TRÓJTOROWOŚĆ POSTĘPOWANIA KOREKCYJNEGO. TOR MORFOLOGICZNY.
Postawa ciała jest to spionizowana pozycja, uwarunkowana nawykiem ruchowym, kształtującym się na określonym podłożu morfologicznym i funkcjonalnym, oraz związany z codzienną działalnością danego osobnika.
Błędy oraz wady postawy znajdują swe źródło w sferze fizjologicznej, morfologicznej i środowiskowej. Istotą zaburzenia w sferze fizjologicznej jest nawyk nieprawidłowej postawy. Dla dziecka z wadą postawy nawykowa postawa nieprawidłowa jest czymś zwykłym, normalnym, nie wymagającym wysiłku. Postawa skorygowana natomiast jest czymś obcym, sztucznym, związanym często ze znacznym wysiłkiem fizycznym nie tylko mięśniowym, ale również psychicznym. Odpowiednio ważna i przekonująca musi być motywacja dziecka, by chciało ono wziąć czynny udział w reedukacji posturalnej.
Równolegle do omówionych zmian w nawyku postawy, występują zaburzenia dotyczące sfery morfologicznej. Polegają one najczęściej na wystąpieniu dystonii mięśni zespołów współdziałających lub symetrycznych, rozciągnięciu i nadmiernym napięciu pewnych grup więzadeł oraz części torebek stawowych, a wreszcie nierównomiernie rozłożonych siłach nacisku i pociągania w zakresie układu kostnego kręgosłupa (prawo Delpecha- Wolffa).
Stopień występowania tych zmian jest ściśle uzależniony od zaawansowania wady. Jeżeli pierwotne zaburzenie dotyczy nawyku to jest to jakby kolejne przekroczenie barier:
- nawyku
- mięśniowej (stabilizatory czynne)
- więzadłowo-torebkowej (stabilizatory bierne)
- kostnej
Przykładowo garbienie się. Osłabieniu i rozciągnięciu ulegają pewne grupy mięśni, stwarzając tym samym warunki do nadmiernego napięcia bądź przykurczu przeciwstawnych. Czynny charakter stabilizacji ustępuje miejsca biernemu. Gdy na skutek długotrwałej dystonii mięśniowej także więzadła ulegają rozciągnięciu, znaczna część odpowiedzialności za utrzymanie postawy przeniesiona zostaje na elementy kostne stawów. Wzrost kości odbywa się wówczas w warunkach nieprawidłowych, co nie pozostaje bez wpływu na prawidłowość ich ukształtowania. Zmiany funkcjonalne przeradzają się w strukturalne.
W wadach postawy w płaszczyźnie strzałkowej rzadko kiedy dochodzi do ostatecznego stadium zaawansowania. Poprzednie stadia w wystarczającym jednak stopniu upośledzają działanie podstawowych układów, stwarzając warunki do zmian przeciążeniowych i zniekształcających, by stwierdzić konieczność przeciwdziałania im.
Początkowe stadium dystonii przejawia się w przybieraniu- szczególnie w warunkach zmęczenia spowodowanego jednostajnością pozycji- postawy zmęczenia ujawniającej słabe ogniwa stabilizacyjne. Stąd tendencja do kompensacji. Jest to jakby pierwsze stadium okresu niewydolności funkcjonalnej, najwdzięczniejsze dla ingerencji kompensacyjnej i korekcyjnej za pomocą ruchu. Dlatego rozróżnia się pojęcia postawy wadliwej i wady postawy. Czynnikiem który rozróżnia dane pojęcia jest stopień zaawansowania i utrwalenia zmian.
Warunki środowiska zewnętrznego, w jakich przebywa dziecko, mają znaczny wpływ na jego postawę. W tej sferze wszystko zależy od świadomości i aktywności organizatorów tego środowiska. Na wyrównanie czynnika wrodzonego czy patologicznego mamy znacznie mniejszy wpływ, niż na organizacje właściwych warunków środowiskowych.
Omówione czynniki (morfologiczne, fizjologiczne i środowiskowe) muszą być równolegle uwzględniane w doborze metod postępowania wyrównawczego.
TOR MORFOLOGICZNY (wyrównanie odchyleń w sferze morfologicznej)
Konieczność lokalizacji działania wyrównawczego, wypływająca z określonego umiejscowienia wady, zmusza do stosowania pozycji i ćwiczeń wybiórczych. Określenie „wybiórczych” należy traktować bardzo swobodnie, ponieważ ćwiczenia angażują wiele grup mięśniowych tworzących zespoły lub łańcuchy kinematyczne.
Właściwy dobór pozycji, zapewnienie prawidłowości wykonania, w znacznej mierze determinują wartości stosowanych ćwiczeń. Mogą być różne kryteria ich klasyfikacji, zależne jest to od celu, jaki się zakłada. W korektywie najważniejszą rzeczą jest lokalizacja wady i jej odciążenie.