RODZAJE

ĆWICZEŃ

PODZIAŁ ĆWICZEŃ STOSOWANYCH

NA ZAJĘCIACH KOMPENSACYJNO -

KOREKCYJNYCH

PODZIAŁ ĆWICZEŃ STOSOWANYCH

NA ZAJĘCIACH KOMPENSACYJNO -

KOREKCYJNYCH

Podział obejmuje dwie grupy

ćwiczeń:

• ćwiczenia ogólnokształtujące,
• ćwiczenia specjalne

I. ĆWICZENIA

OGÓLNOKSZTAŁTUJĄCE

I. ĆWICZENIA

OGÓLNOKSZTAŁTUJĄCE

• Celem tych ćwiczeń, podobnie jak na

zajęciach wychowania fizycznego dzieci
zdrowych, jest wszechstronne oddziaływanie
na wszystkie układy ustroju.

• Ze względu na mniejszą sprawność i z

reguły słabszy gorset mięśniowy u dzieci z
wadami postawy podstawowym zadaniem,
jakie spełniają te ćwiczenia jest

podnoszenie

ogólnej wydolności i sprawności

.

ZASADY OBOWIĄZUJĄCE PODCZAS

STOSOWANIA ĆW.

KSZTAŁTUJĄCYCH U DZIECKA Z

WADĄ POSTAWY

ZASADY OBOWIĄZUJĄCE PODCZAS

STOSOWANIA ĆW.

KSZTAŁTUJĄCYCH U DZIECKA Z

WADĄ POSTAWY

• Ćwiczenia należy wykonywać w warunkach

skorygowanej postawy, co z reguły warunkuje

stopień trudności
i intensywności,

• W pierwszym etapie wyrównywania wady stosować

pozycje ułatwiające samorzutną korekcję postawy,
w następnych etapach – wzrastające jej utrudnienie,

• Eliminować pozycje, ćwiczenia i sytuacje

stwarzające warunki do pogłębiania wady,

• Prowadząc ćw. kształtujące stosować

kilkusekundowe wstawki w postaci ćwiczeń

autokorekcji postawy
w różnych pozycjach np. „żołnierz na warcie”, „lalki
w pudełku” czy test „ścienny”.

ĆWICZENIA ODDECHOWE

ĆWICZENIA ODDECHOWE

OGÓLNE:

• W ramach tej grupy prowadzi się

naukę

prawidłowego oddychania

, ponieważ

znaczna część dzieci oddycha nieumiejętnie,
nie wykorzystując oddychania torem
dolnożebrowym (przeponowym).

• Podczas każdego ćwiczenia

należy

skoordynować ruchy poszczególnych
segmentów ciała z fazami oddychania

, np.

wznos RR – wdech, opust RR – wydech,
wyprost T – wdech, skłon/opad T – wydech
itp.

• Najlepszymi ćw. oddechowymi są takie,
które

w naturalny sposób

aktywizują funkcje

narządów przez zwiększenie
zapotrzebowania tlenowego.
Zalicza się do nich np. bieg, chód, ćw.
dynamiczne o obszernych ruchach,
angażujące liczne zespoły dużych jednostek
mięśniowych.

• Nie należy stosować ćw.
pogłębionego oddychania w
sztucznym, narzuconym rytmie
wspólnym dla całego zespołu.

• Ćw. oddechowe stosuje się również w
celu

zmniejszenia intensywności zajęć

.

ĆW. ODDECHOWE

SPECJALNE

• Aktywizują oddychanie w sposób wybiórczy, kierowany

na

akcentowanie jednej z faz procesu oddychania lub na

określoną część narządu oddechowego

.

Zależnie od rodzaju zniekształcenia, jego lokalizacji
lub stopnia usztywnienia stawów żebrowo –
kręgowych, dobiera
się ćwiczenia i pozycje wyjściowe.

• Wykorzystuje się je także w przypadku zniekształceń w

obrębie klatki piersiowej.
Stosuje się tu zasadę wypychania części wpuklonej żeber
przez powietrze pochodzące z max wdechu z
jednoczesnym unieruchomieniem pozostałych żeber.

ĆWICZENIA ROZLUŹNIAJĄCE

Umiejętność rozluźnienia mm warunkuje

prawidłowy przebieg procesów biochemicznych
związanych z wysiłkiem
i wypoczynkiem.

Każdy mięsień posiada określone napięcie

spoczynkowe (tonus), które podczas
wypoczynku ulega zmniejszeniu, zapewniając
tym właściwe ukrwienie
i dotlenienie. Dlatego ćw. rozluźniające stosuje
się zwłaszcza

po wysiłkach typu statycznego

. Jest

to warunkiem wyrównania niekorzystnego
wpływu

skurczu izometrycznego

polegającego na

ucisku naczyń krwionośnych i okresowym
zaburzeniu ukrwienia pracujących mięśni.

Ćw. rozluźniające dzieli się na ogólne i

miejscowe.

ĆW. ROZLUŹNIAJĄCE

OGÓLNE

• Polegają na świadomym rozluźnieniu wszystkich

mm ustroju. Jeżeli jest to połączone z dążeniem
do pełnego odprężenia psychicznego, nosi
nazwę

ćwiczeń relaksacyjnych

.

MIEJSCOWE

• Polegają na ułożeniu segmentów ciała w pozycji

umożliwiającej

rozluźnienie przy wykorzystaniu

działania siły ciężkości

, np. pozycja leżenie

tyłem,
kkd ugięte w stawach biodrowych i kolanowych –
rozluźnienie mm brzucha i kkd.

II. ĆWICZENIA SPECJALNE

II. ĆWICZENIA SPECJALNE

ĆWICZENIA ELONGACYJNE

• Elongacja (wydłużenie) w gimnastyce korekcyjnej

dotyczy

kręgosłupa

.

• Zasadą w ich stosowaniu jest

doprowadzenie do

prawidłowej wielkości krzywizn fizjologicznych
kręgosłupa

.

• Wyróżnia się elongację bierną, czynną, w odciążeniu

i z obciążeniem ciężarem ciała.
Przykładem elongacji biernej w odciążeniu jest zwis
na podudziach, jeśli dołączy się do tego czynne
wyciąganie, to uzyska się elongację czynną w odciążeniu.
Elongację czynną w obciążeniu ciężarem ciała uzyskuje
się w pozycjach siadów i stojącej.

ĆWICZENIA ANTYGRAWITACYJNE

(OBCIĄŻAJĄCE OSIOWO)

Ich istotą jest

obciążenie osiowe

stymulujące

mm antygrawitacyjne w warunkach pionizacji.
Polegają na utrzymywaniu skorygowanego
kręgosłupa i głowy w warunkach bezpośredniego
lub pośredniego dodatkowego obciążenia osiowego.

Zasady stosowania ćw. antygrawitacyjnych:

• Można je stosować, gdy dziecko swobodnie utrzymuje

postawę skorygowaną przez dłuższą chwilę.

• Muszą być poprzedzone ćw. elongacyjnymi.

ĆW. ANTYGRAWITACYJNE c.d.

• Kryterium dawkowania (wielkość obciążenia i długość

wytrzymania)
jest

wartość elongująca

, która doprowadza krzywizny kręgosłupa

do wielkości prawidłowej.

• Wielkość obciążenia stosowanego w korekcji = połowie max

obciążenia, przy którym dziecko jest w stanie utrzymać
skorygowaną postawę.
W miarę upływu czasu pracy z dzieckiem długość wytrzymania
należy stopniowo zwiększać.
Jeżeli obserwuje się osiadanie kręgosłupa (zmniejszanie
elongacji) lub pogłębienie skrzywień należy natychmiast
przerwać ćwiczenie
i skrócić czas wytrzymania. Stosowanie nadmiernych obciążeń
jest przeciwwskazane ze względu na możliwość uszkodzenia
chrząstek wzrostowych.
Woreczki o ciężarze 15 – 20 dkg stanowią za mały bodziec i nie
wywołują odruchu wyprostnego.

PODZIAŁ ĆWICZEŃ SPECJALNYCH

PODZIAŁ ĆWICZEŃ SPECJALNYCH

Przyczyną większości wad postawy jest

dystonia

mięśniowa

(zaburzenia napięcia mięśniowego).

W związku z tym ćw. specjalne korygujące obejmują

dwie grupy:

• Ćw. zwiększające ruchomość odcinkową i

rozciągające mm nadmiernie napięte i/lub

przykurczone:
- w obrębie kręgosłupa,
- w stawach ramiennym i biodrowym (zależnie od

wady),

• Ćw. wzmacniające wybiórczo zespoły mm

osłabionych.

ĆW. ZWIĘKSZAJĄCE RUCHOMOŚĆ

ODCINKOWĄ KRĘGOSŁUPA

• Mają zastosowanie jedynie w przypadku

odcinkowego zesztywnienia kręgosłupa.

Najczęściej dotyczy to odcinka Th kręgosłupa

(budowa). Podczas wykonywania tego typu ćw.

należy zwrócić uwagę na równomierne rozłożenie

działania zwiększającego ruchomość (poza

miejscem największego usztywnienia, na które

kierowany jest główny nacisk).

• Ćw. te przygotowują do prowadzenia reedukacji

posturalnej i wzmacniania mm w skorygowanym

układzie.

• W przypadku prawidłowej ruchomości nie stosuje

się tych ćwiczeń.

ZASADY WYKONYWANIA ĆW.

ZWIĘKSZAJĄCYCH RUCHOMOŚĆ

ODC. KRĘGOSŁUPA:

• przed przystąpieniem do uruchamiania

należy unieruchomić sąsiednie odcinki,

• uruchamianie określonego odcinka osiąga

się wychodząc z jednej z dwóch stref

sąsiednich, druga pozostaje

ustabilizowana,

• uruchomienia dokonuje się

biernie

i

czynnie

, korekcja bierna jest często

konieczna

, ale nie

zawsze

wystarczająca.

ĆW. ZWIĘKSZAJĄCE RUCHOMOŚĆ

W STAWACH RAMIENNYM I

BIODROWYM

Oprócz kręgosłupa najczęściej dochodzi do
ograniczenia ruchomości w stawach ramiennym i
biodrowym ze względu na ścisły związek
ukształtowania kręgosłupa w odcinkach powiązanych z
kończynami (przez obręcze).

• Hiperkifoza piersiowa (plecy okrągłe) najczęściej

wiąże się
z przykurczem mm piersiowych,

• Hiperlordoza lędźwiowa (plecy wklęsłe) – z

przykurczem mm biodrowo – lędźwiowych.

ZASADY ROZCIĄGANIA MM W

KOREKTYWIE

ZASADY ROZCIĄGANIA MM W

KOREKTYWIE

Mięśnie rozciąga się:

• wzdłuż włókien mięśniowych,

• przy stabilizacji odcinkowej kręgosłupa,

• przy stabilizacji jednego z przyczepów,

• stosując ćw. rozciągające biernie i czynnie.

ĆW. WZMACNIAJĄCE WYBIÓRCZO

ZESPOŁY MM OSŁABIONYCH

Ćw. reedukacji posturalnej, zwiększania ruchomości
i wzmacnianie w korektywie odbywają się

równolegle

,

w proporcjach uzależnionych od rodzaju wady i

właściwości układu ruchowego dziecka.

Celem tej grupy ćw. jest

rozwinięcie siły mięśniowej

w powiązaniu z wytrzymałością

. Polega to na

zwiększeniu napięcia mm posturalnych

(wcześniejszym zniesieniu ich dystonii) w takim

stopniu, żeby wystarczało ono na długotrwałe,

automatyczne utrzymywanie prawidłowej postawy w

różnych warunkach życia.

Siłę

określa się jako zdolność do przeciwstawiania się

lub pokonywania dużego oporu podczas ruchu,

określoną za pomocą napięcia mięśniowego. W takim

przypadku zabezpiecza to postawę ciała przed

działaniem grawitacji.

ĆW. WZMACNIAJĄCE c.d.

Im

opór

jest większy, tym większą siłę musi rozwinąć

mięsień. Zasada ta jest wykorzystywana w ćw.
mających na celu wyrabianie siły mięśniowej pod
postacią odpowiednio dozowanego oporowania,
zarówno w ćw. dynamicznych (skurcze izotoniczne) jak
i statycznych (skurcze izometryczne) oraz mieszanych
(skurcze auksotoniczne).

Dla stworzenia właściwego zabezpieczenia
mięśniowego skorygowanej postawy większe
znaczenie ma

wytrzymałość

. Określa się ją zwykle jako

max czas trwania skurczu izometrycznego mięśnia na
poziomie jego 1/2 do 1/3 maksymalnej siły

.

ĆW. WZMACNIAJĄCE c.d.

W korektywie jedną z

zalet

ćw. statycznych jest

łatwiejsza

kontrola nad utrzymywaniem skorygowanej pozycji

.

W praktyce, po każdych ćw. z dominantą skurczu
izometrycznego (statycznych)

obowiązuje

stosowanie ćw. rozluźniających stwarzających
warunki do wyrównania ukrwienia mięśnia i długu
tlenowego. Stosuje się je także naprzemiennie z
ćwiczeniami dynamicznymi (skurcze izotoniczne).

W ruchu korekcyjnym

wielkość oporu

(obciążenia)

i

czasu jego trwania

jest uwarunkowana zdolnością

utrzymania uzyskanego wcześniej skorygowanego
położenia ciała.

ZASADY WZMACNIANIA MM W

KOREKTYWIE

ZASADY WZMACNIANIA MM W

KOREKTYWIE

• wzmacnianie odbywa się zawsze w pozycjach

skorygowanych przy zbliżonych przyczepach,

• przy wzmacnianiu mm obowiązuje stabilizacja

odcinkowa,

• obciążenie i czas trwania jest uzależnione od

możliwości utrzymania przez dziecko pozycji
skorygowanej w czasie ćwiczenia,

• ćwiczenia wzmacniające dzieli się na:

- statyczne – bez zmiany ustawienia przyczepów
mięśni,
- dynamiczne – zmiana ustawienia przyczepów
mięśni w czasie ćwiczenia.