Projektowanie ekologiczne

Ewolucja podejścia do problemów
oddziaływania na środowisko

Technologie „końca rury” = unieszkodliwianie zanieczyszczeń na wyjściu

procesów

produkcja

surowców i

półwyrobów

projektowanie

dystrybucja

użytkowanie

Końcowe

zagospodarowanie

Lata 70-te i 80-te XX wieku

„Czyste technologie” = redukcja oddziaływań na wejściu i wyjściu procesów

produkcyjnych

produkcja

surowców i

półwyrobów

projektowanie

dystrybucja

użytkowanie

Końcowe

zagospodarowanie

Lata 80-te I połowa lat 90-te XX

wieku

produkcj

Ewolucja podejścia do
problemów oddziaływania na
środowisko c.d.

Zarządzanie cyklem życia wyrobów = redukcja oddziaływań na wszystkich

etapach cyklu życia, włączanie aspektów środowiskowych do projektowania

produkcja

surowców i

półwyrobów

projektowanie

dystrybucja

użytkowanie

Końcowe

zagospodarowanie

II połowa lat 90-tych XX wieku i

I dekada XXI wieku

produkcja

Możliwości w zakresie
projektowania
ekologicznego

•

Rozwój i dokonywanie zmian w odniesieniu do
już istniejącego wyrobu np. zmniejszanie ilości
zużywanych materiałów, zmiana rodzaju
łączników

•

Tworzenie nowego wyrobu na bazie już
istniejącego

•

Tworzenie nowego wyrobu o nowych funkcjach
technicznych i/lub nowych sposobach ich
wypełniania

•

Tworzenie nowego systemu produkcyjnego –
innowacje produktowe wymagają zmian w
technologii i procesach produkcyjnych

Ekoprojektowanie a
projektowanie tradycyjne

•

Ekoprojektowanie to nie odrębna procedura

w odniesieniu do projektowania tradycyjnego

lecz jego uzupełnienie

•

W klasycznym podejściu do projektowania

problemy środowiskowe nie odgrywają

znaczącej roli

•

Decyzje związane z aspektami

środowiskowymi są podejmowane w

odniesieniu do rozwiązań, które spełniają w

pierwszej kolejności wymagania związane z

bezpieczeństwem, wytrzymałością i

funkcjonalnością

Ekoprojektowanie a
projektowanie tradycyjne

Włączanie aspektów
środowiskowych do projektowania
tradycyjnego

Materiał

Wymagania

techniczne i
bezpieczeńs

twa:

-gęstość

-odporność

ścieranie,

korozję,

-przepuszcz

alność dla

gazów,

tłuszczów,

wody,

-toksycznoś

ć,

- etc.

Materiał

Dostępność:

-dostępność

na rynku,

-dostępność

technologic

zna

-cena

-etc

Materiał

Aspekty

środowiskowe

-Przydatność

do recyklingu,

-wartość

ekowskaźnika

(LCA, MIPS,

EE)

Materiał

Korzyści z włączenia aspektów
środowiskowych do fazy
projektowania

•

Obniżenie kosztów

•

Stymulowanie innowacyjności i kreatywności

•

Spełnianie lub przewyższanie oczekiwań

klientów

•

Poprawa wizerunku organizacji i/lub marki

•

Zwiększenie lojalności klientów

•

Zwiększenie wiedzy o wyrobie

•

Zmniejszenie ryzyka

•

Zachęta dla inwestorów, dla których

problemy środowiskowe są ważne

•

Poprawa relacji z władzami

Zasady ekoprojektowania

•

WCZESNA INTEGRACJA – im wcześniej w

cyklu życia dokonuje się redukcji

oddziaływań na środowisko, tym mniejszy

skumulowany bagaż ekologiczny wyrobu

•

PERSPEKTYWA CAŁEGO CYKLU ŻYCIA –

poszerzona odpowiedzialność producenta za

wyrób

•

MYŚLENIE W KATEGORIACH

FUNKCJONALNOŚCI – szukanie takiego

sposobu wypełniania określonej funkcji, który

jednocześnie wiąże się z najmniejszym

negatywnym oddziaływaniem na środowisko

•

PROJEKTOWANIE W OPARCIU O WIELE

KRYTERIÓW

Określenie stanu wyjściowego –
prezentacja wyników

Etap

Produkcja

Dystrybucja

Użytkowani

Końcowe

zagospodaro

wanie

Cały cykl

życia

Wskaźnik

środowiskow

y [Pkt]

Wskaźnik

ekonomiczny

[PLN]

Wskaźnik

społeczny

Określanie zadań i wariantów
ekoprojektowych

zmniejszenie hałasu

Zalecenia na

podstawie analiz LCA,

LCC, SLCA

zmniejszenie hałasu

Wymagania
kluczowych

zainteresowanych

stron

Zadania ekoprojektowe

Redukcja poziomu hałasu z 60 dB do 53 dB

Co zmienić w wyrobie by zadanie zostało

zrealizowane?

Zastosowanie

elementów

tłumiących drgania

podczas pracy

agregatu

WARIANT 1

Zastąpienie

tradycyjnych

agregatów

elektrycznych

magnetycznymi

WARIANT 2

Zmniejszenie liczby

agregatów

WARIANT 3

Narzędzia ekoprojektowania

•

Narzędzia oparte na koncepcji cyklu życia

▫ Ocena cyklu życia LCA

▫ Ocena kosztów cyklu życia LCC

▫ Społeczna ocena cyklu życia

▫ Wskaźnik zasobochłonności MIPS

•

Metody macierzowe

▫ Macierz ERPA

▫ Macierz MECO

▫ Macierz EQFD

▫ Macierz benchmarkingu środowiskowego EBM

•

Karty kontrolne

Wskaźnik MIPS

•

Obliczany jako zużycie zasobów sklasyfikowanych w pięciu

kategoriach:

▫ Zasoby abiotyczne – wszystkie abiotyczne (nieodnawialne)

zasoby naturalne, które zostały pobrane bezpośrednio ze

środowiska, takie jak minerały (np. rudy, piasek, żwir, granit),

kopalne nośniki energii (np. węgiel, ropa, gaz) oraz gleba z

wyrobisk i wykopów

▫ Zasoby biotyczne – zasoby odnawialne, w zakres których

wchodzą wszystkie zasoby roślinne (biomasa pochodzenia

roślinnego) z obszarów uprawnych i nieuprawnych oraz

wszystkie zasoby zwierzęce (biomasa pochodzenia

zwierzęcego) z obszarów nieuprawnych

▫ Powietrze – powietrze zużywane w procesach spalania oraz na

drodze przemian fizykochemicznych

▫ Gleba – degradacja gleby na skutek działalności rolniczej i

leśnej (erozja gleby oraz jej mechaniczne przemieszczanie)

▫ Woda – zużycie wody z podziałem na wody powierzchniowe,

gruntowe oraz głębinowe

Przykład – obliczanie
zasobochłonności dla wydobycia
rudy żelaza

Arkusz obliczeniowy

Dane odnoszą się do 2 Mg wydobytej rudy żelaza (zawartość Fe 46%)

Nazwa

Jednostka

Ilość

Zasoby abiotyczne

Woda

Powietrze

[kg/jednostkę

]

kg/jednost

kę

Produkt

główny

[kg/jednos

tkę]

kg/jednost

kę

Produkt

główny

[kg/jednos

tkę]

kg/jednost

kę

Produkt

główny

Ruda

żelaza

(pierwotn

3764

Olej

opałowy

116

0,032

3,712

0,23

26,68

0,08

9,28

Materiały

wybuchow

0,54

Energia

elektryczn

MWh

2,84

1,55

4,402

66,7

189,428

0,535

1,533

MI/produkt

3772,65

216,108

10,81

Ocena produktów przy użyciu tej macierzy
następuje w 4 krokach:

•

Należy określić wartość wskaźnika środowiskowego( w zakresie 0-4).
Powinien on charakteryzować związek pomiędzy etapem cyklu życia a
kryterium środowiskowym.

•

współczynników wagowych poszczególnym komórką macierzy poprzez
przemnożenie współczynnika wagowego przypisanego odpowiedniemu
etapowi cyklu życia i danego kryterium środowiskowego.

Metody macierzowe

Macierz

ERPA

Macierz

ERPA

Wybór

materiału

Zużycie

Energii

Odpady

Stałe

Odpady

Ciekłe

Emisje

gazów

0,35

0,4

0,05

0,15

Etap

Przedprodukcyjny

0,1

0,035

0,04

0,005

0,015

Produkcja

0,5

0,175

0,2

0,025

0,075

Dystrybucja

0,05

0,0175

0,02

0,0025

0,0075

Użytkowanie

0,3

0,105

0,12

0,015

0,045

Końcowe
Zagospodarowanie

0,05

0,0175

0,02

0,0025

0,0075

Ocena produktów przy użyciu tej macierzy
następuje w 4 krokach:

•

Należy określić wartość wskaźnika środowiskowego( w zakresie 0-
4). Powinien on charakteryzować związek pomiędzy etapem cyklu
życia a kryterium środowiskowym.

•

współczynników wagowych poszczególnym komórką macierzy
poprzez przemnożenie współczynnika wagowego przypisanego
odpowiedniemu etapowi cyklu życia i danego kryterium
środowiskowego.

•

Określa się w nim wartość odpowiedzialności środowiskowej przez
przemnożenie wartości środowiskowych i wag dla analogicznych
komórek.

Metody macierzowe

Macierz

ERPA

Macierz

ERPA

Metody macierzowe

Macierz

ERPA

Wybór

materiał

Zużyci

Energi

Odpad

Stałe

Odpady

Ciekłe

Emisje

gazów

Etap

Przedprodukcyjn

0,105

0,04

0,005

0,015

Produkcja

0,7

0,8

0,025

0,15

Dystrybucja

0,07

0,04

0,0025 0,0025

0,015

Użytkowanie

0,42

0,48

0,03

0,015

0,045

Końcowe

Zagospodarowan

0,035

0,02

0,0025 0,0025

0,015

Metody macierzowe

Macierz

ERPA

Ocena produktów przy użyciu tej macierzy
następuje w 4 krokach:

•

Należy określić wartość wskaźnika środowiskowego( w zakresie 0-
4). Powinien on charakteryzować związek pomiędzy etapem cyklu
życia a kryterium środowiskowym.

•

współczynników wagowych poszczególnym komórką macierzy
poprzez przemnożenie współczynnika wagowego przypisanego
odpowiedniemu etapowi cyklu życia i danego kryterium
środowiskowego.

•

Określa się w nim wartość odpowiedzialności środowiskowej przez
przemnożenie wartości środowiskowych i wag dla analogicznych
komórek.

•

polega on na ustaleniu kierunków dalszego rozwoju produktu na
podstawie uzyskanych wyników.

Document Outline