Rachunkowość

(wykład)

Rachunkowość

(wykład)

Copy right © dr Zbigniew Pawlak
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
w Warszawie

SPRAWY ORGANIZACYJNE

KONTAKT POCZTOWY

e-mail:

zpawlak@zpawlak.com.pl

KONTAKT TELEFONICZNY

602 247 099

RAMOWY PROGRAM WYKŁADU

WYKŁAD

CZ. I Wprowadzenie
Cz. II Rachunkowość finansowa
Cz. III

Rachunkowość zarządcza

KONWERSATORIUM

Cz. I Ćwiczenia z rachunkowości finansowej
Cz. II Ćwiczenia z rachunkowości zarządczej

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

 Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz.U. Nr

121, poz. 591 ze zmianami

 Podstawy rachunkowości, praca zbiorowa pod red.

K.Sawickiego, PWE Warszawa 2005

 Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa 2005, Dom

Wydawniczy ABC Warszawa 2005

 E.Nowak, Analiza sprawozdań finansowych, PWE Warszawa

2005

 Rachunkowość w biznesie, praca zbiorowa pod. Red.

K.Czubakowskiej, PWE Warszawa 2006

ZASADY ZALICZENIA PRZEDMIOTU

1) wykład – egzamin pisemny (test)

2) konwersatorium – zaliczenie

 obecność

 aktywność

 oceny z pracy

Cz.I RACHUNKOWOŚĆ

FINANSOWA

Cz.I RACHUNKOWOŚĆ

FINANSOWA

Wprowadzenie

(wykład 1)

Wprowadzenie

(wykład 1)

HISTORIA RACHUNKOWOŚCI

 początki sięgają XIV w.

 kolebka dyscypliny - Włochy

 zastosowanie metody podwójnego zapisu w zamkniętym zespole

kont

 pierwsze teoretyczne ujęcie zaprezentował w 1494 r. Luca Pacioli

(system księgowości podwójnej i jej zasady)

DEFINICJA RACHUNKOWOŚCI



K. Sawicki

–

„Rachunkowość to całościowy i zwarty system

ciągłego i systematycznego gromadzenia i przetwarzania

oraz prezentacji informacji ekonomicznej”



B. Gierusz

–

„Rachunkowość to system ewidencji gospodarczej

odzwierciedlającej w formie pieniężnej zjawiska i procesy

gospodarcze oraz sytuację majątkową i wyniki działalności

podmiotów gospodarczych”



A. Jaruga

–

„Rachunkowość to proces identyfikacji, pomiaru i

przekazywania informacji, które są potencjalnie użyteczne do

podejmowania decyzji gospodarczych. Z punktu widzenia

działań, jakie składają się na system rachunkowości,

odróżnia się: identyfikację, grupowanie, opis, ewidencję,

przetwarzanie i przekazywanie informacji o wynikach

działalności firmy, zmianach w jej majątku i sytuacji

finansowej”

CECHY RACHUNKOWOŚCI

Rachunkowość:

1) jest systemem informacyjnym
2) obejmuje ewidencję, interpretację, ocenę i planowanie zdarzeń i

procesów gospodarczych

3) jest systemem retro- i prospektywnym
4) służy informacjami w zarządzaniu finansami, a także zarządzaniu

jednostką gospodarczą

5) jest praktycznym rachunkiem ekonomicznym

CECHY INFORMACJI POCHODZĄCYCH Z RACHUNKOWOŚCI

1) zrozumiałość, czytelność
2) przydatność
3) istotność
4) wiarygodność
5) neutralność (bezstronność, obiektywność)
6) terminowość
7) kompletność
8) porównywalność
9) weryfikowalność
10)trwałość

FUNKCJE RACHUNKOWOŚCI

1) funkcja informacyjna
2) funkcja kontrolna
3) funkcja sprawozdawcza
4) funkcja analityczna
5) funkcja dowodowa
6) funkcja decyzyjna
7) funkcja ochronna
8) funkcja zarządcza

FORMY RACHUNKOWOŚCI

2 zasadnicze formy rachunkowości:

1) rachunkowość jako działalność praktyczna (funkcja

przedsiębiorstwa) – odzwierciedlanie ilościowo-wartościowe zdarzeń
i procesów gospodarczych

2) rachunkowość jako dyscyplina naukowa – badanie, usprawnianie,

poszukiwanie nowych metod rachunkowości

PRZEDMIOT RACHUNKOWOŚCI

 Przedmiotem rachunkowości są określone zjawiska i procesy

gospodarcze występujące w jednostkach gospodarczych, które
można kwantyfikować i wartościować.

 Dwa sposoby ujmowania zjawisk i procesów gospodarczych:

1) ilościowe (jednostki naturalne)
2) wartościowe (jednostki pieniężne)

METODY RACHUNKOWOŚCI

1) metoda przedmiotowa – wszystkie obserwacje (pomiar i rejestracja

zjawisk i procesów gospodarczych rozpatruje się z punktu widzenia
danej jednostki)

2) metoda bilansowa – środki gospodarcze i zjawiska gospodarcze

ujmowane są w danym podmiocie dwustronnie (aktywa, pasywa)

3) metoda momentów i okresów sprawozdawczych – w danym

momencie umożliwia określenie:

 wielkości majątku i źródeł ich pochodzenia

 rozmiarów procesów gospodarczych

4) metoda grupowania – tworzenie w ramach przedmiotu

rachunkowości jednorodnych grup w oparciu o:

 metodę selekcji – wybór zdarzeń do ewidencji

 metodę klasyfikacji – grupowanie

5) metoda wyceny – ujmowanie tylko tych zjawisk i procesów, które

można zwartościować

ZASADY RACHUNKOWOŚCI (1)

zasada memoriałowa

– w księgach rachunkowych i w sprawozdaniu

należy ująć wszystkie zdarzenia dotyczące przychodów danego
okresu (ujęcie kompletne), niezależnie od terminu ich zapłaty

zasada współmierności

– ustalając wynik finansowy uwzględniamy

koszty i przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające
na ten okres sprawozdawczy koszty, które nie zostały jeszcze
poniesione

zasada ostrożności

– ustalając wartość składników majątkowych oraz

wynik finansowy należy przyjmować „pesymistyczny” punkt
widzenia (nie zawyżać wartości majątku i przychodów, nie zaniżać
zobowiązań i kosztów)

zasada kontynuacji działania

– przyjmuje się, że jednostka będzie w

najbliższej przyszłości dalej prowadziła działalność gospodarczą

ZASADY RACHUNKOWOŚCI (2)

zasada zakazu kompensat

– nie można kompensować ze sobą

wartości różnych co do rodzaju aktywów i pasywów, przychodów i
kosztów związanych z nimi oraz zysków i strat nadzwyczajnych

zasada ciągłości

– informacje prezentowane w kolejnych okresach

muszą być porównywalne, w kolejnych latach obrotowych należy
dokonywać jednakowego grupowania operacji gospodarczych,
wyceny aktywów i pasywów, dokonywania odpisów amortyzacyjnych,
ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań
finansowych

zasada istotności

– istnieje możliwość stosowania w rachunkowości

pewnych uproszczeń

UŻYTKOWNICY INFORMACJI POCHODZĄCYCH Z

RACHUNKOWOŚCI

A. Użytkownicy wewnętrzni:

 właściciele (akcjonariusze, wspólnicy)

 zarządzający – kierownictwo jednostki

 nadzorujący zarząd

 pracownicy

B. Użytkownicy zewnętrzni:

 potencjalni inwestorzy

 partnerzy gospodarczy

 kredytodawcy, pożyczkodawcy, leasingodawcy

 ubezpieczyciele

 dostawcy

 odbiorcy

 konkurenci

 aparat skarbowy

 społeczność lokalna

FORMALIZACJA RACHUNKOWOŚCI (1)

 Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (prawo

bilansowe)

 Zawartość ustawy:

1) Przepisy ogólne
2) Prowadzenie ksiąg rachunkowych
3) Inwentaryzacja
4) Wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego
5) Sprawozdania finansowe jednostki
6) Sprawozdania finansowe jednostek powiązanych
7) Badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych
8) Ochrona danych
9) Odpowiedzialność karna
10)Przepisy szczególne i przejściowe
11)Zmiany w obowiązujących przepisach i przepisy przejściowe
12)Załączniki

FORMALIZACJA RACHUNKOWOŚCI (2)

 Ponadpaństwowa harmonizacja i standaryzacja rachunkowości w

świecie:

1) Założenia koncepcyjne sporządzania i prezentacji sprawozdań

finansowych – zatwierdzone przez Zarząd Międzynarodowego
Komitetu Standardów Rachunkowości z 1989 r.

2) Dyrektywy Unii Europejskiej – głównie IV dyrektywa w sprawie

rocznych sprawozdań finansowych spółek

3) Międzynarodowe Standardy Rachunkowości – wprowadza w życie

Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości – około
40

4) Standardy amerykańskie – US GAAP (US Generally Accounting

Practices)

PODMIOTY RACHUNKOWOŚCI

Podmiotami rachunkowości są jednostki prowadzące

rachunkowość.

Za podmiot rachunkowości uznaje się każdą jednostkę

majątkowo wyodrębnioną.

ZAKRES PODMIOTOWY RACHUNKOWOŚCI (1)

 Według obowiązujących przepisów rachunkowość stosują w Polsce:

1) spółki handlowe i inne osoby prawne (np. przedsiębiorstwa,

spółdzielnie, szkoły wyższe, fundacje, stowarzyszenia itp.) z
wyjątkiem Skarbu Państwa i NBP

2) osoby fizyczne i ich spółki, jeżeli ich przychody netto ze

sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za
poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej 800 000 EURO

3) jednostki organizacyjne działające na podstawie:



prawa bankowego



prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i
funduszach powierniczych



przepisów o działalności ubezpieczeniowej



przepisów o funduszach emerytalnych

ZAKRES PODMIOTOWY RACHUNKOWOŚCI (2)

4) gminy, powiaty, województwa i ich związki, a także gminne,

powiatowe i wojewódzkie:



jednostki budżetowe



gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych



zakłady budżetowe



fundusze celowe

5) jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej
6) zagraniczne osoby prawne, zagraniczne jednostki nie mające

osobowości prawnej oraz zagraniczne osoby prowadzące na
terytorium RP działalność, bez względu na wielkość przychodów

7) inne jednostki, jeżeli otrzymują na realizację zadań zleconych

dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów samorządu
terytorialnego lub funduszy celowych

UPROSZCZONE FORMY ROZLICZEŃ PODATKOWYCH W

DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

1) karta podatkowa

2) ryczałt ewidencjonowany

3) książka przychodów i rozchodów

PODZIAŁ RACHUNKOWOŚCI

Rachunkowość

finansowa

Rachunkowość

zarządcza

RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA A ZARZĄDCZA

Rachunkowość finansowa

Rachunkowość zarządcza

Przeznaczenie zewnętrzne

Przeznaczenie wewnętrzne

Unormowana przepisami

Obowiązuje jednolita zasada wyceny
aktywów według wartości nabycia
(kosztu historycznego)

Zachowuje zasady: dokładności,
rzetelności, wiarygodności,
prawidłowości, ciągłości, istotności,
terminowości

Informuje ex post

Prowadzona w standardowym układzie
sprawozdań

Przedstawia dane w standardowych
okresach

Obejmuje dane finansowe

Wykorzystuje podejście
deterministyczne

10. Kontrola obejmuje rewizję księgową i

kontrolę finansową wewnętrzną i
zewnętrzną

11. Sprawozdania są ujawniane i

publikowane

Nie unormowana przepisami

Wykorzystuje różne zasady wyceny
aktywów

Zachowuje te same zasady a poza nimi
zasadę szybkości oraz kosztu informacji

Zorientowana na przeszłość i
przyszłość (choć korzysta z danych
historycznych)

Układ prowadzenia dowolny (zgodny z
potrzebami według ośrodków
odpowiedzialności)

Periodyczność prezentacji dowolna
(według potrzeb)

Obejmuje dane finansowe i nie
finansowe (ilościowe)

Stosuje podejście deterministyczne i
probabilistyczne

10. Kontrola kierownicza oparta na ocenie

efektywności i skuteczności (różne
kryteria i miary)

11. Sprawozdania i plany dla potrzeb

wewnętrznych

RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA A ZARZĄDCZA

(możliwe warianty zależności)

Rodzaj systemu rachunkowości

Charakter powiązań

Monosystem

(małe firmy)

System dualistyczny

(duże firmy)

Czysta postać jednosystemowa

Rachunkowość finansowa

podstawowa a rachunkowość
zarządcza uzupełniająca

Systemy tranzytowe

Systemy lustrzane

Systemy izolowane

ZAKRES RACHUNKOWOŚCI FINANSOWEJ

Rok obrotowy i
jego podział na
okresy
sprawozdawcze

Metody i zasady
wyceny aktywów i
pasywów oraz
ustalania wyniku
finansowego

Sposób

prowadzenia ksiąg
rachunkowych:

•zakładowy plan

kont

•wykaz ksiąg

rachunkowości

•opis systemu

przetwarzania
danych

Organizacja
ochrony danych i
ich zbiorów

Księgi
pomocnicze

Zestawienie
obrotów i sald

Inwentarz

Dziennik

Księga główna

Spis z natury

Potwierdzenie salda

Weryfikacja

Bilans

Rachunek
zysków i
strat

Sprawozdani
e z
działalności

Informacja
dodatkowa

Rachunek
przepływów
pieniężnych

Zestawienie
zmian w
kapitale
własnym

Opis przyjętych zasad rachunkowości

Księgi rachunkowe

Inwentaryzacja

Wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego

Sprawozdania finansowe

Gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz innej dokumentacji

Badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych

ZAKRES RACHUNKOWOŚCI ZARZĄDCZEJ

Rachunek kosztów

Rachunek wyników

Planowanie finansowe

Analiza progu rentowności

Krótkoterminowy rachunek inwestycyjny

Decyzyjny rachunek inwestycyjny

Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa (strategiczna rachunkowość zarządcza)

Bilans

(wykład 2)

Bilans

(wykład 2)

BILANS

Bilans jest dokumentem księgowym i zarazem składnikiem

sprawozdania finansowego jednostki zawierającym

wartościowe zestawienie składników majątku jednostki

(aktywów) oraz źródeł ich pochodzenia (finansowania), czyli

pasywów na dany dzień.

Aktywa

Pasywa

Układ bilansu jest statyczny

Majątek

trwały

Majątek

obrotowy

Kapitał

własny

Kapitał

obcy

ZAWARTOŚĆ BILANSU

 Prawidłowo sporządzony bilans zawiera:

1) Nazwę i adres jednostki sporządzającej bilans
2) Określenie dnia, na który sporządzono bilans
3) Podział na aktywa i pasywa
4) Wyszczególnienie nazw i wartości grup rodzajowych aktywów i

pasywów

5) Sumę bilansową po stronie aktywów i po stronie pasywów z

zachowaniem równowagi bilansowej

6) Datę sporządzenia bilansu
7) Podpisy osób upoważnionych i odpowiedzialnych za rzetelność i

prawidłowość bilansu

RÓWNANIE BILANSOWE

(równowaga bilansowa)

 



gdzie:
a - składniki majątku
p - źródła finansowania majątku

MAJĄTEK

 Majątek jednostki obejmuje środki gospodarcze do prowadzenia

przez nią działalności (wytwórczej, usługowej, handlowej).

1) Ze względu na znaczną liczbę oraz dużą różnorodność składniki

majątku jednostki w rachunkowości łączy się w grupy (klasyfikuje)

2) Te same składniki majątku w różnych jednostkach mogą być

zaliczone do różnych grup:



cukier w cukrowni jest produktem gotowym



cukier w cukierni jest materiałem



cukier w sklepie jest towarem

3) Składniki majątku jednostki podlegają zużyciu lub przekształceniu w

toku prowadzonej działalności. Zmiany mają charakter:



ilościowy



jakościowy



wartościowy

AKTYWA

Ogół środków gospodarczych (składników majątkowych),

którymi rozporządza jednostka w danym momencie w

rachunkowości nazywa się aktywami.

PODZIAŁ AKTYWÓW

Aktywa

trwałe

Aktywa

obrotowe

O zaliczeniu poszczególnych składników do aktywów trwałych lub

obrotowych decyduje ich:

 rodzaj

 wartość

 okres użytkowania

 funkcja jaką spełniają

AKTYWA TRWAŁE

 Aktywa trwałe cechuje długotrwały okres użytkowania lub

wyłączenia z obrotu i zwykle stosunkowo wysoka wartość
jednostkowa.

PODZIAŁ AKTYWÓW TRWAŁYCH

AKTYWA

TRWAŁE

Wartości niematerialne i

prawne

Rzeczowe aktywa trwałe

środki

trwałe

środki trwałe

w budowie

Należności długoterminowe

Inwestycje długoterminowe

Długoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

CHARAKTERYSTYKA AKTYWÓW TRWAŁYCH (1)

Nazwa aktywów

Charakterystyka

Wartości
niematerialne i
prawne

Nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do
gospodarczego wykorzystania o przewidywanym okresie używania
dłuższym niż rok: prawa do wynalazków, patentów, znaków
towarowych, wartość firmy, koszty zakończonych prac
rozwojowych.

Środki trwałe

Pełnią funkcję środków pracy. Zaliczają się do nich kompletne,
zdatne do użytku przedmioty o okresie używania dłuższym niż rok,
przeznaczone na potrzeby jednostki: nieruchomości (grunty,
budynki itp.), maszyny i urządzenia techniczne, środki transportu,
wyposażenie, a także ulepszenia w obcych środkach trwałych i
inwentarz żywy.

Środki trwałe w
budowie

Ogół poniesionych kosztów pozostających w bezpośrednim związku
z nie zakończoną jeszcze budową, montażem lub przekazaniem do
używania nowego lub ulepszeniem już istniejącego środka
trwałego.

Należności
długoterminowe

Należności, które stają się wymagalne w okresie dłuższym niż 12
miesięcy od dnia bilansowego.

CHARAKTERYSTYKA AKTYWÓW TRWAŁYCH (2)

Nazwa aktywów

Charakterystyka

Inwestycje
długoterminowe

Inwestycje to aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści
ekonomicznych, wynikających z przyrostu wartości tych aktywów,
uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend lub
innych pożytków. Należą do nich: akcje, długoterminowe papiery
wartościowe, udzielone długoterminowe pożyczki, których termin
zapłaty przypada co najmniej po upływie roku od daty, na jaką jest
sporządzone sprawozdanie finansowe.

Długoterminowe
rozliczenia
międzyokresowe

Obejmują aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego oraz
inne koszty rozliczane w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia
bilansowego.

AKTYWA OBROTOWE

 Aktywa obrotowe zazwyczaj zmieniają swoją postać naturalną w

stosunkowo krótkim czasie. Na skutek prowadzenia działalności
przez jednostkę składniki aktywów obrotowych znajdują się w
ciągłym ruchu (cyrkulacji), przechodzą przez kolejne fazy
działalności i przyjmują coraz to inną postać.

CYRKULACJA MAJĄTKU OBROTOWEGO

Materiały

Produkcja

nie zakończona

Wyroby

gotowe

Należności

Gotówka

PODZIAŁ AKTYWÓW OBROTOWYCH

AKTYWA

OBROTOWE

Należności krótkoterminowe

Inwestycje krótkoterminowe

Krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

Zapasy

materiał

produkt

y w toku

produkt

gotowe

towary

CHARAKTERYSTYKA AKTYWÓW OBROTOWYCH (1)

Nazwa aktywów

Charakterystyka

Materiały

Ich cechą jest to, że w procesie produkcyjnym zużywają się
całkowicie, tracąc przy tym często swoją postać naturalną, przy
czym cała ich wartość przechodzi na wytwarzane produkty.
Materiały mogą też być zużywane do obsługi procesu
produkcyjnego lub na potrzeby administracyjno-gospodarcze.
Obejmują: surowce, materiały podstawowe i pomocnicze,
półfabrykaty obcej produkcji, opakowania itp.

Półprodukty i
produkty w toku

Do produkcji nie zakończonej należą półfabrykaty (z własnej
produkcji) oraz produkcja w toku, a także wykonywane roboty i
usługi przed ich zakończeniem.

Produkty gotowe

Produkty gotowe to składniki majątku, które przeszły wszystkie
fazy produkcyjne i zostały przeznaczone do sprzedaży innym
jednostkom gospodarczym, np. wyroby gotowe, usługi wykonane,
zakończone roboty budowlane.

Towary

Rzeczowe składniki majątku nabyte przez jednostkę w celu
sprzedaży.

CHARAKTERYSTYKA AKTYWÓW OBROTOWYCH (2)

Nazwa aktywów

Charakterystyka

Należności
krótkoterminowe

Należnościami nazywa się kwoty pieniężne należne jednostce od
osób trzecich (prawnych i fizycznych), głównie z tytułu sprzedaży
produktów gotowych, towarów, robót i usług. Należności
krótkoterminowe występują wówczas, gdy moment sprzedaży nie
pokrywa się z momentem otrzymania zapłaty. Mogą powstać także
należności od instytucji, organizacji, pracowników itp. Są
wymagalne w terminie krótszym niż 12 miesięcy.

Inwestycje
krótkoterminowe

Obejmują aktywa finansowe i aktywa pieniężne. Do
krótkoterminowych aktywów finansowych zaliczają się instrumenty
kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki, a także wynikające z
kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych lub prawo do
wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na
korzystnych warunkach. Aktywa finansowe są płatne lub
wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia
bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia.
Należą do nich krótkoterminowe akcje, udziały, inne papiery
wartościowe, udzielone pożyczki.
Środki pieniężne to aktywa w ustalonej lub możliwej do określenia
kwocie w formie pieniędzy oraz krajowych, zagranicznych lub
międzynarodowych pieniężnych jednostek rozrachunkowych
zarówno w gotówce, jak i na rachunkach bankowych. Zalicza się do
nich także czeki obce i weksle obce płatne w ciągu 3 miesięcy od
daty ich wystawienia.

Krótkoterminowe
rozliczenia
międzyokresowe

Obejmują aktywowane koszty dotyczące przyszłych okresów, które
podlegają rozliczeniu w okresie krótszym niż 12 miesięcy, licząc od
dnia bilansowego.

PASYWA

Każdy składnik majątkowy ma jakieś źródło finansowania

(pochodzenia). W rachunkowości źródła finansowania

składników majątku jednostki są nazywane pasywami.

PODZIAŁ PASYWÓW

PASYWA

Kapitał

własny

Kapitał

obcy

KAPITAŁ WŁASNY

 Kapitał własny tworzony jest z wkładów właścicieli przedsiębiorstwa

prywatnego lub jego wspólników, wpłat udziałowców oraz
akcjonariuszy za nabyte udziały bądź akcje.

FORMY PRAWNE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ I ICH PASYWA

WŁASNE

Nazwa aktywów

Charakterystyka

Spółka z o.o.

 kapitał zakładowy (udziałowy)

 kapitał zapasowy

 kapitał rezerwowy

Spółka akcyjna

 kapitał zakładowy (akcyjny)

 kapitał zapasowy

 kapitał rezerwowy

Przedsiębiorstwo
państwowe

 fundusz założycielski

 fundusz przedsiębiorstwa

Spółdzielnia

 fundusz udziałowy

 fundusz zasobowy

PODZIAŁ KAPITAŁU WŁASNEGO

(spółki kapitałowe)

KAPITAŁ

WŁASNY

Kapitał zakładowy

(udziałowy, akcyjny)

Kapitały pozostałe

(zapasowy, rezerwowy)

Zysk/strata netto

z lat ubiegłych

Zysk/strata netto

PODZIAŁ FUNDUSZU WŁASNEGO

(pp, spółdzielnie)

KAPITAŁ

WŁASNY

Fundusz podstawowy

(założycielski, udziałowy)

Fundusze pozostałe

(przedsiębiorstwa, zasobowy)

Zysk/strata netto

z lat ubiegłych

Zysk/strata netto

CHARAKTERYSTYKA KAPITAŁU I FUNDUSZU WŁASNEGO (1)

Nazwa aktywów

Charakterystyka

Kapitał

Kapitał własny w spółkach kapitałowych obejmuje kapitał
zakładowy (akcyjny, udziałowy), zapasowy i rezerwowy. Kapitał
zakładowy (akcyjny, udziałowy) jest tworzony z wkładów właścicieli
przedsiębiorstwa prywatnego lub jego wspólników, wpłat
udziałowców oraz akcjonariuszy za nabyte udziały bądź akcje.
Kapitał zapasowy powstaje z odpisów z zysku, a także z nadwyżki
ze sprzedaży akcji w cenie wyższej od ich wartości nominalnej, jak
również w wyniku aktualizacji wyceny środków trwałych.
Kapitał rezerwowy jest tworzony z części zysku netto lub w ciężar
kosztów z przeznaczeniem na szczególne cele, głównie pokrywanie
strat (np. strat na różnicach kursowych, strat z tytułu należności
nieściągalnych itp.).

Fundusz

W przedsiębiorstwach państwowych i spółdzielczych występują nie
kapitały własne, a fundusze własne.
W przedsiębiorstwach państwowych występuje fundusz
założycielski (będący odzwierciedleniem wkładu Skarbu Państwa
przy tworzeniu przedsiębiorstwa) i fundusz przedsiębiorstwa,
wyrażający równowartość składników majątku wygospodarowanego
przez przedsiębiorstwo w toku jego działalności.
W spółdzielniach fundusz własny składa się z funduszu
udziałowego (wpłat udziałów przez członków spółdzielni),
funduszu zasobowego (który zwiększa się z osiągniętego zysku,
przeznaczonego na rozwój spółdzielni.

CHARAKTERYSTYKA KAPITAŁU I FUNDUSZU WŁASNEGO (2)

Nazwa aktywów

Charakterystyka

Zysk netto

Różnicę pomiędzy przychodami i kosztami z prowadzonej
działalności stanowi zysk brutto. Zysk netto powstaje po odjęciu
podatku dochodowego od zysku brutto. Zysk netto obejmuje zysk z
lat poprzednich (nierozdzielony) i bieżący.

KAPITAŁ OBCY

 Kapitał obcy stanowi źródło finansowania składników majątkowych

(aktywów), będących wprawdzie własnością innych podmiotów
gospodarczych i instytucji (przedsiębiorstw, banków, osób
fizycznych), ale znajdujących się w dyspozycji danej jednostki. W
określonym czasie jednostka jest zobowiązana zwrócić obce
składniki majątku lub ich równowartość właścicielom tego majątku.
Stąd źródła pochodzenia obcego nazywane są zobowiązaniami.

PODZIAŁ KAPITAŁU OBCEGO

KAPITAŁ

OBCY

(zobowiązania

i rezerwy na

zobowiązania)

Rezerwy na zobowiązania

Zobowiązania długoterminowe

Zobowiązania krótkoterminowe

Rozliczenia międzyokresowe

CHARAKTERYSTYKA KAPITAŁU OBCEGO

Nazwa aktywów

Charakterystyka

Rezerwy na
zobowiązania

Zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są
pewne.

Zobowiązania
długoterminowe

Zobowiązania o terminie płatności dłuższym niż 12 miesięcy.
Zobowiązania hipoteczne, kapitał obligacyjny, zobowiązania
wekslowe, długoterminowe pożyczki i kredyty inwestycyjne.

Zobowiązania
krótkoterminowe

Zobowiązania o terminie płatności do 12 miesięcy. Zobowiązania
krótkoterminowe obejmują zobowiązania wobec innych jednostek
(dostawców, budżetów, ZUS, instytucji ubezpieczeniowych,
pracowników, krótkoterminowe pożyczki i kredyty bankowe,
zobowiązania wekslowe) oraz fundusze specjalne.

Rozliczenia
międzyokresowe

Zaliczają się do nich: ujemna wartość firmy, rozliczenia
międzyokresowe kosztów i przychodów.

Dowody księgowe

(wykład 3)

Dowody księgowe

(wykład 3)

DOKUMENTACJA KSIĘGOWA

Dokumentacja księgowa obejmuje ogół odpowiednio sporządzonych

dokumentów, wyrażających przebieg lub skutek wykonywanych
operacji gospodarczych.

 Funkcje dokumentów księgowych:

1) źródło informacji, podstawa zapisów księgowych
2) materiał dowodowy
3) ochrona majątku (rozliczanie osób odpowiedzialnych)

PRAWIDŁOWY DOWÓD KSIĘGOWY

(cechy)

1) Stwierdza fakt dokonania operacji gospodarczej zgodnie z jej

rzeczywistym przebiegiem

2) Zawiera co najmniej:

a) określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego
b) określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji
c) opis operacji oraz jej wartość (jeżeli to możliwe także w

jednostkach naturalnych)

d) datę dokonania operacji, datę sporządzenia dowodu
e) podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od

której przyjęto składniki majątku

f) potwierdzenie faktu sprawdzenia zakwalifikowania dowodu do

ujęcia w księgach rachunkowych

DOWODY KSIĘGOWE

(klasyfikacja według charakteru)

1) Wyrażające przebieg lub skutek operacji gospodarczych

2) Inne:

 zestawienie dowodów księgowych - w celu zaksięgowania ich

zbiorowym zapisem

 polecenie księgowania - w celu ujęcia operacji gospodarczej w

księgach rachunkowych jednostki

 noty księgowe - w celu skorygowania operacji gospodarczej

wynikającej z dowodu obcego, przekazywane kontrahentom

 dowody wstępne - do czasu wydania dowodów właściwych

3) Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera - także

zapisy za pośrednictwem urządzeń łączności, nośników
komputerowych

DOWODY KSIĘGOWE

(klasyfikacja – inne kryteria)

 według jednostki wystawiającej:



dowody własne



dowody obce

 według przeznaczenia:



dowody wewnętrzne



dowody zewnętrzne

 według etapu sporządzania:



dowody źródłowe (pierwotne)



dowody wtórne (sporządzone na podstawie innych dowodów)

 według celu:



dowody dyspozycyjne - zawierające polecenie dokonania operacji
gospodarczej



dowody wykonawcze - stwierdzające fakt wykonania operacji
gospodarczej



dowody dyspozycyjno - wykonawcze

 według treści:



dowody materiałowe



dowody płacowe



dowody kosztowe



itp.

 według związku z pieniądzem:



dowody gotówkowe



dowody bezgotówkowe (memoriałowe)

DOWODY KSIĘGOWE

(przykłady dowodów dotyczących obrotu pieniężnego)

 KP (kasa przyjmie) – potwierdzający przyjęcie gotówki do kasy

 KW (kasa wyda) – zastępczy dokument potwierdzający wypłatę

gotówki z kasy

 RK (raport kasowy) – zbiorczy dokument sporządzany na podstawie

KP i KW, będący podstawą do rejestrowania zmian w stanie kasy

 WB (wyciąg z bankowego rachunku bieżącego) – sporządzany przez

bank i potwierdzający zmiany zachodzące w stanie rachunku
bieżącego

DOWODY KSIĘGOWE

(przykłady dowodów dotyczących obrotu materiałowego,

towarowego, wyrobami gotowymi)

 Faktura VAT – otrzymywana od dostawców za zakupione towary,

wykonane usługi lub wystawiana dla odbiorcy za sprzedane towary,
usługi, wyroby

 Faktura VAT korygująca – wystawiana przez wystawcę faktury VAT w

przypadku błędów

 Faktura VAT MP – wystawiana przez dostawców, którzy mają prawo

do kasowej zasady rozliczania VAT-u (przychód netto ze sprzedaży <
400 000 EURO)

 Pz (przyjęcie materiału) – potwierdzenie przyjęcia materiału (towaru,

wyrobu) do magazynu

 Rw (pobranie materiału) – rozchód wewnętrzny

 Zw (zwrot materiału)

 Wz (wydanie na zewnątrz)

DOWODY KSIĘGOWE

(przykłady dowodów dotyczących rozrachunków z

pracownikami)

 Lista płac – potwierdzająca wyliczenie składników płac i potrąceń z

tytułu podatku dochodowego, składek ZUS i in.

 Wniosek o zaliczkę – sporządzony w przypadku pobierania przez

pracownika zaliczki do rozliczenia

 Polecenie wyjazdu służbowego – potwierdzające odbycie podróży

służbowej i poniesione koszty

WYMAGANIA WOBEC DOWODÓW KSIĘGOWYCH

 rzetelne – zgodne z rzeczywistym przebiegiem operacji

gospodarczych

 kompletne – zawierające wymagane dane

 wolne od błędów rachunkowych

POPRAWIANIE BŁĘDÓW W DOWODACH KSIĘGOWYCH

1) w dowodach źródłowych zewnętrznych obcych i własnych – korekta

przez noty korygujące

2) w dowodach źródłowych wewnętrznych – korekta poprzez skreślenie

błędnej treści lub kwoty, wpisanie treści poprawnej i daty poprawki,
złożenie podpisu osoby upoważnionej

3) zabronione jest:

 wymazywanie zapisów

 dokonywanie przeróbek zapisów

PROCES POSTĘPOWANIA Z DOWODAMI KSIĘGOWYMI

Sporządzenie

Otrzymanie

Dekretowanie dokumentu

(kwalifikowanie)

Segregowanie i numeracja

Zaewidencjonowanie

Przechowywanie

ię

Sprawdzenie pod względem

Formalnym

Rachunkowym Merytorycznym

OPERACJE NA DOKUMENTACH KSIĘGOWYCH

1) Kontrola formalna – sprawdzenie, czy dokument zawiera wszystkie

cechy wymagane

2) Kontrola rachunkowa – badanie, czy nie występują błędy

arytmetyczne

3) Kontrola merytoryczna – badanie prawidłowości danych zawartych w

dokumencie i sprawdzenie, czy operacja była zgodna z przepisami

4) Dekretowanie (kwalifikowanie)– ustalanie i oznaczenie na

dokumencie sposobu jego ewidencji na kontach i zaakceptowanie
dokumentu do księgowości

5) Segregowanie – ułożenie dokumentów według grup rodzajowych albo

według kont

OBIEG DOKUMENTÓW KSIĘGOWYCH

Obieg dokumentów – przechodzenie ich przez różne komórki

organizacyjne od momentu wpływu tych dokumentów do

jednostki (dokumenty obce) lub od momentu ich

sporządzenia (dowody własne), do momentu ich

zarejestrowania i złożenia w archiwum.

Instrukcja obiegu dokumentów – zbiór przepisów dotyczących

zasad postępowania z dokumentami własnymi i obcymi.

ZASADY PRZECHOWYWANIA DOWODÓW KSIĘGOWYCH

1) przechowywać w siedzibie podmiotu gospodarczego (ewentualnie w

jego zakładzie)

2) przechowywać w porządku (kolejność) w archiwum

3) chronić przed zniszczeniem, uszkodzeniem, zagubieniem

4) wydawać jedynie za zgodą kierownika jednostki gospodarczej

5) czas przechowywania - nie krócej niż 5 lat

Operacje gospodarcze

(wykład 4)

Operacje gospodarcze

(wykład 4)

OPERACJE GOSPODARCZE

Operacje gospodarcze to wszelkie zmiany stanu majątkowego

jednostki, jej źródeł finansowych oraz wyników.

 Cechy operacji gospodarczych:

1) ścisły związek z jednostką
2) określony termin wystąpienia
3) skutek ekonomiczny
4) co najmniej podwójny skutek księgowy (podwójne księgowanie)

KLASYFIKACJA OPERACJI GOSPODARCZYCH

 według przedmiotu zmian:



operacje dotyczące aktywów trwałych



operacje dotyczące aktywów obrotowych



operacje dotyczące kapitału własnego



operacje dotyczące kapitału obcego

 według kierunku:



operacje wewnętrzne (dotyczące tylko jednostki)



operacje zewnętrzne (dotyczące co najmniej 2 jednostek)

 według złożoności:



operacje proste (pojedyncze)



operacje złożone

 według skutku:



operacje bilansowe operacje (zmiany aktywów lub pasywów)



operacje wynikowe (zmiany przychodów, kosztów, zysków, strat)

TYPY OPERACJI GOSPODARCZYCH

I typ

– operacje wywołujące zmiany wyłącznie w strukturze aktywów

(suma bilansowa bez zmiany)

II typ

– operacje wywołujące zmiany wyłącznie w strukturze pasywów

(suma bilansowa bez zmiany)

III typ

– operacje powodujące zwiększenie składnika aktywów i

pasywów o tę samą kwotę (suma bilansowa wzrasta)

IV typ

– operacje powodujące zmniejszenie składnika aktywów i

pasywów o tę samą kwotę (suma bilansowa maleje)

OPERACJA I TYPU

gdzie:

, A

, ..., A

– składniki aktywów

X – operacja gospodarcza

P – suma pasywów









...

)

(

)

(

OPERACJA II TYPU

gdzie:

, P

, ..., P

– składniki pasywów

X – operacja gospodarcza

A – suma aktywów









...

)

(

)

(

OPERACJA III TYPU







...

)

(

...

)

(

OPERACJA IV TYPU













...

)

(

...

)

(

ZADANIE

Aktywa

Pasywa

1. Środki trwałe
2. Materiały
3. Rachunki bankowe
4. Kasa

50 000
10 000
20 000

2 000

Stan środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia w przedsiębiorstwie na

dzień 1.04 jest następujący:

1. Kapitał podstawowy
2. Rozrachunki z dostawcami
3. Kredyty bankowe

61 000

8 000

13 000

82 000

W dniu 2.04 miały miejsce cztery następujące operacje gospodarcze:

1) O godz. 9,00 – zakupiono za gotówkę materiały w kwocie 500 zł.
2) O godz. 10,35 - zaciągnięto kredyt, którym spłacono zobowiązania wobec

dostawców w kwocie 2 000 zł.

3) O godz. 12,20 – Przyjęto do magazynu zakupione materiały o wartości 10 000

zł, za które zapłata nastąpi w terminie późniejszym.

4) O godz. 14,50 - uregulowano przelewem bankowym zobowiązania wobec

dostawców na kwotę 8 000 zł.



Przedstawić bilans przedsiębiorstwa X po każdej operacji gospodarczej.

Konta księgowe

(wykład 5)

Konta księgowe

(wykład 5)

KONTO KSIĘGOWE

Konto to urządzenie służące do księgowej ewidencji danych w

rachunkowości.

 Na kontach rejestruje się stany i zmiany aktywów, pasywów lub

wyniku finansowego (przychodów, kosztów, zysków, strat).

 Konta mają swoje numery i nazwy.

 Zapisy na kontach dokonywane są w wyrażeniu pieniężnym.

ELEMENTY KONTA KSIĘGOWEGO

a) nazwa i symbol

b) dwie przeciwstawne strony

c) saldo początkowe (debetowe lub kredytowe)

d) zapisy operacji gospodarczych (debetowe i kredytowe obroty konta)

e) saldo końcowe (debetowe lub kredytowe)

FORMY KONT KSIĘGOWYCH

 Forma graficzna (konto teowe)

 Forma tabelaryczna (tabela)

 Forma liczbowa (zbiory liczb) - w technice komputerowej

FORMA GRAFICZNA KONTA

(konto teowe)

Objaśnienia:

Strona lewa: Winien (Wn), Debet (Dt)

Strona prawa: Ma, Credit (Ct)

Sp - stan początkowy

1, 2, ..., 5 - numery operacji gospodarczych

20
50
70

300
100

(Sp)
(1)
(5)

(2)
(3)
(4)

Winien (Wn)

Numer i nazwa konta

KONTO W UKŁADZIE DWUSTRONNEJ TABELI

Dat

1.05

650

Winien

dok.

Treść

Stan z bilansu
otwarcia

Kwota

Dat

2.05

2 200

dok.

Treść

Wypłata
wynagrodzenia

Kwota

2.05

35 000

Podjęcie gotówki
z banku

3.05

5 600

Wpłata klienta do
kasy za towar

CZYNNOŚCI DOTYCZĄCE KONT

1) Założenie konta – wpisanie jego nazwy oraz symbolu, który został

nadany w planie kont.

2) Otwarcie konta – następuje w momencie zaksięgowania stanu

początkowego z bilansu otwarcia. Stan ten nosi nazwę salda
początkowego. Jeżeli konto nie jest ujęte w bilansie otwarcia, jego
otwarcie następuje w momencie zaksięgowania pierwszej związanej
z nim operacji.

3) Zapisy księgowe po stronie Winien – operacje zmieniające stan konta

(obciążenie konta, księgowanie w ciężar konta, księgowanie na
stronie Winien, debetowanie konta).

4) Zapisy księgowe po stronie Ma – operacje zmieniające stan konta

(uznanie konta, księgowanie na dobro konta, księgowanie na stronie
Ma, kredytowanie konta).

5) Sumowanie zapisów po stronie Winien – ustalanie obrotów na stronie

Winien.

6) Sumowanie zapisów po stronie Ma – ustalanie obrotów na stronie

Ma.

7) Zamknięcie konta – wpisanie salda końcowego konta. Saldo końcowe

to różnica między sumą zapisów na stronie Winien i na stronie Ma
konta.

ELEMENTY ZAPISU OPERACJI GOSPODARCZEJ NA KONCIE

1) data operacji gospodarczej

2) numer i symbol dowodu księgowego dokumentującego daną

operację gospodarczą

3) treść zapisu (operacji)

4) dane liczbowe dotyczące operacji gospodarczej (wartość,

ewentualnie także ilość)

ZASADY ZAPISU OPERACJI GOSPODARCZEJ NA KONCIE

Obowiązuje zasada podwójnego zapisu, z której wynika konieczność

ujęcia każdej operacji:

1) na co najmniej dwóch kontach (podwójny zapis)
2) po przeciwnych stronach kont (dwustronny zapis)
3) w tej samej kwocie (jednakowy zapis)

RODZAJE ZAPISU OPERACJI GOSPODARCZEJ NA KONCIE

1) zapis prosty – na dwóch korespondujących kontach

2) zapis złożony – na więcej niż na dwóch korespondujących kontach

ZAPIS PROSTY

„X”

„Y”

ZAPIS ZŁOŻONY (1)

„X”

„Y”

„Z”

ZAPIS ZŁOŻONY (2)

„P”

„S”

„R”

„T”

„U”

SALDA KOŃCOWE KONTA

Możliwe są 2 rodzaje salda końcowego konta:

saldo debetowe

– gdy suma zapisów na stronie Winien danego

konta jest większa od sumy zapisów na jego stronie Ma,

saldo kredytowe

– gdy suma zapisów na stronie Ma danego konta

jest większa od sumy zapisów po jego stronie Winien.

Brak salda

– gdy suma zapisów na stronie Winien równa jest sumie

zapisów na stronie Ma danego konta.

Saldo końcowe zamieszcza się na tej stronie konta, która wykazuje

mniejsze obroty (saldo debetowe na stronie Ma, saldo kredytowe na
stronie Winien).

DEBETOWE SALDO KOŃCOWE KONTA

200

370

80
30

(Sp)
(1)
(4)

(2)
(3)

Winien (Wn)

„X”

260
220

480

(Sk)

480

KREDYTOWE SALDO KOŃCOWE KONTA

160
190

120

180

(1)
(4)

(Sp)

(2)
(3)
(5)

Winien (Wn)

„X”

540

210
330

(Sk)

540

RODZAJE KONT KSIĘGOWYCH

(według zasady zapisu na koncie)

konta syntetyczne

– konta o określonym stopniu uogólnienia,

funkcjonujące zgodnie z zasadą podwójnego zapisu

konta analityczne

– cechujące się znaczną szczegółowością, w

odniesieniu do których stosuje się zasadę jednostronnego zapisu
powtarzanego

KONTA SYNTETYCZNE

Konta syntetyczne są urządzeniami księgowymi służącymi do

księgowej ewidencji operacji gospodarczych w sposób

zapewniający zbilansowanie danych zaksięgowanych na

wszystkich kontach syntetycznych danej jednostki.

Konta syntetyczne dzielą się na:

1) konta bilansowe
2) konta pozabilansowe

KONTA ANALITYCZNE

Konta analityczne są urządzeniami księgowymi służącymi do

szczegółowej ewidencji danych ujętych na kontach

syntetycznych. Konta te funkcjonują na zasadzie zapisu

powtarzalnego w stosunku do zapisu na koncie

syntetycznym, do którego prowadzone jest konto

analityczne.

Analityka może być:

1) jednoszczeblowa
2) wieloszczeblowa.

Np. konto syntetyczne „Środki trwałe” może mieć konta analityczne:

„Budynki”, „Budowle”, „Maszyny i urządzenia”, Środki transportu”,
„Inne”.

Z kolei konto analityczne „Budynki” może mieć bardziej szczegółowe

konta analityczne „Budynki biurowe”, „Budynki mieszkalne”.

RODZAJE KONT KSIĘGOWYCH

(według treści ekonomicznej zapisów na koncie)

1) Konta bilansowe – określają stan i zmiany aktywów i pasywów, ich

salda końcowe na koniec okresu przenosi się do bilansu.

2) Konta korygujące – konta pomocnicze, towarzyszące kontom

podstawowym, którymi mogą być konta bilansowe. Na koniec okresu
saldo konta korygującego wpływa in plus lub in minus na wielkość
salda konta podstawowego.

3) Konta wynikowe – służą do ewidencji operacji wynikowych. Salda

kont wynikowych na koniec okresu przenosi się do rachunku zysków i
strat.

4) Konta rozliczeniowe – konta nie wykazujące na koniec okresu sald.

5) Konta pozabilansowe – nie występują w bilansie, a służą do ewidencji

zjawisk i procesów gospodarczych, które nie są przedmiotem
ewidencji na kontach bilansowych.

KONTA POZABILANSOWE

Konta pozabilansowe najczęściej znajdują zastosowanie do:

 ewidencji obcego majątku (środki w dzierżawie, depozyty, materiały

cudze)

 ujmowania warunkowych zobowiązań (udzielone gwarancje,

dyskonto weksli obcych)

 odzwierciedlania własnych składników przechowywanych w innych

jednostkach lub wydanych do użytkowania innym podmiotom
(wydzierżawione środki trwałe)

 zapisów uzupełniających dla pewnych operacji gospodarczych (np.

środki trwałe w likwidacji).

RODZAJE KONT BILANSOWYCH

(według miejsca w bilansie)

1) Konta aktywne – występują wyłącznie w aktywach bilansu.

2) Konta pasywne – występują wyłącznie w pasywach bilansu.

3) Konta aktywno-pasywne – mogą występować zarówno w

aktywach, jak i w pasywach bilansu, w zależności od charakteru
salda. Może się zdarzyć, że konto aktywno-pasywne wykazuje
jednocześnie dwa salda i w tym samym bilansie zostaje
umieszczone jako składnik aktywów i jako składnik pasywów.

KONTA AKTYWNE

 Przykłady kont aktywnych: „Środki trwałe”, „Materiały”, „Towary”,

„Kasa”, „Krótkoterminowe aktywa finansowe”.

 Służą do ewidencji rzeczowych składników majątku oraz środków

pieniężnych.

 Saldo początkowe zapisuje się zawsze na stronie Winien.

 Zwiększenia stanu składników aktywów księguje się na stronie

Winien.

 Zmniejszenia stanu składników aktywów księguje się na stronie Ma.

 Saldo końcowe – jeżeli występuje – może być wyłącznie debetowe

(obroty strony Winien są większe niż obroty strony Ma). Saldo
końcowe zapisuje się zawsze na stronie Ma.

FUNKCJONOWANIE KONTA AKTYWNEGO (SCHEMAT)

( Sp )

Saldo początkowe

(debetowe)

( + ) Zwiększenie stanu (obroty
debetowe)

Zmniejszenie stanu (obroty kredytowe)

( – )

Konto aktywne

Obroty debetowe łącznie z Sp

Obroty kredytowe

Saldo końcowe (debetowe)

( Sk )

Obroty konta = Obroty konta

FUNKCJONOWANIE KONTA AKTYWNEGO (PRZYKŁAD)

( Sp )
Obroty debetowe ( + ):

Obroty kredytowe ( – ):

Materiały

750
430
900
600

400
580

1 230

( Sk )

2 680

–

2 210

470

2 680

Obliczenie salda końcowego:

Saldo początkowe (Dt)

750

+ obroty debetowe

1 930

razem

2 680

– obroty kredytowe

2 210

saldo końcowe (Dt)

470

KONTA PASYWNE

 Przykłady kont pasywnych: „Kapitał podstawowy”, „Rezerwy”,

„Kredyty bankowe”, „Fundusze specjalne”.

 Służą do ewidencji własnych źródeł pochodzenia środków

gospodarczych oraz źródeł obcych.

 Saldo początkowe zapisuje się zawsze na stronie Ma.

 Zwiększenia stanu składników pasywów księguje się na stronie Ma.

 Zmniejszenia stanu składników pasywów księguje się na stronie

Winien.

 Saldo końcowe – jeżeli występuje – może być wyłącznie kredytowe

(obroty strony Ma są większe niż obroty strony Winien). Saldo
końcowe zapisuje się zawsze na stronie Winien.

FUNKCJONOWANIE KONTA PASYWNEGO (SCHEMAT)

( – ) Zmniejszenie stanu (obroty
debetowe)

Saldo początkowe (kredytowe)

( Sp )

Zwiększenie stanu (obroty kredytowe)
( + )

Konto pasywne

Obroty debetowe

( Sk )Saldo końcowe (kredytowe)

Obroty kredytowe łącznie z Sp

Obroty konta = Obroty konta

FUNKCJONOWANIE KONTA PASYWNEGO (PRZYKŁAD)

Obroty debetowe ( – ):

( Sp )

Obroty kredytowe ( + ):

Kredyty bankowe

2 400

330

6 920
1 800

150

( Sk )

2 800
6 070

8 870

–

8 870

Obliczenie salda końcowego:

Saldo początkowe (Ct)

6 920

+ obroty kredytowe

1 950

razem

8 870

– obroty debetowe

2 800

saldo końcowe (Ct)

6 070

KONTA AKTYWNO-PASYWNE

 Przykłady kont aktywno-pasywnych: „Rozrachunki z dostawcami”,

„Rozrachunki z odbiorcami”, „Rozrachunki z budżetem”.

 Służą do ewidencji rozrachunków (od strony aktywów należności, od

strony pasywów – zobowiązania).

 Saldo początkowe może wystąpić na stronie Winien lub Ma, a nawet

jednocześnie po obu stronach.

 Zwiększenia stanu składników aktywów i pasywów księguje się na

stronie Winien lub Ma, w zależności od charakteru operacji
gospodarczej.

 Zmniejszenia stanu składników aktywów i pasywów księguje się na

stronie Winien lub Ma, w zależności od charakteru operacji
gospodarczej.

 Saldo końcowe - są dwa salda końcowe, na stronie Winien i na

stronie Ma.

FUNKCJONOWANIE KONTA AKTYWNO-PASYWNEGO (SCHEMAT)

( Sp ) Saldo początkowe (debetowe)

( + ) Obroty debetowe zwiększające
(aktywne)

( – )

Obroty debetowe zmniejszające

(pasywne)

Saldo początkowe (kredytowe)

( Sp )

Obroty kredytowe zmniejszające
(aktywne)

( – )

Obroty kredytowe zwiększające
(pasywne)

( + )

Konto aktywno-pasywne

Obroty debetowe łącznie z Sp

( Sk ) Saldo końcowe kredytowe

Obroty kredytowe łącznie z Sp

Saldo końcowe debetowe

( Sk )

Obroty konta = Obroty konta

FUNKCJONOWANIE KONTA AKTYWNO-PASYWNEGO (PRZYKŁAD)

( Sp )

Saldo początkowe

należności

Obroty debetowe:

( + ) Zwiększenie należności

( – ) Zmniejszenie zobowiązań

Saldo początk. zobowiązań( Sp
)

Obroty kredytowe:

Zwiększenie zobowiązań ( + )

Zmniejszenie należności

( – )

Pozostałe rozrachunki

3 200

700

4 900
8 600
9 100

9 500

10 000

3 700
4 100
1 200

( Sk )Saldo końcowe
zobowiązań

Saldo końcowe należności( Sk )

26 500

5 500

28 500

3 500

32 000

Obliczenie sald końcowych:

a) salda debetowego (należności):

saldo początkowe (Dt)

3 200

+ obroty debetowe (zwiększenie należności) 5 600
razem obroty Dt z saldem początkowym

8 800

– obroty kredytowe (zmniejszenie należności) 5 300
saldo końcowe (Dt)

3 500

b) salda kredytowego (zobowiązań):

saldo początkowe (Ct)

9 500

+ obroty kredytowe (zwiększenie zobowiązań)13 700
razem obroty Ct z saldem początkowym

23 200

– obroty debetowe (zmniejszenie zobowiązań)17 700
saldo końcowe (Dt)

5 500

FUNKCJONOWANIE KONT BILANSOWYCH (TWORZENIE BILANSU)

 Podstawą otwarcia kont – bilans na początek okresu.

 Na kontach księguje się chronologicznie zaistniałe operacje

gospodarcze.

 Na koniec okresu zapisy dokonywane na kontach należy podsumować

(wraz z saldami początkowymi).

 Sporządza się zestawienie obrotów i sald.

 Na podstawie sald końcowych kont na koniec okresu jest

opracowywany bilans.

ZESTAWIENIE OBROTÓW I SALD

 Zestawienie obrotów i sald kont syntetycznych nazywane jest

bilansem brutto, bilansem próbnym lub bilansem surowym.

 Sporządza się na koniec każdego miesiąca.

 Obejmuje ono wykaz wszystkich kont syntetycznych (symbole i

nazwy), ich salda początkowe, obroty debetowe i kredytowe i salda
końcowe.

 Podstawą sporządzania zestawienia obrotów i sald jest ewidencja

księgowa z danego okresu sprawozdawczego.

 Są dwie wersje zestawienia obrotów i sald:

1) wersja rozwinięta
2) wersja uproszczona (salda końcowe ujęte razem z obrotami).

 Zestawienie obrotów i sald kont analitycznych nazywane jest

obrotówką. Umożliwia ona kontrolę prawidłowości obrotów i sald na
kontach syntetycznych.

ZESTAWIENIE OBROTÓW I SALD

Nazwa konta

RAZEM

Salda

Obroty

Lp.

1.
2.
3.
4.
5.

...
...
...
...

FUNKCJE ZESTAWIENIA OBROTÓW I SALD

Funkcja kontrolna

– umożliwia wykrywanie błędów naruszających

zasadę podwójnego zapisu oraz pomyłek rachunkowych.

Funkcja praktyczna

– ułatwia opracowanie bilansu i innych

sprawozdań finansowych.

Funkcja informacyjna

– daje podstawy oceny sytuacji gospodarczej

jednostki przed opracowaniem sprawozdań ostatecznych.

GŁÓWNE ZASADY ZAPISU KSIĘGOWEGO

 Staranność

 Czytelność

 Trwałość

 Kompletność (data operacji gospodarczej, treść, kwota, określenie i

numer dowodu księgowego)

 Prawidłowość (właściwa korespondencja kont)

 Bieżąca ewidencja

Błędy księgowe

(wykład 6)

Błędy księgowe

(wykład 6)

GŁÓWNE PRZYCZYNY BŁĘDÓW KSIĘGOWYCH

 Dokonanie księgowania w niewłaściwy sposób (inna kwota,

nieodpowiednie konto lub strona konta, naruszenie zasady
podwójnego zapisu).

 Dwukrotne ujęcie tej samej operacji gospodarczej.

 Pominięcie operacji gospodarczej w księgach rachunkowych.

 Opóźnienie zapisu księgowego.

ZASADY USUWANIA BŁĘDÓW KSIĘGOWYCH

 Usuwanie błędów księgowych musi następować bez naruszania mocy

dowodowej ksiąg rachunkowych.

 Niedopuszczalne jest wymazywanie, wyskrobywanie, czy

wywabianie błędnych zapisów, ponieważ stwarza to domniemanie
nierzetelności ksiąg rachunkowych

 Dwie metody poprawiania błędów księgowych:

1) korekta
2) storno

KOREKTA

 Korektę stosuje się, gdy błąd zostaje ujawniony natychmiast po jego

popełnieniu. Wówczas błędną treść lub kwotę przekreśla się poziomą
linią czerwoną we wszystkich urządzeniach księgowych, w których
błędny zapis wystąpił.

 Przekreślenie nie może powodować nieczytelności zapisu.

 Obok przekreślenia należy podać datę oraz podpis lub skrót podpisu

osoby upoważnionej do dokonania korekty.

 Po anulowaniu błędnego zapisu nanosi się właściwą treść lub kwotę.

 Korekta nie jest dozwolona przy prowadzeniu ksiąg za pomocą

komputera.

STORNO

 Storno stosuje się do likwidacji niewłaściwych księgowań

ujawnionych w terminach późniejszych. Przez storno rozumie się
sposób poprawiania błędów w księgowości polegający na usunięciu
przez odpowiedni zapis księgowy mylnego zapisu na końcowe saldo
konta albo jednocześnie na obroty i na końcowe saldo konta. Nie
dokonuje się przy tym skreśleń.

 Są dwa rodzaje storna:

storno czarne

storno czerwone

 W odniesieniu do danej operacji można posługiwać się wyłącznie

jednym rodzajem storna. Nie wolno stosować jednocześnie obu
rodzajów storn, czyli storn czarno-czerwonych.

STORNO CZARNE

 Storno czarne występuje w dwóch formach:

1) storna czarnego zupełnego
2) storna czarnego częściowego.

 Storno czarne zupełne polega na dokonaniu zapisu przeciwstawnego

(na przeciwnej stronie konta) w stosunku do zapisu błędnego,
którego wpływ zostaje w ten sposób anulowany. Następną
czynnością jest poprawne zaksięgowanie operacji.

 Storno czarne częściowe polega na anulowaniu błędnego zapisu

jedynie na koncie, na którym zapis ten wystąpił (przez zapis
przeciwstawny, a więc na przeciwnej stronie konta). Dzięki temu
możliwe jest zmniejszenie zapisów związanych ze stornowaniem.

 Storno czarne (zupełne lub częściowe) może być stosowane także

wtedy, gdy zaksięgowano operację na właściwych kontach, ale
zapisana na nich kwota jest wyższa od rzeczywistej sumy operacji
gospodarczej.

PRZYKŁAD STORNA CZARNEGO ZUPEŁNEGO

Otrzymane materiały za 46 000 zł mylnie zaksięgowano na koncie

„Środki trwałe w budowie”

Rozrachunki z

dostawcami

Środki trwałe

w budowie

Materiały

46 000

błędne księg.

storno czarne zupełne

właściwe księg.

(1)

(2)

(3)

PRZYKŁAD STORNA CZARNEGO CZĘŚCIOWEGO

Otrzymane materiały za 46 000 zł mylnie zaksięgowano na koncie

„Środki trwałe w budowie”

Środki trwałe

w budowie

46 000

Materiały

46 000

Rozrachunki z

dostawcami

46 000

zapis błędny

(częściowo)

(1)

storno czarne

(częściowe)

(2)

STORNO CZERWONE

 Storno czerwone polega na wykorzystaniu zapisu ujemnego. Zapis

stornujący jest dokonywany identycznie jak zapis błędny, z tym że
przy sumowaniu obrotów konta jest on odejmowany.

 Dla oznaczenia ujemnego charakteru zapisu wykorzystuje się kolor

czerwony. W ten sposób wszystkie kwoty zaksięgowane kolorem
czerwonym są traktowane jako ujemne.

 Zastosowanie storna czerwonego pozwala na zachowaniu w księgach

prawidłowej wielkości obrotów kont. Przy stornie czarnym obroty
kont są zniekształcone.

PRZYKŁAD STORNA CZERWONEGO

Zakupiono za gotówkę materiały w cenie 15 000 zł. Mylnie

zaksięgowano ją na stronie Ma konta „Rachunki bankowe”

Rachunki

bankowe

Kasa

15 000

Materiały

15 000

zapis błędny

(1)

właściwe księg.

(3)

storno czerwone

(2)

15 000

PODZIELNOŚĆ KONT

 Podzielność konta polega na możliwości takiej jego rekonstrukcji, że

zostaje ono zastąpione lub uzupełnione innymi kontami. Na kontach
powstałych z podziału konta dokonuje się zapisów na tych samych
stronach, co na koncie dzielonym.

 Są 2 rodzaje podzielności kont:



podzielność pionowa



podzielność pozioma.

PODZIELNOŚĆ PIONOWA KONT

 Podzielność pionowa polega na wyodrębnieniu z treści konta

określonych zagadnień należących do zakresu tematycznego konta,
lecz wymagających osobnej prezentacji.

 Są dwa aspekty pionowej podzielności kont:

1) aspekt 1 – polega na liczbowym wyłączeniu z konta bilansowego

jakiegoś procesu gospodarczego lub pewnych jego elementów. W
rezultacie powstają konta niebilansowe, zwane też
śródokresowymi, które służą prezentacji określonych zjawisk
gospodarczych w danym okresie sprawozdawczym (np. konto
„Koszty wydziałowe” wyodrębnione z konta „Koszty całkowite
produkcji”).

2) aspekt 2 – polega na wyodrębnieniu zagadnień o określonej

treści ekonomicznej w celu uzyskania pogłębionej
charakterystyki danego zjawiska objętego kontem podlegającym
podziałowi. W efekcie powstają konta korygujące (pomocnicze),
powiązane z kontem dzielonym (podstawowym). Saldo konta
korygującego oddziałuje in plus lub in minus na saldo konta
podstawowego - np. konto „Odchylenia od cen ewidencyjnych”
jako pomocnicze dla konta „Materiały”.

PODZIELNOŚĆ POZIOMA KONT

 Podzielność pozioma polega na wyodrębnieniu szczegółowych

elementów wchodzących w skład konta, przy czym zakres
tematyczny operacji gospodarczych wpływających na dany czynnik
lub zjawisko pozostaje bez zmian. Podział dotyczy zatem struktury.

 Są dwa aspekty poziomej podzielności kont:

1) aspekt 1 – polega na analitycznej rozbudowie określonego konta

syntetycznego. Jest związany z potrzebą uszczegółowienia
informacji. Na przykład konto syntetyczne „Materiały” dzieli się
na konta analityczne: „Materiały podstawowe”, „Materiały
pomocnicze”, „Paliwo”, Opakowania”.

2) aspekt 2 – polega na utworzeniu z jednego konta syntetycznego

dwu lub więcej samodzielnych kont syntetycznych, które
obejmują równorzędne elementy. Np. zamiast konta
„Rozrachunki z pracownikami” można prowadzić dwa konta
syntetyczne: „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń” i „Inne
rozrachunki”.

ŁĄCZENIE KONT

 Łączenie kont jest procesem odwrotnym do podzielności kont. Polega

na zastosowaniu innych kryteriów lub zasad grupowania określonych
operacji gospodarczych na kontach syntetycznych bądź
analitycznych. Przedmiot ewidencji nie ulega zmianie. Inny jest
jedynie stopień szczegółowości księgowego ujęcia zdarzeń i
procesów gospodarczych.

 Łączenie kont syntetycznych może mieć charakter kombinacji

kombinacji

lub

konsolidacji

ŁĄCZENIE KONT PRZEZ KOMBINACJĘ

 W przypadku kombinacji ewentualne wzajemne obroty między obu

kontami łączonymi (obroty wewnętrzne) równoważą się. Saldo konta
połączonego jest równe sumie sald kont podlegających kombinacji.
Np. konto „Rachunki i kredyty bankowe” powstałe z łączenia kont:
„Rachunki bankowe” i „Kredyty bankowe”.

ŁĄCZENIE KONT PRZEZ KONSOLIDACJĘ

 Konsolidacja polega na nieuwzględnieniu wewnętrznych

(wzajemnych) obrotów kont łączonych, na skutek czego obroty konta
skonsolidowanego są mniejsze od sumy obrotów kont łączonych.
Saldo konta skonsolidowanego odpowiada jednak sumie sald kont
łączonych.

Księgi rachunkowe

(wykład 7)

Księgi rachunkowe

(wykład 7)

KSIĘGI RACHUNKOWE

Księgi rachunkowe, nazywane też księgami handlowymi, obejmują

następujące urządzenia księgowe:

1) dziennik
2) księgę główną
3) księgi pomocnicze
4) inwentarz
5) zestawienie obrotów i sald

DZIENNIK

 Dziennik jest przeznaczony do chronologicznego ujmowania zdarzeń

gospodarczych według dat ich wystąpienia.

 Zapisy w dzienniku muszą być kolejno ponumerowane, a sumy

zapisów (obroty) liczone w sposób ciągły.

KSIĘGA GŁÓWNA

 Księgę główną tworzą konta syntetyczne zawarte w zakładowym

planie kont. Ewidencja na nich odbywa się w porządku
systematycznym, z zachowaniem chronologii operacji
gospodarczych.

 Na kontach księgi głównej ujmuje się pod datą otwarcia ksiąg

rachunkowych salda początkowe aktywów i pasywów, a następnie
dokonuje się za kolejne miesiące zapisów, rejestrowanych uprzednio
lub równolegle w dzienniku.

KSIĘGI POMOCNICZE

 Księgi pomocnicze (uzupełniające) składają się z kont analitycznych,

na których zapisy są porządkowane w układzie systematycznym w
kolejności według dat operacji gospodarczych.

 Konta ksiąg pomocniczych mogą przybrać postać:

a) ksiąg (kartotek, zbiorów danych) wyodrębnionych w ramach

księgi głównej

b) wyodrębnionego systemu kont, uzgodnionego z zapisami księgi

głównej

 Na kontach ksiąg pomocniczych można w ciągu miesiąca stosować

(obok jednostek pieniężnych) jednostki naturalne.

INWENTARZ

 Inwentarz jest wykazem aktywów i pasywów, sporządzonym z

uwzględnieniem wyników inwentaryzacji. Opracowują go jednostki,
które wcześniej nie prowadziły ksiąg rachunkowych. W jednostkach
kontynuujących działalność rolę inwentarza spełnia zestawienie
obrotów i sald.

ZESTAWIENIE OBROTÓW I SALD

 Do ksiąg rachunkowych należą zestawienia obrotów i sald:



kont syntetycznych



kont analitycznych.

 Zestawienie obrotów i sald kont syntetycznych jest nazywane

bilansem brutto, bilansem próbnym lub bilansem surowym.

 Zestawienie obrotów i sald kont syntetycznych należy sporządzać na

koniec każdego miesiąca.

 Zestawienie obrotów i sald kont analitycznych nazywane jest

obrotówką.

ZASADY PROWADZENIA KSIĄG RACHUNKOWYCH

 Księgi prowadzić można ręcznie lub maszynowo (przy użyciu

komputera).

 Zapis powinien być trwały i czytelny, bez pozostawiania wolnych

miejsc.

 Zapisy są dokonywane na podstawie prawidłowo i rzetelnie

wystawionych oraz sprawdzonych dokumentów.

 Księgi sporządza się w języku polskim i w polskiej walucie.

 Należy zapewnić ich rzetelność, bezbłędność i sprawdzalność.

 Zapisy winny być dokonywane na bieżąco.

 Księgi prowadzi się w siedzibie jednostki lub poza nią (na zlecenie).

OTWARCIE KSIĄG RACHUNKOWYCH

 Otwarcie ksiąg rachunkowych to naniesienie sald początkowych na

konta bilansowe.

 Otwarcie ksiąg rachunkowych następuje na dzień rozpoczynający rok

obrotowy (najczęściej 1 stycznia). Podstawą otwarcia jest bilans
zamknięcia na koniec poprzedniego roku.

 Otwarcia ksiąg rachunkowych dokonuje się także w sytuacji:



rozpoczęcia działalności nowo powstałej jednostki, także
wskutek podziału lub połączenia



zmiany formy prawnej działalności



rozpoczęcia likwidacji jednostki lub postępowania
upadłościowego.

 Gdy jednostka nie prowadziła ksiąg rachunkowych otwarcia ksiąg

dokonuje się na podstawie inwentaryzacji.

ZAMKNIĘCIE KSIĄG RACHUNKOWYCH

 Zamknięcie ksiąg rachunkowych polega na obliczeniu sald

końcowych poszczególnych kont i ich podkreśleniu.

 Jednostki kontynuujące działalność dokonują zamknięcia ksiąg

rachunkowych na koniec roku obrotowego. Zamknięcie ksiąg może
także nastąpić na dzień:

1) poprzedzający postawienie w stan likwidacji lub upadłości
2) zakończenia działalności (sprzedaży, zakończenia likwidacji lub

postępowania upadłościowego)

3) przed dniem zmiany formy prawnej
4) na dzień przejęcia przez inną jednostkę
5) na dzień poprzedzający datę podziału lub połączenia
6) na inny dzień bilansowy.

ZASADA CIĄGŁOŚCI BILANSOWEJ

 Polega na zgodności bilansu zamknięcia z bilansem otwarcia

jednostki.

 Merytoryczna ciągłość bilansowa oznacza stosowanie jednakowych

zasad przy sporządzaniu bilansów w kolejnych latach.

 Formalna ciągłość bilansowa łączy się z przestrzeganiem

identycznego sposobu grupowania i prezentacji danych liczbowych.

Organizacja rachunkowości

(wykład 8)

Organizacja rachunkowości

(wykład 8)

ORGANIZACJA RACHUNKOWOŚCI

Organizacja rachunkowości stanowi zespół sposobów

powiązania ze sobą różnych części i środków w celu

zapewnienia prawidłowego działania systemu rachunkowości

i prawidłowej realizacji jego zadań.

WARUNKI KONIECZNE WŁAŚCIWEJ ORGANIZACJI

RACHUNKOWOŚCI

 Znajomość przepisów o rachunkowości

 Znajomość przepisów podatkowych

 Znajomość zasad organizacji i funkcjonowania danej jednostki

 Znajomość charakteru informacji niezbędnej do kierowania

poszczególnymi komórkami organizacyjnymi jednostki

 Znajomość form i technik księgowości

 Znajomość zasad pracy komórki księgowości

SKŁADOWE ORGANIZACJI RACHUNKOWOŚCI

1) Organizacja dokumentacji księgowej (wystawianie, wypełnianie,

kontrola, obieg i przechowywanie dokumentów)

2) Zakładowy plan kont

3) Dobór formy księgowości (tabelaryczna, rejestrowa, mieszana)

4) Podział pracy w komórce rachunkowości

5) Technika prowadzenia rachunkowości

6) Organizacja inwentaryzacji

7) Wewnętrzna kontrola finansowo-księgowa

ZASADA EKONOMIKI ORGANIZACJI RACHUNKOWOŚCI

 Organizacja rachunkowości powinna zapewnić szybkie, sprawne i

prawidłowe osiąganie celów stawianych systemowi rachunkowości
przy możliwie najmniejszym nakładzie sił i środków.

PLANY KONT

Plan kont określa ogólne zasady prowadzenia rachunkowości w

jednostce.

 W praktyce funkcjonują różne rodzaje planów kont:

1) jednolity (ogólny) plan kont - obligatoryjny wzór, który

funkcjonuje w niektórych państwach

2) typowy plan kont - bywa opracowywany dla poszczególnych

działów gospodarki narodowej

3) branżowy plan kont - plan kont dla jednostek z danej branży
4) zakładowy plan kont - plan kont konkretnej jednostki

WZORCOWY PLAN KONT

W Polsce brak obligatoryjnego wzoru planu kont. Jednostki

muszą wprowadzać własne, tzw. zakładowe plany kont.

Wzorcowy plan kont został opracowany przez Departament

Rachunkowości Ministerstwa Finansów, a jest wydawany

przez Stowarzyszenie Księgowych w Polsce.

Wzorcowy plan kont zawiera wykaz kont syntetycznych

oznaczonych symbolami dwucyfrowymi i ogólne zasady ich

funkcjonowania oraz określa podstawowe wymagania w

zakresie ewidencji analitycznej. Jest nie obligatoryjny.

ZAKŁADOWY PLAN KONT

 Zakładowy plan kont jest szczegółową instrukcją ustalającą zasady

organizacji i prowadzenia rachunkowości w określonej jednostce.

 Zakładowy plan kont powinien zawierać wykaz kont księgi głównej

(ewidencji syntetycznej) i przyjęte zasady księgowania na nich
operacji gospodarczych, zasady wyceny aktywów i pasywów oraz
zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych (ewidencji
analitycznej) i ich powiązania z kontami księgi głównej.

 Zakładowy plan kont ustala i aktualizuje kierownik jednostki.

PLAN KONT (1)

 Zespół 0 - „Aktywa trwałe”

010 „Środki trwałe”
020 „Wartości niematerialne i prawne”
030 „Długoterminowe aktywa finansowe”
071 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”
072 „Odpisy umorzeniowe wartości niematerialnych i prawnych
080 „Środki trwałe w budowie”

PLAN KONT (2)

 Zespół 1 – „Środki pieniężne i rachunki bankowe oraz inne

krótkoterminowe aktywa finansowe”

100 „Kasa”
131 „Rachunki bankowe”
134 „Kredyty bankowe”
140 „Krótkoterminowe aktywa finansowe”
145 „Inne środki pieniężne”

PLAN KONT (3)

 Zespół 2 – „Rozrachunki i roszczenia”

200 „Rozrachunki z odbiorcami”
210 „Rozrachunki z dostawcami”
221 „Rozrachunki z tytułu VAT”
222 „Rozrachunki z ZUS”
223 „Inne rozrachunki publicznoprawne”
231 „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”
234 „Inne rozrachunki z pracownikami”
240 „Pozostałe rozrachunki”
280 „Odpisy aktualizujące rozrachunki”

PLAN KONT (4)

 Zespół 3 – „Materiały i surowce”

300 „Rozliczenie zakupu”
311 „Materiały”
330 „Towary”
341 „Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów”
343 „Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów”

PLAN KONT (5)

 Zespół 4 – „Koszty według rodzajów i ich rozliczenie”

400 „Amortyzacja”
401 „Zużycie materiałów i energii”
402 „Usługi obce”
403 „Podatki i opłaty”
404 „Wynagrodzenia”
405 „Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia”
409 „Pozostałe koszty rodzajowe”
490 „Rozliczenie kosztów rodzajowych”

PLAN KONT (6)

 Zespół 5 – „Koszty według typów działalności i ich rozliczenie”

500 „Koszty działalności podstawowej - produkcyjnej”
520 „Koszty działalności podstawowej - handlowej”
527 „Koszty sprzedaży produktów”
530 „Koszty działalności pomocniczej”
550 „Koszty zarządu”
580 „Rozliczenie kosztów działalności”

PLAN KONT (7)

 Zespół 6 – „Produkty i rozliczenia międzyokresowe”

600 „Produkty gotowe”
620 „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów”
640 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”
650 „Pozostałe rozliczenia międzyokresowe”

PLAN KONT (8)

 Zespół 7 – „Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem”

700 „Sprzedaż produktów”
701 „Koszt sprzedanych produktów”
730 „Sprzedaż towarów”
731 „Wartość sprzedanych towarów w cenach nabycia (zakupu)”
740 „Sprzedaż materiałów”
741 „Wartość sprzedanych materiałów w cenach nabycia (zakupu)”
750 „Przychody finansowe”
760 „Pozostałe przychody operacyjne”
761 „Pozostałe koszty operacyjne”
770 „Zyski nadzwyczajne”
771 „Straty nadzwyczajne”
790 „Obroty wewnętrzne”
791 „Koszt obrotów wewnętrznych”

PLAN KONT (9)

 Zespół 8 – „Kapitały (fundusze) własne, fundusze specjalne, rezerwy

i wynik finansowy”

800 „Kapitał (fundusz) podstawowy”
810 „Pozostałe kapitały (fundusze)”
820 „Rozliczenie wyniku finansowego”
830 „Rezerwy”
840 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”
850 „Fundusze specjalne”
860 „Wynik finansowy”
870 „Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku

finansowego”

FORMY (TECHNIKI) KSIĘGOWOŚCI

Przez formę (technikę) księgowości rozumie się sposób

prowadzenia ogółu urządzeń księgowych; pojęcie to określa

zarówno zewnętrzną postać urządzeń księgowych, jak i

wzajemne powiązania pomiędzy nimi.

 Typowe formy księgowości:

1) formy tradycyjne - ręczne:



tabelaryczna



przebitkowa



rejestrowa

2) forma komputerowa.

FORMA TABELARYCZNA

 Polega na prowadzeniu dużej księgi, tzw. dziennika – głównej, oraz

zestawu ksiąg pomocniczych.

 Dziennik – główna łączy w sobie dziennik oraz zbiór kont

syntetycznych. Poszczególne operacje zapisuje się 3 razy: w
rubrykach dziennika chronologicznie, a potem na stronie Wn i
stronie Ma odpowiednich kont.

 Pod koniec okresu sumuje się obroty pierwszej części dziennika –

głównej (dziennik) a potem obroty kont. Obroty kont syntetycznych
po uzgodnieniu z sumą dziennika wpisuje się do zestawienia obrotów
i sald, gdzie ustala się też salda końcowe. Zapisy w dzienniku –
głównej są powtarzane w księgach pomocniczych.

ZALETY I WADY FORMY TABELARYCZNEJ

 Zalety:

 przejrzystość i łatwość zapisów

 łatwość uzgadniania zapisów w syntetyce i analityce

 możliwość łatwego znalezienia błędów

 Wady:

 ograniczona liczba kont syntetycznych dziennika - głównej

 ograniczona możliwość podziału pracy przy prowadzeniu

dziennika - głównej (1 osoba)

FORMA PRZEBITKOWA

 Istotą jest stosowanie zapisów na luźnych kontach (kartach) poprzez

kalkę.

 Forma przebitkowa obejmuje:

1) formularze kont stanowiące luźne karty
2) formularze luźnych kart dziennika, w których układ rubryk jest

identyczny jak układ rubryk kart kontowych

3) urządzenie zwane kontownicą ułatwiające dokonywanie zapisów

przez kalkę

4) kalkę przebitkową
5) zbiór kart kont syntetycznych znajdujący się w kartotece

syntetyki

6) zbiór kart kont analitycznych znajdujący się w kartotece

analityki.

ZALETY I WADY FORMY PRZEBITKOWEJ

 Zalety:

 duże możliwości podziału pracy

 możliwość stosowania nieograniczonej liczby kont

 mniejsze ryzyko błędów

 mniejsza pracochłonność prowadzenia ewidencji

 Wady:

 problem z zachowaniem porządku w kartotekach kont

 konieczność stałego wyjmowania kart kont z kartotek i chowania

ich z powrotem.

FORMA REJESTROWA

 Istotą jest ewidencjonowanie dokumentów księgowych w rejestrach

(np. rejestr kasy, rejestr bankowy, rejestr zakupów, rejestr sprzedaży
itp.).

 Rejestr jest tabelą, w której wpisuje się operacje w układzie

chronologicznym i według systematyki kont.

 Rejestry prowadzi się dla miesięcy.

 Pod koniec miesiąca dokonuje się zamknięcia rejestrów (uprzednio

oblicza się sumy zapisów). Na podstawie rejestrów wystawia się
miesięczne polecenie księgowania i dokonuje zapisów na kontach
syntetycznych.

 Analitykę prowadzi się niezależnie od rejestrów na podstawie

dokumentów źródłowych.

ZALETY I WADY FORMY REJESTROWEJ

 Zalety:

 bieżące księgowanie według zagadnień

 duże możliwości podziału pracy

 mniejsza pracochłonność ewidencji (kwoty zbiorcze rejestrów)

 Wady:

 skomplikowany i niedogodny układ rejestrów.

PRZESŁANKI FORMY KOMPUTEROWEJ

1) stały wzrost liczby dokumentów źródłowych

2) potrzeba przechowywania coraz większych zbiorów danych

3) dążenie do przyspieszenia prac ewidencyjnych i obliczeniowych

4) potrzeba uzyskiwania rozmaitych przekrojów ewidencyjnych

5) dążenie do minimalizacji zatrudnienia w księgowości

6) dążenie do udostępniania danych księgowych szeregu decydentom i

osobom nadzorującym procesy.

RODZAJE KOMPUTEROWYCH SYSTEMÓW RACHUNKOWOŚCI

1) Systemy standardowe – gotowe, zakupione w firmie informatycznej.

 Zalety: mniejszy koszt, szybsze wdrożenie.

 Wady: nie w pełni zaspokajają potrzeby i oczekiwania

decydentów.

2) Systemy „szyte na miarę” – tworzone na zamówienie klienta.

 Zalety: bardziej spełniają wymagania użytkownika.

 Wady: dużo droższe, czas wdrożenia długi.

Rachunek zysków i strat

(wykład 9)

Rachunek zysków i strat

(wykład 9)

FORMUŁA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT



Przychody – Koszty = Wynik finansowy



Wynikiem finansowym może być:

Zysk

Strata

PRZYCHODY

Według ustawy o rachunkowości – przychody to

uprawdopodobnione korzyści ekonomiczne powstałe w

okresie sprawozdawczym mające wiarygodnie określoną

wartość.

wartość. Występują one w formie zwiększenia wartości
aktywów albo zmniejszenia zobowiązań i powodują wzrost
kapitału własnego lub spadek jego niedoboru inaczej niż
wskutek wniesienia środków przez właścicieli lub
udziałowców.

STRUKTURA PRZYCHODÓW

Przychody obejmują:



Przychody z działalności podstawowej (operacyjnej)

Sprzedaży produktów

Sprzedaży towarów

Sprzedaży materiałów



Pozostałe przychody operacyjne



Przychody finansowe



Zyski nadzwyczajne

KOSZTY

Według ustawy o rachunkowości - koszty to

uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie

sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, których wartość

można wiarygodnie określić.

można wiarygodnie określić. Występują one w formie
zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości
zobowiązań i rezerw, które spowodują zmniejszenie kapitału
własnego albo zwiększenie jego niedoboru inaczej niż przez
wycofanie środków przez właścicieli lub udziałowców.

 Warunkiem zaliczenia określonego elementu do kosztów jest

celowość jego zużycia, czyli wystąpienie efektu w postaci wyrobu
(usługi).

 Typowe składniki kosztów działalności eksploatacyjnej ze względu na

rodzaj:



zużycie materiałów i energii



usługi obce



podatki i opłaty



wynagrodzenia



świadczenia na rzecz pracowników



amortyzacja



pozostałe koszty rodzajowe

POJĘCIA CZĘSTO MYLONE

(KOSZT, NAKŁAD, WYDATEK)



Koszty

wyrażają w wielkościach pieniężnych celowe zużycie

składników aktywów, usług obcych, nakładów pracy pracowników i
inne nakłady pieniężne występujące w pewnym okresie w związku z
działalnością prowadzoną przez jednostkę w celu osiągnięcia
korzyści ekonomicznych.



Nakłady

to wyrażone w jednostkach naturalnych celowe zużycie

środków rzeczowych oraz wykorzystywanie pracy żywej. Mogą one
obejmować swoim zakresem jeden lub kilka okresów
sprawozdawczych oraz są rozciągnięte w czasie.



Wydatek

wyraża rozchód środków pieniężnych z kasy lub rachunku

bankowego w związku z zapłatą za określone dobra, usługi oraz z
wywiązywaniem się z różnych zobowiązań. Może on wyprzedzać
koszty lub być poniesiony już po ich powstaniu. Wydatki są nieraz
stopniowo (ratalnie) zaliczane do kosztów odpowiedniego okresu
sprawozdawczego

STRUKTURA KOSZTÓW



Koszty

działalności operacyjnej

 Pozostałe koszty operacyjne

 Koszty finansowe

 Straty nadzwyczajne

STRUKTURA WYNIKU FINANSOWEGO



Wynik ze sprzedaży (wynik z podstawowej działalności

operacyjnej - sprzedaży produktów, towarów i materiałów)



Wynik z działalności operacyjnej (wynik ze sprzedaży

skorygowany o pozostałe przychody i koszty operacyjne)



Wynik z działalności gospodarczej (wynik z całej działalności

operacyjnej skorygowany o saldo przychodów i kosztów

finansowych)



Wynik brutto (wynik z działalności gospodarczej

skorygowany o wynik zdarzeń nadzwyczajnych)



Wynik netto (wynik brutto skorygowany o podatek

dochodowy)

DWA UKŁADY RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

 O układzie rachunku zysków i strat decyduje sposób zapisu

przychodów, kosztów i wyników finansowych.

 Są dwa układy rachunku zysków i strat:

a) Układ sprawozdawczy (dwustronny)
b) Układ drabinkowy (jednostronny)

UKŁAD SPRAWOZDAWCZY (DWUSTRONNY)

RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

 Układ sprawozdawczy rachunku zysków i strat przyjmuje formę

dwustronnej tabeli, w której w lewej kolumnie grupuje się koszty i
straty nadzwyczajne, a w prawej kolumnie grupuje się przychody i
zyski nadzwyczajne. Wynik finansowy (zysk lub stratę) ustala się
jako różnicę pomiędzy przychodami i kosztami. Zysk umieszcza się
w kolumnie kosztów i strat nadzwyczajnych, stratę – w kolumnie
przychodów i zysków nadzwyczajnych.

Koszty i straty nadzwyczajne

A. Koszty i straty nadzwyczajne

B. Zysk

Przychody i zyski nadzwyczajne

A. Przychody i zyski nadzwyczajne

B. Strata

UKŁAD DRABINKOWY (JEDNOSTRONNY)

RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

 Układ drabinkowy rachunku zysków i strat przyjmuje formę jednej

kolumny, w której pod przychodami (powiększonymi o zyski
nadzwyczajne) umieszcza się koszty (powiększone o straty
nadzwyczajne), a pod kosztami różnicę, tj. wynik finansowy (zysk lub
stratę).

Przychody + zyski nadzwyczajne
Koszty + straty nadzwyczajne

Zysk (strata)

DWA WARIANTY RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

 O wariancie rachunku zysków i strat decyduje sposób ujęcia kosztów

wytworzenia produktów.

 Są dwa warianty rachunku zysków i strat:

a) wariant porównawczy
b) wariant kalkulacyjny

WARIANT PORÓWNAWCZY RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

 W wariancie porównawczym koszty grupuje się w układzie

rodzajowym z uwzględnieniem zmiany stanu produktów, przy czym
zmiana ta jest wykazana w grupie „Przychody ze sprzedaży i
zrównane z nimi”, a nie w grupie „Koszty działalności operacyjnej”.

 W związku z powyższym zwiększenie stanu produktów następuje ze

znakiem ( + ), a zmniejszenie ze znakiem ( - ).

 Ponadto w wariancie tym po stronie przychodów wykazuje się koszty

wytworzenia świadczeń na własne potrzeby jednostki, jak np. kwoty
inwestycji lub koszty rozwoju.

WARIANT PORÓWNAWCZY RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

(układ dwustronny)

Koszty i straty nadzwyczajne

A. Koszty działalności operacyjnej

(według rodzaju) + wartość
sprzedanych towarów i materiałów
w cenie nabycia (zakupu)

B. Zysk ze sprzedaży

C. Pozostałe koszty operacyjne

D. Zysk z działalności operacyjnej

E. Koszty finansowe

F. Zysk z działalności gospodarczej

G. Straty nadzwyczajne

H. Zysk brutto

Obowiązkowe obciążenia wyniku
finansowego

Zysk netto

Przychody i zyski nadzwyczajne

A. Przychody ze sprzedaży produktów,

+/- zmiana stanu produktów +
przychody ze sprzedaży towarów i
materiałów

B. Strata na sprzedaży

C. Pozostałe przychody operacyjne

D. Strata z działalności operacyjnej

E. Przychody finansowe

F. Strata z działalności gospodarczej

G. Zyski nadzwyczajne

H. Strata brutto

Strata netto

STRUKTURA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

W WARIANCIE PORÓWNAWCZYM

(układ drabinkowy)

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, +/- zmiana stanu

produktów + przychody ze sprzedaży towarów i materiałów

B. Koszty działalności operacyjnej (koszty według rodzaju) + wartość

sprzedanych towarów i materiałów w cenie ich nabycia (zakupu)

C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A - B)
D. Pozostałe przychody operacyjne
E.

Pozostałe koszty operacyjne

Zysk (strata) z działalności operacyjnej (C + D - E)

G. Przychody finansowe
H. Koszty finansowe
I.

Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F + G - H)

Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (J.I - J.II)
I.

Zyski nadzwyczajne

II. Straty nadzwyczajne

K. Zysk (strata) brutto (I ± J)
L.

Podatek dochodowy

M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
N. Zysk (strata) netto (K - L- M)

PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY

 Przychody netto ze sprzedaży produktów

 Zmiana stanu produktów

 zwiększenie – wartość dodatnia



zmniejszenie – wartość ujemna

 Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki

 Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

KOSZTY DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ (1)

 Amortyzacja – planowe odpisy amortyzacyjne od środków trwałych

oraz od wartości niematerialnych i prawnych, a także jednorazowe
odpisy amortyzacyjne

 Zużycie materiałów i surowców – w tym:



materiały i surowce (do produkcji, robót naprawczych,
budowlanych, remontowych i in., materiały biurowe)



paliwa i energia



woda zimna i ciepła



opakowania



zakupione książki, gazety, czasopisma, akty prawne

KOSZTY DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ (2)

 Usługi obce – w tym:



usługi telekomunikacyjne, pocztowe, kurierskie



usługi informatyczne, internetowe



konsultingowe, doradcze



alarmowe, ochraniarskie



dozoru mienia



marketingowe, handlowe



bankowe



najmu, dzierżawy, leasingu



transportowe, spedycyjne



składowania (magazynowania)



remontowe, budowlane, montażowe, techniczne



obróbki obcej i sprzętowe



poligraficzne



mechaniki samochodowej



prawne



inne

KOSZTY DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ (3)

 Podatki i opłaty – w tym:



nieodliczony, niezwrotny VAT



podatek akcyzowy



podatek od nieruchomości



podatek od środków transportowych



podatek od czynności cywilnoprawnych



podatki lokalne



opłaty skarbowe



opłaty administracyjne



opłaty na rzecz PFRON



cła i opłaty celne



opłaty notarialne i sądowe



opłaty za wieczyste użytkowanie gruntu



opłaty manipulacyjne



opłaty niesankcyjne ochrony środowiska

KOSZTY DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ (4)

 Wynagrodzenia – w tym:



płace podstawowe



płace akordowe lub zadaniowe



dodatki (funkcyjne, za pracę w godzinach nadliczbowych, za
pracę w warunkach szkodliwych, uciążliwych)



inne dodatki i prowizje



premie i nagrody



odprawy i odszkodowania



ekwiwalenty płacowe



wynagrodzenie za czas choroby, urlopu



wynagrodzenia za prace zlecone, za dzieła, honoraria autorskie,
tantiemy

 Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia – w tym:



wydatki na szkolenie i dokształcanie pracowników



wydatki na BHP



dopłaty do biletów, kwater i wyżywienia



wydatki związane z ochroną zdrowia



odpisy na ZFŚS



składki do ZUS



składki na FP



składki na FGŚP

KOSZTY DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ (5)

 Pozostałe koszty rodzajowe – w tym:



koszty ubezpieczeń rzeczowych i osobowych



koszty podróży służbowych



koszty reprezentacji i reklamy



zwroty kosztów używania samochodów prywatnych pracowników
do celów służbowych



odszkodowania powypadkowe



odprawy pośmiertne



wypłacone stypendia



składki na rzecz organizacji



ekwiwalenty dla pracowników za używanie własnych narzędzi

 Wartość sprzedanych towarów i materiałów – według cen nabycia,

skupu

POZOSTAŁE PRZYCHODY OPERACYJNE

 Przychody z tytułu:



sprzedaży i likwidacji środków trwałych, wartości
niematerialnych i prawnych oraz środków trwałych w budowie



wydzierżawiania lub wynajmowania środków trwałych (jeżeli nie
jest to działalność podstawowa)



odpisania przedawnionych i umorzonych zobowiązań



odpisania uprzednio utworzonej rezerwy na przyszłe
zobowiązania wobec ustania przyczyn ich powstania



otrzymania darowizn, dotacji, subwencji, nieodpłatnie
przekazanych składników majątkowych



otrzymania odszkodowań, kar umownych



odpisania ujemnej wartości firmy



otrzymania wszelkiego rodzaju dopłat

POZOSTAŁE KOSZTY OPERACYJNE

 Koszty z tytułu:



wartości ewidencyjnej netto sprzedanych lub zlikwidowanych
środków trwałych



wartości ewidencyjnej netto sprzedanych wartości
niematerialnych i prawnych



wartości ewidencyjnej aktywów trwałych wniesionych do spółek
jako aport



odszkodowań, kar i grzywien



odpisu aktualizującego wartość należności od dłużników



odpisania całości lub części wierzytelności w wyniku
postępowania upadłościowego, układowego i naprawczego



rezerw na pewne lub prawdopodobne straty z operacji
gospodarczych w toku



nieplanowych odpisów amortyzacyjnych



odpisania kosztów zaniechanej lub nie podjętej produkcji



odpisania przedawnionych, umorzonych lub nieściągalnych
należności



odpisów z aktualizacji wyceny zapasów rzeczowych składników
aktywów obrotowych



darowizny lub nieodpłatnego przekazania rzeczowych
składników aktywów

PRZYCHODY FINANSOWE

 Przychody z operacji finansowych, takich jak:



sprzedaż aktywów finansowych (udziałów, akcji, obligacji)



dywidendy z tytułu udziałów i akcji w spółkach



odsetki od lokat pieniężnych w bankach i oprocentowania
rachunków bankowych



odsetki od udzielonych pożyczek



odsetki od obligacji i dłużnych papierów wartościowych



odsetki za zwłokę w zapłacie należności



dodatnie różnice kursowe



otrzymane prowizje od operacji finansowych

KOSZTY FINANSOWE

 Koszty operacji finansowych, takich jak:



wartość kosztowa sprzedanych aktywów finansowych (udziałów,
akcji, obligacji)



wartość ewidencyjna aktywów finansowych wniesionych do
spółek jako aport



odsetki od zaciągniętych kredytów i pożyczek



odsetki i opłaty dodatkowe wynikające z umów leasingu
finansowego



odsetki za zwłokę w zapłacie zobowiązań



odpisy z tytułu aktualizacji wyceny aktywów finansowych



rezerwy utworzone na ryzyko finansowe



dyskonto przy sprzedaży obcych weksli, czeków i innych
papierów wartościowych



ujemne różnice kursowe



zapłacone prowizje od operacji bankowych i finansowych

ZYSKI NADZWYCZAJNE

 Dodatnie skutki finansowe zdarzeń nadzwyczajnych, losowych,

trudnych do przewidzenia, występujących poza działalnością
operacyjną, nie związanych z ogólnym ryzykiem prowadzenia
działalności:



przyznanie lub otrzymanie odszkodowania od ubezpieczycieli



przychody netto ze sprzedaży spółki lub jej zorganizowanych
części



przychody z umorzenia zobowiązań w wyniku uprawomocnienia
się postanowień postępowania ugodowego, układowego lub
naprawczego



równowartość odzyskanych składników rzeczowych aktywów po
likwidacji skutków zdarzeń losowych (pożaru, powodzi, wichury
itp.)

STRATY NADZWYCZAJNE

 Ujemne skutki finansowe zdarzeń nadzwyczajnych, losowych,

trudnych do przewidzenia, występujących poza działalnością
operacyjną, nie związanych z ogólnym ryzykiem prowadzenia
działalności:



szkody spowodowane zdarzeniami losowymi (pożarem, burzą,
wichurą, powodzią itp.)



ujemne dla firmy skutki postępowań upadłościowych,
układowych, naprawczych



wartość netto aktywów spisanych ze stanu w związku ze
sprzedażą spółki lub jej zorganizowanej części

WARIANT KALKULACYJNY RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

 W wariancie kalkulacyjnym ustala się koszt wytworzenia

sprzedanych produktów oraz wyodrębnia się koszty sprzedaży i
ogólnego zarządu.

 Dalszymi pozycjami rachunku zysków i strat są pozostałe koszty oraz

pozostałe przychody operacyjne, które są elementami wyniku
działalności operacyjnej i zawierają m.in. skutki ryzyka dotyczącego
realizacji tej działalności.

WARIANT KALKULACYJNY RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

(układ dwustronny)

Koszty i straty nadzwyczajne

A. Koszty sprzedanych produktów, towarów i

materiałów

B. Zysk brutto ze sprzedaży

C. Koszty sprzedaży + Koszty ogólnego

zarządu

D. Zysk ze sprzedaży

Pozostałe koszty operacyjne

Zysk z działalności operacyjnej

G. Koszty finansowe

H. Zysk z działalności gospodarczej

Straty nadzwyczajne

Zysk brutto

K. Obowiązkowe obciążenia wyniku

finansowego

Zysk netto

Przychody i zyski nadzwyczajne

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów,

towarów i materiałów

B. Strata brutto ze sprzedaży

C. Strata ze sprzedaży

D. Pozostałe przychody operacyjne

Strata z działalności operacyjnej

Przychody finansowe

G. Strata z działalności gospodarczej

H. Zyski nadzwyczajne

Strata brutto

Strata netto

STRUKTURA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

W WARIANCIE KALKULACYJNYM

(układ drabinkowy)

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A - B)
D. Koszty sprzedaży
E.

Koszty ogólnego zarządu

Zysk (strata) ze sprzedaży (C - D - E)

G. Pozostałe przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I.

Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F + G - H)

Przychody finansowe

K. Koszty finansowe
L.

Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I + J - K)

M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I - M.II)

Zyski nadzwyczajne

II. Straty nadzwyczajne

N. Zysk (strata) brutto (L ± M)
O. Podatek dochodowy
P.

Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

Q. Zysk (strata) netto (N - O - P)

KONTA WYNIKOWE

 Konta wynikowe to konta, na których ewidencjonuje się operacje

wynikowe, tj. operacje dotyczące:



przychodów



kosztów



zysków



strat

OGÓLNE ZASADY FUNKCJONOWANIA KONT WYNIKOWYCH

 Do ewidencji operacji wynikowych służą konta wynikowe

(niebilansowe).

 Reguły funkcjonowania kont wynikowych są inne niż kont

bilansowych. Należy głównie odróżnić bieżące księgowania operacji
wynikowych od księgowań okresowych, związanych z ustaleniem
wyniku finansowego na koniec okresu.

 Bieżąca ewidencja operacji wynikowych jest prowadzona na kontach

kosztów i przychodów oraz strat i zysków nadzwyczajnych.

ZASADY FUNKCJONOWANIA KONT KOSZTÓW I STRAT

NADZWYCZAJNYCH

 Zwiększenie stanu na kontach kosztów według rodzajów, pozostałych

kosztów operacyjnych, kosztów finansowych oraz strat
nadzwyczajnych księguje się na stronie Winien.

 Strona Ma w/w kont służy do okresowych przeniesień zbiorczych

kwot w celu ustalenia wyniku finansowego.

ZASADY FUNKCJONOWANIA KONT KOSZTÓW I STRAT

NADZWYCZAJNYCH

Wynik fin.

Różne konta

Koszty wg

rodz.

Pozost. koszty

operacyjne

Koszty fin.

Straty

nadzwycz.

ZASADY FUNKCJONOWANIA KONT PRZYCHODÓW I ZYSKÓW

NADZWYCZAJNYCH

 Zwiększenie stanu na kontach przychodów oraz zysków

nadzwyczajnych następuje na stronie Ma.

 Strona Winien w/w kont służy do okresowych przeniesień zbiorczych

kwot w celu ustalenia wyniku finansowego.

ZASADY FUNKCJONOWANIA KONT PRZYCHODÓW I ZYSKÓW

NADZWYCZAJNYCH

Różne konta

Wynik fin.

Sprzedaż prod.

Sprzedaż mat.

i tow.

Pozost. przych.

op.

Przych. fin.

Zyski nadzw.

SALDA KOŃCOWE KONTA WYNIK FINANSOWY

 Na koniec roku na koncie „Wynik finansowy” dokonuje się zapisów

umożliwiających ustalenie wyniku finansowego.

 Na stronie Winien ujmuje się koszty i straty nadzwyczajne. Na

stronie Ma ujmuje się przychody i zyski nadzwyczajne.

 Debetowe saldo końcowe konta „Wynik finansowy” występuje w

jednostkach deficytowych, których działalność spowodowała stratę.

 Kredytowe saldo końcowe konta „Wynik finansowy” oznacza zysk i

świadczy o rentownej działalności gospodarczej.

ZASADY USTALANIA WYNIKU FINANSOWEGO

Wynik fin.

Koszty dz.

oper.

Pozost. k. op.

Koszty fin.

Straty nadzw.

Sprzedaż prod.

Sprzedaż tow.

Sprzedaż mat.

Poz. p. op.

Przych. fin.

Zyski nadzw.

Podatek doch.

Sk. Zysk netto

Sk. Strata netto

ZADANIE

W firmie X., zajmującej się od trzech lat produkcją i handlem, stan składników majątkowych

oraz źródeł ich finansowania przedstawia się na początek okresu następująco: środki trwałe
3000, środki trwałe w budowie 1000, lokaty długoterminowe 500, towary 200, wyroby gotowe
150, gotówka w kasie 70, środki pieniężne w banku 800, rozrachunki: należności
krótkoterminowe 60, zobowiązania krótkoterminowe 80.

Towary wycenione są w cenie nabycia, a wyroby gotowe w koszcie wytworzenia.

W okresie sprawozdawczym miały miejsce następujące operacje gospodarcze:
1. Pobrano gotówkę z banku do kasy:

100

2. Sprzedano odbiorcy towary, rozrachunek nastąpi w terminie 20-dniowym:

a)wartość sprzedanych towarów w cenie nabycia:

wartość sprzedanych towarów w cenie sprzedaży: 130

3. Spisano w ciężar kosztów środek w budowie bez efektu gospodarczego: 40
4. Odbiorca wpłacił należność gotówką:

5. Spłacono zobowiązanie wobec dostawcy przelewem bankowym:

6. Zaciągnięto kredyt bankowy:

300

7. Wypłacono z kasy wynagrodzenia pracownikom:

8. Sprzedano wyroby gotowe (z odroczonym terminem płatności):

a)Koszt wytworzenia wyrobów:

100

Przychód ze sprzedaży: 170

9. Opłacono gotówką koszty biurowe firmy:

10. Otrzymano gotówką prowizję za pośrednictwo w transakcji handlowej (usługa):

11. Przeksięgowano salda kont procesowych na konto „Wynik finansowy”

Dyspozycje:

1. Sporządzić bilans początkowy firmy, ustalając wysokość kapitału udziałowego.
2. Zaksięgować operacje gospodarcze ujmując koszty na jednym zbiorczym koncie („Koszty
razem”), przychody na kontach: „Sprzedaż towarów”, „Sprzedaż wyrobów”, „Sprzedaż usług”,
a koszty ich uzyskania na kontach „Wartość sprzedanych towarów w cenie nabycia” i „Koszt
wytworzenia wyrobów gotowych”.
3. Ustalić obroty i salda kont oraz sporządzić zestawienie obrotów i sald.
4. Sporządzić bilans końcowy i rachunek zysków i strat.

Sprawozdawczość finansowa

(wykład 10)

Sprawozdawczość finansowa

(wykład 10)

SPRAWOZDAWCZOŚĆ JEDNOSTKI GOSPODARCZEJ

 Sprawozdawczość obejmuje zestawienia liczbowe, sporządzane

jednorazowo lub okresowo dla celów statystycznych i kontroli
działalności, przekazywane głównie na zewnątrz w formie
wypełnionych formularzy sprawozdawczych, meldunków, raportów.

 Do sprawozdawczości zalicza się ogół zestawień liczbowych,

opracowanych na podstawie ewidencji księgowej i rachunku kosztów,
które charakteryzują działalność rzeczową i finansową jednostki
gospodarczej.

 Sprawozdawczość jednostki obejmuje:

a) sprawozdawczość rzeczową - źródłem informacji jest tzw.

rachunek operatywny i statystyka

b) sprawozdawczość finansową - źródłem informacji jest

księgowość i kalkulacja

 W znaczeniu potocznym przez sprawozdawczość finansową rozumie

się zbiór sprawozdań finansowych sporządzanych przez jednostkę
według określonych wzorów w określonym terminie.

RODZAJE SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

 ze względu na częstotliwość sporządzania:



operatywne (dzienne, dobowe, dekadowe)



okresowe: miesięczne, kwartalne, półroczne, roczne

 ze względu na stopień ogólności:



syntetyczne (podstawowe)



analityczne (uzupełniające)

 ze względu na rodzaj odbiorcy:



wewnętrzne - na potrzeby własne



zewnętrzne - dla podmiotów zewnętrznych

 ze względu na częstotliwość opracowania:



stałe (okresowe)



sporadyczne

 ze względu na liczbę jednostek, których dotyczy sprawozdanie:



jednostkowe



zbiorcze - skonsolidowane

 ze względu na obowiązek sporządzania:



obligatoryjne



fakultatywne

JEDNOLITOŚĆ SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH W GOSPODARCE

W celu zapewnienia jednolitości sprawozdawczości finansowej

w kraju GUS wydaje na wniosek ministra finansów instrukcje

i wzory sprawozdań dla przedsiębiorstw i instytucji.

WYMOGI MERYTORYCZNE STAWIANE SPRAWOZDAWCZOŚCI

FINANSOWEJ

1) Rzetelność (prawdziwość)

2) Sprawdzalność – możliwość konfrontacji ze źródłami

3) Przejrzystość (czytelność)

4) Jednolitość – stosowanie takich samych formularzy w różnych

okresach

5) Terminowość (aktualność)

6) Ciągłość – zgodność informacji z końca poprzedniego okresu z

informacją na początek następnego okresu

7) Kompletność

WYMOGI FORMALNE STAWIANE SPRAWOZDANIOM

FINANSOWYM

1) Pełna nazwa i adres jednostki w nagłówku sprawozdania

2) Określenie momentu – daty lub (okresu), którego dotyczy

sprawozdanie

3) Załączenie tablic statystycznych zawierających zestawienia liczbowe

związane z określonym zagadnieniem

4) Podanie daty sporządzenia sprawozdania

5) Podpisanie sprawozdań przez osoby odpowiedzialne za

przygotowanie

KRYTERIA KONTROLI SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

 Kontrola formalna – czy kompletne i czy zgodne z przepisami?

 Kontrola rachunkowa – czy nie zawiera pomyłek rachunkowych?

 Kontrola merytoryczna – czy zgodne z księgami rachunkowymi?

ZAWARTOŚĆ ROCZNEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

 Jednostki, których sprawozdania finansowe podlegają corocznemu

badaniu sporządzają:



bilans



rachunek zysków i strat



zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym



rachunek przepływów pieniężnych



informację dodatkową - wprowadzenie, informacje dodatkowe i
objaśnienia

 Jednostki pozostałe sporządzają:



bilans



rachunek zysków i strat



informację dodatkową - wprowadzenie, informacje dodatkowe i
objaśnienia

 Do rocznego sprawozdania finansowego dołącza się sprawozdanie z

działalności jednostki.

BILANS

 Bilans jednostki gospodarczej stanowi syntetyczne, dwustronne lub

dwuczęściowe, wartościowe zestawienie wszystkich aktywów i
pasywów jednostki, sporządzone na określony dzień i w określonej
formie.

 Dwustronność ujęcia majątku w bilansie:



przekrój rzeczowy – w aktywach majątek zgrupowany jest
według formy jego występowania i funkcji, jaką pełni



przekrój finansowy – w pasywach przedstawia się wartość
majątku według źródeł jego finansowania.

 Aktywa są ujęte w bilansie w kolejności wynikającej z możliwości ich

upłynnienia (od najtrudniejszych do upłynnienia, do
krótkoterminowych środków pieniężnych).

 Pasywa są ujęte w bilansie według rosnącego stopnia wymagalności,

tj. od kapitałów (funduszy) własnych, do zobowiązań i rezerw.

FORMATY BILANSU

 Bilans w formie rozwiniętej (podanej w ustawie o rachunkowości)

przygotowują jednostki większe, prowadzące działalność na szeroką
skalę.

 Jednostki małe, działające na niewielką skalę mogą sporządzać

bilans uproszczony- podając w nim tylko dane dotyczące pozycji
oznaczonych dużymi literami i cyframi rzymskimi.

 Bilans uproszczony mogą przygotowywać jednostki spełniające

równocześnie dwa z następujących warunków:



liczba zatrudnionych - do 50 osób



łączna suma aktywów na koniec roku obrotowego mniejsza od 2
mln EURO



przychód netto ze sprzedaży towarów, produktów oraz operacji
finansowych za rok obrotowy niższy niż 4 mln EURO

 W Polsce obowiązuje jednolity wzór układu bilansu dla jednostek

gospodarczych (poza bankami i ubezpieczycielami).

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

 Rachunek zysków i strat to sprawozdanie rozwijające wynik

bilansowy, wskazujące na jego strukturę i źródła powstania.

 W rachunku zysków i strat ujmuje się oddzielnie:



przychody i koszty dotyczące sprzedaży produktów i towarów



pozostałe przychody i koszty operacyjne



przychody i koszty finansowe



zyski i straty nadzwyczajne



obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego



wynik finansowy

 Rachunek zysków i strat może być prezentowany według wariantu

porównawczego lub kalkulacyjnego w układzie dwustronnym
(sprawozdawczym) lub jednostronnym (drabinkowym).

ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE (FUNDUSZU) WŁASNYM

 Jest sporządzane w celu ustalenia zmian w kapitale (funduszu)

własnym i dostarczenia informacji na temat zmian poszczególnych
składników kapitału (funduszu) własnego za bieżący i poprzedni rok
obrotowy.

 Sprawozdanie to obejmuje:

1) Kapitał (fundusz) podstawowy na początek okresu, po korektach
2) Należne wpłaty na kapitał podstawowy na początek i koniec

okresu

3) Udziały (akcje) własne na początek okresu
4) Kapitał (fundusz) zapasowy na początek okresu i jego zmiany
5) Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny na początek i koniec

okresu

6) Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe na początek i koniec

okresu

7) Korekty zysku z lat ubiegłych na początek i koniec okresu
8) Wynik netto ujmujący zysk netto, stratę, jak również odpisy z

zysku

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

 Jest sprawozdaniem dynamicznym. Ujmuje wszystkie wpływy i

rozchody środków pieniężnych jednostki, z wyłączeniem operacji
związanych z zakupem lub sprzedażą środków pieniężnych. Ukazuje
dane z roku obrotowego i roku poprzedniego.

 Sprawozdanie to daje podstawy do oceny możliwości jednostki w

zakresie generowania gotówki i jej ekwiwalentów.

 Są dwie metody sporządzania rachunku przepływów pieniężnych:

a) metoda bezpośrednia - polega na wykazaniu przychodów i

kosztów ujętych w rachunku zysków i strat oraz zmian w ciągu
całego okresu stanu zapasów oraz należności i zobowiązań z
tytułu działalności operacyjnej

b) metoda pośrednia - za punkt wyjścia przyjmuje się zysk

operacyjny, korygowany potem o pozycje nie powodujące
przepływów pieniężnych lub zmian w ich ekwiwalentach

 Wyboru metody sporządzania rachunku przepływów pieniężnych

dokonuje kierownictwo jednostki.

RODZAJE PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

W rachunku przepływów pieniężnych ukazuje się przepływy pieniężne z:

1) działalności operacyjnej - podstawowy rodzaj działalności

jednostki oraz inne rodzaje działalności jednostki nie zaliczone
do działalności inwestycyjnej i finansowej

2) działalności inwestycyjnej (lokacyjnej) - nabywanie lub zbywanie

składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów
finansowych oraz wszystkie pieniężne koszty i korzyści z tym
związane

3) działalności finansowej - pozyskiwanie lub utrata źródeł

finansowania (zmiany w rozmiarach i relacjach kapitału -
funduszu własnego i obcego w jednostce) oraz wszystkie z nimi
związane pieniężne koszty i korzyści

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

(metoda bezpośrednia – wzór uproszczony)

A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej

Wpływy (Sprzedaż)

II. Wydatki (Dostawy, usługi, wynagrodzenia itp.)
III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I-II)

B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej

Wpływy

II. Wydatki
III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II)

C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej

Wpływy

II. Wydatki
III. Przepływy pieniężne netto razem z działalności finansowej (I-II)

D. Przepływy pieniężne netto razem (A.III±B.III±C.III)
E.

Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych

Środki pieniężne na początek okresu

G. Środki pieniężne na koniec okresu (F±D)

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

(metoda pośrednia – wzór uproszczony)

A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej

Zysk (strata) netto

II. Korekty razem (Amortyzacja, zyski i straty z tytułu różnic

kursowych, odsetki i udziały w zyskach, zmiana stanu rezerw,
zmiana stanu zapasów, zmiana stanu należności, zmiana stanu
zobowiązań krótkoterminowych, zmiana stanu rozliczeń
międzyokresowych)

III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I±II)

B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej

Wpływy

II. Wydatki
III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II)

C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej

Wpływy

II. Wydatki
III. Przepływy pieniężne netto razem z działalności finansowej (I-II)

D. Przepływy pieniężne netto razem (A.III±B.III±C.III)
E.

Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych

Środki pieniężne na początek okresu

G. Środki pieniężne na koniec okresu (F±D)

INFORMACJA DODATKOWA

Informacja dodatkowa powinna zawierać:

1) Wprowadzenie do sprawozdania finansowego, w tym opis przyjętych

zasad (polityki) rachunkowości, w tym metod wyceny i sporządzania
sprawozdania finansowego

2) Dodatkowe informacje i objaśnienia:



do pozycji bilansu, rachunku zysków i strat, zestawienia zmian w
kapitale (funduszu) własnym oraz rachunku przepływów
pieniężnych



proponowany podział zysku oraz pokrycia straty



podstawowe informacje dotyczące pracowników i organów
jednostki gospodarczej



inne istotne dane dla zrozumienia sprawozdania finansowego.

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI JEDNOSTKI

Sprawozdanie to (zwane też sprawozdaniem zarządu) powinno zawierać

istotne informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej, w tym
ocenę uzyskiwanych efektów oraz wskazanie czynników ryzyka i opis
zagrożeń, a w szczególności informacje o:

1) zdarzeniach istotnie wpływających na działalność firmy, jakie

wystąpiły w roku obrotowym, a także później w okresie do
sprawozdania finansowego

2) przewidywanym rozwoju jednostki gospodarczej
3) ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju
4) aktualnej i przewidywanej sytuacji finansowej

BADANIE ROCZNYCH SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

 Roczne sprawozdania finansowe podlegają badaniu.

 Celem badania jest przekazanie opinii przez biegłego rewidenta o

tym, czy sprawozdanie to jest prawidłowe oraz rzetelne i jasno
przedstawia sytuację majątkową i finansową, wynik finansowy oraz
rentowność badanej jednostki.

 Obowiązkowemu badaniu podlegają roczne sprawozdania finansowe:

1) banków, zakładów ubezpieczeń, biur maklerskich, funduszy

powierniczych oraz spółek akcyjnych

2) pozostałych jednostek, które w roku poprzedzającym rok

obrotowy spełniły dwa z trzech warunków:



średnie roczne zatrudnienie wynosiło co najmniej 50 osób



suma aktywów bilansu rocznego była nie mniejsza niż 2,5
mln EURO



przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz
operacji finansowych był nie mniejszy niż 5 mln EURO

BIEGLI REWIDENCI

 Badania rocznych sprawozdań finansowych jednostek mogą być

przeprowadzane wyłącznie przez uprawnionych do tego biegłych
rewidentów wpisanych na listę prowadzoną przez Krajową Radę
Biegłych Rewidentów.

 Umowę z biegłym rewidentem o badanie podpisuje dana jednostka.

 Opinia wydana przez biegłego rewidenta o zbadanym sprawozdaniu

finansowym może być:



bez zastrzeżeń



z zastrzeżeniami



negatywna.

 Obowiązkiem biegłego rewidenta jest rzetelne i bezstronne

przeprowadzenie badania zgodnie z przepisami prawa, normami
wykonywania zawodu i zasadami etyki zawodowej.

 Opinia biegłego rewidenta jest przekazywana wraz ze

sprawozdaniem rocznym do sądu i urzędu skarbowego.

Analiza finansowa

(wykład 11)

Analiza finansowa

(wykład 11)

ANALIZA SYTUACJI MAJĄTKOWEJ, FINANSOWEJ I RENTOWNOŚCI

 Jest ostatnim etapem w rachunkowości, kończącym rok obrotowy.

 Jest dokonywana w oparciu o sprawozdanie finansowe.

 Dwa główne cele analizy:

1) cel diagnostyczny - udzielenie informacji o przeszłych operacjach

gospodarczych i ich skutkach w sferze majątkowej, finansowej i
rentowności,

2) cel prognostyczny – podstawa opracowania prognozy

ekonomicznej i oceny przyszłego rozwoju jednostki gospodarczej.

 Trzy fazy analizy sprawozdania finansowego:

1) czytanie sprawozdania,
2) analiza pionowa i pozioma,
3) analiza wskaźnikowa.

CZYTANIE SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

 Czytanie polega na przeglądnięciu (zapoznaniu się z treścią)

sprawozdania finansowego.

 Celem czytania jest uzyskanie ogólnej orientacji w sytuacji

majątkowej, finansowej i wynikach działalności jednostki
gospodarczej.

 Przydatne jest konfrontowanie obecnego sprawozdania ze

sprawozdaniami z lat ubiegłych.

 Prawidłowe czytanie i interpretowanie danych sprawozdania

finansowego wymaga wiedzy i doświadczenia z zakresu
rachunkowości.

GŁÓWNE USTALENIA Z CZYTANIA SPRAWOZDANIA

FINANSOWEGO

 Wartość majątku jednostki

 Wartość majątku trwałego i obrotowego

 Pozycje dominujące w majątku

 Stan zapasów i ich struktura

 Stan posiadania gotówki

 Udziały w innych firmach

 Udzielone pożyczki

 Własne zasoby kapitałowe jednostki

 Poziom zaangażowania obcych kapitałów

 Zadłużenie jednostki w bankach i u innych wierzycieli

 Okres spłaty zobowiązań

 Proporcje rozrachunków: należności a zobowiązania

 Wielkość przychodów i kosztów

 Poziom kosztów finansowych

 Poziom wyniku operacyjnego, brutto i netto

 Poziom obciążeń wyniku finansowego

 Saldo przepływów pieniężnych z różnych rodzajów działalności:

operacyjnej, inwestycyjnej, finansowej

ANALIZA PIONOWA I POZIOMA SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

 Analiza pionowa (strukturalna) polega na badaniu sprawozdania za

pojedynczy rok. Na jej podstawie ustala się udział procentowy każdej
pozycji sprawozdania (bilansu, rachunku zysków i strat) w stosunku
do kwoty ogółem.

 Analiza pozioma (porównawcza) polega na badaniu sprawozdań za

kilka lat. Jest ona dokonywana w dwóch aspektach:

1) analiza dynamiki – badanie procentowej i kwotowej zmiany

składnika bilansu i rachunku wyników w danym okresie w
stosunku do okresów poprzednich (lub następnych),

2) analiza relacji pomiędzy składnikami aktywów i pasywów.

ANALIZA WSKAŹNIKOWA

 Polega na obliczaniu względnych wielkości ekonomicznych

(wskaźników).

 Wskaźniki charakteryzują relacje pomiędzy wielkościami

bezwzględnymi zawartymi w sprawozdaniu finansowym.

 Grupy wskaźników:

1) Strukturalne
2) Zadłużenia
3) Płynności
4) Rentowności
5) Sprawności (rotacji)
6) Lokacyjne (inwestycyjne).

WSKAŹNIKI STRUKTURALNE

 współczynnik ogólnego stopnia płynności

 wskaźnik struktury kapitałów

 ogólny stopień wypłacalności

 ogólny współczynnik gospodarności (racjonalności)

Współczynnik ogólnego stopnia płynności

majątek obrotowy

majątek trwały

Wskaźnik struktury kapitałów

kapitał własny

kapitał obcy

Ogólny stopień wypłacalności

majątek obrotowy

kapitał obcy

Ogólny współczynnik gospodarności (racjonalności)

koszty i straty nadzwyczajne

przychody i zyski nadzwyczajne

WSKAŹNIKI ZADŁUŻENIA

 wskaźnik ogólnego zadłużenia

 wskaźnik zobowiązań do kapitałów własnych

 wskaźnik zadłużenia długoterminowego

 wskaźnik pokrycia obsługi całego długu

 wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych

Wskaźnik ogólnego zadłużenia

zobowiązania

ogółem

aktywa ogółem

Wskaźnik zobowiązań do kapitałów własnych

zobowiązania

ogółem

kapitał własny

Wskaźnik zadłużenia długoterminowego

zobowiązania długoterminowe

kapitał własny

Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych

zysk operacyjny

odsetki

Wskaźnik pokrycia obsługi całego długu

zysk operacyjny + amortyzacja

raty kapitałowe + odsetki

lub

zysk netto + pod. doch. + odsetki + amort.

raty kapitałowe + odsetki

WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI

 kapitał obrotowy netto (kapitał pracujący)

 wskaźnik bieżący

 wskaźnik szybki

 wskaźnik natychmiastowy

Kapitał obrotowy netto

majątek obrotowy – zobowiązania bieżące

Wskaźnik bieżący

majątek obrotowy

zobowiązania

bieżące

Wskaźnik szybki

majątek obrotowy –

zapasy

zobowiązania bieżące

Wskaźnik natychmiastowy

środki pieniężne + ekwiwalenty

pieniądza

zobowiązania bieżące

WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI

 rentowność sprzedaży

 rentowność aktywów (ROA – return on assets)

 rentowność kapitału całkowitego

 rentowność kapitału własnego (ROE – return on equity)

 wskaźnik kosztów kapitału obcego

Rentowność sprzedaży

zysk netto

sprzedaż netto

Rentowność aktywów

zysk netto

aktywa razem

Rentowność kapitału

zysk netto

kapitał razem

Rentowność kapitału własnego

zysk netto

kapitał własny

Wskaźnik kosztu kapitału obcego

oprocentowanie pożyczek i kredytów

kapitał obcy oprocentowany

WSKAŹNIKI SPRAWNOŚCI (ROTACJI)

 wskaźnik rotacji kapitału

 wskaźnik rotacji majątku trwałego

 wskaźnik rotacji majątku obrotowego

 wskaźnik rotacji zapasów

 wskaźnik rotacji (inkasa) należności

 wskaźnik rotacji gotówki

 wskaźnik rotacji (płatności) zobowiązań

Ogólny wzór na wskaźnik rotacji

sprzedaż

składniki majątku (zobowiązań)

Rotacja kapitału

sprzedaż

kapitał razem

Rotacja majątku trwałego

sprzedaż

majątek trwały

Rotacja zapasów

sprzedaż

przeciętne zapasy

Inkaso należności

sprzedaż

przeciętne

należności

Rotacja majątku obrotowego

sprzedaż

majątek obrotowy

Rotacja gotówki

sprzedaż

przeciętny stan

gotówki

Płatność zobowiązań

sprzedaż

przeciętny stan

zobowiązań

Rotacja w dniach

365 dni

rotacja w razach

WSKAŹNIKI LOKACYJNE (INWESTYCYJNE)

 wartość księgowa akcji

 wskaźnik zysku na jedną akcję

 wskaźnik rentowności wkładu akcjonariusza

 relacja ceny do zysku z akcji

 stopa dywidendy

 wskaźnik wartości wypłat

 stopa wypłat dywidendy

Wartość księgowa 1 akcji

kapitał własny

liczba wyemitowanych

akcji

Zysk na 1 akcję

zysk netto

liczba wyemitowanych

akcji

Rentowność wkładu akcjonariusza

dywidenda razem

liczba wyemitowanych

akcji

Cena/zysk (P/E price/earnings)

kurs akcji

zysk na 1 akcję

Stopa dywidendy

dywidenda na 1

akcję

kurs akcji

Wskaźnik wartości wypłat

wypłacone dywidendy

ogółem

zysk netto

Stopa wypłaty dywidendy

dywidenda na 1

akcję

zysk netto na 1

akcję

PIRAMIDA DUPONTA

Przychody

Koszty

Podatek

dochodowy

Majątek

trwały

Majątek

obrotowy

–

Zysk netto

Przychody

Aktywa

razem

Przychody

Rentowność

sprzedaży

Wskaźnik obrotu

aktywami

Rentowność

aktywów ROA

ROA - return on assets

ZMODYFIKOWANA PIRAMIDA DUPONTA

Przychody

Koszty

Podatek

dochodowy

Majątek

trwały

Majątek

obrotowy

–

Zysk netto

Przychody

Aktywa

razem

Przychody

Rentowność

sprzedaży

Wskaźnik obrotu

aktywami

Rentowność

aktywów ROA

Aktywa

razem

Kapitał

własny

Aktywa/

/Kapitał własny

Rentowność kapitałów

własnych ROE

ROE - return on equity

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64
Slide 65
Slide 66
Slide 67
Slide 68
Slide 69
Slide 70
Slide 71
Slide 72
Slide 73
Slide 74
Slide 75
Slide 76
Slide 77
Slide 78
Slide 79
Slide 80
Slide 81
Slide 82
Slide 83
Slide 84
Slide 85
Slide 86
Slide 87
Slide 88
Slide 89
Slide 90
Slide 91
Slide 92
Slide 93
Slide 94
Slide 95
Slide 96
Slide 97
Slide 98
Slide 99
Slide 100
Slide 101
Slide 102
Slide 103
Slide 104
Slide 105
Slide 106
Slide 107
Slide 108
Slide 109
Slide 110
Slide 111
Slide 112
Slide 113
Slide 114
Slide 115
Slide 116
Slide 117
Slide 118
Slide 119
Slide 120
Slide 121
Slide 122
Slide 123
Slide 124
Slide 125
Slide 126
Slide 127
Slide 128
Slide 129
Slide 130
Slide 131
Slide 132
Slide 133
Slide 134
Slide 135
Slide 136
Slide 137
Slide 138
Slide 139
Slide 140
Slide 141
Slide 142
Slide 143
Slide 144
Slide 145
Slide 146
Slide 147
Slide 148
Slide 149
Slide 150
Slide 151
Slide 152
Slide 153
Slide 154
Slide 155
Slide 156
Slide 157
Slide 158
Slide 159
Slide 160
Slide 161
Slide 162
Slide 163
Slide 164
Slide 165
Slide 166
Slide 167
Slide 168
Slide 169
Slide 170
Slide 171
Slide 172
Slide 173
Slide 174
Slide 175
Slide 176
Slide 177
Slide 178
Slide 179
Slide 180
Slide 181
Slide 182
Slide 183
Slide 184
Slide 185
Slide 186
Slide 187
Slide 188
Slide 189
Slide 190
Slide 191
Slide 192
Slide 193
Slide 194
Slide 195
Slide 196
Slide 197
Slide 198
Slide 199
Slide 200
Slide 201
Slide 202
Slide 203
Slide 204
Slide 205
Slide 206
Slide 207
Slide 208
Slide 209
Slide 210
Slide 211
Slide 212
Slide 213
Slide 214
Slide 215
Slide 216
Slide 217
Slide 218
Slide 219
Slide 220
Slide 221
Slide 222
Slide 223
Slide 224
Slide 225
Slide 226
Slide 227
Slide 228
Slide 229
Slide 230
Slide 231
Slide 232
Slide 233
Slide 234
Slide 235
Slide 236
Slide 237
Slide 238
Slide 239
Slide 240
Slide 241
Slide 242
Slide 243
Slide 244
Slide 245
Slide 246
Slide 247
Slide 248
Slide 249
Slide 250
Slide 251
Slide 252
Slide 253

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
UKSW Rachunkowość cz II Rach zarządcza (wyk ład)
rach-finansowa-cz-1(1), RACHUNKOWOSC FINANSOWA
TEST POWT do egz rach finansowa czerwiec 2012, PB-materiały, semestr IV, rachunkowość finansowa
ściąga rach.finansowa, Rachunkowość finansowa
cala rachunkowosc, rach. finansowa
Rachunkowosc wyklad 1-2, sggw - finanse i rachunkowość, studia, III semsstr, III semestr, rach, Rach
Rach finansowa1, Rachunkowość
Ściąga na rach, Finanse i rachunkowość (WSFiZ)
TESTY TURYNA 2013 Rachunkowosc fin 2, STUDIA, UW II stopień, UW MSFRiU I rok, II semestr, Rach fin
podatnik i p atnik cz. 2, GWSH - Finanse i Rachunkowość, semestr VI, procedury podatkowe
analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa - cz. 5, analiza finansowa
MiTE wykL,ad 7 8 wersja 01 id 3 Nieznany
Ocena ekonomiczna i rachunek kosztów, Ekonomia i finansowanie (w wordzie)
Rachunek kosztów działań logistycznych Wykł 1

więcej podobnych podstron

UKSW Rachunkowość cz I Rach finansowa (wykł ad)

Document Outline