CHLORAMFENIKOL

STREPTOGRAMINY

OKSAZOLIDYNONY

MUPIROCYNA I INNE

CHLORAMFENIKOL

CHLOROMYCETYNA, DETREOMYCYNA

CHLORAMFENIKOL

• łączy się z podjednostką 50S

rybosomu

• uniemożliwia przyłączenie

aminoacylo-tRNA, co powoduje
zablokowanie wydłużania łańcucha
polipeptydowego.

AKTYWNOŚĆ

PRZECIWBAKTERYJNA

• wobec bakterii Gram(+)
• krętki, riteksje, chlamydie i mykoplazymy
• Enterobacteriaceae w tym (E.Coli,

Enterobacter, Klebsiella, Proteus, Serratia,
Hafnia, Edwardsiella, Arizona spp.)

• wobec Gram (-) bakterii beztlenowych

(B.fragils)

• gronkowców, paciorkowców tlenowych

Oporność

• produkcja enzymu inaktywującego antybiotyk
• obecność układu czynnie wypompowującego

choramfenikol z komórki

• oba mechanizmy przekazywane za

pośrednictwem plazmidów

• duży udział w szerzeniu oporności mają kraje

rozwijające się, gdzie chloramfeikol
stosowano masowo (niska cena produkcji)

FARMAKOKINETYKA

• wchłaniany z przewodu pokarmowego z

biodostępnością 90-100%, po podaniu
domięśniowym ok. 50%

• metabolizowany głównie w wątrobie
• maksymalne stężenie po 2-4 h (zarówno

po podaniu ustnym jak i domięśniowym)

• wiąże się z białkami surowicy w 40-80%
• dobrze przenika do PMR oraz mleka

matki

WSKAZANIA

Terapia chloramfenikolem powinna być ograniczona

tylko do tych zakażeń, w których korzyści

przewyższają ryzyko ciężkich działań

niepożądanych.

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i ropień mózgu

spowodowane przez H.Influenzae;

• jako lek alternatywny w leczeniu zapalenia opon

mózgowo-rdzeniowych spowodowanego przez

N.meningitidis i Strep.pneumoniae u osób z alergią na

antybiotyki beta-laktamowe;

• leczenie zakażeń riketsjowych, gdy są przeciwwskazania

do podawania tetracyklin (upośledzona czynność nerek,

okres ciąży, dzieci do 12 rż.) lub chory znajduje się w

ciężkim stanie klinicznym i wymaga terapii parenteralnej;

• brucelloza jeżeli nie można zastosować tetracyklin

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

• "gray baby syndrome" ("zespół szary")

u noworodków po 2-9 dniach stosowania

chloramfenikolu pojawiają się: wymioty, brak

łaknienia, wzdęcie brzucha, zwiotczenie,

szaroniebieski kolor powłok skórnych, hipotermia,

kwasica metaboliczna, zapaść krążeniowa, w 40%

zgon; "zespół szary" może wystąpić też u dorosłych,

u których przedawkowano chloramfenikol,

mechanizm powstawania:

- niedostateczne sprzęganie chloramfenikolu z

kwasem glukuronowym z powodu fizjologicznej

niedoczynności układów sprzęgających w ciągu 3-4

pierwszych tygodni życia,

- niewystarczające wydzielanie niesprzężonego leku

przez nerki

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

• zaburzenia hematologiczne (większość ciężkich

działań niepożądanych wynika z hamowania przez

chloramfenikol syntezy białek mitochondrialnych):

typ pierwszy – dawkozależne uszkodzenie szpiku,

retikulocytopenia, niedokrwistość, leukopenia,

trombocytopenia

typ drugi – idiosynkratyczna niedokrwistość

aplastyczna

• nnudności, wymioty, nieprzyjemny smak w ustach,

biegunki, bóle brzucha, zaburzenia flory jelitowej:

rzekomobłoniaste zapalenie jelit,

• jest inhibitorem izoenzymów CYP – liczne interakcje

lekowe

STREPTOGRAMINY

STREPTOGRAMINY

Wytwarzane przez bakterie z rodzaju Streptomyces.

•

(streptograminy A) -cząsteczki makrolaktonów (wzór 2)

zawierających wiele nienasyconych wiązań, zaliczamy tu:



Pristinamycyna IIA

Pristinamycyna IIB
Dalfopristyna (półsyntetyczna pochodna pristinamycyny IIB)

•

druga grupa (streptograminy B) stanowią cykliczne

heksadepsipeptydy (wzór 1) i należą do niej:



Pristinamycyna IA

Wirginamycyna S1
Chinupristyna (półsyntetyczna pochodna pristinamycyny IA)

Wszystkie streptograminy są bakteriostatyczne, jednak

połączenie chinupristyna/dalfopristyna, ma działanie

bakteriobójcze.

STREPTOGRAMINY

• Chinupristyna (grupa B) i dalfopristyna

(grupa A) – preparat złożony (proporcje

wagowe 70:30)

• Łączą się z podjednostką 50S rybosomu,

tworząc kompleks (chinupristyna – zmiana

konformacji rybosomu i zwiększenie jego

powinowactwa do dalfoprystyny)

• Inhibitor P-450

OPORNOŚĆ

• Oporność typu MLSB (tylko chinupristyna)

• Aktywne wypompowywanie antybiotyku z komórki

• Inaktywacja enzymatyczna za pomocą:
acetylotransferazy inaktywującej streptograminy A
laktonazy rozkładającej streptograminy B

• Oporność na jeden ze składników

chiunpristyna/dalfopristyna jest przyczyną

działania bakteriostatycznego, a nie

bakteriobójczego

AKTYWNOŚĆ

PRZECIWBAKTERYJNA

• Bakterie Gram (+), w tym

gronkowiec złocisty także MRSA, a

także oporne na erytromycynę,

chinolony i wankomycynę

• Niektóre Clostridium,

Peptostreptococcus. Moraxella,

Mycoplasma pneumoniae, Legionella

pneumophila, Chlamydia pneumoniae i

Neisseria meningitidis i gonorrhoeae.

Wskazania:

• szpitalne zapalenie płuc
• zapalenie skóry i tkanek miękkich
• poważne zakażenia spowodowane

przez Enterobacter faecium oporny
na wankomycynę VRE

FARMAKOKINETYKA

• Maksymalne stężenie w surowicy

pojawia się bezpośrednio po

zakończeniu wlewu.

• Chinupristyna wiąże się z białkami

surowiy w 23-32 %, dalfopristyna w 50-

56%

• Metabolizowane w wątrobie. Wydalane

w 20% z moczem, 75% z kałem

• T1/2 chinupristyny 0,6-1 h,

dalfopristyny 0,4-1h.

DZIAŁANIA

NIEPOŻĄDANE

• odczyn w miejscu podania: stan zapalny,

ból, zapalenie żył, obrzęk, krwawienie i

pieczenie

• nudności, biegunka, wymioty, czasem

rzekomobłoniaste zapalenie jelit

• wysypka

• bóle stawów, mięśni po zakończeniu

leczenia

• hamuje biotransformację leków

metabolizowanych przez cytochrom P-450

OKSAZOLIDYNONY

(LINEZOLID)

MECHANIZM DZIAŁANIA

• Hamowanie wczesnej syntezy białka
• Wiążą się z podjednostką 50S rybosomu

(kompetycyjnie z chloramfeniolem i
linkosamidami)

• Przypuszczalnie uniemożliwiają jej połączenie

z podjednostką 30S w kompleks 70S

• Bakteriostatycznie
• Nie hamują transpeptydazy
• Nie dają krzyżowej oporności MLS

AKTYWNOŚĆ

PRZECIWBAKTERYJNA

• bakterie Gram(+), w tym

gronkowców opornych na meticylinę
(MRSA) i wankomycynę (MRSE)

• Clostridium spp., Peptostreptococcus

spp., prevotella spp., Mycobacterium
tuberculosis, S.aureus

• Mniej aktywne wobec Gram(-)

FARMAKOKINETYKA

• Linezolid w całości wchłaniany z

przewodu pokarmowego

• maksymalne stęzenie w surowicy po 1-

1,5h

• w 50-70% metabolizowany w wątrobie
• w ok. 30% wydalany z moczem w

postaci niezmienionej (przy

niewydolności nerek modyfikacja dawki).

WSKAZANIA

• Tylko w ciężkich i groźnych dla życia

zakażeniach, gdy stosowane dotychczas leki

nie są skuteczne.

• zapalenie płuc
• zakażenia skóry i tkanek miękkich
• zakażenia powodowane przez oporne na

wankomycynę szczepy Enterococcus faecium

VRE

• gronkowcowe zapalenie jamy nosowej
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

DZIAŁANIA

NIEPOŻĄDANE

• przewód pokarmowy: przebarwienie języka
• zapalenie mieszków włosowych
Słaby inhibitor MAO:
• nie podawać adreno- lub

sympatykomimetyków, np. efedryna,
pseudoefedryna

• zaleca się ograniczenie pokarmów i

napojów zawierających tyraminę

MUPIROCYNA

MUPIROCYNA

• Wytwarzana z Pseudomonas fluorescens
• Zaburza syntezę białka
Hamowanie wbudowywanie izoleucyny do

łańcucha peptydowego (podobieństwo

budowy)

• Działa na bakterie Gram(+)
• Wrażliwe są Streptococcus pneumonia oraz

paciorkowce.

• Umiarkowanie wrażliwe są Listeria

monocytogenes.

OPORNOŚĆ

• Oporność trwała o charakterze

chromosomalnym (odmienna budowa

syntetazy). Bakterie dysponują

dwiema syntetazami (jedna kodowana

przez geny zlokalizowane na

chromosomie, druga – na plazmidzie).

• Oporność naturalna występuje u

Enterobacteriaceae

FARMAKOKINETYKA

• Podawana w 2 postaciach jako kremy i maści
• Po podaniu doustnym biodostępność – 3,3 %
• Wiąże się z białkami surowicy w 95%
• Metabolizowana głownie w wątrobie
• W 56-90% wydalana z moczem
• T1/2 (po podaniu dożylnym) 19-35 minut

POCHODNE

NITROFURANU

POCHODNE

NITROFURANU

Nitrofurantoina, furazolidon,

nitrofural (nitrofurazon),

furazydyna, nifuroksazyd

• Mechanizm działania niejasny
w postaci zredukowanej łączą się z

rybosomem, hamują syntezę

niektórych enzymów, zaburzają

przemianę kwasu pirogronowego

mogą uszkadzać DNA.

ZAKAŻENIA DRÓG

MOCZOWYCH

• Ok. 90% szczepów E.Coli wrażliwe na

nitrofurantoinę, Citrobacter, Staphylococcus

saprophyticus i paciorkowce grupy B.

• Biodostępność 80-90%
• Szybko rozkładana w tkankach
• Wydalana głównie przez nerki.
• Działania niepożądane: nudności, wymioty,

odczyny płucne, uszkodzenie wątroby, neuropatie

obwodowe, zaburzenia hematologiczne

• Furazydyna ~ nitrofurantoina.

ZAKAŻENIA PRZEWODU

POKARMOWEGO

• Furazolidon działa na gronkowce, E. Coli,

Enterobacter, Vibrio, Salmonella, shigella,

Clostridium, Bacteroides, rzęsistek pochwowy i

Giardia Lamblia, również H. Pylori.

• Wchłania się z przewodu pokarmowego,

metabolizowany, stężenia w tkankach nie są duże.

• Działania niepożądane: nudności, wymioty, bóle

brzucha, biegunka, reakcje hematologiczne,

zaburzenia ośrodkowe

• Lamblioza, biegunka bakteryjna.
• Nifuroksazyd ~ furazolidon

POCHODNE

NITROIMIDAZOLU

POCHODNE

NITROIMIDAZOLU

• Mechanizm działania nie do końca jasny.
Wnikają do wnętrza komórki bakteryjnej, gdzie

ulegają redukcji przez nitroreduktazy do

reaktywnych, cytotoksycznych związków

pośrednich.

Uszkadzają DNA.
• Aktywność: beztlenowce Bacteroides i Clostridium,

Niektóre Gram- (E. Coli i P. aeruginosa), H.pylori,

Gardnerella vaginalis, Trichomonas, Entamoeba

hystolitica, Giardia Lamblia, Enterocytozoon

bieneusi, Septata intestinalis, Encephalitozoon

helleri.

WSKAZANIA

• infekcje beztlenowcami (zakażenia pooperacyjne,

posocznica, bakteriemia, zapalenie otrzewnej, ropień

mózgu, zapalenie płuc, zapalenie szpiku kostnego,

zakażenie połogowe, zakażenie narządów miednicy

mniejszej, rzekomobłoniaste zapalenie jelit)

• choroba wrzodowa żołądka – H.pylori

• rzęsistkowica

• zapalenie pochwy Gardnerella

• Pełzakowica

• Lamblioza

• Ostre wrzodziejące zapalenie dziąseł

• Zakażenie owrzodzeń podudzi lub odleżyn

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• metaliczny smak i suchość w ustach,

obłożony język, zapalenie języka lub

jamy ustnej

• nudności, wymioty
• wysypki
• zapalenie nerwów obwodowych,

parestezje, ataksja

• rakotwórcze? (neuroblastoma)

INTERAKCJE

• reakcja disulfiramowa z alkoholem

(łagodny przebieg)

• hamuje metabolizm doustnych leków

przeciwkrzepliwych, karbamazepiny,
fluorouracylu

FOSFOMYCYNA

FOSFOMYCYNA

Nie do końca zbadany
Hamowanie syntezy ściany

bakteryjnej

• Dezaktywuje enzym

przekształcający N-
acetyloglukozaminę w kwas
N-acetylomuraminowy

• Bakteriobójczo
Oporność niewielka

FOSFOMYCYNA

• Wydalana głównie z moczem
• Nie metabolizowana
• Działa na Gram(+) i Gram(-)
• Niepowikłane zakażenia układu

moczowego u kobiet

• 3g jednorazowo

KWAS FUSYDOWY

KWAS FUSYDOWY

• Hamowanie syntezy białka – nie do

końca jasny mechanizm działania

• Budowa zbliżona do cefalosporyn
• Penicyliny antagonizują działanie
• Bakterie Gram(-) są oporne
• Wchłaniany z przewodu pokarmowego
• Metabolizowany w wątrobie i wydalany

z żółcią

DZIAŁANIA

NIEPOŻĄDANE

• Hepatotoksyczność głównie po podaniu

i.v.

• Nudności, wymioty, brak łaknienia
• Leukopenia, trombocytopenia
• Wysypki
• Zapalenie żyły po podaniu i.v.

• Interakcje:
Z atorwastatyną – zwiększenie

stężenia obu leków

• Wskazania:
Infekcje gronkowcowe o różnej

lokalizacji