MONITORING POWIETRZA

ATMOSFERYCZNEGO

CEL: dostarczenie informacji stanowiących

podstawę do podejmowania działań
zmierzających do ograniczenia emisji
zanieczyszczeń do atmosfery, ocena
skuteczności tych działań oraz ocena stopnia
zagrożenia zdrowia ludzi, a także
ekosystemów przyrodniczych i obiektów
technicznych ze strony zanieczyszczeń
występujących w powietrzu

Główne źródła zanieczyszczenia powietrza:

•elektrownie;
•zakłady przemysłowe;
•rozproszone źródła emisji sektora komunalno-

bytowego i rolnego;

•pojazdy mechaniczne.

Główne zanieczyszczenia powietrza w Polsce:

• dwutlenek siarki;

• tlenki azotu;

• pyły;

• metale ciężkie;

• węglowodory.

CELE MONITORINGU
1.Bieżąca kontrola jakości powietrza, ocena

stanu zanieczyszczeń, kontrola
dotrzymywania norm dopuszczalnych stężeń
zanieczyszczeń.

2.Opracowywanie planów poprawy jakości

powietrza w miastach.

3.Ocena skuteczności realizowanych

przedsięwzięć w celu zmniejszenia stopnia
zanieczyszczenia powietrza.

4. Podejmowanie decyzji lokalizacyjnych

obiektów oddziaływujących szkodliwie na
otoczenie.

5. Prognozowanie kierunków rozwoju miast.
6. Ocena stopnia zagrożenia zdrowia

mieszkańców.

7. Bieżące informacje mieszkańców miast o

stanie jakości powietrza w mieście.

8. Prognozowanie zmian zanieczyszczenia

powietrza na terenie miast, regionów.

9. Ocena uciążliwości obiektów mających

wpływ na zanieczyszczenie powietrza.

10.Ocena wpływu zanieczyszczenia powietrza

na zmiany w środowisku i szacowanie strat.

11.Budowa i weryfikacja modeli dyfuzji

zanieczyszczeń w atmosferze.

EMISJA

INWENTARYZACJA EMISJI

 prowadzą Wojewódz. Wydziały Ochrony

Środowiska;

 ewidencja wszystkich źródeł emisji na terenie

województwa;

 źródła punktowe, powierzchniowe i liniowe;

 konieczność szacowania emisji

komunikacyjnych i emisji z palenisk
domowych;

 eksport i import zanieczyszczeń;

POMIARY EMISJI

•pomiary ciągłe - zakłady wprowadzające do

atmosfery przez jeden emitor w ciągu jednej
godziny: 1200 kg SO

2

lub 800 kg pyłów

•pomiary dwukrotnie w roku - zakłady

wprowadzające do atmosfery przez jeden
emitor w ciągu jednej godziny powyżej: 100kg
SO

2

lub 100kg pyłów

•WIOŚ prowadza pomiary sprawdzające

Zadania (elementy) Monitoringu Powietrza

1.Badanie i ocena jakości powietrza

atmosferycznego (identyfikacja obszarów
przekroczeń normatywów jakości powietrza,
analiza trendów).

2.Monitorowanie i prognozowanie jakości

powietrza oraz warunków meteorologicznych
dla potrzeb ostrzegania i alarmowania o
sytuacjach smogowych.

3.Badanie chemizmu opadów atmosferycznych i

depozycji zanieczyszczeń do podłoża.

4.Badanie tła zanieczyszczenia atmosfery

według programów: EMEP, GAW/WMO, EGAP.

5.Badanie stanu warstwy ozonowej nad Polską

oraz pomiary natężenia promieniowania UV-
B.

SIEĆ KRAJOWA (PODSTAWOWA

zadania:
 ocena skuteczności działań w zakresie

ochrony atmosfery w skali kraju
wynikających z polityki ekologicznej
państwa;

 weryfikacja planów przestrzennego

zagospodarowania kraju;

 analiza wpływu zanieczyszczeń powietrza

na inne elementy środowiska;

 weryfikacja matematycznych modeli

rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w
atmosferze.

Sieć stacji podstawowych obejmuje:

 stacje systemów międzynarodowych: EMEP,

HELKOM, GEMS, OZON - jednostki naukowo-
badawcze;

 wybrane stacje monitoringu powietrza w

obszarach przygranicznych – WIOŚ;

 wybrane stacje systemów alarmowych w

aglomeracjach miejsko- przemysłowych;

 wybrane stacje sieci nadzoru ogólnego

-WIOŚ, SANEPID;

 wybrane stacje wchodzące w skład sieci

regionalnych i lokalnych.

 
pomiary ciągłe 24h: SO

2

, NO

x

i pył

zawieszony inne w miarę możliwości i
potrzeb.

SIECI REGIONALNE
 
zadania związane z:
 dostarczaniem informacji o wielkości stężeń

poszczególnych zanieczyszczeń powietrza w
regionie;

 ograniczeniem uciążliwości podmiotów

gospodarczych powodujących zanieczyszczenie
powietrza w skali regionalnej;

 przygotowaniem danych do analizy planów

przestrzennego zagospodarowania kraju oraz
decyzji lokalizacyjnych nowych inwestycji;

 weryfikacją matematycznych modeli

rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w skali
regionalnej.

SIECI LOKALNE MONITORINGU ATMOSFERY

 

Sieci lokalne są tworzone i finansowane przez

podmioty gospodarcze na podstawie decyzji
administracyjnych.

 zadanie sieci lokalnych:

 informowanie ludności o stanie

zanieczyszczenia atmosfery w strefie
oddziaływania określonego obiektu;

 ocena i analiza przekroczenia norm

zanieczyszczeń powietrza w skal lokalnej;

 weryfikacja skuteczności zakładowych

programów ochrony atmosfery przed
zanieczyszczeniem.

 

Badanie chemizmu opadów atmosferycznych i

depozycji zanieczyszczeń do podłoża

Realizowane w ramach sieci krajowej i

regionalnej.

1. Pobór opadów w 20-25 punktach;
2. Oznaczenie w nich stężeń: K, Na, Ca, jony

NH

4

, metale ciężkie, jony NO

3

, jony SO

4

, N i P

ogólny, pH, przewodność;

3. Szacowanie miesięcznych i rocznych

depozycji;

4. Ocena w cyklach rocznych wpływu depozycji

zanieczyszczeń na podłoże z uwzględnieniem
wrażliwości receptorów tj. ekosystemów, wód
powierzchniowych.

Program powinien być realizowany również w

sieci regionalnej gdy mamy do czynienia z:

• wysokim depozytem,

• ekosystemami wrażliwymi na zakwaszenie i

eutrofizację,

• obszarami chronionymi.

Badania stanu warstwy ozonowej nad Polską

oraz pomiary natężenia promieniowania UV-B

•Konwencja w sprawie ochrony warstwy

ozonowej jako element GO

3

OS (Global Ozone

Obserwing System);

•pomiary całkowitej zawartości ozonu w

atmosferze – stacja w Belsku, Instytut
Geofizyki PAN;

•pomiary profili ozonowych metodą sondażową

– Ośrodek Aerologii w Legionowie, IMGW;

•wyznaczanie pól całkowitej zawartości ozonu

nad Europą – IMGW O/Kraków;

•pomiary natężenia promieniowania UV na 4

stacjach

(IG PAN, IMGW);

•informowanie społeczeństwa w przypadku

znacznego ubytku ozonu w stratosferze nad
obszarem Polski;

•ocena i analiza danych krajowych na tle

ogólnego zjawiska ubożenia warstwy
ozonowej.

Obszary priorytetowe dla monitoringu jakości

powietrza

1.obszary występowania lub wysokiego

prawdopodobieństwa występowania
przekroczeń;

2.wielkie miasta i aglomeracje miejskio-

przemysłowe o wielkości > 500 tys.
Mieszkańców;

3.miasta o wielkości 250 tys. – 500 tys.

Mieszkańców

4.uzdrowiska;
5.parki narodowe;
6.System Monitoringu „Czarny Trójkąt”

składający się z 10 stacji pomiarowych
zlokalizowanych na obszarach
przygranicznych na Dolnym Śląsku (umowa z
Czechami i Niemcami).

Unia Europejska -normy zanieczyszczenia

powietrza, dwutlenek siarki

Wartości dopuszczalne:

okres

wartość

dopuszc

z.

margine

s

tolerancj

i

termin

osiąg.

zdrowie

człowiek
a

1 godz.

350

μg/m

3

125μg/m

3

2005

zdrowie

człowiek
a

24 godz. 125μg/m

3

brak

2005

ochrona

ekosyst.

1 rok

i pora

zim.

20μg/m

3

brak

2001

II. Alarmowa wartość progowa:
500 μg/m

3

zmierzone przez trzy kolejne

godziny w miejscach reprezentatywnych dla
jakości powietrza na obszarze co najmniej
100 km2 albo w całej strefie lub aglomeracji,
zależnie od tego, który z tych obszarów jest
mniejszy.

III. Minimalny zakres szczegółowych informacji

udostępnianych społeczeństwu w razie
przekroczenia alarmowej wartości progowej
(przynajmniej):dzień, godz. i miejsce
wydarzenia oraz jego przyczyny, jeśli są
znane;

wszelkie prognozy dotyczące:

• okresu trwania wydarzenia;

• rodzaj osób potencjalnie wrażliwych;

• środki ostrożności osób potencjalnie

wrażliwych.

Właściwości gazów cieplarnianych

gaz

czas

przebywania/la

ta

wzmocnienie

ocieplenia

CO

2

50-200

1

CH

4

12

43

N

2

O

115

250

CFC-11

45

15 000

CFC-12

102

19 000

HCFC-22

12

13 000

CCl

4

35

C

2

F

6

10 000

SF

6

3 200

Stężenie gazów cieplarnianych w

troposferze

związek

przed

1750

obecnie

udział w

ociepleni

u

dwutlenek

węgla

280 ppmv 378 ppmv

1,46

metan

0,70

ppmv

1,78

ppmv

0,48

tlenek azotu

(1)

0,27

ppmv

0,32

ppmv

0,18

ozon

0,025

ppmv

0,034

ppmv

0,35

CFC, HCFC,

HFC

0 pptv

3-544

pptv

0,34

fluorek siarki

(F

6

S)

0 pptv

4,8 pptv

0,002