KAMICA NERKOWA

KAMICA NERKOWA



Nerki filtrują krew, czyli oddzielają z niej

Nerki filtrują krew, czyli oddzielają z niej

substancje szkodliwe albo trujące, po czym

substancje szkodliwe albo trujące, po czym

wraz z moczem usuwają je z organizmu. Bywa

wraz z moczem usuwają je z organizmu. Bywa

jednak, że część osadów pozostaje na dnie

jednak, że część osadów pozostaje na dnie

kielicha nerkowego. Tworzy się płytka osadowa

kielicha nerkowego. Tworzy się płytka osadowa



Jeśli płytka osadowa zdoła sama się

Jeśli płytka osadowa zdoła sama się

rozkruszyć, zostanie usunięta naturalną drogą,

rozkruszyć, zostanie usunięta naturalną drogą,

tzn. przewodami moczowymi do pęcherza,

tzn. przewodami moczowymi do pęcherza,

potem cewką moczową na zewnątrz. Jeśli nie,

potem cewką moczową na zewnątrz. Jeśli nie,

kamienny okruch stanie się jądrem, które

kamienny okruch stanie się jądrem, które

będzie stopniowo obrastało nowymi

będzie stopniowo obrastało nowymi

warstwami osadu

warstwami osadu

Opis

Opis



Dzieje się tak, gdy stężenie związków, z

Dzieje się tak, gdy stężenie związków, z

których mogą się tworzyć kamienie,

których mogą się tworzyć kamienie,

przekracza tzw.

przekracza tzw.

próg rozpuszczalności

próg rozpuszczalności

w

w

organizmie

organizmie



Sprzyjają temu skłonności dziedziczne, wady

Sprzyjają temu skłonności dziedziczne, wady

budowy układu moczowego, zakażenia,

budowy układu moczowego, zakażenia,

przyjmowanie niektórych leków (np.

przyjmowanie niektórych leków (np.

kortykosteroidów), nadczynność

kortykosteroidów), nadczynność

przytarczyc, długotrwałe leczenie choroby

przytarczyc, długotrwałe leczenie choroby

wrzodowej preparatami alkalizującymi

wrzodowej preparatami alkalizującymi

(zmniejszającymi wydzielanie kwasu

(zmniejszającymi wydzielanie kwasu

żołądkowego), nadmierne zagęszczenie

żołądkowego), nadmierne zagęszczenie

moczu (np. poprzez ograniczanie picia),

moczu (np. poprzez ograniczanie picia),

przedawkowanie witaminy D3 oraz zła dieta.

przedawkowanie witaminy D3 oraz zła dieta.



Kamica nerkowa

Kamica nerkowa

polega na tworzeniu

polega na tworzeniu

się złogów ze składników moczu i

się złogów ze składników moczu i

odkładaniu się ich w obrębie układu

odkładaniu się ich w obrębie układu

moczowego

moczowego



Występowanie:

Występowanie:



w krajach rozwiniętych kamica nerkowa

w krajach rozwiniętych kamica nerkowa

występuje u 2/100 osób

występuje u 2/100 osób



Wiek:

Wiek:



najczęściej występuje w 30-40 roku życia

najczęściej występuje w 30-40 roku życia



75% przypadków występuje u mężczyzn

75% przypadków występuje u mężczyzn



złogi w nerkach powstałe w następstwie zakażenia

złogi w nerkach powstałe w następstwie zakażenia

dróg moczowych występują często u kobiet w wieku

dróg moczowych występują często u kobiet w wieku

rozrodczym

rozrodczym

Etiologia

Etiologia



Kamienie nerkowe powstają, gdy

Kamienie nerkowe powstają, gdy

zawartość składników litogennych w

zawartość składników litogennych w

moczu jest większa niż maksymalna

moczu jest większa niż maksymalna

możliwość ich rozpuszczenia w moczu

możliwość ich rozpuszczenia w moczu



Do wytworzenia złogów w nerkach

Do wytworzenia złogów w nerkach

predysponują sytuacje, w których dochodzi

predysponują sytuacje, w których dochodzi

do nadmiernego wydalania substancji

do nadmiernego wydalania substancji

litogennych z moczem lub znacznego

litogennych z moczem lub znacznego

zmniejszenia się objętości moczu

zmniejszenia się objętości moczu

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka



Wewnętrzne:

Wewnętrzne:



kwasica cewkowa, cystynuria, defekty

kwasica cewkowa, cystynuria, defekty

genetyczne,

genetyczne,



Zewnętrzne:

Zewnętrzne:



geograficzne, klimatyczne, sezonowe,

geograficzne, klimatyczne, sezonowe,

małe spożycie płynów, dieta bogata w

małe spożycie płynów, dieta bogata w

białko zwierzęce, siedzący tryb życia.

białko zwierzęce, siedzący tryb życia.

Przyczyny

Przyczyny

postawania kamicy

postawania kamicy

nerkowej

nerkowej

1.

1.

Duże stężenie w moczu: wapnia, fosforanów,

Duże stężenie w moczu: wapnia, fosforanów,

szczawianów, cystyny, kwasu moczowego

szczawianów, cystyny, kwasu moczowego

2.

2.

Niedobór związków ograniczających krystalizację

Niedobór związków ograniczających krystalizację

składników moczu np. magnezu, cytrynianów

składników moczu np. magnezu, cytrynianów

3.

3.

Zbyt małą ilość płynów w diecie lub nadmierna

Zbyt małą ilość płynów w diecie lub nadmierna

ich utrata

ich utrata

4.

4.

Przewlekłe zakażenie układu moczowego

Przewlekłe zakażenie układu moczowego

5.

5.

Uwarunkowania genetyczne

Uwarunkowania genetyczne

6.

6.

Ogólnoustrojowe choroby metaboliczne

Ogólnoustrojowe choroby metaboliczne

7.

7.

Duże lub zbyt małe stężenie jonów wodorowych

Duże lub zbyt małe stężenie jonów wodorowych

(pH) w moczu, zmniejszające rozpuszczalność

(pH) w moczu, zmniejszające rozpuszczalność

niektórych składników moczu

niektórych składników moczu

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Kolka nerkowa

Kolka nerkowa



Ból w okolicy lędźwiowej

Ból w okolicy lędźwiowej



Wodonercze

Wodonercze



Zakażenie dróg moczowych (odmiedniczkowe zapalenie

Zakażenie dróg moczowych (odmiedniczkowe zapalenie

nerek, zapalenie pęcherza moczowego)

nerek, zapalenie pęcherza moczowego)



Krwiomocz (czasami)

Krwiomocz (czasami)



Często przebiega zupełnie bezobjawowo

Często przebiega zupełnie bezobjawowo



Tachykardia, obfite poty

Tachykardia, obfite poty



Dreszcze i gorączka w razie zakażenia spowodowanego

Dreszcze i gorączka w razie zakażenia spowodowanego

utrudnieniem odpływu moczu

utrudnieniem odpływu moczu



Nadciśnienie tętnicze spowodowane bólem

Nadciśnienie tętnicze spowodowane bólem



Objawy żołądkowo-jelitowe: nudności, wymioty, biegunka,

Objawy żołądkowo-jelitowe: nudności, wymioty, biegunka,

wzdęcie, ostry brzuch

wzdęcie, ostry brzuch



Bolesność kąta żebrowo-kręgowego

Bolesność kąta żebrowo-kręgowego

Skład kamieni nerkowych może

Skład kamieni nerkowych może

być różny:

być różny:



W 50% są złogami szawianowo-

W 50% są złogami szawianowo-

wapniowymi

wapniowymi



W 45% są złogami mieszanymi

W 45% są złogami mieszanymi

zawierającymi:

zawierającymi:



szczawiany wapnia

szczawiany wapnia



fosforany

fosforany



kwas moczowy

kwas moczowy



W 5% są złogami fosforanu wapnia

W 5% są złogami fosforanu wapnia

Ze względu na skład złogów

Ze względu na skład złogów

wyróżniamy różne postacie kamic

wyróżniamy różne postacie kamic

nerkowych:

nerkowych:



Szczawianowo-wapniową

Szczawianowo-wapniową



Fosforanowo-wapniową

Fosforanowo-wapniową



Moczanową

Moczanową



Fosforanowo-magnezowo-amonową

Fosforanowo-magnezowo-amonową



Cystynową

Cystynową



Ksantynową

Ksantynową

Kamica szczawianowo-

Kamica szczawianowo-

wapniowa

wapniowa

Występuje w przypadku:

Występuje w przypadku:



nadmiernej ilości kwasu szczawiowego lub

nadmiernej ilości kwasu szczawiowego lub

szczawianów w moczu

szczawianów w moczu



w chorobach zapalnych jelit

w chorobach zapalnych jelit



po resekcji jelit

po resekcji jelit



przy bardzo dużej podaży witaminy C

przy bardzo dużej podaży witaminy C



w niedoborze witaminy B6

w niedoborze witaminy B6



w zaburzonym wydalaniu jonów

w zaburzonym wydalaniu jonów

wodorowych przez nerki

wodorowych przez nerki



Dotyczy od

Dotyczy od

70

70

do

do

80

80

procent chorych na

procent chorych na

kamicę

kamicę



Kamicy szczawianowo-wapniowej sprzyja

Kamicy szczawianowo-wapniowej sprzyja

nadmiar

nadmiar

sodu

sodu

w diecie, który zwiększa

w diecie, który zwiększa

wydalanie moczanu sodu, wapnia

wydalanie moczanu sodu, wapnia

Leczenie:

Leczenie:



zwiększenie ilości płynów do 4-5 l na

zwiększenie ilości płynów do 4-5 l na

dobę

dobę



leki zatrzymujące wapń w przewodzie

leki zatrzymujące wapń w przewodzie

pokarmowym i zmniejszające wydalanie

pokarmowym i zmniejszające wydalanie

go z moczem

go z moczem

Kamica fosforanowo-

Kamica fosforanowo-

wapniowa

wapniowa



Głównym składnikiem złogów jest fosforan

Głównym składnikiem złogów jest fosforan

wapnia

wapnia



Powstaje w moczu zasadowym

Powstaje w moczu zasadowym



Odczyn zasadowy moczu wynika z

Odczyn zasadowy moczu wynika z

zakażenia niektórymi bakteriami, które

zakażenia niektórymi bakteriami, które

rozkładają mocznik na amoniak i dwutlenek

rozkładają mocznik na amoniak i dwutlenek

węgla

węgla



Zwiększenie stężenia amoniaku prowadzi do

Zwiększenie stężenia amoniaku prowadzi do

alkalizacji moczu

alkalizacji moczu

Kamica moczanowa

Kamica moczanowa



W kamicy moczanowej

W kamicy moczanowej

złogi

złogi

tworzą się z

tworzą się z

kwasu

kwasu

moczowego

moczowego

, który normalnie znajduje się w stanie

, który normalnie znajduje się w stanie

rozpuszczonym

rozpuszczonym



Do najczęstszych przyczyn kamicy moczanowej należy

Do najczęstszych przyczyn kamicy moczanowej należy

dieta bogatopurynowa

dieta bogatopurynowa



Do tworzenia złogów moczanowych usposabia:

Do tworzenia złogów moczanowych usposabia:



kwaśny mocz oraz mała jego objętość (pH poniżej 3,5)

kwaśny mocz oraz mała jego objętość (pH poniżej 3,5)



nadmierne wydalanie moczanów z moczem (stosowanie

nadmierne wydalanie moczanów z moczem (stosowanie

leków np. salicylanów lub diety bogatopurynowej)

leków np. salicylanów lub diety bogatopurynowej)



moczany powstają w wyniku metabolizmu puryn

moczany powstają w wyniku metabolizmu puryn



u 25% chorych stwierdza się nadmierne stężenie kwasu

u 25% chorych stwierdza się nadmierne stężenie kwasu

moczowego w osoczu

moczowego w osoczu



Choruje na nią od

Choruje na nią od

5

5

do

do

10

10

procent

procent

pacjentów

pacjentów



Dotyka również chorych na chłoniaki i

Dotyka również chorych na chłoniaki i

białaczki oraz schorzenia szpiku

białaczki oraz schorzenia szpiku



Leczenie:

Leczenie:



jest łatwe, bo kamienie można

jest łatwe, bo kamienie można

rozpuścić, biorąc odpowiednie tabletki

rozpuścić, biorąc odpowiednie tabletki



stosuje się także środki zmieniające

stosuje się także środki zmieniające

kwaśny odczyn moczu na zasadowy.

kwaśny odczyn moczu na zasadowy.

Kamica fosforanowo-

Kamica fosforanowo-

magnezowo-amonowa

magnezowo-amonowa



Cierpi z jej powodu od

Cierpi z jej powodu od

5

5

do

do

10

10

procent

procent

chorych

chorych



Powstaje w wyniku zakażenia w drogach

Powstaje w wyniku zakażenia w drogach

moczowych

moczowych



Złogi składają się z

Złogi składają się z

magnezu

magnezu

,

,

wapnia

wapnia

oraz

oraz

fosforanu amonowego

fosforanu amonowego

w postaci

w postaci

struwitu

struwitu

i fosforanu wapnia

i fosforanu wapnia



Stężenie

Stężenie

struwitu

struwitu

w moczu przekracza jego

w moczu przekracza jego

rozpuszczalność i przy wzroście amoniaku w

rozpuszczalność i przy wzroście amoniaku w

moczu wytrąca się on w postaci kryształów

moczu wytrąca się on w postaci kryształów



Złogi powstają w moczu alkalicznym

Złogi powstają w moczu alkalicznym



Przyczyny:

Przyczyny:



częste zakażenia układu moczowego bakteriami

częste zakażenia układu moczowego bakteriami

wytwarzającymi

wytwarzającymi

ureazę

ureazę

, czyli

, czyli

Proteus

Proteus

,

,

Klebsiella

Klebsiella

i

i

Pseudomonas

Pseudomonas



ureaza

ureaza

to rozkładanie mocznika do amoniaku i

to rozkładanie mocznika do amoniaku i

wywoływanie alkalicznego odczynu moczu

wywoływanie alkalicznego odczynu moczu



Leczenie:

Leczenie:



najistotniejsze jest zakwaszenie moczu.

najistotniejsze jest zakwaszenie moczu.

Nie można jednak tego osiągnąć wyłącznie

Nie można jednak tego osiągnąć wyłącznie

dzięki diecie. Konieczne jest przyjmowanie

dzięki diecie. Konieczne jest przyjmowanie

leków zakwaszających

leków zakwaszających



Dieta:

Dieta:



polega na unikaniu produktów bogatych w

polega na unikaniu produktów bogatych w

wapń i fosforany

wapń i fosforany

Kamica cystynowa

Kamica cystynowa



Jest następstwem cystynurii

Jest następstwem cystynurii



cystynuria

cystynuria

to defekt genetyczny polegający na

to defekt genetyczny polegający na

nieprawidłowym wchłanianiu zwrotnym

nieprawidłowym wchłanianiu zwrotnym

cystyny,

cystyny,

lizyny, argininy oraz ornityny

lizyny, argininy oraz ornityny

w kanaliku

w kanaliku

bliższym nefronu

bliższym nefronu



Dotyka 1 procent chorych

Dotyka 1 procent chorych



Leczenie:

Leczenie:



podstawą jest dieta ograniczająca ilość cystyny

podstawą jest dieta ograniczająca ilość cystyny

oraz metioniny

oraz metioniny



dieta polega na zmianie kwasowości moczu

dieta polega na zmianie kwasowości moczu



można podawać penicylaminę, która z cystyną

można podawać penicylaminę, która z cystyną

tworzy rozpuszczalne związki

tworzy rozpuszczalne związki

Kamica ksantynowa

Kamica ksantynowa



Ksantynuria

Ksantynuria

charakteryzuje się

charakteryzuje się

niedostateczną aktywnością oksydazy

niedostateczną aktywnością oksydazy

ksantynowej

ksantynowej



Wskutek tego dochodzi do wzrostu stężenia

Wskutek tego dochodzi do wzrostu stężenia

ksantyny, zwiększonego wydalania ksantyny

ksantyny, zwiększonego wydalania ksantyny

z moczem oraz obniżenia kwasu moczowego

z moczem oraz obniżenia kwasu moczowego



Ksantyna

Ksantyna

jest pochodną guaniny, występuje

jest pochodną guaniny, występuje

w tkankach roślinnych i zwierzęcych, jest

w tkankach roślinnych i zwierzęcych, jest

bezpośrednim prekursorem syntezy kwasu

bezpośrednim prekursorem syntezy kwasu

moczowego

moczowego



Należy zwiększyć podaż płynów i produktów

Należy zwiększyć podaż płynów i produktów

alkalizujących mocz

alkalizujących mocz



Występuje bardzo rzadko

Występuje bardzo rzadko

Badania

Badania



Badanie krwi:

Badanie krwi:



morfologia krwi oraz rozmaz krwi obwodowej

morfologia krwi oraz rozmaz krwi obwodowej



Wyniki

Wyniki

prawidłowe z wyjątkiem chorych z PNN

prawidłowe z wyjątkiem chorych z PNN



Badania biochemiczne

Badania biochemiczne



stężenie w osoczu mocznika, kreatyniny oraz

stężenie w osoczu mocznika, kreatyniny oraz

elektrolitów w celu określenia czynności wydalniczej

elektrolitów w celu określenia czynności wydalniczej

nerek

nerek



Stężenie wapnia oraz kwasu moczowego w osoczu

Stężenie wapnia oraz kwasu moczowego w osoczu



pH świeżej próbki porannego moczu

pH świeżej próbki porannego moczu



objętość dobowej zbiórki moczu i dobowe wydalanie z

objętość dobowej zbiórki moczu i dobowe wydalanie z

moczem wapnia, kwasu moczowego, kwasu

moczem wapnia, kwasu moczowego, kwasu

cytrynowego, kwasu szczawiowego

cytrynowego, kwasu szczawiowego



Badania przesiewowe na obecność cystyny w moczy

Badania przesiewowe na obecność cystyny w moczy



Wyniki

Wyniki

są prawidłowe lub zawyżone, przy

są prawidłowe lub zawyżone, przy

współistnieniu metabolicznych przyczyn kamicy

współistnieniu metabolicznych przyczyn kamicy

nerkowej

nerkowej



Badania mikrobiologiczne

Badania mikrobiologiczne



Mikroskopowe badanie osadu moczu oraz

Mikroskopowe badanie osadu moczu oraz

hodowla moczu w celu wykluczenia zakażenia

hodowla moczu w celu wykluczenia zakażenia

jako przyczyny lub powikłania kamicy nerkowej

jako przyczyny lub powikłania kamicy nerkowej



Badania metodą obrazowania

Badania metodą obrazowania



zdjęcie radiologiczne jamy brzusznej w celu

zdjęcie radiologiczne jamy brzusznej w celu

określenia przyrostu wielkości złogów

określenia przyrostu wielkości złogów

uwapnionych

uwapnionych



ultrasonografia lub TK jamy brzusznej

ultrasonografia lub TK jamy brzusznej

wykazuje obecność kamieni moczanowych

wykazuje obecność kamieni moczanowych



urografia uwidacznia anatomię dróg

urografia uwidacznia anatomię dróg

moczowych oraz obecność złogów

moczowych oraz obecność złogów

bezcieniowych ( kamica moczanowa oraz złogi

bezcieniowych ( kamica moczanowa oraz złogi

cystynowe)

cystynowe)



Inne

Inne



Analiza biochemiczna kamieni

Analiza biochemiczna kamieni

(zapewnia rozpoznane cystynurii lub

(zapewnia rozpoznane cystynurii lub

złogów zawierających kwas

złogów zawierających kwas

moczowy)

moczowy)



Badanie moczu testem paskowym

Badanie moczu testem paskowym

umożliwia wykrycie krwiomoczu i

umożliwia wykrycie krwiomoczu i

białkomoczu

białkomoczu

Leczenie

Leczenie



Postępowanie w stanach zagrożenia

Postępowanie w stanach zagrożenia

:

:



uśmierzenie bólu

uśmierzenie bólu



udrożnienie dróg moczowych zatkanych

udrożnienie dróg moczowych zatkanych

przez kamień

przez kamień



leczenie zakażeń dróg moczowych

leczenie zakażeń dróg moczowych



Leczenie farmakologiczne:

Leczenie farmakologiczne:



profilaktyczne stosowanie antybiotyków w

profilaktyczne stosowanie antybiotyków w

nawrotowych zakażeniach dróg moczowych

nawrotowych zakażeniach dróg moczowych



stosowanie leków w zależności od rodzaju

stosowanie leków w zależności od rodzaju

kamicy np. wodorowęglan sodu

kamicy np. wodorowęglan sodu



W kolce nerkowej podaje się leki

W kolce nerkowej podaje się leki

przeciwbólowe i rozkurczowe, często

przeciwbólowe i rozkurczowe, często

w postaci zastrzyków domięśniowych

w postaci zastrzyków domięśniowych

lub dożylnych

lub dożylnych



W niektórych postaciach kamicy

W niektórych postaciach kamicy

lekarz może zalecić codzienne

lekarz może zalecić codzienne

przyjmowanie leków, których celem

przyjmowanie leków, których celem

jest hamowanie wydalania wapnia

jest hamowanie wydalania wapnia

(niektóre leki moczopędne), zmiana

(niektóre leki moczopędne), zmiana

odczynu moczu (alkalizacja bądź

odczynu moczu (alkalizacja bądź

zakwaszanie moczu) lub hamowanie

zakwaszanie moczu) lub hamowanie

krystalizacji (preparaty magnezu)

krystalizacji (preparaty magnezu)



Leczenie chirurgiczne:

Leczenie chirurgiczne:



usuwanie złogów blokujących odpływ

usuwanie złogów blokujących odpływ

moczu

moczu



Leczenie dietetyczne:

Leczenie dietetyczne:



zwiększenie ilości wypijanych płynów

zwiększenie ilości wypijanych płynów

do 3l/dobę

do 3l/dobę



dieta z ograniczeniem soli

dieta z ograniczeniem soli

Powikłania

Powikłania



Całkowite zablokowanie odpływu

Całkowite zablokowanie odpływu

moczu

moczu



Wodonercze

Wodonercze



Niewydolność nerek

Niewydolność nerek



Zakażenie

Zakażenie



Zgon

Zgon

Rokowanie

Rokowanie



Zwykle występuje całkowity powrót

Zwykle występuje całkowity powrót

do zdrowia

do zdrowia



U prawie 50% chorych z kamicą

U prawie 50% chorych z kamicą

podczas 10-letnich obserwacji

podczas 10-letnich obserwacji

stwierdzono nawrotowe

stwierdzono nawrotowe

występowanie złogów w drogach

występowanie złogów w drogach

moczowych

moczowych

Zdjęcie rentgenowskie

Zdjęcie rentgenowskie

Kamień na końcu urządzenia ultrasonograficznego

Kamień na końcu urządzenia ultrasonograficznego



Kamień struwitowy

Kamień struwitowy

Tomografia jamy brzusznej-rekonstrukcja

Tomografia jamy brzusznej-rekonstrukcja

Bibliografia

Bibliografia



Dietetyka- żywienie zdrowego i chorego człowieka. H.

Dietetyka- żywienie zdrowego i chorego człowieka. H.

Ciborowska,

Ciborowska,

A. Rudnicka, Warszawa, wyd. PZWL

A. Rudnicka, Warszawa, wyd. PZWL



Choroby wewnętrzne, John Axford, Wydanie I, Tom II,

Choroby wewnętrzne, John Axford, Wydanie I, Tom II,

Wrocław 1999, Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner

Wrocław 1999, Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner



http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/uklad-moczowy/4-x-

http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/uklad-moczowy/4-x-

kamica-nerkowa

kamica-nerkowa

DZIĘKUJE ZA UWAGĘ!!!

DZIĘKUJE ZA UWAGĘ!!!

Opracowała:

Opracowała:

Monika Tekla

Monika Tekla

Gr. C2

Gr. C2