Greta Jankowska-Poszwa

Konkurencyjność jest

immanentną cechą

życia społecznego i

gospodarczego.

Istotą konkurencyjności jest dynamika
zmian, która ma swoje źródło w chęci
walki o zajęcie lepszej pozycji w życiu
gospodarczym i społecznym.

Konkurencyjność rodzi się między
wzrastającymi potrzebami a zdolnościami
ich zaspokojenia. Potrzeby są wyrazem
rozwoju kulturowego
i cywilizacyjnego, stawiającego coraz to
nowe wyzwania w historycznym procesie
rozwoju, a zdolność zaspakajania potrzeb
uruchamia mechanizm konkurencyjności.

globalizacja gospodarki otwartej na
nieograniczony barierami politycznymi i
celnymi przepływ kapitału, dóbr, usług,
wiedzy i ludności; zajęcie konkurencyjnej
pozycji umożliwia rozwinięta sieć
informacyjna oraz coraz sprawniejsze
systemy transportu zdolne sprostać
zindywidualizowanym potrzebom,

koncentracja ludności na obszarach
zurbanizowanych, na których olbrzymi
potencjał ludzi i coraz większe jego
zróżnicowanie kreuje nowe potrzeby i
wymagania,

przyspieszone tempie zmian życia
społecznego i gospodarczego
spowodowane coraz skuteczniejszym
sprzężeniem nauki z techniką,
podnoszącym funkcjonalność i wzrost
wydajności pracy oraz poprawę
warunków życia ludności.

Z procesem konkurencyjności regionu
wiąże się określenie znaczenia
konkurencyjności układów
przestrzennych. Za konkurencyjność
układów przestrzennych uznano

najefektywniejsze wykorzystanie
istniejących zasobów i innowacji w
planowaniu i realizacji kierunków rozwoju
ujętych w planach zagospodarowania
przestrzennego danej jednostki
terytorialnej, zmierzających do
przyciągnięcia nowego kapitału.

Tak definiowana konkurencyjność, jako cel

strategiczny, jest zarazem:



instrumentem regulacji poprzez
określenie wielkości wskaźników rozwoju
poszczególnych dziedzin w określonym,
długookresowym horyzoncie czasu,

Tak definiowana konkurencyjność, jako cel

strategiczny, jest zarazem:



bodźcem rozwoju poprzez wskazanie, w
rozpisanych dziedzinach, zadań, które
dają możliwość podnoszenia
konkurencyjności, a równocześnie są
miernikiem dokonujących się
przeobrażeń, określającym dynamikę i
jakość rozwoju społecznego,
gospodarczego i przestrzennego.

Konkurencyjność jest postrzegana jako

kluczowy wskaźnik sukcesu w polityce
gospodarczej, stąd za najbardziej
mierzalną i syntetyczną wykładnię
konkurencyjności uznaje się poziom
dochodu narodowego brutto (PKB) na 1
mieszkańca. Bardziej skonkretyzowane
czynniki konkurencyjności obejmują:



zmniejszenie luki technologicznej mierzone
wzrostem ilości i wykorzystania patentów
mających bezpośredni wpływ na poziom
innowacyjności,



wspieranie małej i średniej przedsiębiorczości
odgrywającej główną rolę w tworzeniu nowych
miejsc pracy i przeciwdziałaniu bezrobociu,



wzrost bezpośrednich inwestycji zagranicznych
wprowadzających nowe produkty i technologie
i pośrednio wymuszające podnoszenie
kwalifikacji siły roboczej,



rozbudowę infrastruktury transportu podnoszącą
dostępność i możliwość rozszerzania rynków
zbytu,



ułatwienie dostępu do źródeł energii, co
przyczynia się do zmniejszania dysproporcji
między obszarami centralnymi i peryferyjnymi,



zmniejszenie dysproporcji w kapitale ludzkim
obejmującym poziom wykształcenia, stan
zdrowia i opieki społecznej; poprawa stanu w
tym zakresie podnosi aktywność i
zaangażowanie ludności w polepszenie
warunków życia,



rozbudowę instytucji otoczeniu biznesu,

tworząc efektywną sieć firm wspierających

przedsiębiorczość i transfer technologii,



usprawnienie działań administracji publicznej

poprzez korzystne zmiany zasad zarządzania

i sposobów podejmowania decyzji określonej

jako "kreowanie uczącej się administracji",



umiejętność korzystania z funduszy

strukturalnych Unii Europejskiej

traktowanych jako bodziec i szansa dla

wszystkich uczestników zaangażowanych w

rozwój regionalny.

Większość z wymienionych czynników
jest mierzalna przy pomocy przypisanych
im wskaźników, co umożliwia dokonanie
analiz porównawczych konkretnych
jednostek terytorialnych.

Jeśli występuje potrzeba bardziej
syntetycznej oceny konkurencyjności
regionów wówczas pomiary można
ograniczyć do czterech głównych czynników,
tj.:



korzystnej struktury działalności
gospodarczej charakteryzującej się dużym
udziałem zatrudnionych w usługach
rynkowych i nierynkowych oraz produkcji
przemysłowej



dużym zakresem wdrożeń patentów
decydujących o rozszerzeniu działań
innowacyjnych

Jeśli występuje potrzeba bardziej
syntetycznej oceny konkurencyjności
regionów wówczas pomiary można
ograniczyć do czterech głównych
czynników, tj.:



dobrą dostępnością komunikacyjną
uwarunkowaną bogactwem i
różnorodnością infrastruktury transportu



wysokimi kwalifikacjami siły roboczej w
wieku produkcyjnym, co dotyczy przede
wszystkim wyższego wykształcenia.

Zgodnie z ustawą o samorządzie
województwa jednym z pięciu celów
strategicznych samorządowej
administracji regionalnej jest
"podnoszenie konkurencyjności i
innowacyjności województwa". Aby
sprostać temu wyzwaniu samorządy
województw starają się odpowiedzieć na
trzy podstawowe pytania:

Aby sprostać temu wyzwaniu samorządy
województw starają się odpowiedzieć na
trzy podstawowe pytania:



czym skutecznie konkurować, to znaczy
jakie zasoby i produkty są do dyspozycji i
maja szansę osiągnąć najwyższą jakość
na rynku krajowym i za granicą,

Aby sprostać temu wyzwaniu samorządy
województw starają się odpowiedzieć na
trzy podstawowe pytania:



o co lub o kogo konkurować, jak np. o
siedziby instytucji międzynarodowych,
krajowych, inwestorów zagranicznych i
krajowych, imprezy o międzynarodowym
lub krajowym znaczeniu, realizację
programów rządowych, zewnętrzną
pomoc finansową na realizację
najważniejszych przedsięwzięć itp.

Aby sprostać temu wyzwaniu samorządy
województw starają się odpowiedzieć na
trzy podstawowe pytania:



jakie stosować narzędzia, które sprzyjać
będą podnoszeniu konkurencyjności, jak
np. oferta przygotowywanych terenów
pod inwestycje, oferta wartości
użytkowych, dostępność zasobów
surowcowych i środowiska
przyrodniczego, jakość zasobów ludzkich
itp.

Punktem wyjścia do określenia
przestrzennych odniesień
konkurencyjności regionów jest
przełożenie jego podstawowych czynników
na kategorie zagospodarowania
przestrzennego, które oznaczają głównie:



wydobycie najważniejszych walorów
środowiska przyrodniczego, kulturowego i
zurbanizowanego,

Punktem wyjścia do określenia
przestrzennych odniesień konkurencyjności
regionów jest przełożenie jego
podstawowych czynników na kategorie
zagospodarowania przestrzennego, które
oznaczają głównie:



porządkowanie struktur i układów zgodnie
ze współczesnymi wysokimi wymaganiami
ich funkcjonowania,

Punktem wyjścia do określenia
przestrzennych odniesień konkurencyjności
regionów jest przełożenie jego
podstawowych czynników na kategorie
zagospodarowania przestrzennego, które
oznaczają głównie:



ujawnienie predyspozycji, możliwości i
rezerw tworzących kompleksową ofertę
wyjątkowo korzystnych warunków
inwestowania.

Te ogólne kategorie przekładają się w
sposób zróżnicowany w odniesieniu do
poszczególnych sfer życia, jakimi są
sfery: gospodarcza, społeczna i
ekologiczna.



przyśpieszony proces restrukturyzacji polegający

na podziale wielkich przedsiębiorstw na mniejsze,

jednostki, które sprostają wymaganiom rynku,



duża swoboda w rozmieszczeniu aktywności

gospodarczych wykorzystująca walory zarówno

koncentracji, jak i układów sieciowych przy

zachowaniu zasad ładu przestrzennego i

zrównoważonego rozwoju,



właściwe prowadzenie gospodarki gruntami,

zmierzające do lepszego wykorzystania

istniejącego zainwestowania, szczególnie terenów

przemysłowych i oferowanie korzystnych

warunków lokalizacyjnych.



dążenie do koncentracji i zapewnienia dobrej

dostępności do infrastruktury społecznej

decydującej o poziomie wykształcenia,

podnoszenia kwalifikacji i kondycji

społeczeństwa



tworzenie układów sieciowych zwiększających

mobilność wpływającą na podniesienie

elastyczności rynku pracy i lepsze

wykorzystanie istniejących zasobów



zachowanie historycznego dziedzictwa

kulturowego i tradycji jako elementu

sprzyjającemu tworzeniu prawdziwego klimatu

konkurencyjności.

Konkurencyjność w sferze ekologicznej
wyraża się głównie przez dążenie do
równoważenia wykorzystania walorów
środowiska przyrodniczego z coraz
silniejszymi ograniczeniami prawno -
organizacyjnymi w postaci utrwalających
się struktur prawnie chronionych.



wykorzystanie atrakcyjnego środowiska
przyrodniczego przez przedsiębiorstwa o
szczególnie wysokich wymaganiach
produkcyjnych i kadrowych



traktowanie środowiska przyrodniczego jako
regulatora eliminującego produkcję i inną
działalność zagrażającą warunkom życia ludności i
gwaranta pozwalającego osiągnąć standardy
europejskie



wykorzystanie środowiska przyrodniczego jako
bodźca poszukiwania nowych form produkcji
żywności (żywność ekologiczna) i rozwoju
turystyki.

W badaniach nad konkurencyjnością

wyróżnia się trzy główne układy
odniesienia, a mianowicie:



regionalny,



metropolie



układy sieciowe.

Regiony, wpisujące się w procesy
globalizacji, dążą do wzmocnienia swojej
pozycji konkurencyjnej przez
wykorzystanie ich specyfiki, którą
określają: wybitne walory środowiska
przyrodniczego i kulturowego,
przedsiębiorczość i aktywność
społeczeństwa, szczególnie wysoki
poziom wykształcenia ludności,
wyjątkowy profil naukowo - badawczy,
wyróżniające się kierunki nowoczesnej
produkcji.

Konkurencyjność regionów przejawia się
także w specyfice ich urbanizacji, czyli
udziału ludności miejskiej w liczbie
ludności województwa i cech
dynamizujących ilościowe i jakościowe
procesy urbanizacji, a także w znaczeniu
zewnętrznym stolic województw.

Najsilniejszą pozycję we
współzawodnictwie terytorialnym
zajmują metropolie. Są to ośrodki, w
których w warunkach polskich liczba
ludności przekracza 300 tys.
mieszkańców, dysponujące:



wysokim poziomem usług, instytucji i
wyposażenia,



potencjałem innowacyjnym w zakresie
technicznym, ekonomicznym,
społecznym i kulturowym,



wyjątkowo korzystnymi warunkami życia.

Metropolie, jako ośrodki koncentracji

szeroko rozumianego potencjału,
decydują o dynamice rozwoju
gospodarczego, technicznego i
kulturowego całego województwa.

Są miejscem kooperacji nauki, produkcji i

wyspecjalizowanych usług,
wykorzystujących skutecznie transfer
wiedzy i technologii.

Trzecim rodzajem odniesień
przestrzennych konkurencyjności są
układy sieciowe, rozumiane jako
systemowe związki zachodzące między
poszczególnymi jednostkami tej samej
branży. W świetle konkurencyjności,
celem ich tworzenia jest kumulacja
potencjału i zacieśnienie współpracy, a
także zwiększenie działalności
ograniczającej ryzyko rywalizacji. Są
ważnym elementem podnoszącym
konkurencyjność regionów.

Czynniki konkurencyjności, ich przełożenie
na oddziaływanie sfery gospodarczej,
społecznej, ekologicznej i infrastruktury
technicznej oraz trzy główne układy
odniesienia są zasadniczą kanwą, na której
oparte są plany zagospodarowania
przestrzennego województw, nastawione
na dynamiczny wzrost konkurencyjności i
walkę o wzmocnienie swojej pozycji w skali
krajowej i międzynarodowej.

Dziękuję za uwagę!

Greta Jankowska-Po

szwa