Alkoholizm jako styl życia

czy patologia społeczna

• Alkoholizm,

czyli

uzależnienie od alkoholu
jest

chorobą,

która

zaczyna się i rozwija
podstępnie,

bez

świadomości
zainteresowanej

osoby.

Polega

na

niekontrolowanym

piciu

napojów alkoholowych i
może

doprowadzić

do

przedwczesnej śmierci.

ALKOHOLIZ

M

Objawy alkoholizmu:

-

ZMIANA TOLERANCJI NA ALKOHOL. Podwyższenie tolerancji ujawnia się, gdy

wypicie tej samej ilości co kiedyś powoduje słabsze niż poprzednio efekty -
żeby uzyskać ten sam efekt co poprzednio trzeba wypić więcej niż kiedyś.
- OBJAWY ABSTYNENCYJNE. Gdy człowiek przerywa dłuższe picie lub zmniejsza
ilość wypitego alkoholu pojawiają się dolegliwości fizyczne i psychiczne.
- SUBIEKTYWNE POCZUCIE ŁAKNIENIA ALKOHOLU, "GŁÓD ALKOHOLU". W miarę
upływu czasu pojawia się przymus picia połączony z paniką i obawą, że się nie
wytrzyma długo bez alkoholu.
- KONCENTRACJA ŻYCIA WOKÓŁ PICIA. Obecność alkoholu w życiu codziennym
staje się czymś bardzo ważnym, dużo uwagi i zabiegów jest skoncentrowanych
wokół okazji do wypicia i dostępności alkoholu.
- UTRATA KONTROLI NAD PICIEM. Po wypiciu pierwszej porcji alkoholu pojawia
się niemożność skutecznego decydowania o ilości wypijanego alkoholu i o
momencie przerwania picia.
- ZABURZENIA PAMIĘCI I ŚWIADOMOŚCI. Po wypiciu pojawiają się "dziury
pamięciowe", fragmenty wydarzeń znikają z pamięci, coraz więcej rzeczy dzieje
się poza świadomością osoby uzależnionej.
- NAWROTY PICIA PO PRÓBACH UTRZYMANIA OKRESOWEJ ABSTYNENCJI. Próby
udowodnienia sobie i innym, że potrafi się zapanować nad piciem przynoszą
niepowodzenie.

Objawy spostrzegawcze:

Stopniowo, osoba zagrożona uzależnieniem zaczyna poszukiwać, inicjować i organizować

okazje do wypicia, pije z chciwością, wyprzedza kolejki, powtarzają się przypadki upicia, a

także pije alkohol pomimo zaleceń lekarskich, sugerujących konieczność powstrzymywania

się od picia.

Wkrótce zaczyna być dumna z tego, że może wypić większą niż uprzednio ilość alkoholu

(tzw. mocna głowa świadcząca o wzroście tolerancji na alkohol), ale jednocześnie pojawia

się niepokój spowodowany trudnościami w odtworzeniu wydarzeń, które miały miejsce

podczas picia (tzw. palimpsesty alkoholowe, "urwane filmy", "przerwy w życiorysie").

Osoby, które uprzednio piły wyłącznie w sytuacjach towarzyskich zaczynają pić samotnie i

do tego w ukryciu. Coraz częściej powtarzają się przypadki prowadzenie samochodu po

niewielkiej nawet ilości alkoholu.

Osoba "wchodząca" w uzależnienie stara się unikać rozmów na temat swojego picia, a

później reaguje gniewem bądź agresją na sygnały sugerujące potrzebę ograniczenia picia

oraz w sytuacjach utrudniających dostęp do alkoholu.

Kiedy zaczyna sobie zdawać sprawę z tego, że jej picie różni się od picia innych osób

podejmuje "ciche" próby ograniczania picia po to, aby udowodnić sobie, że jeszcze posiada

kontrolę nad piciem alkoholu.

Fazy:

Faza wstępna prealkoholowa, trwająca od kilku miesięcy do kilku lat, zaczyna się od konwencjonalnego stylu

picia. Człowiek odkrywa, ze picie alkoholu nie tylko daje przyjemne doznania, ale także łagodzi przykre stany

emocjonalne. Wzrasta tolerancja na alkohol.

- picie towarzyskie przy okazji przyjęć i uroczystości, picie dla przyjemności

 

Faza ostrzegawcza zaczyna się w momencie pojawienia się luk pamięciowych - palimpsestów.

- picie dla poprawy nastroju, szukanie i tworzenie okazji do picia, początki regularnego picia, upijanie się w

sytuacjach towarzyskich, "urywanie się filmu", "klinowanie" usuwanie kaca za pomocą alkoholu, wzrost tolerancji

na alkohol, okresowe kłopoty z pamięcią po wypiciu, picie w ukryciu, w samotności

Faza krytyczna rozpoczyna się od utraty kontroli nad piciem.

- wyrzuty sumienia, poczucie winy, poczucie konieczności wypicia przed południem, zaniedbywanie rodziny i

konflikty małżeńskie, oszukiwanie związane z piciem, utrata zainteresowań nie związanych z piciem, obojętność

w stosunku do jedzenia, nieregularność odżywiania, produkowanie usprawiedliwień i alibi dla dalszego picia,

nieudane próby kontrolowania picia, zachowania agresywne i konflikty z zasadami prawa i porządku, nasilanie się

zaburzeń pamięci, zaniedbywanie wyglądu zewnętrznego, napięcie, drżenie i przymus porannego picia, picie

ciągami z okresami powstrzymywania się od alkoholu dla poprawy zdrowia, próby udowadniania sobie swojej siły

woli i zdolności do kontrolowania picia, pogorszenie się zdrowia fizycznego, obniżanie się tolerancji na alkohol,

zaburzenia popędu seksualnego.

 

Faza przewlekła zaczyna się wraz z wystąpieniem wielodniowych ciągów.

- okresy długotrwałego upijania się, osłabiona zdolność rozumowania, picie stało się jedyną ważną sprawą w

życiu, załamanie moralne, degradacja zawodowa i społeczna, rozpad więzi rodzinnej, poczucie skrajnej

bezradności i odizolowania się od świata, stany lękowe i obsesyjne picie, otępienie alkoholowe, psychozy

alkoholowe, delirium, padaczka alkoholowa, choroby somatyczne - mars kość wątroby, polineuropatia, krańcowe

załamanie się funkcji organizmu.

Przyczyny:

•DOPASOWAĆ SIĘ DO GRUPY. Gdy dzieci wchodzą w wiek poszukiwania związków poza domem,
najważniejszym dla nich jest przynależność do jakiejś grupy rówieśniczej. Wtedy gotowi są
niemal na wszystko, by nie zostać odepchniętym.
•POCZUĆ SIĘ DOROSŁYM. Dzieci wchodzące w wiek dojrzewania kształtują swoje postawy
wobec picia, palenia i narkotyków. Wskutek nacisków rówieśników, obserwacji zachowań
dorosłych i zachęcających informacji płynących z mediów, zmieniają swój negatywny stosunek
do alkoholu, który np. w filmach kojarzy się z dorosłością, przygodą, męskością i luzem. W
domach, gdzie rodzice dużo piją, dzieci częściej i wcześniej aprobują alkohol.
•BYĆ "SPOKO" I NA LUZIE. Młodzi piją, bo chcą się pozbyć napięcia i niepewności, bo chcą
swobodniej poczuć się w towarzystwie, zwłaszcza wobec osób przeciwnej płci.
•ZAPOMNIEĆ O KŁOPOTACH. Niektórzy ludzie zwłaszcza młodzi, myślą, że alkohol poprawia im
samopoczucie albo pozwoli zapomnieć o kłopotach. Wtedy należy ich przekonywać, że
trudności nie należy przeżywać w samotności tylko poprosić kogoś o pomoc (i to jest oznaką siły
a nie słabości).
•PRZESTAĆ BYĆ NIEŚMIAŁYM. Wszyscy młodzi ludzie przechodzą przez bolesne okresy
niepewności, wstydu, nieśmiałości i czasem nie są w stanie z tą trudnością sobie poradzić.
•SPRAWDZIĆ, JAK TO JEST. Alkohol otoczony jest wieloma mitami, na temat jego działania krążą
dwuznaczne a czasem fantastyczne informacje. Zwykła ciekawość jest częstym motywem
eksperymentowania z piciem alkoholu.
•ZŁAMAĆ ZAKAZ. Niektóre nastolatki piją dlatego, że nie wolno tego robić - chcą sprawdzić jak
to jest złamać silny zakaz.
•DOBRZE SIĘ BAWIĆ. Brak alternatywnych wzorów zabawy i spędzania wolnego czasu sprawia,
że wielu młodych ludzi nie potrafi wyobrazić sobie dobrej zabawy bez alkoholu.

 

Fazy przystosowania do życia w rodzinie z problemem

alkoholowym

Faza 1
W rodzinie pojawiają się incydenty nadmiernego picia i chociaż są sporadyczne, tworzą napięcia w
układzie małżeńskim. Rodzina (najczęściej żona) podejmuje próby interwencji, lecz nie odgrywają one
większej roli. Ze strony osoby pijącej rozwija się system wymówek, usprawiedliwień oraz obietnic, które
są coraz częściej naruszane. Dominującą postawą w rodzinie jest zaprzeczanie obecności problemu
alkoholowego. Członkowie rodziny gotowi są poszukiwać źródeł sprawczych tego stanu rzeczy w
czynnikach sytuacyjnych i nieporozumieniach rodzinnych, traktując je jako źródło picia, a nie jako jego
skutek.

Faza 2
Wraz z nasilaniem się incydentów alkoholowych rośnie izolacja rodziny. Rodzina zamyka drzwi przed
sąsiadami, przyjaciółmi, a nawet najbliższymi (matką, ojcem). Przekazuje komunikat: Nic złego się nie
dzieje, u nas wszystko w porządku. Coraz więcej aktywności i energii jej członków koncentruje się wokół
picia (co zrobić, by on się dziś nie upił, jak bezboleśnie ją spacyfikować, by poszła spać, jak naprawić
budżet, wyciszyć emocje dziecka, przekonać rodziców, że nie jest taki najgorszy, jak ostrzegali).
Wzrastają pretensje i napięcie, pogarszają się relacje małżeńskie. Pojawiają się zaburzenia u dzieci.
Nadal podejmowane są usilne próby utrzymania dotychczasowej struktury życia rodzinnego w nie
zmienionej postaci. Trwa ukrywanie negatywnych skutków picia i zaprzeczanie problemowi
alkoholowemu. W jego miejsce pojawiają się czasem wyszukane interpretacje psychologiczne,
analizowanie własnej winy za cudze picie, chronienie alkoholika przed skutkami jego picia, potwierdzanie
tego, że nie on (ona) są za nie odpowiedzialni. Rodzina rozwija własny system kontroli nad piciem
alkoholika, poszerzając repertuar środków w odpowiedzi na pytanie "co jeszcze możemy zrobić, żeby on
(ona) nie pił(a)".

Faza 3
Utrudzona rodzina zaczyna rezygnować ze sprawowania kontroli nad piciem osoby uzależnionej. W tej
sprawie następują po sobie: faza rezygnacji z kontroli na przemian z fazą podejmowania jeszcze nowych
prób lub powrotu do starych, niegdyś efektywnych. Jednak członkowie rodziny zajmują się przede
wszystkim doraźnym zmniejszaniem kosztów picia. Trwają zaburzenia u dzieci: snu, łaknienia i jedzenia,
psychosomatyczne (bóle brzucha), zaburzenia życia emocjonalnego w postaci zahamowania lub
nadpobudliwości emocjonalnej, rozwija się nieprzystosowanie społeczne w postaci samotności lub agresji
czy manipulowania innymi, a także wagary, ucieczki z domu, przemoc, kradzieże. Mogą się utrwalić
patologiczne wzory przystosowania (wycofanie, nadmierna układność, branie odpowiedzialności za picie
alkoholika). W rodzinie kończą się złudzenia co do naprawy sytuacji, w związku z czym przeżywa ona
chaos i dezorganizację.

Faza 4
Żona (lub ktoś inny z rodziny) całkowicie przejmuje kierowanie życiem rodzinnym traktując
alkoholika jak duże, krnąbrne dziecko. To interesująca faza z odmianą atmosfery emocjonalnej w
rodzinie, ponieważ w miejsce pretensji i złości pojawia się litość i opiekuńczość wyrażana wobec
osoby chorej i nieszczęśliwej. Rodzina staje się przez to bardziej wyciszona, stabilna i lepiej
zorganizowana wobec różnych zadań.

Faza 5
Rodzina odseparowuje się od nadal pijącego alkoholika. Następuje fizyczne i/lub prawne
rozstanie. Może ono też nastąpić na skutek opuszczenia domu przez alkoholika. Dokonuje się
nowa reorganizacja rodziny. Zmieniają się unie i koalicje. Nie ma powodu zwierać szeregów
przeciw niepewności, krzywdzie ani przy próbie zapanowania nad piciem alkoholika. Stan ten
może sprzyjać rekonstrukcji psychicznej członków rodziny, w tym wybaczeniu i poszukiwaniu
nowej jakości życia. Może też stanowić okazję do bezpiecznego (bez poczucia winy) opuszczenia
rodziny przez dorosłe dzieci, w poczuciu, że sprawa została zakończona. Rodzina staje się inną
rodziną.

Faza 6
Jeżeli alkoholik podejmie abstynencję i pracę nad przeobrażeniem swego życia, może się pojawić
faza włączenia go z powrotem do rodziny. Oznacza to nowe wyzwanie dla przemian osobistych i
poszukiwań nowych wzorców życiowych dla wszystkich aktualnych członków rodziny.

Jak wspomniano na początku, bliskie osoby dorosłe żyjące pod jednym dachem z alkoholikiem
czy nawet przyjaciele mogą popaść w szczególny rodzaj relacji z alkoholikiem i jego piciem,
stając się osobami współuzależnionymi. Wiadomo, że życiem alkoholika rządzi alkohol. Osoba
współuzależniona to ktoś taki, kto dzięki bliskim więziom z alkoholikiem pozwala, by alkohol i
picie przez alkoholika rządziły także jego życiem. Ktoś, kto nieustająco ratuje, pomaga,
usprawiedliwia, przyjmuje lub wyłudza obietnice poprawy, kontroluje, czuje się współwinny całej
sytuacji, przeżywając zamęt emocjonalny i chaos życiowy. Ktoś, kto nie może już "z tym
wszystkim" żyć ani nie może "tego wszystkiego" zostawić.

Dzieci z rodzin z problemem alkoholowym
doświadczają jednak częściej urazów
rozmytych, które polegają na braku
oparcia

w

rodzicach

i

chaosie

wynikającym z braku wyraźnych granic
postępowania. Nie mogą one przewidzieć
reakcji rodziców, gdyż raz się kochają, a
raz nienawidzą, raz mama przytuli, gdy
jest źle, a innym razem skrzyczy.
Obietnice rodziców są co prawda czasem
spełniane, lecz dzieci nie wiedzą kiedy i
dlaczego.

Dzieci w takiej rodzinie uczą się trzech zasad:
Nie ufać; nie można ufać rodzicom, bo i
dlaczego, skoro nie dotrzymują obietnic i
umów, a i zagubienie rodziców oraz brak
konsekwencji

wychowawczej

nie

sprzyja

budowaniu zaufania.
Nie mówić; dziecko dostaje komunikat od
rodziców, że nie wolno mu mówić o sytuacji
alkoholizmu w jego domu, nie może źle mówić
o rodzicach, nie może porozmawiać z nikim o
swoich problemach, boi się otworzyć przed
ludźmi, wynikiem tego jest izolacja, która
pogłębia jeszcze samotność.
Nie odczuwać; dzieci uczą się porzucania
negatywnych uczuć doświadczanych na co
dzień, tj.: lęk, strach, upokorzenie, odizolowują
się od nich, ale przez to również od uczuć
pozytywnych, tj.: przyjaźń, miłość, boją się na
nie otworzyć w obawie przed zranieniem.

Dzieci przyjmują obronne wzory funkcjonowania, które paradoksalnie najbardziej szkodzą
właśnie im, a ułatwiają trwanie sytuacji komfortowej dla alkoholika. W. Sztander wyróżnia
pięć podstawowych wzorów:

 

Bohater rodziny; to najczęściej najstarsze dziecko, które przejmuje część obowiązków
rodziców, jest to osoba silna, wytrwała, rezygnuje z rozwijania swoich zdolności i
umiejętności, gdyż nie ma na to czasu, jest zajęta pomocą rodzicom oraz
wychowywaniem młodszego rodzeństwa, nie ma czasu na relaks i zabawę z rówieśnikami,
nie dba o siebie, porzuca swoje dzieciństwo, obarcza się nadmierną ilością obowiązków,
by innym było lżej.
Wspomagacz; przyjmuje postawę obronną wobec alkoholika, opiekuje się nim, tuszuje
skutki jego pijaństwa i usprawiedliwia go, co prowadzi w konsekwencji do pogłębienia
nałogu, całą energię życiową angażuje w problem picia rodzica, w przyszłości
prawdopodobnie zostanie współmałżonkiem alkoholika.
Wyrzutek (KozioŁ ofiarny); rola ta przypada zazwyczaj dziecku młodszemu od Bohatera, z
którym nie może konkurować, jest odbiorcą agresji alkoholowej, jest odrzucony przez
rodziców, akceptacji szuka w grupach antyspołecznych, źle się uczy, wagaruje, aby
odreagować sięga po alkohol i narkotyki, od których się uzależnia.
Aniołek; to dziecko nie sprawiające problemów wychowawczych, ciche, zamknięte w
sobie, dobrze się uczące, które jednak ucieka przed szarą rzeczywistością w świat iluzji
(skrajnym efektem tego może być schizofrenia), ma trudności w nawiązywaniu kontaktów
z otoczeniem.
Maskotka (BŁazen); to zazwyczaj najmłodsze dziecko, które nauczyło się rozładowywać
ponurą atmosferę w domu, poprzez rozśmieszanie rodziców, najczęściej jest narażone na
wykorzystywanie seksualne, zawsze robi dobrą minę do złej gry, odsuwa od siebie smutek
i cierpienie, jednak olbrzymim kosztem- jest bardzo słabe psychicznie.

Skutki:

Wychowywanie w rodzinie z problemem alkoholowym niesie ze sobą wiele konsekwencji
zdrowotnych, psychologicznych i społecznych dla członków tej rodziny, np.:
Posiadają zaniżoną samoocenę, brak akceptacji własnej osoby.
Posiadają wyniszczony system nerwowy, co jest spowodowane życiem w ciągłym stresie i
niepewności.
Posiadają zubożałą osobowość.
Są nieprzystosowane w pełni do samodzielnego życia, patologiczne wzorce zachowań, przekazane
przez rodziców, są przenoszone przez dzieci do ich przyszłych rodzin.
Uzależniają się od środków psychotropowych.
Mają trudności w nawiązywaniu kontaktów z otoczeniem.
Są podatne na choroby psychosomatyczne (nerwice, choroba wrzodowa, astma, migrena).
• trudności w budowaniu głębokich związków uczuciowych,
• trudności w kontakcie z samym sobą, niezdolność odczuwania własnych potrzeb,
• nieumiejętność radzenia sobie z trudnymi sytuacjami,
• potrzeba stałego kontrolowania siebie i innych,
• negatywny obraz własnej osoby, poczucie własnej nieatrakcyjności,
• niskie poczucie własnej wartości z jednoczesnym stawianiem sobie wysokich wymagań,
• postrzeganie świata jako wrogiego,
• cierpienie psychiczne,
• lęk przed odrzuceniem,
• lęk przed zmianą,
• ciągłe napięcie, poczucie zagrożenia nawet gdy nic złego się nie dzieje,
• poczucie niedostosowania, negatywnej odmienności, izolacji.

Dzieci w rodzinach alkoholowych

Dzieci, które wychowują się w rodzinach, w których ktoś
nadużywa napojów alkoholowych, żyją z poczuciem zagrożenia,
cierpią i uczą się szczególnych sposobów postępowania, które
im utrudniają życie.
Są często ofiarami przemocy psychicznej i fizycznej, a nieraz
stają się również ofiarami nadużyć seksualnych. Jest ich w
Polsce więcej niż 2 miliony.
Wiele dzieci stara się utrzymywać w tajemnicy picie rodziców, wstydzą
się, mają poczucie, że są gorsze, ale starają się chronić dobre imię
rodziny, boją się i mają zaburzenia emocjonalne związane z lękiem.
Ukrywają i tłumią swoje uczucia, czują się osamotnione, próbują za
wszelką cenę poradzić sobie ze swoją rozpaczą i bezradnością, częściej
zapadają na różne choroby, bo ich odporność jest wyczerpywana przez
nieustanny stres.
Wcześnie uczą się , że nie mogą polegać na swoim rodzicu i przestają
ufać innym ludziom, otaczający świat wydaje się im wrogi i obcy.
Niektóre dzieci biorą na siebie nadmierną odpowiedzialność za problemy
rodzinne i przejmują obowiązki dorosłych, bardzo się starają naprawiać
swoje błędy i zaniedbania, żeby zadowolić innych. Nie umieją się bawić.
Niektóre dzieci starają się przystosować za wszelką cenę do
nienormalnego i zagrażającego środowiska rodzinnego, wchłaniają w
siebie destrukcję i chaos.
Inne źle się zachowują i pragną w ten sposób zwrócić uwagę na siebie;
mają złe stopnie, piją alkohol i zażywają narkotyki, popełniają drobne
wykroczenia.
Niektóre dzieci, mimo swego cierpienia starają się być opiekuńcze i
przyjazne dla innych, są gotowe do poświęcania się, wkładają wiele
wysiłku w pomaganiu tym, którzy cierpią i są zagubieni.

Kluby abstynenta

Anonimowi Alkoholicy (AA)

Al-Anon Samopomocowe Grupy Rodzinne Al-

Anon przeznaczone są dla tych wszystkich,

którzy czują emocjonalny związek z osobami

uzależnionymi od alkoholu (żony, mężowie,

rodzce, przyjaciele itp.) oraz cierpią w związku

z ich piciem.

Alateen, Alatot Samopomocowe grupy

Alateen przeznaczone są dla "nastolatków",

czyli dla dzieci i młodzieży do lat 18, "na

których życie wpłynął alkoholizm któregoś z

rodziców lub innej, bliskiej osoby".

Dorosłe Dzieci Alkoholików (DDA)

Wspólnota Dorosłych Dzieci Alkoholików to

samopomocowe grupy osób, które ukończyły

18 lat i są dziećmi alkoholików. W ich

spotkaniach mają prawo uczestniczyć osoby w

każdym wieku.

POMOC:

Sprawą decydującą i najtrudniejszą jest zrozumienie i

zaakceptowanie

swojej

bezsilności

wobec

picia

"swojego" alkoholika. Trzeba zrozumieć, że to jest
choroba i powiedzieć sobie, że nie jestem w stanie
wyleczyć go z tej choroby oraz, ze mam prawo ratować
siebie i swoje własne życie. Trzeba pozwolić, by alkoholik
spotkał się bezpośrednio z wszystkimi skutkami swego
picia i ewentualnie wskazać drogę do placówki
odwykowej.

 
Trzeba również pozwolić sobie na zwrócenie się z prośbą o

pomoc w sprawie swojego cierpienia i zagubienia.
Współuzależnienie jest trochę podobne do stanu
zapalnego stopy ranionej przez gwóźdź tkwiący
miesiącami w bucie, a trochę do stanu zahipnotyzowania
przez złego czarownika, który zasugerował, że tego
gwoździa ni można wyciągnąć.

 
Wychodzenie z tego stanu to proces zdrowienia w sferze

uczuć, myślenia i zachowania. Taką pomoc można już
znaleźć w większości placówek odwykowych, które
prowadzą nie tylko terapię odwykową dla alkoholików,
ale również programy pomocy psychologicznej dla
członków rodzin alkoholowych. Przy poradniach działają
również grupy wzajemnej pomocy członków rodzin tzw.
Al-anon.

 
Członkowie

rodziny

alkoholowej

mogą

również

podejmować różne działania po to, by pomóc sobie w
trudnej sytuacji, mogą również próbować wpływać na
alkoholika, by zaczął się leczyć.

Więc człowieku zastanów

się, chyba ze chcesz żeby to

stalo się codziennością!!!

I nie pozwól doprowadzić do

czyjegoś cierpienia!!!

KONIEC