Zródło:
zespół autorski pod kierownictwem J. Kuczyńskiego.
Podstawy budownictwa dla inżynierów sanitarnych
Arkady, Warszawa 1984

Gabaryty,
projektowanie modularne,
unifikacja

Wymiary ciała dorosłego człowieka

Wielkość obiektów przeznaczonych dla
człowieka wypływa z wymiarów ciała
ludzkiego.

W projektowaniu należy zwykle
uwzględniać wymiary człowieka dorosłego.

Istnieją też obiekty, dla których mogą być

istotne wymiary ciała dzieci czy młodzieży
np. brodziki i kąpieliska.

Orientacyjne wymiary ciała

człowieka dorosłego w różnych pozycjach

SYSTEM MODULARNY - definicja

SYSTEM MODULARNY

–

zbiór zasad

dotyczących

przestrzeni

obudowanej

i

wzajemnego doboru wymiarów elementów
oraz ich zestawień w obiektach budowlanych.

Zasady

systemu modularnego

obowiązują

zarówno w projektowaniu, jak i wytwarzaniu
oraz montażu elementów budowlanych.

KOORDYNACJA MODULARNA

KOORDYNACJA WYMIAROWA jest to
dobór współzależnych wymiarów przy
projektowaniu i wykonawstwie
obiektów budowlanych zapewniający
ogólną zgodność (zestawialność)
elementów budowli z uwzględnieniem
wymagań techniczno-funkcjonalność.

KOORDYNACJA WYMIAROWA

wykonywana na

podstawie przyjętego systemu modularnego (wg
ustalonego modułu) nazywa się

MODULARNĄ.

KOORDYNACJA MODULARNA

Celem

jej jest racjonalizacja robót budowlanych i

zmniejszenie kosztów budownictwa.

Stwarza ona racjonalne podstawy

unifikacji

(ujednolicenia i zespolenia) elementów
budowlanych i umożliwia ich wykonywanie i
łączenie z innymi oraz ich wymianę przy
najmniejszym nakładzie pracy i najmniejszych
stratach materiałów.

Obejmuje przede wszystkim elementy
produkowane masowo, które w zestawieniu z
innymi elementami nie nadają się do przycinania
lub sztukowania, np. belki stropowe, płyty, okna
itp.

KOORDYNACJA MODULARNA

Podstawę koordynacji wymiarowej stanowi

tzw. moduł podstawowy M (równy 10 cm),
ustalony przez porozumienia międzynarodowe.

Jego krotnościami są moduły pochodne

– multimoduły Mm oraz

– submoduły M/m

utworzone przez pomnożenie lub podzielenie

M

przez

liczbę większą od jedności, np.

3M = 30 cm

,

M/10 = 1 cm.

Istnieje również pojęcie

wymiaru nominalnego

, który

oznacza umowny, przeważnie zaokrąglony, wymiar
elementu, wyróżniający go spośród innych elementów tego
samego rodzaju o różnych wymiarach.

Zakresy koordynacji wymiarowej

Zakres
koordynowani

a elementów

Elementy
koordynowane

wymiarowo

Przykłady
elementów

koordynowany
ch

Przestrzennie
(trójwymiarowo)

powiązane z innymi w
trzech kierunkach
(długość, szerokość,
wysokość, głębokość)

bloki, pustaki,
szafy wbudowane
w ścianę

Powierzchniowo
(dwuwymiarowo)

powiązane z innymi w
dwóch kierunkach

okna, wrota, płyty
dachowe

Liniowo
(jednowymiarow
e)

powiązane z innymi w
jednym kierunku

odcinek przewodu
instalacyjnego

Do ujęcia wycinka przestrzeni w budownictwie z reguły stosowany
jest
prostokątny układ odniesienia, tj. układ trzech prostopadłych do
siebie płaszczyzn, wyznaczonych przez kolejne pary prostopadłych
do siebie osi współrzędnych x, y i z.

KOORDYNACJA MODULARNA

Koordynacji modularnej podlegają te wymiary
elementów budowlanych, które decydują o ich
położeniu względem sąsiednich.

Elementy konstrukcji budynków powinny być
odnoszone do

osi modularnych

z

uwzględnieniem możliwości wykorzystania
elementów budowlanych jednakowych typów i
wymiarów, zarówno dla elementów środkowych,
jak i skrajnych, a także w budynkach o różnych
układach konstrukcyjnych

.

Unifikacja, typizacja, normalizacja-

podstawy

Wiele elementów budowlanych produkowanych
przez różne zakłady znajduje zastosowanie w różnych
rodzajach budownictwa, co wymaga ich masowej
produkcji.

Podstawę produkcji masowej i wielkoseryjnej stanowią:

unifikacja, typizacja i normalizacja

(standaryzacja)

elementów i detali, zapewniające osiągnięcie wysokiej
efektywności techniczno-ekonomicznej oraz
efektywności procesów ich wytwarzania.

Zarówno

zunifikowane, stypizowane, jak i

znormalizowane

wyroby, czynności, technologie mają

na obszarze swojego oddziaływania klauzulę
uprzywilejowania, a niekiedy

nakazu

.

UNIFIKACJA

- definicja

Unifikacja

oznacza ujednolicenie

parametrów, rozwiązań, wymagań (np.
ujednolicenie cech konstrukcji, kształtu, wymiarów,
parametrów jakościowych, cech użytkowych) .;

Unifikacja

ma na celu racjonalne zmniejszenie

różnorodności wyrobów lub czynności.

Unifikacja

umożliwia zamienne stosowanie różnych

części, ułatwia procesy produkcji, transportu,
sprzedaży, umożliwia koncentrację i specjalizację
produkcji, pozwala na obniżenie kosztów.

Unifikacja

może być przeprowadzana w granicach

dowolnego regionu, a także w skali międzynarodowej i
obejmować np. normy i warunki techniczne dla
projektowania.

TYPIZACJA

Typizacja

, działalność normalizacyjna zmierzająca

do określenia ograniczonej liczby typów
podstawowych konstrukcji, wyrobów i urządzeń o
tych samych właściwościach.

Typizacja

polega na wyborze typów spośród

istniejących obiektów podobnej kategorii lub na
tworzeniu nowego typu mającego z góry założone,
zunifikowane, najczęściej występujące cechy.

Przykład:

Projekt typowy oznacza opracowanie projektowe nadające się do
wielokrotnego zastosowania, które ma cechy nowoczesności i
postępowości oraz odpowiednie (w określonych warunkach) walory
ekonomiczne.

TYPIZACJA

Typizacja narzuca projektantowi pewne
ograniczenia, zmuszające niekiedy do
stosowania rozwiązań odbiegających od
teoretycznego optimum.

Zakres tych ograniczeń powinien być
jak najmniejszy, a ich celowość powinny
potwierdzać przewidywane efekty.

TYPIZACJA - przykład cegły

Cegła kratówka Klasy:20; 15; 10; 7,5; 5; 3,5

4 typy

Typ K-1 – 25 x 12 x 6,5

cm
Typ K-2 – 25 x 12 x 14

cm
Typ K-3 – 25 x 12 x

18,8 cm
Typ K-4 – 25 x 12 x 22

cm

TYPIZACJA - nadproża ceramiczno

żelbetowe

a) Belka z kształtkami

Typu A

b) Belka z kształtkami

Typu B

c) Belka z kształtkami

Typu C

NORMALIZACJA

Normalizacja

jest działalnością

porządkującą, polegającą na upraszczaniu,
ujednolicaniu i precyzowaniu
charakterystyki wyrobów i czynności.

Prowadzi ona do powstawania norm, które
przenoszą do praktyki rozwiązania
optymalne
w danych warunkach i danym czasie oraz
ustalają uzasadnione technicznie i
ekonomicznie wymagania i sposoby ich
sprawdzania.

Krajowe ustalenia unifikacyjne

W celu

stworzenia podstaw unifikacji

i integracji

rozwiązań projektowych,

umożliwienia wymiennego stosowania

poszczególnych asortymentów w różnych działach
budownictwa,

zapewnienia warunków

przemysłowej i

wielkoseryjnej produkcji elementów budowlanych,
a także pośrednio

unifikacji urządzeń

technologicznych

potrzebnych do ich wytwarzania, transportu i
montażu

przyjęto w kraju ustalenia unifikacyjne.

Ustalenia unifikacyjne

rozciągają się na

przeznaczone do powszechnego stosowania rozwiązania:

 systemów konstrukcyjno-montażowych,
 budynków i ich segmentów,
 ustrojów budowlanych,
 elementów konstrukcji, wykończenia i

wyposażenia budynków,

 węzłów konstrukcyjnych i detali budowlanych,
 układów funkcjonalnych.

Możliwe są odstępstwa od reguł unifikacji w
razie specyficznych wymagań oraz projektowania
budynków przewidzianych do realizacji metodami
tradycyjnymi.

Krajowe ustalenia unifikacyjne

Zunifikowane parametry

wymiarowe

1/2

Zunifikowane parametry

wymiarowe

2/2