Prawo a realizacja

interwencji

środowiskowej

Funkcje prawa (Morawski,
1999)

Kontroli zachowań – jest związana z

podstawową funkcją jaką pełnią

normy, czyli wpływanie na nasze

zachowanie w taki sposób, abyśmy

podejmowali działania pożądane przez

normodawcę i powstrzymywali się od

działań przez niego niepożądanych,

Normodawca wpływa na zachowania

poprzez pewne nakazy, zakazy oraz

dozwolenia

Normodawca,

aby

skłonić

adresatów

normy

do

przestrzegania jej ustanawia z
reguły określone sankcje lub
gratyfikacje,
Dla funkcjonowanie organizacji
istotne jest ustalenie na ile
wewnętrzny system norm ma
charakter represyjny, na ile zaś
promocyjny ,

regulacja konfliktów

współczesne prawo wykorzystuje
zasadniczo cztery podstawowe
metody rozwiązywania konfliktów:

tryb kontraktowy
tryb mediacyjno-koncyliacyjny
tryb arbitrażowy
tryb adjudykacyjny

tryb adjudykacyjny

postępowanie toczy się według z góry

ustalonych procedur i zasad; modelem

tego trybu jest postępowanie sądowe
obecnie dominuje w wielu państwach

rozwiązywanie sporów na drodze

sądowej, aczkolwiek należy pamiętać, że

postępowania sądowe bardzo często

zawierają w sobie elementy mediacji i

arbitrażu itp
od początku lat 70-tych obserwuje się

coraz silniejszy rozwój alternatywnych

wobec sądów instytucji zajmujących się

rozwiązywaniem konfliktów

Rozdział dóbr i ciężarów

w tym względzie bardzo istotna
staje się cecha sprawiedliwości
reguła równej miary: osoby,
sytuacje, stany rzeczy, które są
pod istotnymi względami podobne,
powinny być podobnie
potraktowane

reguły sprawiedliwości
dystrybutywnej

każdemu stosownie do pracy
każdemu stosownie do potrzeb
każdemu stosownie do zasług
każdemu stosownie do pozycji
społecznej
każdemu to samo

sprawiedliwość w ujęciu
liberalnym

rozdział dóbr i ciężarów powinien
się dokonywać w oparciu o regułę
sprawiedliwości komutatywnej
(wymiennej) – każdemu stosownie
do zobowiązań, które na siebie
dobrowolnie przyjął

sprawiedliwość
proceduralna

zasada bezstronności i
niezawisłości sądu
zasada równości stron
prawo do obrony

Normy prawne i przepisy
prawne

Normy nie mają charakteru opisowego
– nie odpowiadają na pytanie jak jest?
Ale jak być powinno?,
Podstawową

funkcją

normy

jest

sformułowanie określonej dyrektywy
postępowania,
Normy można więc analizować z punktu
widzenia

ich

słuszności

versus

niesłuszności

Norma prawna jest to zrekonstruowana z
tekstu prawnego dyrektywa postępowania,
która w najprostszym przypadku musi
odpowiadać wyczerpująco na dwa pytania:
„kto i w jakich okolicznościach?” oraz „jak
powinien się zachować?”,
Czasami normy zawierają odpowiedź na
pytanie: „jakie będą konsekwencje w
przypadku gdy adresat nie zachowa się w
sposób przewidziany przez normę?”,
Przepis prawny jest to elementarna
jednostka systematyzacyjna danego tekstu
prawnego (paragraf, ustęp, punkt, litera ...)

Jak powinna być zbudowana
norma prawna?

H – hipoteza (określa adresata normy oraz

okoliczności, w których powinien on

zachować się w sposób przewidziany przez

normę
D – dyspozycja (określa wzór powinnego

zachowania się, formułuje zakazy, nakazy

lub dozwolenia – inaczej mówiąc nakłada na

adresata obowiązki i uprawnienia)
S – sankcja (określa jakie konsekwencje

będą miały miejsce, gdy adresat zachowa się

niezgodnie z normą

Koncepcje dwuczłonowe
normy prawnej

H – D

Kto z winy swej wyrządził drugiemu
szkodę (H), obowiązany jest do jej
naprawienia (D) – art. 415 k.c
H – S
Kto pozbawia człowieka wolności (H),
podlega karze pozbawienia wolności od 6
miesięcy do 5 lat (S) – art. 165 k.k

Koncepcja trójczłonowa

H – D/S

Jeżeli ktoś pozostaje w związku
małżeńskim (H), to nie powinien
zawierać powtórnego związku
małżeńskiego (D) bądź zostanie
wymierzona mu kara pozbawienia
wolności od 6 miesięcy do 5 lat (S)

Normy indywidualne a
ogólne

Normy generalne – adresat jest
określony poprzez wskazanie cech
(każdy obywatel, żołnierz,
pracownik organizacji x...)
Normy indywidualne – adresat jest
oznaczony zwykle imieniem
własnym

Psychologiczna koncepcja
prawa

L. Petrażycki podejmuje
rozważania na temat prawa z
perspektywy szeroko pojętego
programu psychologizmu

Zasady psychologizmu

Świat zasadniczo powstaje i istnieje w sferze

psychiki, nigdy nie powstaje na zewnątrz

podmiotu,
Formą istnienia rzeczywistości jest różnie

pojmowane przeżycie psychiczne,
W pełni autentyczny jest wyłącznie świat złożony

z przeżyć psychicznych,
Poznanie polega na odkrywaniu i ustalaniu sensu

oraz treści jednostkowych przeżyć psychicznych,
Ideałem w metodologii jest samoobserwacja.

(na podstawie: P. J. Smoczyński, 1984)

zakwestionowanie słuszności
utożsamiania prawa z normą,
która jako taka jest zjawiskiem
ponadindywidualnym
L. Petrażycki przyjmuje, że prawo
jako element rzeczywistości należy
utożsamiać z przeżyciem
psychicznym

„Prawo jest czynnikiem psychicznym

życia społecznego i działa

psychicznie. Działanie jego polega, po

pierwsze na wzbudzaniu lub tłumieniu

pobudek różnych czynów i zaniechań,

po wtóre na utrwalaniu i rozwijaniu

pewnych skłonności i cech charakteru

ludzkiego... słowem na wychowywaniu

psychiki społecznej” (1985; s. 157)

L. Petrażycki stwierdza, że prawo powinno
być wykorzystywane w racjonalnym
kierowaniu zarówno indywidualnym, jak i
masowym działaniem ludzi poprzez
aktywizowanie odpowiedniej motywacji
prawnej
ma ono być narzędziem oczyszczania
psychiki ludzkiej z zachowań niezgodnych z
przyjętym ideałem miłości
System prawny powinien więc być tak
skonstruowany by w maksymalnym stopniu
mógł pełnić funkcję wychowawczą
wykorzystując naturalne cechy motywacji
prawnej

ZAPIS PRAWNY

SANKCJA PRAWNA

AKCEPTACJA

WEWNĘTRZNA,
ZWIĄZANA Z
PRZEŻYCIAMI
JEDNOSTEK

ZEWNĘTRZNA,
ZWIĄZANA Z
ZACHOWANIEM
JEDNOSTEK

rozróżnienie prawa na
pozytywne i intuicyjne

Prawo pozytywne

Obszar rzeczywistości

obejmujący poza
podziałem dóbr i
obciążeń, także kwestie
formalne, zagadnienia
związane z
technicznymi metodami
postępowania itp.

Prawo
intuicyjne

Obszar rzeczywistości,

który odnosi się do
rozdzielania pomiędzy
ludźmi pewnych
obciążeń i uprawnień

Wewnętrzna polityka

informacyjna

Komunikacja wewnętrzna
zapewnia

Rozwiązywanie wielu konfliktów
na terenie organizacji,
Pouczanie, informowanie,
Podnoszenie poziomu motywacji
członków organizacji,

Zwiększanie poczucia lojalności
wobec organizacji,
Podnoszenie rentowności firmy,
Ustalanie znaczeń,
Kształtowanie

pozytywnego

wizerunku

organizacji

w

jej

otoczeniu,

Internal public relations

skierowany jest przede wszystkim do
pracowników danej organizacji,
pośrednio adresatami wewnętrznego
PR są również rodziny pracowników,
byli pracownicy, zarząd firmy,
internal relations stanowi składową
część działań public relations,

konieczność świadomego kształtowania

wewnętrznej komunikacji pojawia się

przede

wszystkim

w

organizacjach

zatrudniających stosunkowo dużą liczbą

pracowników
brak zorganizowanego i zaplanowanego

IR może doprowadzić do powstania

nieformalnego przepływu informacji w

takich formach, jak np. plotka,
IR ma zabezpieczyć członków organizacji

przed zbyt ograniczonym wycinkowym

dostępem do informacji,
Zasadniczym celem IR jest zbudowanie w

umysłach

członków

organizacji

odpowiedniej reprezentacji firmy (jej

celów, zasad itp.),

Wybrane aspekty
realizowanie IR w
organizacji

Nie

należy

ograniczać

działań

informacyjnych tylko do pracowników,
Internal Relations odgrywa istotną rolę np.

na etapie rekrutacji, gdzie należy dokładnie

informować kandydatów do pracy o

przebiegu procesów rekrutacyjnych,
Konieczność dostosowania narzędzi IR oraz

poziomu przekazywanych informacji do

odbiorców

oraz

specyfiki

organizacji

(produkcyjna versus usługowa),

Wybrane aspekty

realizowanie IR w
organizacji:

Stosowanie określonych narzędzi IR zależy

od różnorodnych czynników, takich jak np.

liczebność załogi,
Komunikacja wewnętrzna w organizacji

wyróżnia się pewnymi cechami – obejmują

ona grupę ludzi, z reguły dobrowolnie

przynależących do danej organizacji;
Kontakty pomiędzy członkami organizacji

bardzo często przebiegają w ramach

sformalizowanej

często

przymusowo

narzuconej formy,

Wybrane aspekty
realizowania IR w
organizacji

J. Stankiewicz (1999) definiuje komunikowanie

w organizacji jako "dynamiczny, dwustronny

proces przekazywania informacji w formie

symbolicznej poprzez odpowiednie kanały,

między nadawcą i odbiorcą, dzięki czemu

mogą oni zawiązywać kontakty."
Malinowska

stwierdza,

że

„system

komunikacji

wewnętrznej

jest

uporządkowanym zbiorem osób urządzeń i

procedur służących do wymiany informacji

wewnątrz przedsiębiorstwa, którego celem

jest przygotowanie pracowników do roli

reprezentantów interesów firmy w otoczeniu”

Kierunek w dół

zwykle postać poleceń, rozporządzeń,
dyrektyw zadaniowych itd.
Powinniśmy

zadbać

o

to,

aby

informacja przekazywana w ramach
tego kierunku była zrozumiała, jasna
oraz musiała przebyć jak najkrótszą
drogę (w celu redukcji zniekształceń),

Według Stankiewicz (1999) ten
kierunek obejmuje z reguły
następujące sytuacje

a. informowanie

o

celach

i

zasadach organizacji,

b.

przekazywanie dokładnych

wskazówek zadaniowych,

c.    ekspresja oczekiwań,
d.    dokonywanie ocen,
e.   

pouczanie,

motywowanie,

doradzanie

Techniki komunikacji "w dół" struktury organizacyjnej firmy

(w %, N= 181)

Źródło: Malinowska, 2000

komunikacja w górę

inicjatorem tego rodzaju
komunikacji są najczęściej
szeregowi pracownicy
może stanowić źródło pożądanych
informacji zwrotnych na temat
decyzji podejmowanych przez
władze organizacji

Stankiewicz (1999) wskazuje na
najczęstsze problemy w
przekazywaniu informacji w
górę:

Niedostępność osób przełożonych
Niechętne nastawienie osób
zarządzających do odbioru tego
rodzaju informacji
Zbyt duże odseparowanie władz
organizacji od podwładnych
Przeciążenie informacyjne kadry
zarządzającej

Techniki komunikacji „w górę” struktury organizacyjnej w badanych

firmach (w %, N=178)

Źródło: Malinowska 2000

Kierunek poziomy

Komunikacja członków organizacji
o tej samej pozycji w organizacji
Dominują nieformalne źródła
przepływu informacji
Istotne znaczenie koordynacyjne
zaspokajanie potrzeb rozumienia
zdarzeń

Techniki komunikacji poziomej w badanych firmach (w %,

N=175)

Źródło: Malinowska 2000

kierunek ukośny

pomiędzy jednostkami, które
zajmują różną pozycję w strukturze
i nie są połączone ze sobą więzami
bezpośredniego podporządkowania
(Malinowska, 2000)

Techniki komunikacji nieformalnej w badanych firmach (w %,

N=156)

Źródło: Badania własne

Narzędzia stosowane w
ramach IPR (Malinowska,
2000)

Wydawnictwa firmowe

Podręczniki dla pracowników ( w
wersji drukowanej lub elektronicznej);
historia firmy; misja firmy; zasady
funkcjonowania organizacji, jej cele i
założenia; lista osób, które szczególnie
zasłużyły się dla organizacji i
przyczyniły się do jej pozycji

• Tego rodzaju narzędzie IPR powinno być

adresowane przede wszystkim do
nowoprzyjętych pracowników

Gazeta firmowa w postaci
drukowanej lub
elektronicznej

najczęściej ma charakter periodyczny
Zawiera informacje dotyczące

aktualnych działań organizacji, jak

również prezentuje tematy dotyczące

branży w jakiej porusza się organizacja
Powinny znaleźć się również

informacje nie dotyczące bezpośrednio

wykonywanej pracy, ale

przedstawiające zagadnienia związane

z życiem rodziny, rozrywką (np. dział

porad, czy też recenzje)

Tablice ogłoszeń

Tablice powinny znajdować się w

strategicznych punktach firmy
Redakcją takich tablic powinny zajmować

się wyznaczone osoby/działy
Wykorzystanie podstawowych zasad

dziennikarskich w redakcji tego rodzaju

tablic – stosowanie zwracających uwagę

nagłówków prasowych; prezentowanie

informacji kształtujących odpowiedni

wizerunek organizacji w umysłach

pracowników („pisali o nas...”); tworzenie

możliwości wypowiedzi bardziej

swobodnych, takich jak np. forum

Poczta elektroniczna

daje

możliwość

dotarcia

do

każdego

pracownika;

każdy

pracownik zapoznaje się rano z
pocztą wobec czego informacja ta
również do niego dociera,

Listy okolicznościowe

przekazywana jest ocena wyników
pracy członka organizacji, jak
również podziękowania itp. –
działanie zwiększające solidarność
przełożonych z podwładnymi,

Imprezy okolicznościowe

Podkreślanie wspólnych rytuałów

przy okazji świętowania jubileuszy,

świąt itp.
Utrzymywanie korespondencji

okolicznościowej adresowanej do

pracowników organizacji oraz

członków ich rodzin
Organizowanie integracyjnych

imprez plenerowych

Radiowęzeł – szczególnie przydatny
w organizacjach, w których
przekazywanie informacji innymi
kanałami (np. bezpośrednimi) jest
utrudnione lub niemożliwe
Telewizja przemysłowa (rzadko
stosowana ze względu na koszty i
trudności organizacyjne)

Wortale tematyczne – coraz
częstsza forma IPR
Skrzynka zażaleń i pomysłów
Rekreacja

Tworzenie systemu
komunikacji bezpośredniej

Stworzenie możliwości

komunikowanie się pracowników

niższego szczebla z kadrą

zarządzającą z pominięciem szczebli

pośrednich
Organizowanie specjalnych godzin,

dni, w których pracownicy mają

możliwość bezpośredniego spotkania

się z władzami organizacji
Zorganizowanie specjalnego

telefonu/adresu e-mail

Organizowanie spotkań pracowników w

ramach konferencji i szkoleń
Można celowo organizować je w

miejscach odosobnionych, gdzie

poszczególne osoby są wręcz skazane

na swoje towarzystwo – sprzyja to

integracji
Tworzenie różnego rodzaju form klubów

i stowarzyszeń, w których członkowie

organizacji mają możliwość spotykania

się ze sobą i wymiany informacji

Przejawy niesprawności
informacyjnej

Informacja jako produkt versus
informacja jako proces

Inf. Jako produkt – patologia
nadmiaru informacji, dwuznaczności,
niespójności
Inf. Jako proces – patologia np. braku
sprzężenia zwrotnego,
niewiarygodność

Przeciążenie informacyjne

występuje wówczas, gdy członkowie

organizacji otrzymują więcej informacji

aniżeli mogą lub chcą wykorzystać
Powoduje obniżenie skuteczności

procesów decyzyjnych
Obniża poziom motywacji

pracowników
Wydłuża czas potrzebny do

wyszukiwania informacji

Przeciążenie informacyjne

Źródłem przeciążenia jest z reguły
brak określenia potrzeb
informacyjnych oraz brak struktur
prowadzących ocenę słuszności
przekazu określonych informacji
Przejawem przeciążenia jest
również dublowanie tych samych
informacji w różnych materiałach

Dwuznaczność
informacyjna

odbiorca

ma

możliwość

wieloznacznego

zinterpretowania

danej informacji, jednocześnie nie
mając kryterium wyboru właściwej
interpretacji,
Często przyczyną tego rodzaju
zniekształceń informacyjnych jest m.in.
używanie skrótów oraz posługiwanie
się slangiem

Dwuznaczność
informacyjna

Czynnikiem ograniczającym tego
rodzaju patologię jest stworzenie
możliwości sprzężenia zwrotnego,
dzięki któremu można zweryfikować
prawidłowość interpretacji
Kontakt bezpośredni oraz telefoniczny
są bardzie odporne aniżeli nośniki
pisane na tą forma zaburzeń

Anemia informacyjna

(przeciwieństwo przeciążenia) – członkowie
organizacji nie mają wystarczającą dużej
liczby przydatnych informacji
może przejawiać się np. w przekazywaniu
części informacji zdezaktualizowanych –
przez co nieprzydatnych
Za główną przyczynę tej patologii uznaje
się nieodpowiedni styl zarządzania oraz
przerost informacji pisanej nad mówioną

Przekłamanie informacyjne –

przejawem może być np. podawanie

w różnych częściach nośnika

informacji ze sobą niegodnych
Zaleganie informacji

Badania w koncernie Siemensa

Monachium w latach 80-tych ub. wieku

wykazały, że 95% informacji zalega,

natomiast jedynie 5% jest przetwarzana
Podstawową przyczyną jest przeciążenie

informacyjne