Rynek pieniądza

1

Pieniądz powszechnie akceptowany

towar, za pomocą którego
dokonywana jest wymiana produktów
i usług. Jest on ogólnym
ekwiwalentem i pośrednikiem w
procesie wymiany. Pieniądz jest
zatem powszechnie akceptowanym
środkiem płatniczym.

2

RODZAJE PIENIĄDZA:

1)

narodowy – obowiązuje na terenie jednego kraju

a)

wymienialny – swobodnie używany poza krajem
w którym funkcjonuje. 5 walut posiadało i posiada
status wymienialności: dolar amerykański, była to
marka niemiecka, był frank francuski, jest jen
japoński, jest funt brytyjski

b)

niewymienialny – używany wewnętrznie na
terytorium danego kraju oraz waluty wymienialne
plus 120 innych walut funkcjonujących na świecie

3

RODZAJE PIENIĄDZA cd:

2) Międzynarodowy

a)regionalny np.: EURO – używany na terytorium

państw członkowskich UE, zastąpiła waluty
narodowe tych państw poza walutą: funt
brytyjski, korona szwedzka i duńska

b) międzynarodowy (SDR) –używany przez

państwa należące do międzynarodowego
funduszu walutowego IMF; powstał na
konferencji w USA – Bretton Woods

4

Funkcje pieniądza:

• jednostki obrachunkowej (miernik wartości

produktów i usług),

• środek wymiany (cyrkulacji),

• środek płatniczy (realizacja odroczonych

płatności),

• środek przechowywania bogactwa

(tezauryzacji).

5

Cechy pieniądza:

• powszechnie akceptowany,

• łatwość przechowywania i przenoszenia,

• podzielność na mniejsze jednostki,

• trudny do podrobienia,

• ograniczona podaż.

6

Popyt na pieniądz – zależność pomiędzy
wielkością zasobu pieniądz jaki ludzie chcą
posiadać, a wysokością stóp procentowych
oferowanych przez banki (zapotrzebowanie
zgłaszane prze ludność na posiadanie
określonego zasobu pieniądza w określonym
czasie i określonych warunkach ekonomicznych)

 

 

Popyt na pieniądz M

d

= f (Y,

r)

7

Rodzaje popytu na pieniądz:

• transakcyjny,

• oszczędnościowy,

• spekulacyjny

.

8

Determinanty popytu na pieniądz:

1)stopy procentowe od depozytów i in. aktywów

pieniężnych, wielkość popytu na pieniądz
zmienia się w kierunku odwrotnym niż stopa
oprocentowania aktywów niepieniężnych,

2) poziom cen w gospodarce narodowej, ich

wzrost powoduje zwiększenie popytu na
pieniądz,

9

3) dochody ludności ich wzrost wywołuje

powiększenie popytu na pieniądz,

4) przewidywana stopa inflacji – wzrost stopy

inflacji powoduje spadek popytu na płynny
pieniądz i wzrost popytu na kapitał, który
zachowuje realność swojej wartości,

5) sytuacja polityczna- niestabilność rządu

prowadzi m.in. do tzw. zjawiska psucia
pieniądza poprzez wzrost jego ilości wywołany
czynnikami pozaekonomicznymi.

10

Podaż pieniądza, całkowita wartość

znajdujących się w obiegu zasobów pieniądza,
traktowanego jako środek wymiany.

Obejmuje ona wartość gotówki (banknotów i

bilonu) znajdującej się w obiegu
pozabankowym oraz wkładów bankowych
płatnych na każde żądanie.

11

Podaż pieniądza
 
M= M

KP

x H

 
M

KP

- mnożnik kreacji pieniądza

H – baza monetarna

12

 
Mnożnik kreacji pieniądza
 
  C

P

+1

M

KP

=

C

P

+ C

B

C

P

– stopa ubytku gotówki z systemu bankowego

C

B

– stopa rezerw gotówkowych w bankach

13

Baza monetarna
 
H= G

L

+ R

G

G

L

– gotówka w rękach ludności

R

G

– rezerwy gotówkowe

 

14

Mnożnik kreacji pieniądza, będący

odwrotnością wskaźnika rezerwowego,

decyduje o tym, ile wyniesie kreacja

pieniądza bankowego przy danych zasobach

pieniądza gotówkowego.

15

Czynniki wpływające na mnożnik:

a) wypłaty gotówkowe - zmniejszają sumę

depozytów, czyli możliwości kredytowe banków,

co obniża wartość mnożnika;

b) rezerwy nadwyżkowe - zmniejszają możliwości

kredytowe banków, co obniża wartość mnożnika;

16

Czynniki wpływające na mnożnik

cd:

c) zróżnicowanie depozytów - jeżeli rośnie ilość

depozytów terminowych w stosunku do depozytów na
żądanie, to obniża się wartość rezerw
obowiązkowych, co zwiększa możliwości kredytowe
banków i wartość mnożnika.

Niestabilność mnożnika nie pozwala bankowi

centralnemu w pełni kontrolować wielkości podaży
pieniądza.

Może on jedynie w miarę dokładnie ustalić poziom bazy

monetarnej

.

17

Czynniki sugerujące o wielkości

podaży pieniądza:

– wartość wyemitowanych przez bank

centralny znaków pieniężnych (baza
monetarna),

– wielkość udzielonych przez banki

komercyjne kredytów w formie gotówkowej
i bezgotówkowej (kreacja pieniądza).

18

Rodzaje pieniądza w obiegu

M1 – obejmuje pieniądz gotówkowy będący w

posiadaniu ludności, rachunki z których wypłaty
mogą być dokonywane na żądanie lub na
podstawie czeków (podróżnych) oraz inne rachunki
bankowe, na które mogą być wystawione czeki. Są
to zasoby pieniężne o najwyższej płynności.

 
M2 – obejmuje wszystkie składniki M1, rachunki

oszczędnościowe niewielkie rachunki terminowe,
certyfikaty depozytowe oraz rachunki rynku
pieniężnego o wysokiej płynności.

19

Rodzaje pieniądza w obiegu

cd

.

M3 – zawiera M2 oraz duże salda rachunków

terminowych.

 
L – obejmuje M3 oraz inne płynne aktywa

nieobjęte wcześniejszymi miarami np. waluta,
dokument handlowy, obligacje skarbowe.

Precyzyjne rozgraniczenie powyższych kategorii

zależy od specyficznych cech rynku
pieniężnego w poszczególnych krajach.

20

W Polsce wg zasad NBP wyodrębnia
się dwa agregaty pieniężne M1 i M2:

•Agregat M1 obejmuje pieniądz gotówkowy w obiegu
(tj. poza kasami banków), depozyty bankowe (na
żądanie i oszczędnościowe) gospodarstw domowych
oraz depozyty złotowe przedsiębiorstw na żądanie.

•Agregat M2, poza pozycjami wchodzącymi w skład
M1 obejmuje również depozyty terminowe
gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.

Oba agregaty nie obejmują rachunków walutowych.

21

Formy pieniądza

• PIENIĄDZ FIDUCJARNY - oparty na zaufaniu społecznym.

Pieniądz taki jest emitowany przez państwo i jest prawnym
środkiem płatniczym na danym terytorium, nie można go
jednak wymienić na złoty kruszec, jak to miało miejsce we
wcześniejszych fazach rozwoju obrotu gospodarczego.

• PIENIĄDZ ZDAWKOWY - jest najczęściej zwany bilonem. Są

to monety, wybite z niepełnowartościowego materiału,
czyli metali nieszlachetnych.

Bilon jest jednym z elementów systemu fiducjarnego, czyli

opartego na zaufaniu: otrzymując monetę 5-złotową
jesteśmy przekonani o jej wartości w danym momencie i w
przyszłości, choć sama w sobie jest mniej warta niż
nominał, który uosabia.

22

• PIENIĄDZ PAPIEROWY - podobnie jak bilon –

niewymienialny na złoto, choć w przeszłości był
potwierdzeniem zdeponowania w banku złotych
monet.

Pieniądz papierowy ma wartość niezależną od

materiału, z którego jest wyprodukowany, posiada
tak zwany „kurs przymusowy”, nadany przez bank
centralny. Obok bilonu jest drugim najważniejszym
elementem systemu fiducjarnego.

• PIENIĄDZ BANKOWY - nazywany inaczej

bezgotówkowym lub żyrowym. Ma on postać
zapisu na rachunku depozytowym w banku.

23

• PIENIĄDZ ELEKTRONICZNY – najnowszą formą jest

pieniądz elektroniczny, zakodowany na karcie
magnetycznej w postaci elektronicznych
impulsów.

24

NA PODAŻ PIENIĄDZA WPŁYWAJĄ:

a) banki, określające stosunek swoich rezerw do

posiadanych depozytów uzależniony od:

- poziomu rezerw obowiązkowych,
- rynkowej stopy procentowej (im jest wyższa, tym

większe straty ponosi bank trzymając niedochodowe
rezerwy),

- stopy dyskontowej (wysoka stopa dyskontowa

zmusza banki do utrzymywania wysokich rezerw
nadwyżkowych, aby nie narażać się na konieczność
pożyczki w banku centralnym),

- stopnia niepewności banku co do dopływów i

odpływów depozytów (im wyższa niepewność, tym
wyższe rezerwy), a także od popytu na pożyczki;

25

NA PODAŻ PIENIĄDZA WPŁYWAJĄ

cd:

b)

ludzie, decydujący o podziale posiadanych

pieniędzy na gotówkę i depozyty;

c) bank centralny, który decyduje o wielkości

bazy monetarnej, składającej się z gotówki
oraz rezerw banków komercyjnych
trzymanych w banku centralnym.

26

Polityka monetarna realizowana

przez BC ma na celu:

• zapewnienie stabilności gospodarczej,

• maksymalizację poziomu produkcji i

zatrudnienia,

• osiąganie możliwie najniższej inflacji.

27

Instrumenty polityki monetarnej:

• stopy procentowe trzech podstawowych

kredytów bankowych,

• stopy rezerw obowiązkowych,

• operacje otwartego rynku,

• operacje refinansowe.

28