Komputer przechowuje

Komputer przechowuje

dane w postaci cyfrowej.

dane w postaci cyfrowej.

Ta postać zaś budowana

Ta postać zaś budowana

jest w oparciu o dwójkowy

jest w oparciu o dwójkowy

pozycyjny system zapisu

pozycyjny system zapisu

liczb.

liczb.

Systemem pozycyjnym

Systemem pozycyjnym

zapisu liczb o podstawie p

zapisu liczb o podstawie p

nazywamy taki system

nazywamy taki system

zapisu liczb, który:

zapisu liczb, który:



używa wyłącznie cyfr 0,1,2,...p-1



oparty jest na następującej zależności

pomiędzy cyfrą , a jej pozycją w liczbie

...lll.ll..=...l* p

2

+l*p

1

+l*p

0

+l*p

-1

+l*p

-2

...

Przyjmujemy, że l są w tym przypadku

dopuszczalnymi cyframi rozważanego

systemu pozycyjnego.

Przykłady liczb zapisanych

Przykłady liczb zapisanych

w różnych systemach

w różnych systemach

pozycyjnych

pozycyjnych



12 – może być liczbą w systemach od

trójkowego wzwyż



198 – może być liczbą w systemach od

dziesiętnego wzwyż



istnieją systemy o podstawie p>10, z których

największe znaczenie ma szesnastkowy

(heksadecymalny) . Przykłady liczb zapisanych

w tym systemie: 13F,12, EA3,BABA.

System dwójkowy

System dwójkowy



do zapisu liczb używamy wyłącznie cyfr 0 i 1



reprezentacja pozycyjna (konwersja na
system

dziesiętny)

10011.11= 1*2

4

+0*2

3

+0*2

2

+1*2

1

+1*2

0

+

+ 1*2

-1

+1*2

-2

=19.75

110.101=1*2

2

+1*2

1

+1*2

-1

+1*2

-3

=5.625

Konwersja z systemu

Konwersja z systemu

dziesiętnego na dwójkowy-

dziesiętnego na dwójkowy-

liczby całkowite

liczby całkowite

1
4

7

3
1

0

0
1
1
1

14

(10)

=1110

(2)

3
7

1
8

9
4

2

1
0
1

0

1

0

0

1

37

(10)

=100101

(2)

Konwersja z systemu

Konwersja z systemu

dziesiętnego na dwójkowy-

dziesiętnego na dwójkowy-

liczby rzeczywiste

liczby rzeczywiste

0.2
50.5

1

0
1

0.25

(10)

=0.01

(2)

0.
3

0.6

0.
2

0.4

0.8

0

1
0
0

0.6
0.2

1

1

0.3

(10)

=0.0(1001)

(2)

Arytmetyka systemu

Arytmetyka systemu

dwójkowego

dwójkowego



podstawowe działania arytmetyczne

wykonuje się identyczne uwzględniając

fakt, że operujemy tylko cyframi 0 i 1



ewentualnymi cyframi przeniesienia mogą

być tylko 0 i 1 (dodawanie)



w przypadku mnożenia mnożymy tylko

przez 1



prostota pewnych operacji sprawia, że

działania arytmetyczne można sprowadzić

do innych operacji (np. logicznych) co

wykorzystano w arytmetyce procesora

Funkcje Boole’a

Funkcje Boole’a



Funkcją Boole’a dwóch zmiennych
nazywamy relację

z= f(x,y), która dwóm

argumentom przyjmującym
wartość 0 lub 1 przyporządkowuje
dokładnie jeden element, który
także może przyjmować wartość 0
lub 1.

Dla dwóch argumentów definiuje się

Dla dwóch argumentów definiuje się

16 różnych funkcji Boole’a. Oto

16 różnych funkcji Boole’a. Oto

przykładowe z nich

przykładowe z nich



Alternatywa z= x y



x

y

z



Koniunkcja z= x

y



x

y

z

Przykładowe funkcje

Przykładowe funkcje

algebry Boole’a -cd

algebry Boole’a -cd



Negacja z=

_

x

x

z



Różnica symetryczna z=

)

_

(

)

_

(

y

x

y

x

y

x













x

y

z

Funkcje Boole’a

Funkcje Boole’a



argumenty funkcji Boole’a ze względu na

wartości, które przyjmują sa zmiennymi

binarnymi



definicję funkcji Boole’a dla dwóch zmiennych

można uogólnić na funkcje wielu zmiennych, z

których wszystkie są zmiennymi binarnymi



dodatkowo, co ma znaczenie dla operacji

wykonywanych przez elementy elektroniczne

komputera jest możliwe swoiste złożenie funkcji

Boole’a tzn. równoległe wykonywanie funkcji

dwuargumentowych na kilku parach

argumentów

Bramka logiczna

Bramka logiczna



urządzenie, które na podstawie wartości
wejściowych tworzy wartość wyjściową
zgodnie z pewną operacja logiczną (funkcją
algebry Boole’a). Nazwy bramek
odpowiadają operacjom logicznym, które
one reprezentują: OR, AND, NOT, XOR itd.



technicznie odpowiadają one układom
elektronicznym, w których 0 i 1
reprezentuje się w postaci różnych
poziomów napięcia

Operacje logiczne na ciągach

Operacje logiczne na ciągach

bitów

bitów



Logiczne

a) negacja
NOT(10001101)=01110010
b) koniunkcja
AND (10110011,11110101)=10110001
c) alternatywa
OR (10110011,11110101)=11110111
d) różnica symetryczna
XOR (10110011,11110101)=01000110
e) nie-koniunkcja
NAND(10110011,11110101)=01001110
f) nie-alternatywa
NOR (10110011,11110101)=00001000

Operacje na bitach

Operacje na bitach



operacje arytmetyczne na bitach
można sprowadzić do operacji
logicznych ( funkcji Boole’a) lub do
operacji organizacyjnych



rozważmy dla przykładu proste
sumowanie

dwóch bitów

x

0

y

0

S

0

P

0

S

0

- wynik

P

0

- przeniesienie

Operacje na bitach cd.

Operacje na bitach cd.



od strony technicznej poprzednie
sumowanie odpowiada następującym
funkcjom Bool’ea:

S

0

=

P

0

=

x y



jeśli par bitów jest więcej (np. dwie liczby
8-bitowe) to wynik na kolejnym miejscu
otrzymujemy dodając bity kolejnej pary i
przeniesienie z poprzedniego sumowania

y

x



Dane przetwarzane przez

Dane przetwarzane przez

współczesne komputery

współczesne komputery



logiczne



liczbowe



znakowe



dźwięki i obrazy



dane złożone np. multimedialne

Wszystkie dane, nawet nieliczbowe muszą być

zakodowane w postaci liczb lub grup liczb –

dodatkowo są to liczby zapisane w systemie

dwójkowym (ciągi cyfr 0 i 1), bo tylko w takim

systemie operuje na danych komputer

Reprezentacja danych-liczby

Reprezentacja danych-liczby

całkowite bez znaku

całkowite bez znaku



naturalny kod binarny (NKB, kod prosty) –

liczba jest po prostu zamieniona na system

dwójkowy, a długość reprezentacji jest

dostosowana do długości słowa (bity

numerowane od prawej do lewej, czyli

numer bitu jest równy wykładnikowi jego

wagi binarnej). Maksymalna wartość dla

słowa 8-bitowego to 255, dla m-bitowego

(2

m

-1) np. dla m=16 jest to liczba 65535.



BKD – kodowane są odrębnie cyfry

dziesiętne liczby całkowitej każda na 4

bitach –zapis stosowany sporadycznie

Reprezentacja danych-

Reprezentacja danych-

liczby całkowite ze

liczby całkowite ze

znakiem

znakiem



Kod moduł odwrotny (znak –moduł)

Stanowi realizację NKB zapisu liczb poszerzoną
o możliwość zapisu liczb ujemnych. Ostatni bit
jest reprezentacją znaku (0 plus, 1- minus)
Np. przy 8 bitach 10001111 odpowiada liczbie
–15, a 00001111 liczbie 15
Dla 8 bitów minimalna wartość to -127
(11111111), a maksymalna to 127 (01111111)
Ogólnie dla m bitów minimalna wartość to
–(2

m-1

-1), a maksymalna to 2

m-1

-1. Gdy m=16 są to

odpowiednio liczby -32767 oraz 32767

Reprezentacja danych-

Reprezentacja danych-

liczby całkowite

liczby całkowite



Kod uzupełnieniowy do dwóch (U2)

Stanowi realizację systemu dwójkowego
zapisu liczb poszerzoną o możliwość zapisu liczb
ujemnych w efekcie innej interpretacji ostatniego
bitu, który w rozwinięciu dwójkowym liczby jest
brany ze znakiem minus
Np. przy 8 bitach 10001111 odpowiada liczbie
-113( -2

7

+2

3

+2

2

+2

1

+2

0

).

Liczba , której ostatni bit jest równy 1 jest tak jak
w kodzie moduł-odwrotny ujemna, ale ma inną
wartość.

Reprezentacja danych-

Reprezentacja danych-

liczby całkowite

liczby całkowite



Kod uzupełnieniowy do dwóch (U2) –cd.

Dla 8 bitów minimalna wartość to -128
(10000000), a maksymalna to 127
(01111111)
Ogólnie dla m bitów minimalna wartość to
–(2

m-1

), a maksymalna to 2

m-1

-1. Gdy m=16

są to odpowiednio liczby -32768 oraz 32767

Reprezentacja w kodzie

Reprezentacja w kodzie

U2-uzupełnienia

U2-uzupełnienia



najstarszy bit jest także bitem znaku



reprezentowanie liczb ujemnych jako liczb
ze znakiem upraszcza algorytmy dotyczące
operacji arytmetycznych na liczbach
reprezentowanych w tym kodzie (np.
praktycznie zbędny jest algorytm
odejmowania, a inne operacje wykonuje się
jak w NKB)



jest to najczęściej stosowany kod do
reprezentacji liczb całkowitych ze znakiem

Inne kody dla liczb

Inne kody dla liczb

całkowitych ze znakiem

całkowitych ze znakiem



kod U1- jak U2 jedynie wartość
wagi przy ostatnim bicie (bit
znaku) jest pomniejszona o 1, już
wyszedł z użycia



kod spolaryzowany – stanowi
przesunięcie NKB o pewną stałą, w
efekcie czego zero z NKB znajduje
się mniej więcej w połowie zakresu

Reprezentacja liczb

Reprezentacja liczb

całkowitych-podsumowanie

całkowitych-podsumowanie

zagadnień

zagadnień



reprezentacja zera (podwójna w kodzie moduł

odwrotny i U1) i łatwość jej wykrywania



symetryczność zakresu (tak moduł odwrotny, nie

U2)



rozpoznanie znaku liczby (w U2 i moduł odwrotny

po prostu na podstawie najstarszego bitu)



zmiana znaku liczby na przeciwny (U1-negacja

całej liczby, moduł odwrotny- negacja bitu znaku,

U2-negacja całej liczby i powiększenie jej o 1)



łatwość realizacji działań arytmetycznych (NKB-

jako pochodna działań w systemie dwójkowym,

U2-działania prowadzi się jak w NKB)

Reprezentacja

Reprezentacja

stałoprzecinkowa

stałoprzecinkowa



reprezentacja ta wynika z kodów dla liczb

całkowitych poprzez pomnożenie wag (potęg

dwójki) reprezentacji całkowitoliczbowej (NKB

-jeśli to liczba bez znaku, U2- jeśli ze znakiem)

przez wartość

2

–t

, co daje określenie stałej

ilości liczb ułamkowych i stałej dla ilości liczb

dla części całkowitej i prowadzi do mocnego

ograniczenia zakresu liczb



ograniczenie to zawęża liczby do przedziału

<

-2

s-t

, 2

s-t

>, przy czym

s

oznacza liczbę cyfr

w ogóle, a

t

stałą liczbę cyfr ułamkowych

Reprezentacja

Reprezentacja

stałoprzecinkowa

stałoprzecinkowa

•

najczęściej stosowane są dwa warianty (dwie cyfry w

części całkowitej, albo po połowie długości słowa na

część całkowitą i ułamkową)



reprezentacja stałoprzecinkowa może być stosowana

do zapisu liczb ułamkowych, ale jest mniej efektywna

niż stosowana najczęściej do zapisu liczb

rzeczywistych reprezentacja zmiennoprzecinkowa



nadmiar stałoprzecinkowy to przekroczenie zakresu

(przepełnienie) związanego z reprezentacją - bywa

często błędem o istotnych choć nie zawsze na pierwszy

rzut oka zauważalnych konsekwencjach (daje się to na

ogół zauważyć przy kodzie U2)



operacje arytmetyczne dla reprezentacji

stałoprzecinkowej wykonywane są podobnie jak w

reprezentacji całkowitoliczbowej

Reprezentacja danych-

Reprezentacja danych-

liczby rzeczywiste

liczby rzeczywiste

W systemie dziesiętnym mamy
123.45=12345 *10

-2

czyli liczbę można reprezentować w postaci pary

część znacząca (cecha) i wykładnik +ew. znak liczby.

Dodatkowo wobec konieczności jednoznacznej

reprezentacji liczby cechę można znormalizować ,

przyjmując, że jest jednocyfrowa i różna od zera

czyli 123.45=1.2345 *10

2

Pewien problem:

zera nie można przedstawić w

postaci znormalizowanej dokładnie. Przedstawia się

je np. następująco: 1.234*10

-32

. Konkretna wartość

wykładnika zależy od długości słowa.

Reprezentacja danych-liczby

Reprezentacja danych-liczby

rzeczywiste

rzeczywiste

Również w systemie dwójkowym

mamy podobną możliwość np.

101.11=0.10111 * 2

3

lub używając wyłącznie liczb

dwójkowych (kod U2 na 8 bitach) i
normalizując

1.0111 * 2

00000100

Reprezentacja danych-liczby rzeczywiste,

Reprezentacja danych-liczby rzeczywiste,

standard IEEE754

standard IEEE754

1. Obowiązuje reprezentacja postaci:

m

2

c

gdzie

m

– mantysa liczby rzeczywistej (pole ułamkowe)

c

- cecha liczby rzeczywistej (pole wykładnika)

2. Cecha jest liczbą całkowitą przechowywaną najczęściej w

kodzie spolaryzowanym (postać znormalizowana)

3. Część całkowita mantysy w postaci znormalizowanej jest

zawsze równa 1, co sprawia, że wystarczy zapamiętywać

tylko jej część ułamkową

4. Osobny bit (zero lub 1) służy do zapamiętania znaku liczby
5. Ostatecznie przechowujemy (b,u,c), gdzie
b- bit znaku liczby, u-część ułamkowa mantysy, c-cecha w

reprezentacji całkowitoliczbowej

Standard IEEE754 – najczęściej stosowane

Standard IEEE754 – najczęściej stosowane

formaty ( w nawiasach kolejno liczba bitów na

formaty ( w nawiasach kolejno liczba bitów na

poszczególne elementy reprezentacji)

poszczególne elementy reprezentacji)



IEEE Single –liczby pojedynczej precyzji

(1,8,23) – razem 32 bity



IEEE Double –liczby podwójnej precyzji

(1,11,52) –razem 64 bity



IEEE Double dla starych jednostek

procesorowych (1,15,64) – razem 80

bitów –wychodzi z użycia



liczby wysokiej precyzji (1,15,112) –

razem 128 bitów – format przyszłościowy

Konsekwencje reprezentacji

Konsekwencje reprezentacji

zmiennopozycyjnej

zmiennopozycyjnej



reprezentacja jest przybliżona więc wyniki obliczeń

również- np. błędy powstałe w wyniku zaokrąglania i

ucinania



kolejność działań może wpływać na wynik np. a+b i

b+a, gdy b jest małe



w precyzyjnych obliczeniach należy unikać

bezpośrednich porównań na rzecz porównań

stwierdzających czy dwie liczby różnią się od siebie o

więcej niż zadana dokładność



przy liczbach małej precyzji większą dokładność

gwarantuje reprezentacja całkowita (np. istniejące

formaty 24 bitowe stosowane w grafice komputerowej)



niedomiary i nadmiary (liczbę można przedstawić tylko

w ograniczonym zakresie)

Reprezentacja danych

Reprezentacja danych

-teksty

-teksty



kod ASCII (wersja prosta i rozszerzona) –

przyporządkowanie typowym znakom używanym do

tworzenia tekstu liczb całkowitych wyrażonych w

kodzie prostym



struktura kodu ASCII w wersji prostej (127 znaków)

0-31 znaki sterujące tzw. niewidoczne (nowa linia,

odstęp itd.)

32 – spacja
32- 126 – znaki widoczne (cyfry, duże i małe litery,

symbole, znaki interpunkcyjne)

127-kod specjalny



w wersji rozszerzonej 255 znaków znaki od 128

zawierają wybrane elementy alfabetu greckiego,

cyrylicy, skandynawskiego oraz symbole

pseudograficzne

Kod ASCII- fragment

Kod ASCII- fragment

32

spacja

56

8

80

P

104

h

33

!

57

9

81

Q

105

i

34

II

58

:

82

R

106

j

35

#

59

;

83

S

107

k

36

$

60

<

84

T

108

l

37

%

61

=

85

U

109

m

38

&

62

>

86

V

110

n

39

'

63

?

87

W

111

o

40

(

64

@

88

X

112

p

41

)

65

A

89

Y

113

q

42

*

66

B

90

Z

114

r

43

+

67

c

91

[

115

s

44

,

68

D

92

\

116

t

45

-

69

E

93

]

117

u

46

.

70

F

94

^

118

v

47

/

71

G

95

-

119

w

48

0

72

H

96

`

120

x

49

1

73

I

97

a

121

y

50

2

74

J

98

b

122

z

51

3

75

K

99

c

123

{

52

4

76

L

100

d

124

r

53

5

77

M

101

e

125

}

54

6

78

N

102

f

126

~

55

7

79

O

103

g

127

semigraficzny

Reprezentacja tekstów-tablice

Reprezentacja tekstów-tablice

kodowe (wiele wariantów kodów dla

kodowe (wiele wariantów kodów dla

rozszerzonej części kodu ASCII)

rozszerzonej części kodu ASCII)



ISO8859 (kilka tablic polska strona

kodowa- ISO8859-2)



Microsoft – kilkadziesiąt tablic, polska

stron CP1250



lokalne np. Mazovia, Polgaz

Istnieje przynajmniej 12 wariantów

tablic (stron kodowych) kodowania

polskich znaków narodowych

Alternatywy dla kodu ASCII

Alternatywy dla kodu ASCII



Unicode (Unikod) – kod 16 bitowy, daje
możliwość reprezentacji 65536 różnych
znaków ( a więc np. możliwość
reprezentacji najpowszechniejszych
znaków chińskich i japońskich)



ISO opracowany przez Międzynarodową
Organizację Normalizacyjną- kod 32
bitowy, ponad 17 milionów znaków



kody rodziny EBCDIC formy IBM

Grafika bitmapowa –

Grafika bitmapowa –

podstawowe fakty

podstawowe fakty



obraz ma postać cyfrową (tzw. bitmapa) i jest

odwzorowany w postaci siatki stycznych do siebie

najmniejszych niepodzielnych elementów obrazu

zwanych pikselami



barwa i położenie punktów są jednoznacznie określone,

zatem zapis takiego obrazu w pliku to zakodowana

informacja o kolorze i położeniu każdego punktu



liczba punktów składających się na obraz zależy przede

wszystkim od rozdzielczości rozdzielczość to liczba

punktów przypadających na jednostkę długości

najczęściej liczba pikseli na cal (ppi) np. rozdzielczość

72 ppi to 72x72=5184 piksele na każdy cal

kwadratowy

Grafika bitmapowa –

Grafika bitmapowa –

o barwach

o barwach



w przestrzeni kolorów RGB kolor każdego

piksela reprezentują trzy składowe, a więc

24 bity, obraz w grafice bitmapowej może

być naturalnie obrazem czarno-białym



oznacza to tzw. 24-bitową głębię koloru.

Głębia koloru

to liczba bitów niezbędna do

zakodowania barw jednego punktu , a z

niej wynika liczba możliwych do uzyskania

kolorów ( w przypadku modelu RGB

będzie to więc 2

24

)

Najpopularniejsze

Najpopularniejsze

standardy zapisu obrazu

standardy zapisu obrazu

bitmapowego

bitmapowego



BMP (obraz nieskompresowany, od 1 do 32 bitów na

reprezentację kolorów, pliki bardzo dużej wielkości)



JPEG (obraz poddany kompresji, nadający się do

publikacji obrazów w sieci i prezentacjach

multimedialnych, głębia 24-bitowa lub 32-bitowa)



GIF (obraz poddany kompresji,nadający się do wykresów

czy rysunków,zawierających duże jednobarwne pola,

raczej zupełnie nie do zdjęć, głębia 8 bitowa co daje 256

kolorów)



PNG (ulepszony GIF w aspekcie kompresji, a także głębi-

true color), wyposażony w gamę dodatkowych efektów

opartych na półprzezroczystości obrazu jak tworzenie

realistycznych cieni czy też gładkich krawędzi grafik

Grafika wektorowa-idea

Grafika wektorowa-idea



obraz jest zapamiętany za pomocą

wzorów matematycznych

zapamiętujących jego elementy np.

odcinek to para punktów, okrąg to

środek i promień jako charakterystyki

jego położenia itp.

Uwaga ! Nie istnieje tu pojęcie

rozdzielczości obrazu

Wybrane formaty: EPS, PDF,PS,SVG

Reprezentacja danych –wybrane

Reprezentacja danych –wybrane

problemy związane z reprezentacją

problemy związane z reprezentacją

grafiki

grafiki

i pokrewnych złożonych postaci

i pokrewnych złożonych postaci

informacji

informacji



charakterystyki dźwięku w następstwie tzw.

próbkowania sprowadza się do postaci cyfrowej



w przypadku plików dźwiękowych istnieją różne ich

formaty (mid, wav, mp3, mp4 itd.)



omówione problemy zwielokrotniają się przy plikach o

naturze jeszcze bardziej złożonej, multimedialnej

(grafika trójwymiarowa, animacyjna, video, dźwięk

stereofoniczny), a rozmiary takich plików są bardzo

duże – wiąże się to z potrzebą zapamiętania

dodatkowej składowej (grafika 3D), sekwencji obrazów

statycznych (film), dodatkowego kanału (dźwięk

stereo) lub osobno dźwięku i obrazu (pliki audio)

Reprezentacja danych, a organizacja

Reprezentacja danych, a organizacja

pamięci

pamięci



podstawowa adresowalna komórka pamięci ma rozmiar

jednego bajtu, tymczasem dane to często ciągi

wielobajtowe w związku z tym muszą być

przechowywane w kolejnych komórkach pod kolejnymi

adresami



bajty są pogrupowane w słowa pamięci, które są dłuższe

niż słowo procesora, co pozwala zwiększyć wydajność

pamięci poprze transmitowanie większej porcji danych

przy jednorazowym dostępie



dostęp do danych umieszczonych w jednym słowie

pamięci jest szybszy niż w przypadku, gdy dane stanowią

fragmenty różnych słów pamięci stąd współczesne

architektury komputerów wymuszają umieszczenie

danych w jednym słowie

Kompresja danych

Kompresja danych

Zespół technik stosowanych w celu

zmniejszenia rozmiaru danych
wynikłego z ich reprezentacji.
Podstawową wielkością
charakteryzującą jakość kompresji jest
współczynnik kompresji. Kompresja
dzieli się na stratną i bezstratną.

Wybrane techniki

Wybrane techniki

kompresji

kompresji



kodowanie grupowe- stosowana np. do plików BMP



kodowanie względne (pamiętanie różnic między

blokami danych, a nie całych bloków, efektywne przy

mało różniących się blokach danych, np. ramki

filmu)



kody zależne od częstości wystąpień (im częściej

występuje sekwencja bitów czyli element danych

tym krótszy kod) – algorytm Huffmana dla

kodowania tekstów



kodowanie Lempela Zivego jako przykład kodu

uniwersalnego, technika znana z programów typu

WinZip czy WinRar,



kompresja JPEG (typowa dla grafiki) –kompresja

stratna stosowana dla danych graficznych