatwy



inne rzadziej i tylko w określonych
regionach:

łosie, daniele, cietrzewie



rzadko w małych populacjach:

muflony, wilki, rysie, głuszcze

głusz
ec



Rok łowiecki od 1 IV.



Możliwość pozyskania cennych trofeów, zajmujących

wysokie lokaty wg oceny Międz. Rady Łowieckiej



wystawy łowieckie – poroża jeleni



Hubertus 3.XI. - Imprezy związane z patronem

myśliwych – św. Hubertem,



Konkurs Sygnalistów Myśliwskich grania na rogu

myśliwskim o Róg Wojskiego



Odstrzał żubrów – jeśli ich pogłowie przekroczy

naturalną pojemność siedliska, eliminuje się

konkretne sztuki

Pogłowie w tys. sztuk
(2007)

Łosie

Danie

le

Muflo

ny

Jele

nie

Sarny

Dziki

Lisy

Zają

ce

Bażan

ty

Kuro

patwy

5

11

1

123

646

159

202

499

357

366

WAŻNIEJSZE ZWIERZĘTA ŁOWNE (stan na dzień
31.03.2007r.)

Sarn
y

Dziki

Bażanty

Zające

Pogłowie zwierzyny w tys. sztuk

Gatunek

Rok

 

1995

2000

2001

2002

Łoś

3,1

2,1

2,2

2,2

Jeleń

100

117

120

123

Sarna

515

597

614

623

Dzik

81

118

123

138

Daniel

7,5

9,1

9,2

10

Lis

67

145

161

164

Zając

926

551

472

462

Bażant

312

264

258

280

Kuropatwa

961

346

313

329

Odstrzał zwierząt

Gatunek

Sezon

1995/96

1999/2000

2000/01

2001/02

 

Jeleń

49

41

41

39

 

Sarna

151

155

158

149

 

Dzik

76

92

93

105

 

Daniel

-

-

-

-

 

Lis

-

-

-

-

 

Zając

189

94

65

91

 

Bażant

103

94

95

96

 

Kuropatwa

186

28

23

22

 



Najbogatsze w zwierzynę łowną – Polska

północno-wschodnia: woj. warmińsko-

mazurskie i podlaskie (

sarny, jelenie,

łosie, dziki, lisy, cietrzewie

),

głuszce

na

Suwalszczyźnie



Lasy Pojezierze Pomorskiego i

Pojezierza Wielkopolskiego (

sarny,

jelenie, dziki

)



Bieszczady – dużo drapieżnych:

rysie,

wilki

Inscenizacja bitwy
grunwaldzkiej

Uzdrowiska polskie

Kuracjusze najczęściej wybierają:



Kołobrzeg



Krynicę



Ciechocinek



Polanicę Zdrój



Ustroń



Iwonicz Zdrój



Lądek Zdrój



Świnoujście



Ustkę



Szczawnicę

Kasy chorych najczęściej
wybierają



Busko Zdrój



Ciechocinek



Kołobrzeg



Krynicę



Lądek Zdrój



Rabkę



Nałęczów



Polanicę Zdrój



Polańczyk



Rymanów Zdrój



Szczawnicę



Świnoujście

Busko Zdrój



jedyne w Polsce
źródła leczniczych
wód siarczkowych



schorzenia
reumatyczne,
pourazowe,
neurologiczne,
choroby skóry i
układu krążenia



Zabytkowy zakład
kąpielowy projektu
Henryka Marconiego

Ciechocinek

Leczy się tu choroby



układu ruchu:

reumatyczne,

neurologiczne,

urazowe



układu nerwowego



układu krążenia



układu oddechowego



kobiece



metaboliczne:

cukrzyca,

osteoporoza, otyłość



przyzębia

Ciechocinek



warzelnia soli z

1830 r.



zabudowa

uzdrowiskowa

- trzy zabytkowe

tężnie

- zabytkowe

budynki łazienek



pijalnia wód

mineralnych



park zdrojowy



Teatr letni