Teorie

Internacjonalizacji

Model uppsalski

Stworzony przez trzech pracowników Uniwersytetu

w Uppsali: J. Johansona, F. Wiedersheim-Paula, i

J.E. Vahlne. Zauważyli oni że typowe zachowanie

firmy rozwijającej działalność gospodarczą na

rynkach zagranicznych wiąże się z etapowością

zachowania. Postępowanie firm dokonujących

ekspansji może mieć następujące cechy:



ekspansja jest poprzedzona sukcesem na rynku

wewnętrznym i jest konsekwencją wielu decyzji

podejmowanych w firmie,



ekspansja zazwyczaj rozpoczyna się od rynków

położonych blisko,



firmy najczęściej zaczynają od działalności

eksportowej.

Model uppsalski c.d.

Najważniejsza teza - proces internacjonalizacji ma

charakter sekwencyjny, fazowy, etapowy,
ewolucyjny lub stopniowy. Ograniczenia lub
uwarunkowania tego modelu to:



brak wiedzy o rynkach zagranicznych,



brak zasobów koniecznych do ekspansji,



ryzyko związane z wejściem na rynek zagraniczny,



dystans psychiczny między rynkiem macierzystym
a rynkiem ekspansji, skorelowany najczęściej z
dystansem geograficznym,



koszty transportu, bariery taryfowe i pozataryfowe.

Model uppsalski c.d.

Wyróżnia cztery etapy internacjonalizacji:



nieregularna działalność eksportowa – eksport

sporadyczny,



eksport za pośrednictwem niezależnych

pośredników (agentów),



utworzenie filii (oddziału) handlowego,



utworzenie filii (oddziału) produkcyjnego.

Do dokonania ekspansji potrzebne są dwa

rodzaje wiedzy:



wiedza ogólna, uniwersalna, która może być

transferowana z jednego kraju do drugiego,



wiedza specyficzna, dotycząca danego rynku.

Model uppsalski c.d.

Proces internacjonalizacji może przebiegać inaczej

niż zostało to zaproponowane, gdy:



gdy firmy dysponują ogromnymi zasobami i

konsekwencje ewentualnego niepowodzenia są dla

nich stosunkowo niewielkie,



kiedy warunki na danym rynku są bardzo stabilne i

wiedza o nim może być zdobyta inaczej niż przez

doświadczenie,



kiedy przedsiębiorstwo ma już znaczne

doświadczenie w działalności na rynku o bardzo

zbliżonych warunkach do tych panujących na

rynku, na który chce obecnie wejść,



małe rozmiary rynku mogą przemawiać za

rezygnacją z etapu budowy na nim własnej filii

produkcyjnej.

Modele sekwencyjne

Inne kryterium zastosował Cavusgila w

swoim model internacjonalizacji –

stopień zaangażowania eksportowego

firmy, i wyróżnił trzy etapy:



zaangażowanie eksperymentalne – tylko

eksport będący odpowiedzią na

niewywołane oferty zakupu,



aktywne zaangażowanie – kiedy to

kierownictwo firmy zaczyna przejawiać

zainteresowanie rynkami zagranicznymi,



trwałe, zaawansowane zaangażowanie.

Modele sekwencyjne c.d.

Kolejny model zaproponowany przez Bilkley’a i

Tesara wyróżniał fazy internacjonalizacji w

oparciu o kombinację następujących kryteriów:



długość doświadczenia eksportowego,



wielkość eksportu jako odsetek sprzedaży,



liczba i rodzaj krajów-rynków docelowych.

Stąd następujące etapy:



kierownictwo firmy nie jest w ogóle

zainteresowane eksportem i nie realizuje nawet

niewywołanych zamówień,



przedsiębiorstwo realizuje niewywołane

zamówienia, ale nie nic, aby wykorzystać

istniejące na obcym rynku możliwości zbytu,

Modele sekwencyjne c.d.



przedsiębiorstwo aktywnie wykorzystuje

istniejące za granicą możliwości zbytu,



przedsiębiorstwo eksperymentalnie zaczyna

regularnie eksportować do krajów bliskich pod

względem dystansu psychicznego,



przedsiębiorstwo jest już doświadczonym

eksporterem w bliskich pod względem dystansu

psychicznego krajach i potrafi dostosować

optymalną wielkość eksportu do zmieniających

się relacji kursowych, taryf celnych itp.,



kierownictwo wykorzystuje możliwości zbytu

istniejące w innych, znacznie bardziej

oddalonych pod względem dystansu

psychicznego krajach.

Modele sekwencyjne c.d.

Cieślik w swoim modelu podkreśla ciągły

a jednocześnie kumulatywny charakter
procesu internacjonalizacji. Wyróżnia on
następujące etapy:



etap internacjonalizacji w sferze
wymiany towarowej,



etap internacjonalizacji produkcji,



etap ponadnarodowy.

Modele sekwencyjne c.d.

Korth w swoim modelu brał pod uwagę stopień

zaangażowania przedsiębiorstwo:



I stopień – działania przedsiębiorstwa mają
jedynie charakter pasywny i pośredni,



II stopień – bezpośrednie i samodzielne
zajmowanie się swoimi sprawami zagranicznymi,



III stopień – duże znacznie zagranicznych
interesów dla całości działalności,



IV stopień – kiedy kierownictwo przedsiębiorstwa
uważa, że jest ono zorientowane na działalność
w skali wielu krajów.

Internacjonalizacja
niekonwencjonalna

Krytyka modelu sekwencyjnego

spowodowała powstanie modeli

innowacyjnych i niekonwencjonalnych.

Głównie chodziło o podważenie tezy o

etapowym i kumulacyjnym charakterze

procesu internacjonalizacji. Nie zawsze

firma zaczyna ekspansję na najbliższe

rynki pod względem dystansu

psychicznego oraz firmy, zwłaszcza duże

korporacje omijają niektóre etapy

(leapfrogging).

Podejście sieciowe

Sieć (network) jest modelem lub metaforą

opisującą zwykle znaczną liczbą jednostek,

które są z sobą połączone systemem różnych

powiązań. W węższym znaczeniu sieć

obejmuje powiązania między firmami: relacje

wertykalne w ramach określonego łańcucha

wartości i relacje horyzontalne, czyli relacje z

konkurentami. Jeszcze bardziej zawężając,

można stwierdzić, że głównym przedmiotem

zainteresowania w podejściu sieciowym są

stosunki między sprzedawcą i nabywcą.

Podejście sieciowe c.d.

Sieć może być rozumiana jako:



więzi między jednostkami wchodzącymi w jej

skład, przy czym wyróżnia się więzi o

charakterze ogólnym i długookresowym

(relationships) i więzi o charakterze bieżącym,

„tu i teraz” (interactions),



struktura – firmy wchodzące w skład sieci są

raczej współzależne niż niezależne,



pozycja – jest to agregat wzajemnie

nakładających się ról danej organizacji (firmy) w

stosunku do innych organizacji,



proces – zmiany więzi między firmami,

zdominowane przez rozkład władzy (siły) i

struktury interesów.

Podejście sieciowe c.d.

Struktura modelu sieciowego obejmuje trzy

grupy elementów:



aktorów,



działania,



zasoby.

W sieci działają 4 grupy sił:



funkcjonalna współzależność,



struktura władzy,



struktura wiedzy,



uzależnienie od przeszłości.

Podejście sieciowe c.d.

W konwencji modeli sieciowych internacjonalizacja

firmy oznacza budowanie i umacnianie pozycji w

powiązaniu z innymi zagranicznymi partnerami

w sieci. Może się to odbywać na trzy sposoby:



poprzez budowanie pozycji w odniesieniu do

nowych, zagranicznych jednostek (international

extension),



poprzez umacnianie pozycji i zwiększenie

zaangażowania zasobów w stosunku do

zagranicznych jednostek, z którymi firmę już

łączyła więź (penetration),



poprzez zwiększanie koordynacji między

pozycjami w różnych sieciach narodowych

(internaional integration).

Koncepcja born global

Born global to firma która od samego powstania

czerpie przewagę konkurencyjną z zastosowania
zasobów oraz sprzedaży swoich produktów w
wielu krajach. Cechy wyróżniające takie firmy to:



rozpoczynają operacja międzynarodowe przed
operacjami krajowymi lub jednocześnie z nimi,



opierają swoje wizje i misje strategiczne od
początku głównie na rynkach i klientach
globalnych,



planują swoje produkty, struktury i systemy oraz
finanse lokalne,

Koncepcja born global
c.d.



rozwijają się nadzwyczaj szybko na rynkach

globalnych,



planują w swojej wizji, aby zostać globalnymi

liderami rynkowymi,



stosują odmienne strategie produktu, operacji

oraz na rynku niż firmy tradycyjne,



wykorzystują inne globalne strategie

marketingowe.

Firmy born global są zjawiskiem stosunkowo

nowym, które pojawiło się jako konsekwencja

otwarcia i deregulacji rynków, powstania nowej

przestrzeni konkurencyjnej oraz wzrostu liczby

przedsiębiorstw międzynarodowych.

Model innowacyjno-
dyfuzyjny

Internacjonalizacja firmy jest ujmowana jako

sekwencja procesu uczenia się oraz
przyswajania innowacji wypływającej z
rozszerzenia działalności na rynki
zagraniczne. Wyróżnia się pięć etapów:



I etap – ignorancja wobec jakiejkolwiek
działalności na rynkach zagranicznych,



II etap – świadomość międzynarodowa



III etap – zainteresowanie międzynarodowe,



IV etap – próba,



V etap – przyjęcie, zastosowanie.