Emocje jako rodzaj

zjawisk

świadomych.

Teoria Jamesa –

Langego

Teoria Jamesa – Langego jest

najbardziej znaczącą koncepcją

emocji , nieco odbiegającą od

tradycyjnej psychologii

świadomości. W podręcznikach

psychologii zwykle przytaczana

jest jako pierwsza, gdyż jest po

prostu najwcześniejsza

Teoria ta została sformułowana

niezależnie przez ojca psychologii

amerykańskiej Wiliama Jamesa

oraz duńskiego fizjologa Carla

Langego i od nazwisk swoich

twórców przybrała nazwę teorii

Jamesa-Langego

Rozumowanie Jamesa opierało

się na założeniu, że działanie

człowieka poprzedza odczucie

stanu emocjonalnego. Jamesowi

chodziło głównie o działania

instrumentalne oaz ekspresyjne .

Istotę myślenia Jamesa oddaje

następujący cytat : ,,Moja teza

stwierdza, że zmiany fizjologiczne

wynikają bezpośrednio ze

spostrzeżenia pewnego

pobudzającego faktu i odczucie

(feeling) tych zmian jest emocją”

EMOCJA – to świadomość zmian

cielesnych, które zdaniem

badaczy są specyficzne dla

poszczególnych emocji.

Otóż powszechnie uważa się, że

emocje są spowodowane

uświadomieniem sobie jakiegoś

bodźca znaczącego (np.

zagrażającego - niedźwiedzia), co z

kolei powoduje zmiany somatyczne

(np. przyspieszone bicie serca) i

zmiany behawioralne (np. ucieczkę).

Teoria Jamesa-Langego proponuje inną kolejność

występowania tych czynników:

1.

Najpierw zauważony zostaje bodziec (np. niedźwiedź).

2.

To spostrzeżenie powoduje zmiany somatyczne

(przyspieszone bicie serca) i behawioralne (ucieczka)

3.

Zmiany somatyczne i behawioralne są interpretowane

przez podmiot jako emocja (strach).

Oznacza to, że według tej teorii, nie uciekam bo boję

się niedźwiedzia, lecz boję się niedźwiedzia, ponieważ

uciekam.

Sekwencja zdarzeń prowadzących do

pojawienia się emocji w świetle teorii

Jamesa – Langego :

Zdarzenie (wyzwanie adaptacyjne)

->

Spostrzeżenie zdarzenia

->

Pobudzenie

ośrodkowego układu nerwowego

->

Pobudzenie autonomicznego układu

nerwowego

->

Uczucie- spostrzeżenie

odpowiedzi peryferyjnej

->

Odpowiedź

peryferyjna (np.wzrost tętna, pocenie się)

James posługiwał się przykładem

niedźwiedzia :

- po odebraniu informacji na temat jakiegoś

bodźca (np. widok niedźwiedzia),

- następuje jego interpretacja (np. że

niedźwiedź może nas rozszarpać )

- Pojawia się pobudzenie OUN, które

przekłada się na pobudzenie AUN

(sterującego pracą narządów wew.).

Przejawia się to w :

- przyspieszeniu lub zwolnieniu akcji

serca,

- we wzroście ciśnienia krwi,

- zmianach rytmu oddychania,

- zmianach elektrycznego przewodnictwa

skóry.

Po zarejestrowaniu i zinterpretowaniu tych

zmian jednostka zaczyna doznawać

specyficznych uczuć

Ponieważ w teorii Jamesa – Langego

określona jest ścisła sekwencja czasowa

wymienionych zmian, próby jej weryfikacji

odwoływały się do sytuacji, w których w

skutek pewnych uszkodzeń

neurologicznych niemożliwe było

spostrzegania zmian sterowanych przez

AUN. Takie sytuacje występują u ludzi z

uszkodzeniami rdzenia kręgowego.

Badania tego typu prowadziło wielu

autorów.

Badanie Hohmana :

Stwierdził on,że osoby z uszkodzeniami rdzenia

kręgowego przejawiały pewne upośledzenie

przeżywania emocji. Oto przykład wypowiedzi jednego z

jego badanych, który w czaie burzy wypadł z łódki do

wody : ,,Wiedziałem, że tonę i oczywiście czułem obawę

lecz nie czułem, że jestem w szponach panicznego

strachu, w których jak przypuszczam, znalazłbym się

wcześniej.” Badani Hohmana wspominali także o tym,

że ich gniew nie był gniewem ,,gorącym”. Wiedzieli że

są rozgniewani, ale nie wybuchali.

Badania Hohmana potwierdziły teorię Jamesa –

Langego.

Badanie Bermonda,

Nieuwenhuyse,

Fasottiego i

Schuermana :

Stwierdzono, że osoby nie mogące

spostrzegać swojego pobdzenia

AUN zachowywały się dokładnie

odwrotnie w stosunku do

oczekiwań wyprowadzonych z

teorii Jamesa – Langego. Zamiast

odczuwać słabsze doznania

emocjonalne, badani doświadczali

silniejszych uczuć.

Badanie Deady, North i

O’carroll :

Nie wykryli oni istotnych różnic między osobami z

uszkodzeniami rdzenia kręgowego a osobami z

grupy kontrolnej pod względem poziomu

świadomości emocjonalnej oraz ekspresyjności.

Warto dodać, że ważną rolę odgrywa tu czas jaki

upłynął od uszkodzenia rdzenia. Bezpośrednio

po uszkodzeniu rdzenia zmiany w

funkcjonowaniu emocjonalnym są bardzo duże,

ale można je przypisać oddziaływaniu traumy, a

nie brakowi informacji zwrotnej z narządów wew.

Po 4 latach życie emocjonalne i społeczne

badanych pacjentów wracało do normy

.

Istnieją dwa ujęcia emocji

jako rodzaju zjawisk

świadomych :

Ujęcie introspekcjonistyczne :

Głównym przedmiotem zainteresowań

introspekcjonistów była analiza świadomości

uwzględniająca wzajemne relacje pomiędzy

uczuciami a innymi procesami psychicznymi.

Godne uwagi jest wskazanie w koncepcjach

introspekcjonistycznych na związek uczuć z

czynnościami narządów wew.

Najbardziej znaczącą koncepcją emocji jest

właśnie TEORIA JAMESA – LANGEGO.

Ujęcie fenomenlogiczne :

Emocje są tu określane jako świadome

przeżycia pełne przedmiotowych

treści. Odmienność tej koncepcji

wynika ze specyficznego podejścia

do problemów źródeł poznania.

2 główne koncepcje :

M. Scheler wyróżnia 2 formy poznania :

intelektualną i emocjonalną.

Największe znaczenie dla Schelera

mają wartości. Emocje są formą

poznania wartości. Emocja poznaje

wartość w sposób aprioryczny i

bezpośredni. Wartość jest dostępna

naocznemu oglądowi emocjonalnemu.

Buytedijk – celem psychologii

fenomenologicznej jest analiza

przeżywania uczuć w różnych sytuacjach,

obejmująca łącznie percepcję, myślenie i

uczucia. W odróżnieniu od Schelera

Budytedijk uważa uczucia za

spontaniczne i nieintencjonalne

,pokrewne wrażeniu lub pobudzeniu.

Koncepcja Jamesa – Langego

spotkała się z licznymi zarzutami

krytycznymi lecz uważa się,że

sformułowane w niej poglądy stały
się inspiracją do badań nad naturą

emocji i związkami pomiędzy

procesami emocjonalnymi i

fizjologicznymi.

Teorię tą uparcie krytykował

Walter Cannon. Zwrócił on

uwagę na to, że siedliskiem

emocji nie jest AUN i narządy

wewnętrzne lecz mózg.

Koniec