Wykład 11: “Warstwa

sesji – usługi WWW i

FTP”

Mikołaj Leszczuk

Literatura

• “Hypertext Transfer Protocol –

HTTP/1.1”,
http://www.ietf.org/rfc/rfc2616.txt

• “FILE TRANSFER PROTOCOL

(FTP)”,
http://www.ietf.org/rfc/rfc0959.txt

• „Wikipedia”,

http://www.wikipedia.pl/

HTTP (1/4)

• HTTP (

ang.

Hypertext Transfer

Protocol) to

protokół

sieci

WWW

(World Wide Web).

• Jest on używany przy każdej

transakcji.

HTTP (2/4)

• Właśnie za pomocą

protokołu

HTTP przesyła się żądania
udostępnienia dokumentów

WWW

i informacje o kliknięciu odnośnika
oraz informacje z formularzy.

• Zadaniem stron WWW jest

publikowanie informacji -
natomiast

protokół

HTTP właśnie

to umożliwia.

HTTP (3/4)

• Protokół HTTP jest tak

użyteczny, ponieważ
udostępnia znormalizowany
sposób komunikowania się

komputerów

ze sobą.

• Określa on formę żądań klienta

dotyczących danych oraz formę
odpowiedzi serwera na te
żądania.

HTTP (4/4)

• Jest zaliczany do protokołów

stateless (bezstanowy), z racji

tego, że nie zachowuje żadnych

informacji o poprzednich

transakcjach z klientem, po

zakończeniu transakcji wszystko

„przepada” – z tego powodu tak

bardzo spopularyzowały się

• HTTP korzysta z portu nr 80.

Protokół HTTP (1/3)

• Protokół warstwy:

– Sesji (V w modelu ISO/OSI).
– Aplikacji (IV w modelu internetowym –

TCP/IP).

• Używany dla celów prezentacji

rozproszonych dokumentów

hipermedialnych.

• Możliwość rozszerzania o:

– Nowe metody zapytań.
– Kody błędów.
– Nagłówki.

Protokół HTTP (2/3)

• Może być użyty do wielu innych

zastosowań prócz stron WWW, np:

– Serwery nazw.
– Rozproszone systemy zarządzania

obiektami.

• Cechą charakterystyczną HTTP

jest uniezależnienie systemów
używających protokołu od typu
przesyłanych danych.

Protokół HTTP (3/3)

• HTTP jest używany w systemie

globalnym systemie
informacyjnym WWW (World-
Wide Web) od roku 1991.

• Najpopularniejszą wersją

protokołu HTTP jest wersja
“HTTP/1.1” wraz z
rozszerzeniami w dokumencie
RFC 2068.

Wprowadzenie do HTTP

(1/6)

• Pierwszą wersją HTTP była wersja

“HTTP/0.9” – prosty protokół dla
transferu danych w Internecie.

• Następnie zdefiniowano protokół

“HTTP/1.0” (w dokumencie RFC 1945) –
wersja poprawiona pozwalająca na
przesyłanie wiadomości w formacie
MIME (Multipurpose Internet Mail
Extensions) zawierającym m.in.
metainformacje o przesyłanych
danych.

Wprowadzenie do HTTP

(2/6)

• Jednakże, “HTTP/1.0” nie brał

pod uwagę efektu istnienia:

– Hierarchicznych proxy.
– Buforowania.
– Konieczności utrzymywania

stałych połączeń.

– Hostów wirtualnych.

Wprowadzenie do HTTP

(3/6)

• Dodatkowo, mnożenie się

aplikacji, ze źle (niekompletnie)
zaimplementowanym protokołem
"HTTP/1.0" spowodowało
konieczność zmiany wersji
protokołu w przypadku
komunikacji między dwoma
aplikacjami, jeśli chcą one poznać
swoje prawdziwe możliwości.

Wprowadzenie do HTTP

(4/6)

• Zwykle w systemach informacyjnych

potrzebna jest większa funkcjonalność niż
zwykłe pobieranie, dlatego HTTP umożliwia
bardziej zaawansowane operacje.

• Uniform Resource Identifier (URI):

– Location (URL).
– Name (URN).

• Pozwala to na identyfikację obiektów.
• Komunikaty HTTP są przesyłane w sposób

podobny do poczty elektronicznej jako
MIME.

Wprowadzenie do HTTP

(5/6)

• HTTP może być też użyty jako

uniwersalny protokół dla komunikacji
pomiędzy agentami użytkowników a
serwerami proxy innych systemów
internetowych takich jak:

– SMTP,
– NNTP,
– FTP,
– Gopher,
– WAIS.

Wprowadzenie do HTTP

(6/6)

• W ten sposób, przy użyciu

HTTP, możliwy jest dostęp do
zasobów dla różnych aplikacji.

Typowe zapytanie HTTP

(1/4)

1. GET / HTTP/1.1 (prośba o

zwrócenie dokumentu o

URI

zgodnie z protokołem HTTP
1.1)

2. Host: host.com (wymagany

w HTTP 1.1 nagłówek Host
służący do wstecznego DNS)

Typowe zapytanie HTTP

(2/4)

User-Agent: Mozilla/5.0

(X11; U; Linux i686; pl-PL;

rv:1.6) Gecko/20040122

(nazwa

aplikacji klienckiej

)

Accept:

text/xml,application/xml

application/xhtml+xml

text/

html

;q=0.9,text/plain;q=0.8

(akceptowane przez klienta

typy plików)

Typowe zapytanie HTTP

(3/4)

5. Accept-Language: pl,en-

us;q=0.7,en;q=0.3
(preferowany język strony –
nagłówek przydatny przy

Language negotation

)

6. Accept-Charset: ISO-8859-

2,utf-8;q=0.7,*;q=0.7
(preferowana

strona kodowa

)

Typowe zapytanie HTTP

(4/4)

7. Keep-Alive: 300 (czas, jaki

klient chce zarezerwować do
następnego zapytania w
przypadku połączenia Keep-
Alive)

8. Connection: keep-alive

(chęć nawiązania połączenia
stałego - Keep-Alive)

Odpowiedź serwera WWW

(1/4)

HTTP/1.1 200 OK (

kod odpowiedzi HTTP

, w tym

wypadku zaakceptowanie i
zwrócenie zawartości)

Date: Sun, 11 Jul 2004
12:04:30

GMT

(czas serwera)

Server:

Apache

/2.0.50

(Unix)

DAV

/2 (opis aplikacji

serwera)

Odpowiedź serwera WWW

(2/4)

Set-Cookie:
PSID=d6dd02e9957fb162d2385
ca6f2829a73; path=/ (nakazanie
klientowi zapisania

)

Expires: Thu, 19 Nov 1981
08:52:00

GMT

(czas wygaśnięcia

zawartości zwróconego dokumentu)

Cache-Control: no-store, no-
cache, must-revalidate, post-
check=0, pre-check=0

Odpowiedź serwera WWW

(3/4)

7. Pragma: no-cache

(informacje dotyczące

Cache

owania zawartości)

8. Keep-Alive: timeout=15,

max=100

9. Connection: Keep-Alive

(akceptacja połączenia Keep-
Alive - tunelowanego)

Odpowiedź serwera WWW

(4/4)

10.Transfer-Encoding: chunked

(typ kompresji zawartości

stosowanej przez serwer)

11.Content-Type: text/html;

charset=iso-8859-2 (

typ MIME

strona kodowa

zwróconego dokumentu)

12.(pusta linia)
13.tutaj zawartość dokumentu

Kod odpowiedzi HTTP

• Kod odpowiedzi HTTP -

numeryczna dana wysyłana przez
serwer HTTP do aplikacji klienta.
Informuje o sposobie realizacji (bądź
jej braku) zapytania klienckiego.

• Znajduje się na początku

odpowiedzi, tuż za wersją protokołu
HTTP i przed słownym opisem kodu
odpowiedzi. Np.

• HTTP/1.1 400 Bad Request.

Kody odpowiedzi protokołu

Informacyjne

kod słowny

opis

znaczenie/zwrócony

zasób

Continu

Kontynuuj – prośba o

dalsze wysyłanie

zapytania

Switchin

Protocol

Zmiana protokołu

Kody odpowiedzi protokołu

Powodzenia (1/2)

Zawartość żądanego dokumentu

(najczęściej zwracany nagłówek
odpowiedzi w komunikacji WWW
Internetu)

20
1

Created

Utworzono – wysłany dokument
został zapisany na serwerze

20
2

Accepted

Przyjęto – zapytanie zostało przyjęte
do obsłużenia, lecz jego
zrealizowanie jeszcze się nie

skończyło

Non-

Authoritati
ve
Informatio
n

Informacja nieautorytarna –

zwrócona informacja nie odpowiada
dokładnie odpowiedzi pierwotnego
serwera, lecz została utworzona z
lokalnych bądź zewnętrznych kopii

Kody odpowiedzi protokołu

Powodzenia (2/2)

content

Brak zawartości — serwer zrealizował

zapytanie klienta i nie potrzebuje
zwracać żadnej treści

20
5

Reset
Content

Przywróć zawartość – serwer
zrealizował zapytanie i klient powinien

przywrócić pierwotny wygląd
dokumentu

20
6

Partial
Content

Część zawartości – serwer zrealizował
tylko część zapytania typu GET,
odpowiedź musi zawierać nagłówek
Range informujący o zakresie

bajtowym zwróconego elementu

Kody odpowiedzi protokołu

Przekierowania (1/2)

300

Multiply

Choices

Wiele możliwości – istnieje więcej niż

jeden sposób obsłużenia danego

zapytania, serwer może podać adres

zasobu, który pozwala na wybór

jednoznacznego zapytania spośród

możliwych

301

Moved

Permanentl

Trwale przeniesiony – żądany zasób

zmienił swój URI i w przyszłości zasób

powinien być szukany pod wskazanym

nowym adresem

302

Found

Znaleziono – żądany zasób jest

chwiliwo dostępny pod innym adresem

a przyszłe odwołania do zasobu

powinny być kierowane pod adres

pierwotny

303

See Other

Zobacz inne – odpowiedź na żądanie

znajduje się pod innym URI i tam klient

powinien się skierować

Kody odpowiedzi protokołu

Przekierowania (2/2)

Not

Modified

Nie zmieniono – zawartość zasobu nie

pogległa zmianie według warunku

przekazanego przez klienta (np. data

ostatniej wersji zasobu pobranej przez

klienta – Cache przeglądarki)

Use

Proxy

Użyj serwera proxy – do żądanego zasobu

trzeba odwołać się przez serwer proxy

podany w nagłówku Location odpowiedzi

Kod nieużywany, acz zastrzeżony dla

starszych wersji protokołu

Temporar

Redirect

Tymczasowe przekierowanie – żądany

zasób znajduje się chwilowo pod innym

adresem URI, odpowiedź powinna zawierać

zmieniony adres zasobu, na który klient

zobowiązany jest przenieść się

Kody odpowiedzi protokołu

Błędu aplikacji klienta (1/3)

Bad

Request

Nieprawidłowe zapytanie – żądanie nie może

być obsłużone przez serwer z powodu błędnej

składni zapytania

Unauthorize

Nieautoryzowany dostęp – żądanie zasobu,

który wymaga uwierzytelnienia

Payment

Required

Wymagana opłata — odpowiedź zarezerwowana

na przyszłość

Forbidden

Zabroniony – serwer zrozumiał zapytanie lecz

konfiguracja bezpieczeństwa zabrania mu

zwrócić żądany zasób

Not Found

Nie znaleziono – serwer nie odnalazł zasobu

według podanego URI ani niczego co by

wskazywało na istnienie takiego zasobu w

przeszłości

Method Not

Allowed

Niedozwolona metoda – metoda zawarta w

żądaniu nie jest dozwolona dla wskazanego

zasobu, odpowiedź zawiera też listę

dozwolonych metod

Kody odpowiedzi protokołu

Błędu aplikacji klienta (2/3)

406

Not Acceptable Niedozwolone – zażądany zasób nie jest w stanie zwrócić

odpowiedzi mogącej być obsłużonej przez klienta według
informacji podanych w zapytaniu

407

Proxy
Authentication
Required

Wymagane uwierzytelnienie serwera proxy – analogicznie do
kodu 401, dotyczy dostępu do serwera proxy

408

Request
Timeout

Koniec czasu oczekiwania na żądanie – klient nie przesłał
zapytania do serwera w określonym czasie

Kody odpowiedzi protokołu

Błędu aplikacji klienta (2/3)

409

Conflict

Konflikt – żądanie nie może być zrealizowane, ponieważ
występuje konflikt z obecnym statusem zasobu, ten kod
odpowiedzi jest zwracany tylko w przypadku podejrzewania przez
serwer, że klient może nie znaleźć przyczyny błędu i przesłać
prawidłowego zapytania

410

Gone

Zniknął (usunięto) – zażądany zasób nie jest dłużej dostępny i
nie znany jest jego ewentualny nowy adres URI; klient powinien
już więcej nie odwoływać się do tego zasobu

411

Length
required

Wymagana długość – serwer odmawia zrealizowania zapytania
ze względu na brak nagłówka Content-Length w zapytaniu; klient
może powtórzyć zapytanie dodając doń poprawny nagłówek
długości

Kody odpowiedzi protokołu

Błędu aplikacji klienta (3/3)

412 Precondition

Failed

Warunek wstępny nie może być spełniony – serwer nie
może spełnić przynajmniej jednego z warunków
zawartych w zapytaniu

413 Request

Entity Too
Large

Encja zapytania zbyt długa – całkowita długość
zapytania jest zbyt długa dla serwera

414 Request-URI

Too Long

Adres URI zapytania zbyt długi – długość zażądanego
URI jest większa niż maksymalna oczekiwana przez
serwer

415 Unsupported

Media Type

Nieznany sposób żądania – serwer odmawia przyjęcia
zapytania, ponieważ jego składnia jest niezrozumiała
dla serwera

416 Requested

Range Not
Satisfiable

Zakres bajtowy podany w zapytaniu nie do obsłużenia –
klient podał w zapytaniu zakres, który nie może być
zastosowany do wskazanego zasobu

417 Expectation

Failed

Oczekiwana wartość nie do zwrócenia – oczekiwanie
podane w nagłówku Expect żądania nie może być
spełnione przez serwer lub – jeśli zapytanie realizuje
serwer proxy – serwer ma dowód, że oczekiwanie nie
będzie spełnione przez następny w łańcuchu serwer
realizujący zapytanie

Kody odpowiedzi protokołu

Błędu wewnętrznego

500 Internal

Server Error

Wewnętrzny błąd serwera – serwer napotkał
niespodziewane trudności, które uniemożliwiły
zrealizowanie żądania

501 Not

Implemented

Nie zaimplementowano – serwer nie dysponuje
funkcjonalnością wymaganą w zapytaniu; ten kod jest
zwracany gdy serwer otrzymał nieznany typ zapytania

502 Bad Gateway Błąd bramy – serwer – spełniający rolę bramy lub proxy

– otrzymał niepoprawną odpowiedź od serwera
nadrzędnego i nie jest w stanie zrealizować żądania
klienta

503 Service

Unavailable

Usługa niedostępna – serwer nie jest w danej chwili
zrealizować zapytania klienta ze względu na
przeciążenie

504 Gateway

Timeout

Przekroczony czas bramy – serwer – spełniający rolę
bramy lub proxy – nie otrzymał w ustalonym czasie
odpowiedzi od wskazanego serwera HTTP, FTP, LDAP
itp. lub serwer DNS jest potrzeby do obsłużenia
zapytania

505 HTTP Version

Not
Supported

Wersja HTTP nie obsługiwana – serwer nie obsługuje
bądź odmawia obsługi wskazanej przez klienta wersji
HTTP

Usługa WWW

●

Standardowo dostępna na porcie

80 TCP

●

Najpopularniejsze realizacje

serwerów:

–

Apache

–

Internet Information Server

–

Netscape Enterprise Server

World Wide Web (1/5)

• World Wide Web (w skrócie

określany jako WWW lub Web) jest

hipertekstowym

multimedialnym

sieciowym (

TCP

) systemem

informacyjnym opartym na

publicznie dostępnych, otwartych

standardach

IETF

W3C

ISO

• Pierwotnym i w chwili obecnej

nadal podstawowym zadaniem

WWW jest publikowanie informacji.

World Wide Web (2/5)

• Aby uzyskać dostęp do tak

udostępnianej informacji, trzeba

posłużyć się

programem komputerowym

, który

nazywamy

przeglądarką internetową

• Przeglądarka łączy się z

serwerem internetowym

, skąd pobiera

pewien zbiór informacji określany jako

strona internetowa

• Strona internetowa może zostać

wyświetlona, zapisana w lokalnym

systemie plików czy wydrukowana.

World Wide Web (3/5)

• Zawartość strony internetowej jest

hipertekstem

, znaczy to, że

użytkownik oglądając stronę
internetową może podążać za

hiperłączami

, które przenoszą go do

innych stron internetowych w ramach
tego samego serwera internetowego
lub innych dostępnych w ramach sieci.

• Często korzystanie z WWW nazywa się

"surfowaniem po sieci").

World Wide Web (4/5)

• World Wide Web został

zapoczątkowany na początku
lat dziewięćdziesiątych w

CERN

jako system dostępu do
danych, informacji (w tym
graficznych) w
heterogenicznym środowisku
dużej organizacji naukowej.

World Wide Web (5/5)

•

Tim Berners-Lee

, nazywany twórcą

WWW, zbudował prototyp systemu,
który później został przekształcony
w to czym WWW jest dzisiaj.

• Szybko przekroczył (podobnie jak

internet

) granice środowiska

naukowego, a po kilku latach został
zaadaptowany na całym świecie.

Skrypty CGI

• Programy wykonywane na

serwerze WWW

• Argumenty:

– Wejście:

• Parametry
• Plik

– Wyjście:

• Plik testowy
• Dokument w języku HTML
• Plik binarny

FTP (1/3)

• FTP czyli File Transfer Protocol (

Protokół Transmisji

Plików) jest

protokołem typu

klient-serwer

, który

umożliwia przesyłanie

plików

z i na

serwer

poprzez sieć TCP/IP.

FTP jest standardem określonym przez

IETF

RFC 959

(http://www.faqs.org/rfcs/rfc959.html).

• FTP jest protokołem 8-bitowym, dlatego

nie jest potrzebne dalsze przetwarzanie

informacji, tak jak ma to miejsce w

standardach

MIME

i uuencode.

FTP (2/3)

• FTP wykorzystuje do

komunikacji dwa połączenia

TCP

. Jedno z nich jest

połączeniem kontrolnym za
pomocą którego przesyłane są
np. polecenia do serwera,
drugie natomiast służy do
transmisji danych m.in. plików.

FTP (3/3)

• FTP działa w dwóch trybach: aktywnym

i pasywnym. W zależności od tego w
jakim jest trybie używa innych

portów

do komunikacji.

• Jeżeli FTP pracuje w trybie aktywnym

korzysta z portów nr 20 do przesyłu
danych i 21 dla poleceń. Natomiast
jeżeli pracuje w trybie pasywnym
wykorzystuje porty nr 21 do poleceń i
port o numerze > 1024 do transmisji
danych.

Wprowadzenie do FTP (1/2)

• Celami FTP są:

– Promować udostępnianie plików

(programów komputerowych i/lub danych).

– Przekonywać do pośredniego lub

bezpośredniego (z zastosowaniem
programów) używania zdalnych
komputerów.

– Oddzielać użytkownika od problemów z

różnymi systemami zapisu plików na
różnych serwerach.

– Przesyłać dane w sposób niezawodny i

efektywny.

Wprowadzenie do FTP (2/2)

• Sam protokół FTP, może być

używany bezpośrednio przez
użytkownika, lecz stworzony
został przede wszystkim do
użycia przez programy.

Model FTP

-------------
|/---------\|
|| User || --------
||Interface|<--->| User |
|\----^----/| --------
---------- | | |
|/------\| FTP Commands |/----V----\|
||Server|<---------------->| User ||
|| PI || FTP Replies || PI ||
|\--^---/| |\----^----/|
| | | | | |
-------- |/--V---\| Data |/----V----\| --------
| File |<--->|Server|<---------------->| User |<--->| File |
|System| || DTP || Connection || DTP || |System|
-------- |\------/| |\---------/| --------
---------- -------------

Server-FTP USER-FTP

NOTES: 1. The data connection may be used in either direction.
2. The data connection need not exist all of the time.

Model FTP (1/2)

• Interpreter protokołu użytkownika inicjuje

połączenie sterujące.

• Połączenie sterujące wygląda jak sesja

TELNET.

Model FTP (2/2)

• W momencie inicjacji połączenia przez

użytkownika, Interpreter protokołu użytkownika
generuje standardowe komendy FTP i wysyła je
połączeniem sterującym do procesu serwera.

• Użytkownik może jednak ustanowić bezpośrednie

połączenie sterujące do serwera FTP, np: z
terminala tekstowego, a następnie niezależnie
generować standardowe komendy FTP , omijając
proces FTP użytkownika.

• Interpreter protokołu serwera, w wyniku

przetwarzania komend, wysyła standardowe
odpowiedzi do interpretera protokołu użytkownika
korzystając z połączenia sterującego.