PODSTAWOWE

BADANIA W

OKULISTYCE

Jeśli obraz

obserwowanego

przedmiotu zostanie

utworzony w plamce,

mówimy o widzeniu

centralnym

lub

plamkowym

.

Ostrość wzroku

Oko jest w stanie rozróżnić dwa

punkty oddzielnie, jeśli ich
odległość kątowa wyniesie co
najmniej 1’ (1 min. kątowa).

Dwie pobudzone komórki receptorowe

dadzą wrażenie dwóch oddzielnych
punktów, jeśli między nimi znajdzie
się co najmniej jedna komórka
receptorowa niepobudzona.

Badając ostrość wzroku,

sprawdza się widzenie

centralne, tzn. czynność

dołka środkowego

plamki.

Ostrość wzroku innych

okolic siatkówki jest

niejednakowa i spada

gwałtownie poza plamką.

Na brzegu plamki wynosi

½

a w częściach

obwodowych siatkówki

wynosi tylko

1/40

wartości plamkowej.

Metodą pozwalającą na

oznaczenie i zmierzenie

tego widzenia jest

badanie ostrości

wzroku.

Kliniczne pomiary

ostrości wzroku

przeprowadza się za

pomocą testów

subiektywnych z

literami, cyframi,

pierścieniami lub

obrazkami.

Tablice Snellena do

mierzenia ostrości

wzroku składają się z

kilku rzędów znaków

różnej wielkości.

Skonstruowane są w ten

sposób, że kąt widzenia

całej litery wynosi 5

min, a każdej jej części

lub kreski

1 min.

Przy każdym rzędzie – określenie

odległości, z której litery są
widziane przy kącie 5 min.

Promienie światła z odległości 6 m

uważać można praktycznie za
równoległe.

W Polsce najczęściej bada się

ostrość wzroku na tablicach
próbnych obliczonych na 5 m,
bardziej przystosowanych do
systemu dziesiętnego.

Ostrość wzroku

Siła ostrości wzroku

Odległość z jakiej pacjent
widzi (m)

Odległość z jakiej powinien
widzieć (m)

Metody pomiaru

ostrości wzroku przy

V<0,1

• Liczenie palców (zbliżanie tablic)

• Ruchy ręki (r.r.p.o.)

• Poczucie światła

( )

• Lokalizacja światła ( )



1

Oko jest

miarowe

jeśli

promienie równoległe

do osi głównej bez

akomodacji

zogniskowane są na

siatkówce

Przy badaniu ostrości

wzroku należy uwzględnić

wiele czynników:

• Dobre oświetlenie optotypów
• Szerokość źrenicy
• Adaptację oka
• Inteligencję chorego
• Koordynację mięśni

zewnątrzgałkowych potrzebną do
fiksacji każdej litery na tablicy.

U dzieci ostrość wzroku

zależy między innymi

od

wieku

i

rozwoju

psychicznego

:

• do 6 mies. życia - ok. 5/50
• do 2 r.ż. ok. 5/15
• w wieku 4-5 lat osiąga 5/5.

Punktem

dali wzrokowej

nazywamy najdalej

położony punkt, z którego

wychodząca wiązka

promieni po załamaniu

przez układ optyczny oka

zostaje zebrana na

siatkówce przy całkowicie

wyłączonym napięciu

akomodacyjnym.

Punktem

bliży wzrokowej

nazywamy najbliżej przed

okiem położony punkt, z

którego wychodzące

promienie po załamaniu

przez układ optyczny oka

zostają jeszcze zebrane na

siatkówce przy

maksymalnym napięciu

akomodacyjnym.

Punkt bliży wzrokowej w

oku miarowym znajduje

się w pewnej, określonej

odległości od oka.

Położenie punktu bliży

zależne jest od wieku

osoby badanej.

Odległość, z jakiej

zwykle czytamy i

piszemy wynosi około

30 cm.

Badanie ostrości wzroku

do bliży:

1. zasady pomiaru

2. konstrukcja tablic

POMIAR CIŚNIENIA

WEWNĄTRZGAŁKOWE

GO

O ciśnieniu panującym w

gałce ocznej sądzimy

pośrednio sprawdzając

naprężenie (napięcie)

gałki ocznej przez

uciskanie jej ściany z

zewnątrz.

Ciśnienie śródgałkowe

bada się za pomocą:

• Metody palpacyjnej

–

orientacyjna, prosta, wymaga dużego
doświadczenia, stosowana w oczach,
w których istnieją przeciwwskazania
do wykonania tonometrii (półpasiec
twarzy i powiek, ostre stany zapalne
spojówek, zapalenia rogówki, urazy
rogówki, znaczny oczopląs)

• Tonometrii impresyjnej

– ciśn.

śródgałkowe oblicza się z
głębokości wgłobienia wywołanego
przez stempel tonometru

- przebieg badania

- zapis

(np.5,0/I)

lub w mmHg wg tablic

wychylenie strzałki na skali

wartość
obciążenia

•Tonometrii aplanacyjnej

– pole spłaszczenia

rogówki jest stałe, a

wysokość ciśnienia

śródgałkowego określa

siła użyta do wywołania

tego spłaszczenia.

Przebieg badania

• Przeprowadzane w pozycji siedzącej
• Znieczulenie miejscowe
• Barwienie rogówki fluoresceiną
• Cylinder tonometru przysunięty do rogówki
• W mikroskopie widoczne dwa półkoliste pola
• Zwiększenie nacisku na tyle, aby pierścienie

zeszły się ze sobą wewnętrznymi częściami

• Odczytanie wyniku

Pierścienie spowodowane

uciskiem tonometru

aplanacyjnego Goldmana

Ustawienie pierścieni
prawidłowe

Przy zbyt słabym
ucisku

Przy zbyt dużym ucisku

Tonometria bezkontaktowa

eliminuje możliwość

powstania zakażenia gałki w

czasie wykonywania

pomiaru. Opiera się ona na

zasadzie skierowania

krótkiego impulsu powietrza

na powierzchnię rogówki i na

mierzeniu siły potrzebnej do

spłaszczenia ściśle

określonego obszaru

rogówki.

Pomiar następuje przez

elektroniczną ocenę

zachowania się refleksów

rogówkowych, których

zmiana występuje po

uderzeniu fali powietrza o

przednią powierzchnię

rogówki badanego oka.

BADANIE PRZEDNIEGO

ODCINKA OKA

Badanie w świetle bocznym

zogniskowanym

• Służy do podstawowej oceny odcinka

przedniego gałki ocznej.

• Jest metodą bardzo prostą i nie wymaga

specjalnej aparatury.

• Źródło światła ustawione jest z boku, na

wysokości oczu badanego.

• Za pomocą soczewki skupiającej o sile +13,0

dptr, umieszczonej w odległości 8 cm od oka,

ogniskuje się snop światła na powierzchnię

gałki ocznej.

• Aby obejrzeć poszczególne warstwy oka, należy

skupić wierzchołek stożka promieni najpierw

na powierzchownych, a następnie na głębszych

częściach oka.

Badanie biomikroskopem

Do badania przedniego

odcinka oka służy
lampa szczelinowa
(biomikroskop).
Lampa szczelinowa
składa się z dwóch
zasadniczych części:

• oświetlającej

przedmiot badany

• powiększającej obraz -

mikroskop

Badanie biomikroskopem

przeprowadza się w

ciemni.

Pacjent siada przy lampie

szczelinowej, która stoi na

stoliku. Głowa pacjenta

musi być unieruchomiona,

gdyż minimalne ruchy

zmieniają ostrość obrazu.

W tym celu ustawione są

odpowiednie podpórki na

brodę i czoło. Lekarz

nastawia odpowiednimi

pokrętłami źródło światła,

sprzężone z układem

optycznym, na oko

badanego i ogląda żądaną

część oka. W razie

potrzeby można zmienić

kąt padania oświetlenia,

powiększenie, przesłony

lub kolorowe filtry.

•

 

                                                                                                                                                         

                                                              

Metody oświetlania

• Badanie

w oświetleniu rozproszonym

- szeroka, niezogniskowana wiązka promieni

świetlnych

- przy badaniu powiek i spojówki.

• Badanie

w oświetleniu ogniskowym

- ustawienie promieni świetlnych tak, aby otrzymać

przekrój optyczny tkanek

- szer. i wys. przekroju optycznego można regulować
- umożliwia zbadanie tkanek, cieczy wodnistej,

ułatwia pomiar głębokości obserwowanych zmian

• Badanie

w oświetleniu przyogniskowym

- badanie w półcieniu tkanek położonych

najbliżej miejsca oświetlonego ogniskowo

- można zaobserwować szczegóły niewidoczne w

bezpośrednim, silnym świetle.

• Badanie

w oświetleniu odbitym

- obserwacja zogniskowanej wiązki światła

odbitej od przedniej i tylnej powierzchni
rogówki i soczewki

- mikroskop ustawiony na wprost badanego oka,
kierunek padania wiązki światła odchylony ok.

30

o

.

• Badanie

w oświetleniu przepuszczonym

- zogniskowanie światła poza okolicą badaną na

tkankach nieprzezroczystych (tęczówka, zmętniała
soczewka)

- zmiany chorobowe obserwuje się w oświetleniu

odbitym od tych powierzchni.

• Badanie

w oświetleniu rozproszonym w twardówce

- zogniskowanie promieni świetlnych na granicy

rogówkowo-twardówkowej

- pozwala na bardzo dokładne zlokalizowanie zmian

patologicznych w rogówce, w szczególności ciał
obcych.

BADANIE

TYLNEGO ODCINKA OKA

– DNO OKA

BADANIE DNA OKA

OKREŚLA NIE TYLKO

ZMIANY MIEJSCOWE, ALE

RÓWNIEŻ W DUŻYM

STOPNIU POZWALA NA

OCENĘ STANU OGÓLNEGO

CHOREGO

WZIERNIKOWANIE MOŻNA

PRZEPROWADZIĆ W

OBRAZIE:

• ODWRÓCONYM

• PROSTYM

• STEREOSKOPOWYM

Wziernikowanie

w obrazie

odwróconym

• Promienie ze źródła światła

ustawionego z boku i nieco z tyłu
chorego są przenoszone do jego oka za
pomocą lusterka wklęsłego.

• Soczewka +13,0 dptr jest ustawiona w

odległości 8 cm przed badanym okiem.

• Otrzymuje się 6-krotne powiększenie.
• Przy użyciu silniejszych soczewek

powiększenie jest mniejsze, widoczny
jest natomiast większy obszar dna oka.

Wziernikowanie

w obrazie prostym

• Powiększenie 12-16 razy

• Dokładna ocena dna oka do

równika – obwód dna oka
widoczny gorzej

• Przeprowadzenie badania:

-

wziernik tuż przed okiem badającego

-

oświetlony obraz ogląda się przez
źrenicę badanego oka

-

w przypadku wady refrakcji (badanego
i/lub badającego) badanie przy użyciu
soczewki korekcyjnej wziernika

Wziernikowanie

w obrazie stereoskopowym

• Umożliwia

szczegółowe,
panoramiczne
badanie całego
dna oka, a przy
równoczesnym
wgłobieniu
twardówki pozwala
na oglądanie
również skrajnego
obwodu siatkówki.

• Wziernik umieszczony na głowie

badającego

• Badanie przeprowadza się zazwyczaj u

chorych w pozycji leżącej

• Soczewkę skupiającą

(o mocy +18,0; +20,0;

+30,0 dptr)

ustawia się w odległości ok. 5 cm od

badanego oka

• Obraz ok. 4-krotnie powiększony
• Obejmuje pole widzenia ponad 30

o

• Dla uwidocznienia poszczególnych

obszarów dna oka chory powinien

poruszać oczami w różnych kierunkach

• Umożliwia podczas badania rysowanie

obrazu dna oka na schematach

Badanie dna oka

za pomocą soczewki

trójlusterkowej

• Umożliwia badanie obwodu dna oka

• Daje powiększenie większe niż

podczas badania wziernikiem

• Badanie przeprowadza się przy

użyciu soczewek nagałkowych oraz
biomikroskopu

• Część środkowa służy

do badania bieguna

tylnego

• Lusterko ustawione pod

kątem 66

o –

obraz od

równika do

rąbka

zębatego

• Lusterko ustawione pod

kątem 76

o –

obraz w

obszarze równika

• Lusterko ustawione pod

kątem 60

o –

do badania

kąta tęczówkowo-

rogówkowego

Przebieg badania

• źrenica badanego oka

rozszerzona

• znieczulenie rogówki

• wypełnienie wklęsłej powierzchni

soczewki metylocelulozą

• założenie soczewki na gałkę

oczną

POLE WIDZENIA

POLEM WIDZENIA NAZYWAMY

PRZESTRZEŃ, KTÓRĄ OKO

NIERUCHOME OGARNIA

WZROKIEM

Badanie pola widzenia jest wyrazem

czynności całej siatkówki, a także
nerwu wzrokowego i wyżej położonych
odcinków drogi wzrokowej
(skrzyżowania, pasma wzrokowego,
promienistości wzrokowej oraz
korowego ośrodka wzrokowego).

Podstawowe metody badania

pola widzenia

• Metoda konfrontacyjna

• Perymetria

• Kampimetria

Metoda konfrontacyjna

• Służy do orientacyjnego badania pola

widzenia i daje pojęcie tylko o większych

ubytkach.

• U chorych unieruchomionych, w ciężkim

stanie ogólnym jest jedynym sposobem

badania.

• Podczas badania oko badane wpatruje się

nieruchomo w przeciwległe oko badającego

z odległości 0,5 m (oko nie badane –

zasłonięte)

• Podczas badania badający pokazuje palce z

odległości równej od oczu i powoli porusza

je od obwodu ku środkowi w czterech

zasadniczych południkach.

•Perymetria

jest badaniem

projekcji

siatkówki na

wewnętrzną

powierzchnię

łuku lub kuli,

przy

zastosowaniu

światła białego

i barw.

•

 

                                                                                                      

                                               

Perymetria

KINETYCZNA

• Poruszanie się testu badającego
• Badany po ufiksowaniu oka

obserwuje znaczek świetlny o

określonej wielkości i jasności

poruszający się wzdłuż

kolejnych południków na

wewnętrznej stronie,

oświetlonej równomiernie

powierzchni kuli

• Miejsce spostrzeżenia przez

badanego poruszanego punktu

zaznaczane jest na wykresie.

• Badanie polega na określeniu

granic pola widzenia – przez

połączenie punktów

zaznaczonych na kolejnych

południkach wykreślana jest

linia zwana izopterą.

STATYCZNA

• Zmiana intensywności testu w

każdym miejscu

• Polega na prezentacji

nieruchomych bodźców o stałej
wielkości i zmieniającej się
luminacji w ściśle określonych
punktach pola widzenia.

• Najczęściej badanie

przeprowadza się w południkach
45, 90, 135 i 180

o

• Pozwala na wykrycie ubytków

bezwzględnych i względnych

• Określenie w każdym z badanych

punktów granicznej wartości
luminacji bodźca, powyżej której
wszystkie bodźce są widziane, a
poniżej której siatkówka nie jest
w stanie ich spostrzegać.

Kampimetria

• Projekcja siatkówki na płaszczyznę
• Służy do badania pola widzenia w zasięgu do

30

o

od punktu fiksacji

• Czarny ekran 2x2 m, na którym zaznaczone są

linie rozchodzące się promieniście od punktu
środkowego oraz stopnie od 0 do 30,
oznaczone liniami koncentrycznymi jak
równoleżniki

• Badanie chorego z odległości 1-2 m

znaczkami białymi o średnicy 2-6 mm

• Pozwala na ujawnienie najsłabszych, ledwie

zaczynających się ubytków na obszarze do 30

o

od punktu fiksacji.

Ultrasonografia

Ultradźwięki są to drgania

akustyczne występujące w

ośrodkach stałych, ciekłych i

gazowych, których częstotliwość

jest większa niż górny próg

słyszalności ucha ludzkiego

tzn. powyżej 16000 Hz.

W diagnostyce medycznej używa

się częstotliwości od 1,5 MHz do

50 MHz.

W diagnostyce okulistycznej

praktyczne zastosowanie

znalazła

• Prezentacja

A

– dająca

echa odbite od struktur

leżących wzdłuż jednej

prostej

• Na ekranie monitora

obrazowane są echa w

postaci pionowych

impulsów na poziomej osi

czasu

• Badanie wykonuje się po

znieczuleniu gałki ocznej

przykładając głowicę w

części centralnej rogówki,

w okolicy ciała rzęskowego

oraz w okolicy równika

• Prezentacja B

– dająca echa

odbite od struktur leżących
w jednej płaszczyźnie

• Obrazowane na monitorze

echa odpowiadają
przekrojowi gałki ocznej i
oczodołu (przedstawione są
w postaci jasnych punktów
odpowiadających
usytuowaniu granic tkanek)

• Badanie wykonuje się przy

zamkniętych powiekach, w
dowolnej osi, używając żelu
jako substancji pośredniej

Wskazania okulistyczne

do diagnostycznych badań

ultrasonograficznych

•

Nieprzezierne ośrodki optyczne

(bielmo rogówki,

wylew krwi lub wysięk ropny w komorze przedniej oraz do
ciała szklistego, zmętniała soczewka, bardzo wąskie źrenice
uniemożliwiające wgląd na dno oka)

•

Wykonywanie

pomiarów struktur gałki ocznej i

oczodołu

(obliczanie mocy implantu przed operacją

zaćmy)

•

Ocena struktur anatomicznych

gałki ocznej

(kształtu gałki ocznej: w krótkowzrocznosci, zaniku gałki
ocznej, małooczu, jaskrze wrodzonej, zniekształcenie gałki
ocznej przez guzy lub torbiele)

•

Ocena

patologii ciała szklistego

(zmętnienia ciała

szklistego, rozpływ skrzący, odłączenie tylne, wylewy krwi,
zapalenie wnętrza gałki ocznej, zwyrodnienia, pasożyty)

• Schorzenia siatkówki

(rozwarstwienia,

proliferacje przedsiatkówkowe, różnicowanie

odwarstwień siatkówki, zmian
zwyrodnieniowych)

i błony naczyniowej

(odłączenie, obrzęk, guzy)

• Diagnostyka guzów wewnątrzgałkowych

pierwotnych i przerzutowych

• Lokalizacja i ocena wielkości ciał obcych

wewnątrzgałkowych i oczodołowych oraz

ocena zmian pourazowych

• Schorzenia oczodołu

(ocena struktur

anatomicznych oczodołu, guzy pierwotne i

przerzutowe, różnicowanie wytrzeszczu

prawdziwego z rzekomym, schorzenia mięśni

okoruchowych – guzy, stany zapalne, patologie

nerwu wzrokowego – guzy stany zapalne, stany

zapalne tkanek oczodołu)

Topografia rogówki

• Przy pomocy tego

badania uzyskiwania jest

„mapa rogówki”. Za

pomocą map i

parametrów liczbowych

przedstawiony jest

kształt rogówki. Badanie

wykorzystywane m.in.

przy doborze soczewek

kontaktowych

korygujących duży

astygmatyzm, stożku

rogówki, przed

zabiegiem laserowej

korekcji wad wzroku