Zanim o Kwestii miejskiej

trochę o Mauelu Castellsie

Urodził się 2 lutego
1942 w Hellín,
Albacete, w Hiszpanii

Wybitny socjolog.
Autor koncepcji
społeczeństwa sieci.
Napisał około 20 książek
i ponad 100 artykułów,
w tym debiutancką
„Kwestię miejską” z
1972 roku.
Książka ta nawiązuje do
neomarksizmu, jest
jedną z
najpopularniejszych
prac dotyczących
socjologii miasta,
inspiruje studentów w
ponad 10 krajach
świata.

Przedstawiciel orientacji

makrospołecznej, radykalnej

• Holizm
• Castells – socjologia problemów miejskich
• Miasto kapitalistyczne budowane jest

przez rentę gruntową

• Ruchy miejskie są formą nacisku osób

gorzej usytuowanych na władzę

• Badania miasta, to badania

społeczeństwa poprzez sprzeczności i
konflikty.

Społeczne ruchy

miejskie

odzwierciedlają się w

ideologii (jako wyraz

konfliktów społecznych w

kategoriach „miejskości”)

w analizie teoretycznej,

można przewidzieć

pewne szczególne

sposoby

uzewnętrzniania się

problemów miejskich w

różnych dziedzinach

walki klasowej

Dominacja taktyki badawczej nad

problemami podejścia

teoretycznego

•

Rozpoznanie „społecznych ruchów miejskich”

•

Nadać im konkretną treść historyczną

•

Opisać przedmiot badań w kolejnych fazach

•

Badać z punktu widzenia protestów społecznych i

mobilizacji politycznej

•

Narzędzia opisowe – wykryć prawa strukturalne

•

Faza zasadnicza – faza poszukiwań z aparatem

pojęciowym

•

Pewne doświadczenia i typy badawcze

•

Ukazać sekwencję wydarzeń w jednej dzielnicy Paryża,

aby uchwycić tworzącą się rzeczywistość (walka

przeciwko renowacji miejskiej)

•

Walka miejska a walka polityczna: walka klasowa o

charakterze politycznym jest centralnym elementem

mobilizacji „miejskiej”

Przenieśmy się w
przeszłość

Władze miasta rozpoczynają

renowację...

Jest rok 1965… Francja. Paryż.

W DZIELNICY

CITE DU

PEUPLE

ROZPOCZYNA

SIĘ WALKA

PRZETRWANIE

• atrakcyjne położenie

do „podboju
miejskiego”, bliskość
dzielnic
administracyjno-
handlowych

CITE DU PEUPLE

• klasa robotniczą

(o silnej koncentracji wspólnot
etnicznych i robotników cudzoziemskich)

• przeludnienie, chociaż

degradacja

(mieszkania bez bieżącej

wody, WC)

bliska średniej Paryża

Miały miejsca 2 typy-

etapy renowacji
miejskiej:

• Od 1958 roku

wyburzanie kilku
skupisk wyjątkowo
zaniedbanych domów

• Od 1965-1966

przeobrażenie
przestrzeni typowej
dla działań w zakresie
„podboju miejskiego”

Zażądano więc budowy tanich mieszkań

HLM…

• Akcje protestacyjne robotników i drobnych

kupców (kontekst krajowej organizacji lokatorów)

• Lobbowanie na rzecz tanich mieszkań: Rada

Miejska, Prefektura Paryża, org. budująca HLM,

PETYCJE, organizowanie ZEBRAŃ,

PRZEMÓWIENIA

• POKOJOWA DEMONSTRACJA
• Wspólne stanowisko w

manifeście-deklaracji

(

połączone z postulatami w

kwestii polityki mieszkaniowej:
utrzymać nowe budynki w
dobrym stanie, a modernizować
stare).

Znaczenie tej akcji jako

procesu społecznego:

• zbudowano mieszkania, ale nie

wprowadziły się tam rodziny z dzielnicy,

• żądanie stopniowego przenoszenia

mieszkańców do mieszkań w okolicy
RENOWACJA: przeobrażenie społecznego
charakteru dzielnicy i wywołaniu
wysokiej dynamiki konsumpcji (co
wymaga zwiększania siły nabywczej) oraz
zaakcentowanie symboliki (związanej ze
statusem społecznym mieszkańców).

TYMCZASEM W

SAMYM

ŚRODKU

DZIELNICY

PLANOWANO

PEWNĄ

SPEKULACJĘ…

Warunki akcji

antyspekulacyjnej

Operacja spekulacyjna – wykup mieszkań,

wyburzenie ich, przeniesienie mieszkańców

kampania: konferencje prasowe, opinia publiczna

petycje do deputowanych i radnych, innych władz,
atak na instytucje

SUKCES LOKATORÓW –

odprzedanie mieszkań

w cenach odwrotnie

proporcjonalnych do

udziału w akcji

KOMITET LOKATORÓW

SKUTECZNOŚĆ AKCJI:

wyjątkowa i odosobniona sytuacja, lokalna
opozycja występująca przeciwko formie, nie
są to konsolidujące działania jakiegoś układu
sił reprezentujących określone interesy

czysta spekulacja (motywy renowacji:
likwidacja ruder przykrywką dla zdobycia
nowych terenów)

powodzenie akcji – poparcie w szczególnej
warstwie społecznej, mającej ekonomicznej i
społeczne warunki do przeciwstawiania się
ingerencji o dość ograniczonym zakresie.

OKO W OKO Z RENOWACJĄ

• Działania w Cite du Peuple spowodowane

zagrożeniem eksmisji z powodu renowacji

• Obrady konferencji krajowego stowarzyszenia

lokatorów – energiczna kampania przeciwko
renowacjom – LOKALNE KOMITETY OBRONY,
ustanawiając warunki, które spełnić mają
władze w trakcie renowacji miejskiej.

NATOMIAST W

SQUARE

GAIETE

DOCHODZIŁO

DO JESZCZE

INNYCH

ZJAWISK

SQUARE GAIETE

• dawniej koncentrował się tutaj protest

dotyczący HLM, który stopniowo wygasał

• bardzo zniszczone zasoby mieszkaniowe
• mniej robotników, Algierczyków, wielu

rzemieślników i kupców

• Indywidualne rozwiązywanie problemów,

selekcja i przeprowadzki w różne miejsca

• Pozostanie resztki opornych, którzy nie

opuścili swoich mieszkań, głównie w
zaułku Philippe

Nowe protesty

• Powody: wrzenie na

uniwersytecie, pomysł grupy
studentów – systematyczne
badania na temat Cite du Peuple

• Agitacja uliczna, przemówienia:

ataki na przedsiębiorców budowlanych

• Przypadek małżeństwa dozorców –

nadanie rozgłosu skandalowi,
systematyczna kampania: afisze,
podpisy pod petycją, ale
egoistyczne podejście rodzin i
osłabienie komitetu do walki z
renowacją

Przyczyny porażki

• obcość komitetu do walki z renowacją w

dzielnicy,

• amatorszczyzna działaczy, brak regularnie

dyżurujących punktów,

• podjęcie akcji w końcowej fazie procesu,

brak doświadczonych działaczy,

• słaba baza społeczna, finisz renowacji,
• ideologiczne tło i problemy („lewacy”)
• stosowanie na przemian różnych metod
• obojętność.

DRAMATYCZNE

ZAJŚCIA MIAŁY

RÓWNIEŻ

MIEJSCE W

PRESQU’ILE

• Robotnicy, cudzoziemcy, wspólnoty etniczne
• Największy stopień zniszczenia zasobów

mieszkaniowych w całej dzielnicy

Mniejsza skala
renowacji –
działający
komitet, który
postulował
wstrzymanie
eksmisji i
przyznanie
nowych
mieszkań o
przyzwoitym
standardzie

POSTULATY

• Narażeni na dyskryminację żądali

stopniowych, grupowych przesiedleń,

• Mobilizacja mieszkańców (z wyjątkiem

imigrantów i wspólnot etnicznych Żydów i
Arabów z Afryki Płn.): systematyczne
zebrania, manifesty, petycje

• Konflikt między komitetem a mieszkańcami:

zamurowywanie okien, włamania, fatalny
stan ulic, etapowa renowacja, załatwianie
spraw w czasie i stopniowo,

Protesty

• Przypadek biednej robotniczej rodziny
• ULICA DE LA BOUE Nowa organizacja
• celem było prowadzenie walki politycznej:

młodzi robotnicy i sproletaryzowani
studenci: codzienne kontakty z
mieszkańcami, naprawy domowe,
zabawa z dziećmi, kontakty z ludźmi.
Uzyskanie gwarancji, że wyeksmitowane
rodziny zostaną przekwaterowane w
obrębie tego samego regionu dzielnicy, do

mieszkań o

przystępnych czynszach.

Wspólny protest

• Wspólna akcja interwencyjna komitetu i

mieszkańców (gospodynie domowe, dzieci
etc.)

• Stopniowe tracenie energii, słaba

frekwencja na zebraniach,

• Masowe opuszczanie domów
• Wygaśnięcie tego w gruncie rzeczy

politycznego protestu spowodowane
ingerencją władz w walce z „komuną”

Czy walka w

dzielnicy Cite

du Peuple o

prawo do

nowego

mieszkania to

proces

społeczny?

Wnioski:

1. Jeżeli problemowi o

charakterze ogólnym
(groźba eksmisji)
towarzyszą problemy
bardziej szczegółowe
(warunki
mieszkaniowe), to
tym ostrzejszy jest
konflikt

Wnioski:

2. W zmobilizowanej do akcji sile

społecznej zawsze odzwierciedla się
określona baza społeczna. Wynika to
bezpośrednio z typu organizacji (a więc i
z formułowanych żądań).

Wnioski:

3. Im bardziej robotniczy charakter ma baza i

w im większym stopniu stanowią ją Francuzi,
tym silniejszy jest wpływ organizacji
protestacyjnej o zasięgu krajowym;

w im większym stopniu
składają się warstwy
niższe, tym większy
posłuch zyskują hasła
rewolucyjne; wszelka
ingerencja z zewnątrz
jest odcięta od lokalnej
bazy niezależnie od jej
charakteru

Wnioski:

4. Im bardziej

zróżnicowany jest
przeciwnik i im
ogólniejszy jest
zasięg jego
oddziaływania, tym
więcej jest szans na
zrealizowanie
pewnych żądań (tym
samym pomijając
sprawę renowacji)