OSADZENIE NA GRUNCIE

UWARUNKOWAŃ PRAWNYCH SYSTEMU

BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

2

ZAGADNIENIA

Wstęp
1. Organy państwowe o charakterze ogólnym
2. Integracja systemów bezpieczeństwa
3. Determinanty Koncepcji Strategicznej NATO
4. Pojęcie i źródła europejskiego prawa pokoju

i bezpieczeństwa

5. Kategorie działań pokojowych
6. Istota obronności państwa
7. Podstawowe źródła prawne bezpieczeństwa

narodowego

8. Rola Rady Bezpieczeństwa Narodowego

oraz Biura Bezpieczeństwa Narodowego

w sprawowaniu bezpieczeństwa narodowego

Zakończenie

3

LITERATURA

•

Ciupiński A., Binkowski H., Legucka a.,

Bezpieczeństwo w stosunkach

międzynarodowych, AON, Warszawa 2003;

•

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 1997;

•

Łukaszuk L., Skowroński A., Europejskie prawo

pokoju i bezpieczeństwa, AON, Warszawa 2003;

•

Praca pod red. Ciupińskiego A., Podział

odpowiedzialności za bezpieczeństwo Europy

pomiędzy NATO i Unię Europejską, AON,

Warszawa 2006;

•

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa

narodowego, AON, Warszawa 2002;

•

Strategia Bezpieczeństwa Rzeczypospolitej

Polskiej 2007;

•

Ustawa o powszechnym obowiązku obrony

Rzeczypospolitej Polskiej.

4

POJĘCIE ORGANU PAŃSTWOWEGO

Organ państwowy - odpowiednio

zorganizowana instytucja utworzona

na podstawie przepisów prawa,

działająca w imieniu i na rzecz

państwa przy zastosowaniu środków
właściwych dla władzy państwowej

.

1

http://wikipedia.org

5

ORGAN PAŃSTWA

• Organ państwa ma obowiązek

działać na rzecz i w interesie

państwa.

• W życiu publicznym państwa

najbardziej widocznym przejawem

działalności organów państwa są

decyzje władcze, którymi zarówno są

wyrok sądu, decyzja administracyjna

jak i ustawa uchwalona przez Sejm

czy rozporządzenie ministra.

1

http://wikipedia.org

6

PREZYDENT RP

• Zgodnie z Konstytucją RP

Prezydent RP czuwa nad
przestrzeganiem Konstytucji,
stoi na straży suwerenności i
bezpieczeństwa państwa oraz
nienaruszalności
i niepodzielności jego
terytorium.

1

Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997r.

7

PREZYDENT RP

• Prezydent jest częścią

dualistycznej władzy
wykonawczej (z Radą Ministrów),
ale równocześnie spełnia rolę
podmiotu równoważącego
w strukturze władzy państwowej;

• Te dwie funkcje wzajemnie się na

siebie nakładają.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

8

PREZYDENT RP

• Prezydent jako głowa państwa

ma pewne kompetencje w
zakresie stosunków
międzynarodowych oraz na
wypadek szczególnego
zagrożenia suwerenności i
bezpieczeństwa państwa

1

.

Źródło: Polskie prawo konstytucyjne, red. W. Skrzydło, Lublin 2006.

9

PREZYDENT RP

• Ma konstytucyjnie nadany ściśle

określony zakres uprawnień,

dotyczących stanów nadzwyczajnych

w państwie: stanu wojennego

i wyjątkowego;

• Decyzje podejmuje w porozumieniu

z rządem.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

10

PREZYDENT RP

• W czasie stanu wyjątkowego Prezydent

RP, na wniosek Prezesa Rady Ministrów
może postanowić o użyciu oddziałów
i pododdziałów Sił Zbrojnych RP do
przywrócenia normalnego
funkcjonowania państwa, jeżeli
dotychczas zastosowane siły i środki
ostały wyczerpane.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

11

PREZYDENT RP

• Prezydent RP ma uprawnienia głowy

państwa w sposób pośredni lub bezpośredni

do szeroko pojętej problematyki porządku i

bezpieczeństwa publicznego:

- prawo łaski,

- nadawania odznaczeń

pracownikom i funkcjonariuszom

porządku i bezpieczeństwa

publicznego,

- nadawania pierwszego stopnia

oficerskiego i stopni generalskich.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

12

RADA BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO

• Do realizacji zadań z zakresu

bezpieczeństwa wewnętrznego

i zewnętrznego państwa Prezydent RP

dysponuje aparatem doradczym

i pomocniczym;

• Konstytucyjnym organem doradczym w

tym zakresie jest Rada Bezpieczeństwa

Narodowego;

• Do jej zadań należy wyrażanie

stanowiska i rozpatrywanie ogólnych

założeń polityki bezpieczeństwa

państwa.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

13

BIURO BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO

• Rolę aparatu pomocniczego pełni

Biuro Bezpieczeństwa
Narodowego;

• Stanowi zaplecze merytoryczno-

organizacyjne Rady
Bezpieczeństwa Narodowego.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

14

BIURO BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

Szef Biura Bezpieczeństwa

Narodowego

Gabinet Szefa Biura

Bezpieczeństwa

Narodowego

Departamen

t Systemu

Obronnego

Departament

Bezpieczeństwa

Międzynarodowe

go

Departament

Bezpieczeństwa

Wewnętrznego

Departament

Ochrony Inf.

Niejawnych

15

RADA MINISTRÓW

• Można przyjąć, że Rada Ministrów jest

głównym, konstytucyjnym podmiotem
odpowiedzialnym za stan
bezpieczeństwa
i porządku publicznego w państwie;

• RM ma uprawnienia w zakresie

zapobiegania skutkom katastrof
naturalnych lub awarii technicznych,
mających znamiona klęski żywiołowej

1

.

Źródło: Ustawa z 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej.

16

ORGANY POMOCNICZE RADY

MINISTRÓW

• Stały komitet lub komitet Rady Ministrów

(uzgadnianie rozstrzygnięć lub stanowisk
RM lub Prezesa Rady Ministrów);

• Komitety do rozpatrywania określonych

kategorii spraw lub określonej sprawy;

• Rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze

w sprawach należących do zadań
i kompetencji Rady Ministrów lub
Prezesa Rady Ministrów.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

17

KOLEGIUM DO SPRAW SŁUŻB

SPECJALNYCH

• Działa przy Radzie Ministrów jako

organ opiniodawczo-doradczy
w sprawach programowania,
nadzorowania i koordynowania:
ABW, AW, Służb Kontrwywiadu
Wojskowego, Służby Wywiadu
Wojskowego i Centralnego Biura
Antykorupcyjnego.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

18

KOLEGIUM DO SPRAW SŁUŻB

SPECJALNYCH

• Podejmuje decyzje dla ochrony

bezpieczeństwa państwa działaniami
Policji, Straży Granicznej, Żandarmerii
Wojskowej, Służby Więziennej, Biura
Ochrony Rządu, Służby Celnej,
urzędów skarbowych, izb skarbowych,
organów kontroli skarbowej, organów
informacji finansowej oraz służb
rozpoznania Sił Zbrojnych RP .

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

19

SKŁAD KOLEGIUM DO SPRAW

SŁUŻB SPECJALNYCH

• Prezes Rady Ministrów jako

przewodniczący;

• Sekretarz Kolegium;
• Członkowie (ministrowie ds.

wewnętrznych, ds. obrony narodowej,

ds. zagranicznych, ds. finansów

publicznych, szef BBN);

• Minister członek RM właściwy ds.

koordynowania działalności służb

specjalnych.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

20

PREMIER

• Reprezentuje Radę Ministrów;
• Kieruje pracami Rady Ministrów;
• Wydaje rozporządzenia;
• Zapewnia realizację polityki RM i określa

sposoby jej realizacji;

• Koordynuje i kontroluje pracę ministrów;
• Sprawuje nadzór nad samorządem

terytorialnym;

• Jest zwierzchnikiem służbowy

pracowników administracji rządowej.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

21

MINISTER SPRAW

WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI

Ustawą z 21 lipca 1995 r. minister
spraw wewnętrznych uzyskał
uprawnienia naczelnego organu
administracji państwowej
w stosunku do właściwych
terenowych organów rządowej
administracji ogólnej w dziedzinie
spraw społeczno-
administracyjnych.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

22

MINISTER SPRAW

WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI

Ministrowi spraw

wewnętrznych
i administracji powierzono
kierowanie trzema działami:

• Administracji publicznej;
• Spraw wewnętrznych;
• Wyznań religijnych.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

23

OBSŁUGĘ ZADAŃ MINISTRA MSWiA

ZAPEWNIAJĄ:

• Departament Bezpieczeństwa

Publicznego;

• Departament Infrastruktury

Teleinformatycznej;

• Departament Polityki Migracyjnej;

• Departament Rozwoju Rejestrów;

• Departament Spraw Obywatelskich;

• Departament Zarządzania Kryzysowego

i Spraw Obronnych;

• Departament Zdrowia;

• Departament Zezwoleń i Koncesji.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

24

WSPÓŁDZIAŁANIE JEDNOSTEK

ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Współdziałanie wszystkich

jednostek administracji publicznej z
obszaru województwa w sytuacjach
nadzwyczajnych jest uregulowane
ustawą z 5 czerwca 1998 r. o
administracji rządowej
w województwie.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

25

WOJEWODA

• Zgodnie z ustawą z 5 czerwca 1998

r. wojewoda jako przedstawiciel
Rady Ministrów zapewnia
współdziałanie wszystkich
jednostek organizacyjnych
administracji rządowej i
samorządowej działających na
obszarze województwa;

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

26

WOJEWODA Cd.

• Kieruje ich działalnością w zakresie:

- zapobiegania zagrożeniu życia,
zdrowia lub mienia oraz zagrożenia
środowiska,
- bezpieczeństwa państwa i utrzymaniu
porządku publicznego,
- ochrony praw obywatelskich,
- zapobiegania klęskom żywiołowym
i innym nadzwyczajnym zagrożeniom
oraz usuwania ich skutków.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

27

ZESPOLENIE ADMINISTRACJI

RZĄDOWEJ W WOJEWÓDZTWIE

• Zgodnie z ustawą z 5 czerwca 1998 r.

o administracji rządowej

w województwie wojewoda kieruje

służbami mundurowymi (Policją,

Państwową Strażą Pożarną) oraz

podmiotami wykonującymi funkcje

inspekcyjno-kontrolne (Np. Inspekcją

Handlową, Inspekcją Sanitarną,

Inspekcją Ochrony Środowiska,

Inspekcją Weterynaryjną).

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

28

ZAKRES DZIAŁANIA JEDNOSTEK

SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

• Zaspakajanie zbiorowych potrzeb

wspólnoty należy do zadań
samorządu terytorialnego;

• Gmina jako podstawowa jednostka

samorządu terytorialnego dąży do
zaspokajania zbiorowych potrzeb
gminnej wspólnoty samorządowej;

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

29

ZAKRES DZIAŁANIA JEDNOSTEK

SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

• Powiat wykonuje określone

ustawami zadania publiczne
o charakterze ponadgminnym;

• Samorząd województwa

wykonuje określone ustawami
zadania
o charakterze wojewódzkim;

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

30

ZAKRES DZIAŁANIA JEDNOSTEK

SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Cd.

• Gmina i powiat wykonują

zadania publiczne w zakresie
„porządku publicznego”;

• Samorząd wojewódzki wykonuje

zadania publiczne w zakresie
„bezpieczeństwa publicznego”;

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

31

ZAKRES DZIAŁANIA JEDNOSTEK

SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Cd.

• Jednocześnie ustawa o

samorządzie gminnym oraz ustawa

o samorządzie powiatowym

odróżnia zadania z zakresu

porządku publicznego i

bezpieczeństwa obywateli

od zadań z zakresu ochrony

przeciwpożarowej i

przeciwpowodziowej;

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

32

ZAKRES DZIAŁANIA JEDNOSTEK

SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Cd.

• Ustawa o samorządzie

województwa odróżnia zadania
z zakresu porządku publicznego

od zadań z zakresu ochrony
przeciwpowodziowej.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

33

KSZTAŁTOWANIE POLITYKI

BEZPIECZEŃSTWA

• Zapewnienie osobom z powiatu

bezpieczeństwa i porządku w
miejscach publicznych;

• Zwalczanie przestępczości;
• Zapewnienie możliwości

sygnalizowania Policji o
sytuacjach zagrażających
bezpieczeństwu ludzi i mienia;

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

34

KSZTAŁTOWANIE POLITYKI

BEZPIECZEŃSTWA

• Zapewnienie osobom z powiatu

bezpieczeństwa i porządku w
miejscach publicznych;

• Zwalczanie przestępczości;
• Zapewnienie możliwości

sygnalizowania Policji o
sytuacjach zagrażających
bezpieczeństwu ludzi i mienia;

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

35

KSZTAŁTOWANIE POLITYKI

BEZPIECZEŃSTWA Cd.

• Organizowanie, koordynowanie

i wykonywanie czynności
patrolowych;

• Edukacja mieszkańców w zakresie

dotyczącym utrzymania porządku
i bezpieczeństwa publicznego;

• Kreowanie pozytywnego obrazu

Policji.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

36

ZWIERZCHNICTWO STRAROSTY

•

Istotnym elementem zespolenia
na szczeblu powiatowym jest
ustawowo określona koncepcja
zwierzchnictwa;

•

Zgodnie z ustawą o samorządzie
powiatowym starosta jest
zwierzchnikiem powiatowych
służb, inspekcji i straży.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

37

ZWIERZCHNICTWO STRAROSTY

W stosunku do powiatowych

służb, inspekcji i straży starosta:

• Powołuje odwołuje kierowników

tych jednostek;

• Zatwierdza programy ich działania;
• Uzgadnia wspólne działanie w

obszarze powiatu;

• W sytuacjach szczególnych kieruje

wspólnymi działaniami;

• Zleca przeprowadzanie kontroli.

Źródło: A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego, Wydawnictwa

Akademickie profesjonalne, Warszawa 2008.

38

RADA GMINY

Na podstawie ustawy z 8 marca

1990 r. rada gminy może wydawać
przepisy porządkowe, niezbędne w
sprawach ochrony życia lub
zdrowia obywateli oraz do
zapewnienia porządku, spokoju i
bezpieczeństwa publicznego.

39

EUROPA BEZ PODZIAŁU

• W wyniku rozpadu bloku

państw komunistycznych,

przekreślony został sztuczny

podział Europy na wolną i

zniewoloną

1

.

1

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

40

UZASADNIENIE INTEGRACJI

SYSTEMÓW BEZPIECZEŃSTWA

Strategia Bezpieczeństwa

Narodowego Rzeczypospolitej
Polskiej skorelowana jest ze
strategiami sojuszniczymi –
Koncepcją Strategiczną NATO
i Europejską Strategią
Bezpieczeństwa

1

.

2

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

41

DETERMINANTY KONCEPCJI

STRATEGICZNEJ NATO PRZYJĘTEJ

W 1999

• Terroryzm;
• Sabotaż;
• Przestępczość zorganizowana;
• Odcięcie dopływu ważnych

surowców.

2

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

42

REAKCJA SOJUSZU W OBLICZU

WYDARZEŃ Z DN. 11 WRZEŚNIA

2001

• NATO potępiło atak;
• Artykuł 5 Traktatu

Waszyngtońskiego;

• W walce z terroryzmem NATO

dąży do: wykrycia zagrożenia,
przeciwdziałanie zagrożeniom,
reakcja na możliwy atak.

2

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

43

DETERMINANTY NOWEJ KONCEPCJI

STRATEGICZNEJ NATO?

• Globalne ocieplenie;
• Ataki cybernetyczne;
• Problemy z dostawami energii
• Nowy wymiar terroryzmu (piractwo

morskie);

• Problem Afganistanu;
• Stabilizacja w rejonie Ukrainy i

Gruzji.

2

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

44

ŹRÓDŁA EUROPEJSKIEGO PRAWA

POKOJU I BEZPIECZEŃSTWA

• Zasady i normy powszechnego

prawa międzynarodowego

i systemu bezpieczeństwa

Organizacji Narodów

Zjednoczonych;

• Uchwały europejskich organizacji

mające moc wiążącą dla ich

członków oraz zawierające w ich

ramach umowy międzynarodowe;

• Orzeczenia Trybunałów

europejskich;

1

L. Łukaszuk, A. Skowroński, Europejskie prawo pokoju i bezpieczeństwa, AON,

Warszawa 2003.

45

CD. ŹRÓDEŁ EUROPEJSKIEGO PRAWA

POKOJU I BEZPIECZEŃSTWA

• Umowy wielostronne lub inne

ich akty, nie będące umowami,
a rodzące określone skutki
prawne;

• Umowy dwustronne mające

skutki
w dziedzinie bezpieczeństwa
europejskiego.

1

L. Łukaszuk, A. Skowroński, Europejskie prawo pokoju i bezpieczeństwa, AON,

Warszawa 2003.

46

PRAWNE ZASADY MIĘDZYNARODOWEGO

POKOJU I BEZPIECZEŃSTWA

• Karta Narodów Zjednoczonych w art.

2 zawiera między innymi:

 - pokojowe załatwiania sporów

międzynarodowych (ust. 3),

 - powstrzymywanie się w stosunkach

międzynarodowych od groźby
użycia siły przeciwko integralności
terytorialnej lub niezawisłości
politycznej któregokolwiek państwa…

1

.

1

Zasady te zostały rozwinięte w późniejszych dokumentach ONZ, zwłaszcza w Deklaracji z

24.10.1970.

47

KATEGORIE DZIAŁAŃ POKOJOWYCH

• Dyplomacja prewencyjna

(Preventive Diplomacy);

• Tworzenie pokoju (Peace – making);
• Utrzymanie pokoju (Peace –

keeping);

• Budowanie pokoju (Peace –

building);

• Wymuszanie pokoju (Peace –

enforcement)

1

.

1

Zaproponowane w 1992 r. przez Sekretarza Generalnego ONZ kategoria działań pokojowych

–
B. Burtos-Ghali, Agenda for Peace with new supplement and related documents, UN, New York
1995.

48

DYPLOMACJA PREWENCYJNA

Dyplomacja prewencyjna
oznacza działanie mające
zapobiegać powstawanie
sporów między stronami,
przeciwdziałać przeradzaniu się
istniejących sporów w konflikty
(ograniczać ich zasięg)

1

.

1

A. Jóźwiak, Cz. Marcinkowski, Wybrane problemy współczesnych operacji pokojowych, AON,

Warszawa 2002.

49

TWORZENIE POKOJU

Tworzenie pokoju oznacza
działanie mające doprowadzić do
porozumienia nieprzyjacielskich
(zwaśnionych) stron, głównie za
pomocą środków pokojowych,
które przewidziane są
w rozdziale VI karty Narodów
Zjednoczonych.

50

UTRZYMANIE POKOJU

Utrzymanie pokoju oznacza

rozmieszczenie sił ONZ
(za zgodą zainteresowanych
stron na ich terenie), zwykle
personelu wojskowego,
policyjnego, jak również
cywilnego.

51

BUDOWANIE POKOJU

Budowanie pokoju jest
działaniem, które sprowadza
się do promowania pokoju,
budowy wzajemnego zaufania,
współdziałania między
(do niedawna) zwaśnionymi
stronami – dla uniknięcia
powrotu do konfliktu

1

.

1

General Guidelines, For Peace – keeping Operation, UNDPKO, New York 1995.

52

DOKUMENTY NORMATYWNE W ZAKRESIE

OBRONNOŚCI PAŃSTWA

• W listopadzie 1992 r. Komitet

Obrony Kraju przyjął (Prezydent
zatwierdził) dwa dokumenty:

 - Założenia polskiej polityki

bezpieczeństwa,

 - Polityka bezpieczeństwa

i Strategię Obronną
Rzeczypospolitej Polskiej.

53

ZAPOBIEGANIE NARUSZENIOM POKOJU

I BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO

• Instrumenty dyplomacji

prewencyjnej;

• Procedury pokojowego

załatwiania sporów;

• Środki mające zwiększać stan i

poczucie bezpieczeństwa państw;

• Ograniczenia materialnych

możliwości prowadzenia działań
wojennych.

54

OBONNOŚĆ PAŃSTWA

A BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE

Istotą obronności państwa, jako
ważnego elementu
bezpieczeństwa narodowego jest
wykorzystanie całego potencjału
militarnego
i niemilitarnego państwa do
przeciwdziałania zewnętrznym
zagrożeniom polityczno-
militarnym, kryzysowym
i wojennym.

55

ISTOTA OBONNOŚCI PAŃSTWA

• Obrona terytorium Rzeczpospolitej

Polskiej przed agresja zbrojną;

• Obrona i ochrona wszystkich obywateli;
• Udział we wspólnej obronie terytoriów

państw członkowskich NATO

(art. 5 Traktatu Waszyngtońskiego);

• Wspieranie akcji instytucji i organizacji

międzynarodowych w reagowaniu

kryzysowym oraz polityczno-militarnych

działaniach stabilizacyjnych;

• Kształtowanie bezpiecznego otoczenia

Polski

1

.

1

Strategia obronności Rzeczypospolitej Polskiej.

56

DEKLARACJA NATO – UNIA EUROPEJSKA

• Działania w zakresie zarządzania

kryzysowego obydwu organizacji

będą się wzajemnie wzmacniać ,

• Efektywne wzajemne

konsultacje, dialog, współpraca i

przejrzystość;

• Równość i poszanowanie dla

autonomii podejmowania decyzji

i interesów Unii Europejskiej i

NATO;

57

DEKLARACJA NATO – UNIA EUROPEJSKA

• Poszanowanie dla zasad zawartych

w Karcie Narodów Zjednoczonych,
które stoją u podstaw Traktatu ws.
Unii Europejskiej i Traktatu
Waszyngtońskiego,

• Spójny, przejrzysty i wzajemnie

wzmacniający się rozwój wymagań
w zakresie zdolności wojskowych,
wspólnych dla obydwu organizacji

1

.

1

W

sprawie europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony (ESDP) podpisana 16 grudnia

2002 roku.

58

ŹRÓDŁA PRAWNE BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej;
• Strategia bezpieczeństwa narodowego

Rzeczypospolitej Polskiej;

• Ustawa o powszechnym obowiązku

obrony Rzeczypospolitej Polskiej;

• Ustawa o policji;
• Ustawa o stanie wyjątkowym;
• Ustawa o stanie wojennym oraz

o kompetencjach Naczelnego Dowódcy

Sił Zbrojnych i zasadach jego

podległości konstytucyjnym organom

RP.

59

KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

• Rozdział V

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ

POLSKIEJ

• Art. 126.

• 1. (…)

• 2. Prezydent Rzeczypospolitej czuwa

nad przestrzeganiem Konstytucji,

stoi na straży suwerenności

i bezpieczeństwa państwa oraz

nienaruszalności i niepodzielności

jego terytorium.

• 3. (…)

60

KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

• Rozdział V

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ

POLSKIEJ

• Art. 134.
• 1. Prezydent Rzeczypospolitej jest

najwyższym zwierzchnikiem Sił

Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

• 2. W czasie pokoju Prezydent

Rzeczypospolitej sprawuje

zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi

za pośrednictwem Ministra Obrony

Narodowej.

61

KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

• Rozdział V

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ
POLSKIEJ

Art. 135.

• Organem doradczym Prezydenta

Rzeczypospolitej w zakresie
wewnętrznego
i zewnętrznego bezpieczeństwa
państwa jest Rada Bezpieczeństwa
Narodowego

1

.

1

28 grudnia 2005 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej powołał Radę Bezpieczeństwa

Narodowego.

62

KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

• Rozdział V

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ

POLSKIEJ

Art. 136.

• W razie bezpośredniego,

zewnętrznego zagrożenia państwa

Prezydent Rzeczypospolitej, na

wniosek Prezesa Rady Ministrów,

zarządza powszechną lub częściową

mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do

obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

1

28 grudnia 2005 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej powołał Radę Bezpieczeństwa

Narodowego.

63

RADA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

1. Rada Bezpieczeństwa Narodowego

jest organem doradczym

Prezydenta w zakresie

wewnętrznego i zewnętrznego

bezpieczeństwa Państwa.

2. W skład Rady Bezpieczeństwa

Narodowego powołani zostali:

• Prezes Rady Ministrów,
• Marszałek Senatu RP,
• Marszałek Sejmu RP,
• Minister Spraw Zagranicznych,
• Minister Obrony Narodowej.

64

UPRAWNIENIA I ZAKRES DZIAŁANIA

RADY BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

Zadaniem Rady Bezpieczeństwa
Narodowego jest wyrażanie opinii
dotyczących bezpieczeństwa państwa,
a w tym:

• Generalnych założeń bezpieczeństwa

państwa;

• Założeń i kierunków polityki zagranicznej;
• Kierunków rozwoju Sił Zbrojnych;
• Problemów bezpieczeństwa zewnętrznego;
• Zagrożeń bezpieczeństwa wewnętrznego

i środków ich przeciwdziałania.

65

USTAWA O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU

OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Art.11.

• 1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

wykonuje zadania w zakresie
bezpieczeństwa i obronności przy pomocy
Biura Bezpieczeństwa Narodowego;

• 3. Biurem Bezpieczeństwa Narodowego

kieruje sekretarz stanu wyznaczony przez
Prezydenta RP;

• 5. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

określa organizację oraz zakres działania
Biura Bezpieczeństwa Narodowego.

1

Ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej z 21 listopada 1967 r.

z późniejszymi zmianami Dz. U. z 2002 r. nr 21, poz. 205.

66

STRUKTURA BIURA

BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

• W skład Biura wchodzą następujące

jednostki organizacyjne:

• Gabinet Szefa BBN;
• Departament Systemu Obronnego;
• Departament Bezpieczeństwa

Międzynarodowego;

• Departament Bezpieczeństwa

Wewnętrznego;

• Pełnomocnik do spraw ochrony

informacji niejawnych

.

67

USTAWA O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU

OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIAŁ I

Przepisy ogólne

Art. 1.

• Obrona Ojczyzny jest sprawą i obowiązkiem

wszystkich obywateli Rzeczypospolitej
Polskiej.

Art. 3.

• Na straży suwerenności i niepodległości

Narodu Polskiego oraz jego bezpieczeństwa
i pokoju stoją Siły Zbrojne Rzeczypospolitej
Polskiej, zwane dalej „Siłami Zbrojnymi”.

1

Ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej z 21 listopada 1967 r.

z późniejszymi zmianami Dz. U. z 2002 r. nr 21, poz. 205.

68

USTAWA O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU

OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIAŁ I

Przepisy ogólne

Art. 4a.

1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,

stojąc na straży suwerenności i
bezpieczeństwa państwa,
nienaruszalności i niepodzielności jego
terytorium, w szczególności:

1) zatwierdza, na wniosek Prezesa Rady

Ministrów, Strategię Bezpieczeństwa
Narodowego,

69

USTAWA O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU

OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

2) wydaje, na wniosek Prezesa Rady

Ministrów, w drodze postanowienia,
Polityczno-Strategiczną Dyrektywę
Obronną Rzeczypospolitej Polskiej oraz
inne dokumenty wykonawcze do strategii
bezpieczeństwa narodowego,

3) zatwierdza, na wniosek Rady Ministrów,

plany krajowych ćwiczeń systemu
obronnego i kieruje ich przebiegiem,

4) postanawia, na wniosek Prezesa Rady

Ministrów,
o wprowadzeniu albo zmianie określonego
stanu gotowości obronnej państwa,

70

USTAWA O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU

OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Cd. Art. 4a.

5) może zwracać się do wszystkich organów

władzy publicznej, administracji rządowej
i samorządowej, przedsiębiorców, kierowników
innych jednostek organizacyjnych oraz
organizacji społecznych
o informacje mające znaczenie dla
bezpieczeństwa
i obronności państwa,

6) Inicjuje i patronuje przedsięwzięciom

ukierunkowanym na kształtowanie postaw
patriotycznych i obronnych w społeczeństwie.

71

USTAWA O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU

OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Art. 5.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
sprawując zwierzchnictwo nad Siłami
Zbrojnymi,
w szczególności:

1) określa, na wniosek Ministra Obrony

Narodowej, główne kierunki rozwoju Sił
Zbrojnych oraz ich przygotowań do obrony
państwa,

2) może uczestniczyć w odprawach

kierowniczej kadry Ministerstwa Obrony
Narodowej i Sił Zbrojnych.

72

USTAWA O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU

OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Art. 6.

1. Do zadań Rady Ministrów

wykonywanych
w ramach zapewniania zewnętrznego
bezpieczeństwa państwa
i sprawowania ogólnego
kierownictwa w dziedzinie
obronności kraju należy między
innymi w szczególności:

1)

opracowywanie projektów strategii
bezpieczeństwa narodowego,

73

USTAWA O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU

OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

2) planowanie i realizacja przygotowań

obronnych państwa zapewniających jego
funkcjonowanie w razie zewnętrznego
zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie
wojny, w tym planowanie przedsięwzięć
gospodarczo-obronnych oraz zadań
wykonywanych na rzecz Sił Zbrojnych
i wojsk sojuszniczych,

3) przygotowywanie systemu kierowania

bezpieczeństwem narodowym, w tym
obroną państwa, i organów władzy
publicznej do funkcjonowania na
stanowiskach kierowania,

74

USTAWA O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU

OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

4) utrzymywanie stałej gotowości

obronnej państwa, wnioskowanie do
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o
jej podwyższanie w razie zewnętrznego
zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie
wojny oraz o jej obniżanie stosownie do
zmniejszania stopnia zagrożenia,

5) określanie obiektów szczególnie

ważnych dla bezpieczeństwa państwa, w
tym obronności oraz przygotowywanie
ich szczególnej ochrony,

75

USTAWA O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU

OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

6) przygotowanie na potrzeby obronne

państwa
i utrzymywanie w stałej gotowości
jednolitych systemów obserwacji,
pomiarów, analiz, prognozowania i
powiadamiania,

7) przygotowanie systemu stałych

dyżurów
na czas zewnętrznego zagrożenia
bezpieczeństwa państwa i wojny,

8) zapewnianie funkcjonowania systemu

szkolenia obronnego w państwie,

76

USTAWA O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU

OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

9) określanie zasad wykorzystania służby

zdrowia i infrastruktury technicznej
państwa na potrzeby obronne, w tym
sposobu zabezpieczania przestrzeni
powietrznej
i wód terytorialnych w razie
zewnętrznego zagrożenia
bezpieczeństwa i w czasie wojny,

10) prowadzenie kontroli stanu

przygotowań obronnych w państwie.

77

USTAWA O POLICJI

Rozdział 1

Art. 1.

1. Tworzy się Policję jako umundurowaną

i uzbrojoną formację służącą
społeczeństwu
i przeznaczoną do ochrony
bezpieczeństwa ludzi oraz do
utrzymywania bezpieczeństwa
i porządku publicznego.

1

Dz. U. 1990 Nr 30 poz. 179, USTAWA z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji.

78

USTAWA O POLICJI

Rozdział 1

Art. 5.

1. Centralnym organem administracji

rządowej, właściwym w sprawach
ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz
utrzymania bezpieczeństwa i porządku
publicznego, jest Komendant Główny
Policji, podległy ministrowi właściwemu
do spraw wewnętrznych

1

.

1

Dz. U. 1990 Nr 30 poz. 179, USTAWA z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji.

79

WNIOSEK

Międzynarodowe
bezpieczeństwo stanowi wynik i
sumę każdego
i wszystkich państw – członków
wspólnoty międzynarodowej

1

.

1

A. D. Rotfeld, Europejski system bezpieczeństwa, PISM Warszawa 1990.

80

Dziękuję za uwagę