Patologie społeczne

Patologie społeczne



Działania poszczególnych jednostek bądź całych

Działania poszczególnych jednostek bądź całych

grup społecznych, które są sprzeczne z

grup społecznych, które są sprzeczne z

podstawowymi normami, zasadami, wartościami

podstawowymi normami, zasadami, wartościami

wyznawanymi przez dane społeczeństwo.

wyznawanymi przez dane społeczeństwo.



Działania naruszające spokój społeczny,

Działania naruszające spokój społeczny,

godzące w porządek publiczny, naruszają

godzące w porządek publiczny, naruszają

przepisy prawne

przepisy prawne



Bardzo często wzajemnie na siebie wpływają,

Bardzo często wzajemnie na siebie wpływają,

oddziaływają, są ze sobą ściśle związane

oddziaływają, są ze sobą ściśle związane



Wymagają odpowiednich środków tak

Wymagają odpowiednich środków tak

zapobiegawczych, jak i starających się naprawić

zapobiegawczych, jak i starających się naprawić

szkodliwe efekty występowania tychże patologii

szkodliwe efekty występowania tychże patologii

Różne koncepcje podziałów

Różne koncepcje podziałów



Przestępstwa z nienawiści (rasizm, terroryzm)

Przestępstwa z nienawiści (rasizm, terroryzm)



Uzależnienia (alkoholowe, narkotykowe, komputerowe, hazardowe)

Uzależnienia (alkoholowe, narkotykowe, komputerowe, hazardowe)



Przestępstwa na tle seksualnym (prostytucja, pedofilia,

Przestępstwa na tle seksualnym (prostytucja, pedofilia,

pornografia dziecięca, stosunki kazirodcze)

pornografia dziecięca, stosunki kazirodcze)



Wykluczenie społeczne (bezdomność, bezrobocie, mobbing)

Wykluczenie społeczne (bezdomność, bezrobocie, mobbing)



Patologia instytucji państwowych (korupcja, nepotyzm)

Patologia instytucji państwowych (korupcja, nepotyzm)



Samobójstwa

Samobójstwa



Przestępczość zorganizowana

Przestępczość zorganizowana

Różne koncepcje podziałów

Różne koncepcje podziałów



Patologie indywidualne – związane z

Patologie indywidualne – związane z

życiem, zachowaniem konkretnej

życiem, zachowaniem konkretnej

jednostki

jednostki



Patologie rodzinne – dotyczą

Patologie rodzinne – dotyczą

negatywnych zjawisk zachodzących w

negatywnych zjawisk zachodzących w

ramach wspólnych rodzinnych relacji

ramach wspólnych rodzinnych relacji



Patologie związane z konkretnymi

Patologie związane z konkretnymi

grupami społecznymi

grupami społecznymi

Uzależnienie

Uzależnienie



Odczuwana przez daną osobę silna

Odczuwana przez daną osobę silna

potrzeba zażywania konkretnych

potrzeba zażywania konkretnych

środków odurzających, mogące w

środków odurzających, mogące w

następstwie swojego użycia wywołać

następstwie swojego użycia wywołać

niebezpieczne dla zdrowia bądź życia

niebezpieczne dla zdrowia bądź życia

efekty

efekty

3 zasadnicze rodzaje

3 zasadnicze rodzaje

uzależnień

uzależnień



Psychiczne - Przekonanie jednostki, że nie

Psychiczne - Przekonanie jednostki, że nie

jest w stanie normalnie funkcjonować bez

jest w stanie normalnie funkcjonować bez

danej używki)

danej używki)



Fizyczne - Organizm przestaje normalnie

Fizyczne - Organizm przestaje normalnie

funkcjonować bez danego środku (pojawia

funkcjonować bez danego środku (pojawia

się uczucie tzw. „głodu”)

się uczucie tzw. „głodu”)



Społeczne - Presja danej grupy społecznej

Społeczne - Presja danej grupy społecznej

na stosowanie konkretnej używki (np.

na stosowanie konkretnej używki (np.

znajomi, młodzież i ich stosunek do

znajomi, młodzież i ich stosunek do

alkoholu bądź narkotyków)

alkoholu bądź narkotyków)

Alkoholizm - definicja

•

Zespół uzależnienia od alkoholu,

zgodnie z kryteriami zawartymi w 10

edycji Międzynarodowej Klasyfikacji

Chorób, Urazów i Przyczyn Zgonów

(ICD 10) należy definiować jako

wystąpienie przynajmniej trzech z

następujących objawów, w okresie

przynajmniej jednego miesiąca lub w

ciągu ostatniego roku w kilkukrotnych

okresach krótszych niż miesiąc:

Alkoholizm – definicja cd.

•

Silne pragnienie lub poczucie przymusu picia ("głód

alkoholowy").

•

Upośledzenie zdolności kontrolowania zachowań związanych

z piciem (upośledzenie zdolności powstrzymywania się od

picia, trudności w zakończeniu picia, trudności w

ograniczaniu ilości wypijanego alkoholu).

•

Fizjologiczne objawy zespołu abstynencyjnego w sytuacji

ograniczenia lub przerywania picia (drżenie, nadciśnienie

tętnicze, nudności, wymioty, biegunka, bezsenność,

niepokój, w krańcowej postaci majaczenie drżenne) lub

używanie alkoholu w celu uwolnienia się od objawów

abstynencyjnych.

•

Zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu,

potrzeba spożywania zwiększonych dawek dla osiągnięcia

oczekiwanego efektu.

•

Koncentracja życia wokół picia kosztem zainteresowań i

obowiązków.

•

Uporczywe picie alkoholu mimo oczywistych dowodów

występowania szkodliwych następstw picia.

Alkoholizm – definicja cd.

•

Uzależnienie od alkoholu jest chorobą

chroniczną, postępującą i potencjalnie

śmiertelną. Nie jest możliwe całkowite jej

wyleczenie, a jedynie zahamowania narastania

jej objawów i szkód zdrowotnych z nią

związanych.

•

W świetle nowoczesnej wiedzy uzależnienie od

alkoholu jest chorobą wieloczynnikową, bio-

psycho-społeczną, uszkadzającą funkcjonowanie

człowieka w sferze somatycznej,

psychologicznej, społecznej i duchowej. Model

leczenia tego schorzenia musi być dostosowany

do takiego sposobu postrzegania tej choroby

Fazy uzależnienia od alkoholu

•

stopień pierwszy - picie umiarkowane, towarzyskie, przy okazji, z okazji;

stopień drugi - picie nadmierne z przerwami w pamięci lub z utratą świadomości

całego okresu picia;

stopień trzeci - to początek głodu alkoholowego, trzeba go więcej i częściej;

stopień czwarty - to utrata kontroli picia, zamierza się wypić kieliszek, dwa, a pije się

do nieprzytomności;

stopień piąty - to szukanie usprawiedliwienia dla picia, czując że inni piją inaczej

poszukuje się argumentacji do picia;

stopień szósty - to potrzeba klina, odkrycie jego błogosławieństwa wiąże się z

psychicznymi i fizycznymi dolegliwościami picia alkoholu;

stopień siódmy - to picie w samotności, jest to już nie dzwonek, a dzwon

ostrzegawczy, gdyż człowiek nieuzależniony pije najchętniej w towarzystwie, a nigdy w

samotności;

stopień ósmy - to szukanie zwady, bójek, awantur; na tym etapie system nerwowy

jest w takim stanie, że człowiek przestaje panować nad sobą i staje się wybuchowy;

stopień dziewiąty - to poszukiwanie za wszelką cenę alkoholu, co wynika z stanu

fizycznego i psychicznego organizmu, do jakiego doprowadziły poprzednie szczeble;

stopień dziesiąty - to wyrzuty sumienia, obrzydzenie i potępienie samego siebie, to

nieustanny kac moralny;

stopień jedenasty - to napady niepokoju i lęku, które początkowo pojawiają się od

czasu do czasu, później coraz częściej, by w końcu towarzyszyć w każdym momencie i

w każdym miejscu;

stopień dwunasty to uświadomienie klęski, gdyż wszystkie wyszukane

usprawiedliwienia picia alkoholu okazują się niezadowalające, można tylko pić dla picia

aż do wytrzymałości fizycznej i nerwowej; przestają działać jakiekolwiek hamulce w

piciu;

stopień trzynasty to ostateczne rozstrzygnięcie losu alkoholika. Może to być albo

pętla..., albo szpital odwykowy..., albo śmierć w ataku delirium czy marskości wątroby.

Rok 2008 – już 9,6 litra spirytusu na jedną osobę

Obecnie przeciętny Polak wypija rocznie:

20 litrów czystej wódki (40 x 0,5 l)

130 litrów piwa (260 x 0,5l)

Wzrost ekonomicznej dostępności alkoholu – Pomimo
stopniowemu wzrastaniu cen alkoholu, w porównaniu między
1998 a 2007 rokiem, w tym drugim przypadku za średnie
miesięczne wynagrodzenie można kupić trzykrotnie więcej
butelek wódki oraz wina i dwukrotnie więcej butelek piwa.

Wzrost fizycznej dostępności alkoholu (punktów sprzedaży)

Różne populacje osób mających problemy z

alkoholem

•

Uzależnienie od alkoholu jako zespół objawów klinicznych
(choroba) obejmuje populację około 700-800 tys. Osób w
Polsce

•

Osoby nadużywające alkoholu bez klinicznych objawów
uzależnienia tworzą w Polsce populację około 2-3 milionów
osób

•

Dorośli członkowie rodzin alkoholowych – czyli takich,
gdzie alkohol zaburza życie rodzinne, stanowią około 2 miliona
osób

•

Dzieci i młodzież żyjąca w rodzinach alkoholowych to
około 1,5 do 2 milionów osób

•

Upijające się nastolatki to około 20% młodzieży w
przedziale wiekowym 15-18 lat (liczba diametralnie rośnie i
jest coraz trudniejsza do określenia)

Rozwiązywanie problemów alkoholowych – terapie

Rozwiązywanie problemów alkoholowych – terapie

odwykowe

odwykowe



Silny proces modernizacji polskiego lecznictwa odwykowego od początku

Silny proces modernizacji polskiego lecznictwa odwykowego od początku

lat 90-tych, polegający na podporządkowaniu oddziaływań w kierunku

lat 90-tych, polegający na podporządkowaniu oddziaływań w kierunku

tworzenia spójnych programów psychoterapii uzależnienia i

tworzenia spójnych programów psychoterapii uzależnienia i

współuzależnienia. Procesowi temu towarzyszy intensywny proces

współuzależnienia. Procesowi temu towarzyszy intensywny proces

podnoszenia kwalifikacji kadry lecznictwa odwykowego.

podnoszenia kwalifikacji kadry lecznictwa odwykowego.



Na koniec 2002 roku w Polsce liczba zakładów lecznictwa odwykowego

Na koniec 2002 roku w Polsce liczba zakładów lecznictwa odwykowego

wyniosła 530, w tym 393 to zakłady ambulatoryjne, 102 stacjonarne, 41

wyniosła 530, w tym 393 to zakłady ambulatoryjne, 102 stacjonarne, 41

oddziały dzienne. Zdecydowana większość to jednak zakłady niepubliczne,

oddziały dzienne. Zdecydowana większość to jednak zakłady niepubliczne,

o skromnej liczbie personelu i zakresu programu terapeutycznego

o skromnej liczbie personelu i zakresu programu terapeutycznego



Każdy terapeuta musi przejść 5-stopniowy kurs, który trwa około 2,5 roku i

Każdy terapeuta musi przejść 5-stopniowy kurs, który trwa około 2,5 roku i

kończy się egzaminem certyfikacyjnym. Głównie są to specjaliści terapii

kończy się egzaminem certyfikacyjnym. Głównie są to specjaliści terapii

uzależnienia i instruktorzy terapii uzależnień, choć w ośrodkach pracują

uzależnienia i instruktorzy terapii uzależnień, choć w ośrodkach pracują

także lekarze, pielęgniarki, pracownicy socjalni i personel pomocniczy. W

także lekarze, pielęgniarki, pracownicy socjalni i personel pomocniczy. W

lecznictwie odwykowym zatrudnionych jest blisko 3300 osób.

lecznictwie odwykowym zatrudnionych jest blisko 3300 osób.



Stopniowy wzrost ilości zarejestrowanych pacjentów - wciąż jednak istnieje

Stopniowy wzrost ilości zarejestrowanych pacjentów - wciąż jednak istnieje

silna bariera psychologiczna, szczególnie na wsi

silna bariera psychologiczna, szczególnie na wsi

Rozwiązywanie problemów

Rozwiązywanie problemów

alkoholowych cd.

alkoholowych cd.



Terapia osób współuzależnionych – rzadko spotykana, ok. 2%

Terapia osób współuzależnionych – rzadko spotykana, ok. 2%

chorych leczy się w ten sposób (wymaga odpowiedniego personelu

chorych leczy się w ten sposób (wymaga odpowiedniego personelu

i stosownych placówek odwykowych)

i stosownych placówek odwykowych)



Terapia Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA) – koszty i specyfika

Terapia Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA) – koszty i specyfika

leczenia ogranicza możliwość szerszego zastosowania

leczenia ogranicza możliwość szerszego zastosowania



System pomocy dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym –

System pomocy dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym –

wzrasta liczba placówek i dzieci korzystających z ich usług (blisko

wzrasta liczba placówek i dzieci korzystających z ich usług (blisko

200 tys.), zapewnia to jest pomoc jedynie ok.. 20% potrzebującym.

200 tys.), zapewnia to jest pomoc jedynie ok.. 20% potrzebującym.



Programy profilaktyczne dla młodzieży w szkołach („Drugi

Programy profilaktyczne dla młodzieży w szkołach („Drugi

elementarz”, „Zanim spróbujesz”, „Tak czy nie”, „Śnieżna kula”)

elementarz”, „Zanim spróbujesz”, „Tak czy nie”, „Śnieżna kula”)



System przeciwdziałania przemocy domowej (trzy główne nurty –

System przeciwdziałania przemocy domowej (trzy główne nurty –

feministyczny, pomocy dzieciom, wspierania członków rodzin)

feministyczny, pomocy dzieciom, wspierania członków rodzin)

Rozwiązywanie problemów

Rozwiązywanie problemów

alkoholowych cd.

alkoholowych cd.



Ustawa o wychowaniu w trzeźwości z 26 października 1982 roku

Ustawa o wychowaniu w trzeźwości z 26 października 1982 roku

zobowiązuje samorządy gminne do prowadzenia własnej,

zobowiązuje samorządy gminne do prowadzenia własnej,

wyznaczonej lokalnymi potrzebami i zasobami, polityki

wyznaczonej lokalnymi potrzebami i zasobami, polityki

antyalkoholowej

antyalkoholowej



Mogą w tym celu powołać stosownego pełnomocnika (art. 4 ust. 2)

Mogą w tym celu powołać stosownego pełnomocnika (art. 4 ust. 2)

nadzorującego bezpośrednio realizację projektu

nadzorującego bezpośrednio realizację projektu



Gminy mogą „

Gminy mogą „

W celu pozyskania dodatkowych środków na

W celu pozyskania dodatkowych środków na

prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem

prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem

problemów alkoholowych gminy pobierać opłatę za korzystanie z

problemów alkoholowych gminy pobierać opłatę za korzystanie z

zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych

zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych

” (art.11).

” (art.11).



Ustawa zobowiązuje również odpowiednich ministrów, związanych

Ustawa zobowiązuje również odpowiednich ministrów, związanych

ze sprawami oświaty, szkolnictwa wyższego, zdrowia, kultury,

ze sprawami oświaty, szkolnictwa wyższego, zdrowia, kultury,

osób odpowiedzialnych za sferę radiofonii i telewizji do

osób odpowiedzialnych za sferę radiofonii i telewizji do

uświadamiania społeczeństwa o zgubnych efektach nadużywania

uświadamiania społeczeństwa o zgubnych efektach nadużywania

alkoholu

alkoholu

Alkohol a finanse

Alkohol a finanse

państwowe

państwowe



Roczne wpływy z akcyzy za 2008 rok wyniosły aż

Roczne wpływy z akcyzy za 2008 rok wyniosły aż

9,3 miliarda złotych

9,3 miliarda złotych



Jednocześnie mniej więcej podobną kwotę wydał

Jednocześnie mniej więcej podobną kwotę wydał

NFZ w przeciągu roku na leczenie ofiar wypadków

NFZ w przeciągu roku na leczenie ofiar wypadków

będących wynikiem spożywania alkoholu oraz

będących wynikiem spożywania alkoholu oraz

chorób „okołoalkoholowych”

chorób „okołoalkoholowych”



Nie sposób obliczyć kosztów związanych z

Nie sposób obliczyć kosztów związanych z

terapią, leczeniem, pokrywaniem szkód,

terapią, leczeniem, pokrywaniem szkód,

wypadkami, absencją w pracy i innymi

wypadkami, absencją w pracy i innymi

problemami wynikającymi pośrednio bądź

problemami wynikającymi pośrednio bądź

bezpośrednio z nadużywania alkoholu

bezpośrednio z nadużywania alkoholu

Alkoholizm a inne patologie społeczne

Alkoholizm a inne patologie społeczne



Spośród najcięższych czynów kryminalnych (zabójstwa,

Spośród najcięższych czynów kryminalnych (zabójstwa,

gwałty, rozboje) aż 80% jest dokonywanych pod wpływem

gwałty, rozboje) aż 80% jest dokonywanych pod wpływem

alkoholu, jednocześnie blisko 70% ofiar gwałtów, kradzieży i

alkoholu, jednocześnie blisko 70% ofiar gwałtów, kradzieży i

morderstw to osoby pod wpływem alkoholu

morderstw to osoby pod wpływem alkoholu



Dla 25% kobiet i 20% mężczyzn alkohol jest głównym

Dla 25% kobiet i 20% mężczyzn alkohol jest głównym

powodem agresywnych zachowań

powodem agresywnych zachowań



Nadmierne spożywanie alkoholu jako czynnik

Nadmierne spożywanie alkoholu jako czynnik

destabilizujący życie rodzinne – zaniedbanie i osłabienie

destabilizujący życie rodzinne – zaniedbanie i osłabienie

wzajemnych relacji, warunków życia, element prowadzący

wzajemnych relacji, warunków życia, element prowadzący

do agresji i przestępstw na tle seksualnym

do agresji i przestępstw na tle seksualnym



W wypadkach powodowanych przez nietrzeźwych

W wypadkach powodowanych przez nietrzeźwych

kierowców ginie co trzecia ofiara, a 20% odnosi ciężkie

kierowców ginie co trzecia ofiara, a 20% odnosi ciężkie

obrażenia ciała; Jednocześnie co trzeci wypadek jest

obrażenia ciała; Jednocześnie co trzeci wypadek jest

spowodowany przez pieszych będących pod wpływem

spowodowany przez pieszych będących pod wpływem

alkoholu

alkoholu

Pytania do dyskusji

Pytania do dyskusji



Czy nadmierne spożywanie alkoholu w Polsce jest czymś

Czy nadmierne spożywanie alkoholu w Polsce jest czymś

wymagającym zdecydowanych i radykalnych działań

wymagającym zdecydowanych i radykalnych działań

mających na celu zwalczanie tego zjawiska, czy też

mających na celu zwalczanie tego zjawiska, czy też

elementem swego rodzaju narodowej mentalności i kultury

elementem swego rodzaju narodowej mentalności i kultury

do której należy podchodzić z pewną wyrozumiałością?

do której należy podchodzić z pewną wyrozumiałością?



Które sposoby zwalczania problemu są skuteczniejsze –

Które sposoby zwalczania problemu są skuteczniejsze –

społeczne kampanie podkreślające negatywne

społeczne kampanie podkreślające negatywne

konsekwencje wynikające z nadużywania alkoholu, czy

konsekwencje wynikające z nadużywania alkoholu, czy

działania państwa godzące w interesy środowisk

działania państwa godzące w interesy środowisk

zajmujących się produkcją, dystrybucją i sprzedażą

zajmujących się produkcją, dystrybucją i sprzedażą

alkoholu?

alkoholu?