KORCZAK JANUSZ właściwie Henryk Goldszmit (1878

lub 1879–1942), pisarz, pedagog, działacz społeczny,

lekarz. Pochodził z zasymilowanej, zamożnej rodziny

warszawskiej, związanej z oświeceniowym ruchem

Haskali. Choroba psychiczna ojca i jego przedwczesna

śmierć spowodowały, że wcześnie musiał zarabiać na

utrzymanie matki, siostry i swoje, by móc uczyć się w

gimnazjum, a później ukończyć studia medyczne na

Uniwersytecie Warszawskim. Kilka miesięcy po

uzyskaniu dyplomu lekarza powołano go do armii

rosyjskiej i skierowano na front toczącej się wojny

rosyjsko-japońskiej. Ponad pół roku pełnił obowiązki

starszego lekarza w pociągach sanitarnych,

zdemobilizowany na początku 1905 r. Praktykował w

Berlinie (1907-1908), Paryżu (1909), Londynie (1911), a

po powrocie z zagranicy pracował w Szpitalu dla Dzieci

Żydowskich im. Bersohnów i Baumanów w Warszawie.

Prowadził aktywną działalność społeczna, należał do

kręgu postępowej inteligencji warszawskiej

przełomu XIX i XX w., współpracownik m.in.

„Głosu”, „Przeglądu Społecznego”, „Czytelni dla

wszystkich”, Towarzystwie Dobroczynności,

Stowarzyszeniu „Pomoc dla Sierot” (od 1907) oraz

Towarzystwie Kolonii Letnich dla dzieci bez różnicy

wyznania, finansowanych m. in. przez H.

Wawelberga. W 1912 objął kierownictwo

sierocińca dla żydowskich dzieci przy ul.

Krochmalnej w W-wie (obecnie Dom Dziecka nr 1

im. J. Korczaka). Podczas I wojny światowej został

wcielony do armii rosyjskiej jako lekarz. Po

demobilizacji w 1917 organizował przytułki dla

sierot wojennych pod Kijowem, tam spotkał

Marynę Falską, z którą w 1919 założył sierociniec

dla dzieci polskich „Nasz Dom”.

Stały współpracownik wielu pism, m.in. „W słońcu”,

„Szkoła Specjalna”. W 1926 założył pierwsze i jedyne

w swoim rodzaju czasopismo dla dzieci „Mały

Przegląd”, redagowane wraz z dziećmi (ukazywało

się do 1939). Autor popularnych pogadanek

radiowych (1935–36) zwanych gadaninkami Starego

Doktora. W latach 1934 i 1936 odbył dwie podróże

do Palestyny. Nosił się z zamiarem spędzenia

ostatnich lat życia w Jerozolimie, plany te

pokrzyżowała jednak II wojna światowa. We

wrześniu 1939 roku ze względu na wiek nie podlegał

już mobilizacji, założył jednak mundur polskiego

oficera i chodził w nim aż do ostatnich chwil swego

życia. W czasie II wojny organizował opiekę nad

dziećmi w getcie warszawskim i prowadził

sierociniec, mimo szansy opuszczenia getta, pozostał

ze swymi podopiecznymi. Zginął w komorze gazowej,

wywieziony wraz z wychowankami do Treblinki.

Janusz Korczak

Stworzył teorię pedagogiczną o charakterze

prekursorskim wobec ówczesnych teorii

wychowawczych. Był prekursorem walki o prawa

dziecka; zwracał szczególną uwagę na

nierównoprawną pozycję dzieci w społeczeństwie, ich

niewolniczą zależność od dorosłych. Domagał się, by

uznano, że dziecko jest pełnowartościowym

człowiekiem od chwili narodzin. Był zwolennikiem

oświaty medycznej, świadomego rodzicielstwa i

regulacji poczęć. Sprawą priorytetową było dla niego

uznanie autonomii i godności dziecka. Przeciwstawiał

się rozpowszechnionemu w ówczesnej praktyce

pedagogicznej "wpajaniu dyscypliny", wykluczał kary

cielesne i potępiał praktyki zawstydzania dziecka.

O swojej metodzie wychowawczej Korczak

mówił „Jesteś porywczy – mówię
chłopcu- Dobrze , bij, byle niezbyt
mocno, złość się ale raz na dzień tylko.
Jeśli chcecie, w tym jednym zdaniu
streściłem całą metodę wychowawczą,
którą się posługuję”

Dostrzeganie specyficznych i różnorodnych potrzeb

dzieci i nieustanny wysiłek, by je zaspokoić

stanowiły trwały i bardzo nowoczesny element

systemu wychowawczego. Korczak utrzymywał

bliski, niemal intymny kontakt z dziećmi, wyłaniał

problemy zdrowotne, emocjonalne, z jaki się

borykały. Wiedzę z tych kontaktów przekazywał

wychowawcom, wyczulając ich na codzienne

problemy. Biorąc to wszystko pod uwagę można

powiedzieć, że cały układ życia w Domu Sierot,

oddziaływał wychowawczo nie tylko na

wychowanków, ale i na wychowawców, ponieważ

także i oni podlegali tym samym prawom, musieli

się do nich stosować.

Myślą przewodnią stworzonej przez Korczaka

koncepcji pedagogicznej była troska o rozwój

samorządności dzieci i młodzieży przejawiającej

się w różnych formach ich aktywności.

Prawidłowego rozwoju samorządności upatrywał

Korczak szczególnie w prawidłowym

funkcjonowaniu samorządu zakładowego.

Najważniejsze jego organy to:



sąd koleżeński



rada samorządowa



sejm dziecięcy

Janusz Korczak stworzył Sąd Koleżeński z

myślą o tym, by usunąć zależność dziecka
od woli i humoru wychowawcy. Wprowadzić
zasady, normy, które obowiązywały w życiu
gromady i regulowały atmosferę zakładu.
Zainteresować wychowanka własnym
postępowaniem, obudzić refleksję nad
swoimi czynami, uczyć samokrytycyzmu i
tolerancji wobec drugiego człowieka, a
także aby kształtować mocny fundament
wzorowej postawy etycznej wychowanka.

Zgodnie z hasłem Korczaka „Dziecko jest

dobrym rzeczoznawcą własnego życia”
funkcje sędziów w Sądzie Koleżeńskim
pełniły same dzieci. Istniał specjalny
kodeks, w którym na 100 paragrafów 99
było uniewinniających lub umarzających
sprawę. Sąd miał prawo sądzenia nie
tylko dzieci, ale i dorosłych. Miało to
ogromne znaczenie wychowawcze i
zmieniło pozycję wychowanka w
procesie wychowania.

Rozbudowując pracę samorządu Korczak

wychodził z założenia, że nie wystarczy dać

dzieciom i młodzieży przyzwyczajenia życia

i pracy zbiorowej, trzeba dać ujście pędowi

twórczemu organizowaniu i wzbogacenia

ich młodocianego społeczeństwa. Tym

celom służyła Rada Samorządowa – jako

organ wybieralny, obradujący raz w

tygodniu w składzie 10 wychowanków i

wychowawca. W skład rady mogły wejść

osoby o wysokim statusie a ponadto byli

poddawani plebiscytowi ogólnemu. Nie

mogli więc wejść do niej wychowankowie

sprawiający trudności.

Do podstawowych zadań rady należało zaspokojenie

licznych potrzeb współmieszkańców poprzez

wysłuchanie próśb, rozważanie pretensji,

projektów i inicjowanie nowych przedsięwzięć,

regulowanie współżycia jednostki z jednostką,

jednostki z grupą i układanie współpracy z

dorosłymi, a także konstytuowanie postanowień,

które były wprowadzone jako przepisy. Taki zakres

zadań i funkcji samorządu był dużym krokiem na

przód w rozbudowie samorządności. Rada zaczęła

podejmować prace mające już walor profilaktyki

wychowawczej. Zaczęła zaspokajać rzeczywiste

potrzeby samorządnego życia. Korczak znalazł

rozwiązanie wielu zagadnień ściśle związanych z

aktywizacją i uspołecznieniem wychowanków.

Do zadań Sejmu Dziecięcego należało m.

in. zatwierdzanie lub odrzucanie praw
wydawanych przez Radę Samorządową,
a także uchwalanie ważniejszych świąt i
wydarzeń w życiu zakładu. Z chwilą
powstania Sejmu Dziecięcego jako
najwyższej instancji Samorządu, Rada
stała się organem wykonawczym.

Koncepcję pedagogiczną Korczaka wzbogacały

ponadto takie formy oddziaływań wychowawczych

jak: wpisywanie się do księgi podziękowań i

przeprosin, kategorie obywatelskie, kategorie

czystości, nagradzanie w postaci pamiątkowych

pocztówek, pełnienie dyżurów, plebiscyt

życzliwości i niechęci czy gazetki tygodniowe a

które przychodzili wszyscy stanowiły

cotygodniowe sprawozdanie z życia Domu Sierot.

Były nieocenionym źródłem wiedzy co dzieje się w

środowisku dzieci. Do gazetek tych pisał

systematycznie, przez wiele lat Korczak,

komentując różne sprawy.

System kształtujący się w Domu Sierot, atmosfera tam

panująca, stały wysiłek, by doskonalić formy pracy,

nieustanna kontrola osiąganych wyników – wszystko

to sprzyjało rozwiązywaniu trudnych problemów

wychowawczych zbiorowości dziecięcej. Jednym z

ważnych problemów było zapewnienie każdemu

dziecku poczucia stabilizacji życiowej, poczucia

całkowitego bezpieczeństwa, wyrobienie w nim

przekonania, że nie grozi mu ani kaprys

wychowawcy, ani silniejsi rówieśnicy. Warto zwrócić

uwagę w systemie wychowawczym Korczaka na

zaspokajanie potrzeb emocjonalnych dzieci co nie

jest rzeczą łatwą w zakładzie wychowawczym

obejmującym przeszło 100 dzieci. Temu celowi

służyła opieka starszych dzieci na nowo przybyłymi.

Swe poglądy pedagogiczne Korczak zawarł

przede wszystkim w dziełach: Jak kochać
dziecko (1920) i programowym utworze
Prawo dziecka do szacunku (1929), a także w
wielu innych pracach (m.in. Momenty
wychowawcze 1919, Prawidła życia 1930,
Pedagogika żartobliwa 1939).



Falkowska Maria „Kalendarz życia,
działalności i twórczości Janusza
Korczaka”



Grzegorzewska Maria ,,Wspomnienia o
Januszu Korczak”



Wołoszyn Stefan „Korczak”