Hydroterapia

Wodolecznictwo

Wodolecznictwo, zwane również

hydroterapią, jest działem lecznictwa

fizykalnego, w którym wykorzystuje się

oddziaływanie wody na ustrój.

Właściwości fizyczne wody czynią ją

szczególnie przydatną do tych celów. Może

być ona stosowana we wszystkich trzech

jej stanach skupienia, a mianowicie:

cieczy, lodu oraz pary wodnej.

Wpływ zabiegów

wodoleczniczych

na ustrój

Podstawową rolę w zabiegach wodoleczniczych

odgrywa czynnik termiczny, zależy od:

- natężenia bodźca termicznego, które określa

różnica między temperaturą wody a temperaturą

ustroju,

- okoliczności fizycznych towarzyszących

oddziaływaniu na ustrój bodźca termicznego,

możliwości termoregulacyjnych ustroju,

- czasu działania bodźca,

- zmiany natężenia bodźca w czasie,

- powierzchni, na którą działa bodziec termiczny,

- właściwości fizycznych środowiska, które wchodzi

w bezpośredni kontakt ze skórą.

Istotne znaczenie w praktyce zabiegów wodoleczniczych ma

odczuwanie przez człowieka temperatury wody. Skala

odczuwania bodźców termicznych jest zawarta między

odczuciem zimna oraz ciepła. Wyróżnia się zatem

gorąco

ciepło

letnio

obojętnie

chłodno

zimno.

Przekroczenie określonej granicy ciepła lub zimna może prowadzić

do uszkodzenia tkanek, nazywanego w skrajnych sytuacjach

oparzeniem lub odmrożeniem. Zakres temperatury, w którym

nie odczuwa się ani ciepła, ani zimna, nazwano

strefą komfortu

cieplnego

Zależy ona od średniej temperatury skóry i jest

bliska tzw.

cieplnemu punktowi obojętnemu skóry

który w tym

przypadku odpowiada temperaturze 33°C mierzonej na tułowiu.

Przy okazji należy dodać, że obojętnego punktu cieplnego skóry,

wynikającego ze średniej temperatury ciała, nie należy mylić z

obojętnym punktem cieplnym skóry, którego wartość zależy od

właściwości fizycznych środowiska przekazującego lub

pobierającego ciepło od ustroju.

Istnieje kilka skal odczuwania przez człowieka

temperatury wody. Dla celów praktycznych przydatny

jest podział,

w którym wyróżnia się:

- wodę zimną (8-20°C),

- wodę chłodną (21-27°C),

- wodę letnią (28-33°C),

- wodę ciepłą (34-37°C),

- wodę gorącą (38-42°C).

Podział ten, aczkolwiek niedokładny, może być z

powodzeniem stosowany w ustalaniu temperatury

wody do zabiegów wodoleczniczych. Dokładniejszy

jest opracowany przez Cordesa na użytek

hydroterapii 6-stopniowy podział odczuwania

temperatury wody, który przedstawiono

W poniższej tabeli.

Skala odczuwania temperatury wody

(wg

Cordesa). Temperatura subiektywnie obojętna

34°C

Wpływ czynników termicznych na ustrój polega na

oddziaływaniu na regulację cieplną ustroju. Znajomość

złożonych mechanizmów tego procesu fizjologicznego

jest niezbędna do zrozumienia zabiegów

wodoleczniczych oraz ich właściwego stosowania.

Należy pamiętać jednak, że regulacja cieplna ustroju

zanurzonego w wodzie różni się w istotny sposób od

regulacji zachodzącej w powietrzu. Wpływają na to

właściwości fizyczne wody, a w szczególności jej

przewodnictwo -

około 25 razy

większe

od przewodnictwa

cieplnego powietrza oraz ciepło właściwe, kilka tysięcy

razy większe aniżeli powietrza.

Drugim, bardzo ważnym ograniczeniem regulacji cieplnej

ustroju zanurzonego w wodzie jest wyeliminowanie

możliwości jego oziębienia przez pocenie się, a mówiąc

innymi słowy, przez pobieranie z ustroju ciepła na

zamianę w parę wodną wody zawartej w pocie. Przyjmuje

się, że w umiarkowanej temperaturze wody utrata ciepła

zanurzonego w niej ustroju jest

około 250 razy większa

aniżeli w powietrzu o tej samej temperaturze.

Temperatura wody stosowanej do zabiegów

wodoleczniczych wywiera znaczny wpływ na

układ krążenia.

Krótkotrwałe działanie zimna wywołuje w pierwszej fazie zblednięcie

skóry, spowodowane skurczem powierzchownych naczyń, a po krótkim

czasie ich rozszerzenie wyrażające się zaróżowieniem. Objawy te są

wyrazem prawidłowego odczynu skóry na zimno. Odczyn

nieprawidłowy wyraża się bladością skóry lub jej zasinieniem, gęsią

skórką, dreszczami, przyspieszeniem akcji serca oraz złym

samopoczuciem. Wystąpienie nieprawidłowego odczynu na zimno jest

wskazaniem do natychmiastowego przerwania zabiegu

wodoleczniczego. U osób źle znoszących zimno można wyeliminować

niekorzystne oddziaływanie przez grzanie ciała, rozcieranie, ciepłą

kąpiel lub napromienianie promieniami podczerwonymi. Niezbyt

intensywne ciepło powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry,

a mianowicie tętniczek, naczyń włosowatych i żylnych. Prócz tego

dochodzi do otwarcia nieczynnych naczyń włosowatych. Wymienione

zmiany w stanie funkcjonalnym naczyń skóry powodują znaczne jej

przekrwienie, głównie o charakterze tętniczym. Intensywny bodziec

cieplny wywołuje krótkotrwały skurcz naczyń

krwionośnych skóry, wyrażający się jej zblednięciem, po którym

następuje

ich rozszerzenie.

Zachodzące pod wpływem bodźców termicznych zmiany

w ukrwieniu skóry oraz różnych narządów powodują

również zmiany w objętości

krwi krążącej

. Tak np. w

kąpieli ciepłej w wyniku przesunięcia krwi na obwód

dochodzi do zwiększenia, a w kąpieli zimnej do

zmniejszenia tej objętości.

Temperatura wywiera również wpływ na czynność

serca.

Przyjmuje się, że podwyższenie temperatury

wnętrza ustroju o jeden stopień powoduje

przyśpieszenie częstości akcji serca o 18 na minutę.

Jako przykład można podać, że w ciepłej kąpieli

czynność serca ulega przyśpieszeniu, zwiększa się

również objętość wyrzutowa i pojemność minutowa

serca. W kąpieli gorącej czynność serca ulega

przyśpieszeniu, zmniejsza się jednak objętość

wyrzutowa. W kąpieli zimnej natomiast, w fazie

rozszerzenia naczyń krwionośnych skóry, czynność

serca jest zwolniona. Zmniejsza się również objętość

wyrzutowa.

Zabiegi wodolecznicze wpływają również na

prędkość przepływu krwi

, która zwiększa się

w kąpieli ciepłej, a zmniejsza w kąpieli

zimnej. Przyjmuje się, że kąpiel ciepła

zmniejsza obwodowe opory krążenia. W tym

zakresie pewien wpływ należy również

przypisać ciśnieniu hydrostatycznemu,

działającemu przecież w trakcie kąpieli. W

trakcie zabiegów wodoleczniczych ulega

zmianie

ciśnienie krwi.

Zależy to od

temperatury, a mówiąc ściślej od reakcji

naczyń skóry. Jako zasadę przyjęto, że

ciśnienie krwi ulega obniżeniu w fazie

rozszerzenia tych naczyń, zaś podwyższeniu

w fazie ich zwężenia.

Wpływ zabiegów

wodoleczniczych na czynność

układu oddechowego

Bodźce ciepłe przyśpieszają oddech i zwiększają wentylację

płuc

zimne zaś po krótkiej fazie zwiększenia wentylacji

powodują spłycenie i nieregularność oddychania.

Chłodne kąpiele natomiast powodują zwiększenie

minutowej objętości oddechowej oraz wentylacji płuc. W

kąpielach o temperaturze wyższej od 34°C oraz niższej

od 32°C wzrasta zużycie tlenu przez ustrój, co jest

naturalnym następstwem procesów termoregulacyjnych,

powodujących zwiększenie przemiany materii.

W kąpieli wodnej ulega również zmianie czynność nerek

Jest ona spowodowana wpływem temperatury oraz

ciśnienia hydrostatycznego. Kąpiel ciepła zwiększa

wydzielanie nerek, zaś gorąca zmniejsza. Krótkotrwałe

zabiegi zimne mogą przejściowo zwiększać czynność

wydzielniczą nerek.

Zabiegi wodolecznicze wywierają wpływ

na ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy.

Przyjmuje się, że kąpiele ciepłe wpływają pobudzającą na

ośrodkowy

układ nerwowy

. Uważa się jednak, że długotrwałe kąpiele ciepłe

działają hamująco na ten układ. Kąpiele zimne zwiększają chęć do

wysiłku, ale jednocześnie zwiększają napięcie mięśni szkieletowych.

Bodźce termiczne wpływają również na przewodzenie włókien

nerwowych. Bodźce zimne zmniejszają prędkość przewodzenia

impulsów w ruchowych i czuciowych włóknach nerwowych.

Kąpiele zimne zwiększają wydzielanie hormonów kory nadnerczy

, a

mianowicie

glikokortykoidów i 17-ketosteroidów

. Znaczne oziębienie

powoduje zmniejszenie wydzielania amin katecholowych, a

zwiększa wydzielanie przez przysadkę hormonu tyreotropowego,

pobudzającego gruczoł tarczowy do wydzielania

tyroksyny

. Bodźce

zimne wywierają również wpływ na czynność mięśni. Gwałtowne,

krótkie oziębienie pobudza skurcze mięśni, zaś znaczne ich

oziębienie ogranicza ich aktywność.

Wpływ zabiegów wodoleczniczych o różnej

temperaturze na układy i narządy ustroju

Układ/narząd

Krótkotrwałe

zabiegi przy

użyciu wody

zimnej

Zabiegi przy

użyciu wody

ciepłej

Zabiegi przy

użyciu wody

gorącej

Naczynia

krwionośne

powierzchowne

skurcz naczyń

skórnych

następczym

ich

rozszerzeniem

rozszerzenie naczyń

skóry i naczyń

podskórnych

krótkotrwałe

zwężenie naczyń z

następczym ich

rozszerzeniem

Naczynia

krwionośne

głębokie

odczyn drogą

odruchową zgodnie

z prawem Dastre-

Morata

odczyn drogą

odruchową zgodnie

z prawem Dastre-

Morata

odczyn drogą

odruchową zgodnie

z prawem Dastre-

Morata

Czynność serca

zwolniona

przyspieszona

Ciśnienie krwi

podwyższone

obniżone

Krew

zabiegi ogólne:

zwiększenie liczby

krwinek czerwonych

i białych we krwi

naczyń obwodowych

zabiegi miejscowe:

zwiększenie liczby

krwinek białych w

miejscu zabiegu

zabiegi ogólne: bez

zmian zabiegi

miejscowe:

zwiększenie liczby

krwinek białych w

miejscu zabiegu

zabiegi ogólne:

pozorne zwiększenie

liczby krwinek

czerwonych i białych

zabiegi miejscowe:

zagęszczenie krwi

na skutek obfitego

pocenia się

Wpływ zabiegów wodoleczniczych o różnej

temperaturze na układy i narządy ustroju

Układ/narząd

Krótkotrwałe

zabiegi przy użyciu

wody zimnej

Zabiegi przy użyciu

wody ciepłej

Zabiegi przy użyciu

wody gorącej

Układ oddechowy

zwolnienie i

pogłębienie oddechu

Przyspieszenie i

spłycenie oddechu

przyspieszenie i

pogłębienie oddechu

Układ nerwowy

zwiększenie

pobudliwości

obwodowych nerwów

czuciowych i

ruchowych

zmniejszenie

pobudliwości układu

nerwowego

zmniejszenie

pobudliwości

obwodowych nerwów

czuciowych

Nerki

wzmożenie czynności

wydzielniczej

wzmożenie czynności

wydzielniczej

może wystąpić

zmniejszenie

czynności

wydzielniczej

Wydzielenie potu

zmniejszone lub

zahamowane

wzmożone

silnie wzmożone

Gruczoły przewodu

pokarmowego

zwiększone

wydzielanie

zmniejszone

wydzielanie

zmniejszone

wydzielanie

Mięśnie szkieletowe

wzmożenie napięcia

zmniejszenie napięcia

znaczne zmniejszenie

napięcia

Przemiana materii

wzmożenie w celu

wyrównania utraty

ciepła

nieznaczne

wzmożenie

Ważną rolę w oddziaływaniu na ustrój zabiegów

wodoleczniczych odgrywają czynniki

mechaniczne, do których zalicza się ciśnienie

hydrostatyczne, ciśnienie hydrodynamiczne,

wypór oraz lepkość i spójność wody.

Ciśnienie

statyczne wody

zwane również

ciśnieniem

hydrostatycznym

jest ciśnieniem panującym

w dowolnym punkcie wody nieruchomej,

podlegającej przyciąganiu ziemskiemu

gdzie:
ps — ciśnienie statyczne wody,
po — ciśnienie działające na powierzchnię
wody,
h — wysokość słupa wody,
— ciężar właściwy wody.

W wodzie poruszającej się oprócz ciśnienia

statycznego (hydrostatycznego)

występuje również

ciśnienie dynamiczne

(hydrodynamiczne),

które odpowiada

energii kinetycznej jednostki objętości

poruszającej się wody.

gdzie:
pd — ciśnienie dynamiczne
wody,
E — energia kinetyczna,
Q — gęstość wody,
v — prędkość przepływu wody

Używa się również pojęcia

ciśnienia całkowitego wody

które jest sumą ciśnienia hydrostatycznego i
hydrodynamicznego.

Ważnym czynnikiem mechanicznym, działającym na ustrój w

kąpieli, jest opisany

prawem Archimedesa

wypór wody

zwany

również wyporem hydrostatycznym.

Siła wyporu, zgodnie z

prawem Archimedesa,

zależy zatem od stanu

zanurzenia ciała w wodzie, a mówiąc inaczej od objętości wypartej przez

nie wody. Wypór jest wykorzystywany jako czynnik odciążający w

kinezyterapii

wykonywanej w środowisku wodnym, jednak pod warunkiem, że

ruchy są wykonywane wolno. Przy wykonywaniu szybkich ruchów

występują opory wody, związane głównie z jej lepkością, a stanowiące

czynnik obciążający.

Pewną rolę w zabiegach wodoleczniczych odgrywa

również spójność i lepkość wody.

Spójność

jest wynikiem oddziaływania tzw. sil spójności,

określanych
również mianem sił Van der Waalsa, które są efektem
oddziaływania
między cząsteczkami wody.

Lepkość

wody wynika z jej właściwości, polegającej na

powstawaniu sił
tarcia, czyli oporu przeciw siłom wewnętrznym. Intensywność
działania termicznego i mechanicznego na ustrój w zabiegach
wodoleczniczych zależy od powierzchni ciała, na którą one
wpływają.

Podział powierzchni ciała przydatny w dawkowaniu

zabiegów wodoleczniczych (wg Cordesa i Zeibiga za

Straburzyńskim).

Cordes i Zeibig

podzielili powierzchnię ciała na sześć w

przybliżeniu równych części, z których każda stanowi jedną

dawkę. Jest to oczywiście schemat niedoskonały, ułatwiający

jedynie dawkowanie, bowiem reakcje na zabiegi wodolecznicze,

wykonywane na poszczególne części ciała, są bardzo

zróżnicowane. Tak np. odczyn ze strony naczyń krwionośnych

skóry

kończyn górnych jest większy aniżeli w obrębie kończyn dolnych.

Jest on

szczególnie przydatny w dawkowaniu kąpieli, w których wartość

działającego na ciało ciśnienia hydrostatycznego zależy od stopnia

jego zanurzenia. Ważnym elementem decydującym o efekcie

oddziaływania jest również czas trwania zabiegów

wodoleczniczych. Znajduje to praktyczny wyraz w metodach

dawkowania zabiegów wodoleczniczych, uwzględniających

powierzchnię ciała oraz czas trwania zabiegu.

Odczyn ustroju na bodźce termiczne zależy od wielu

czynników:

wiek, płeć oraz stosunek powierzchni ciała do

objętości.

Dzieci, starcy i kobiety są bardziej wrażliwi na te bodźce. Osoby tęgie,

mające dużą objętość ciała przy względnie małej jego powierzchni oraz

grubą podściółkę tłuszczową, znoszą gorzej zabiegi cieplne, ponieważ

oddawanie ciepła otoczeniu jest u nich utrudnione. Odwrotnie osoby

szczupłe gorzej znoszą zabiegi zimne, ze względu na ułatwione

oddawanie otoczeniu ciepła przez względnie dużą, w stosunku do

objętości, powierzchnię ich ciała. Na odczyn ustroju na zabiegi

wodolecznicze wpływają również rytmy biologiczne, a w szczególności

okołodobowe rytmy termoregulacyjne. Reakcja ustroju będzie zatem

silniejsza, jeśli wpływ stosowanej temperatury będzie niezgodny z tym

rytmem, tzn. w wypadku stosowania zimnych zabiegów rano, a

ciepłych wieczorem. Stosowanie zabiegów wodoleczniczych wymaga

przestrzegania zasad postępowania, które można sprowadzić do

następujących zaleceń: Przed zleceniem zabiegu konieczne jest

dokonanie oceny stanu gospodarki cieplnej chorego, przede wszystkim

w aspekcie jego wrażliwości na bodźce termiczne. Postępowanie to

ułatwia dobór właściwej temperatury wody użytej do zabiegu.

Przed każdym zabiegiem wodoleczniczym zaleca się

opróżnić pęcherz moczowy, a jeśli ma być to zabieg długotrwały,

konieczne

jest również oddanie stolca. W trakcie serii zabiegów obowiązuje zasada

stopniowanego nasilania termicznych i mechanicznych bodźców, z

uwzględnieniem okołodobowego rytmu termoregulacyjnego ustroju.

Należy pamiętać o bacznej obserwacji chorego w trakcie

zabiegu wodoleczniczego

. Szczególną uwagę należy zwracać na

barwę warg i policzków, których zblednięcie lub zasinienie w czasie

zabiegu powinno być sygnałem do jego przerwania. Wystąpienie tych

objawów może być następstwem nieprawidłowej reakcji na bodźce

termiczne lub też wynikiem ich nieprawidłowego doboru. W czasie

zabiegu należy również kontrolować częstość tętna, pamiętając, że

jego przyspieszenie do ok.

100/min

jest przeciwwskazaniem do

stosowania zabiegów cieplnych.

Po każdym zabiegu ciepłym lub gorącym powinno się zastosować krótki

zabieg zimny, aby w ten sposób zapobiec utracie ciepła przez

rozszerzone naczynia krwionośne skóry.

Pomieszczenia zabiegowe muszą być odpowiednio ogrzane i dobrze

wietrzone. Zabiegi gorące powinno się wykonywać w pomieszczeniu

o temperaturze 22-24°C, zaś zabiegi zimne w temperaturze 25-27°C.

Wybrane zabiegi

wodolecznicze

Ogólną liczbę zabiegów wodoleczniczych ocenia się na około

100 różnych metod, w których wykorzystuje się wodę w jej

trzech stanach skupienia, a mianowicie stałym, ciekłym i

gazowym.

Biorąc pod uwagę sposób ich wykonywania ogólnie wyróżnia

się zabiegi wodolecznicze:

- z wykorzystaniem ciśnienia hydrostatycznego,

- z użyciem bieżącej wody pod określonym ciśnieniem,

- za pomocą innych ciał higroskopijnych zwilżanych wodą,

- w postaci okładów z lodu,

- przy użyciu pary wodnej o określonej wskazaniami

temperaturze.

Kąpiele

Kąpielą nazywa się postępowanie, w którym całe ciało lub jego część pozostaje

przez określony czas zanurzone w ośrodku o odpowiedniej temperaturze.

•

Kąpiel zimna

Temperatura wody od 8 do 20°C. Czas trwania kąpieli od kilku

sekund do 1 minuty, w zależności od stanu ogólnego i samopoczucia chorego.

•

Kąpiel chłodna

Temperatura wody od 20 do 27°C. Czas trwania kąpieli 5-15

minut.

Metodyka

Kąpiele zimne i chłodne wykonuje się w specjalnych wannach, zwykle

drewnianych, lub basenach. W czasie kąpieli chory powinien wykonywać

energiczne ruchy i rozcierać ciało w celu przyśpieszenia odczynu naczyniowego.

Wskazania

Choroby przemiany materii — otyłość, cukrzyca.

Przeciwwskazania

Choroby serca i naczyń, choroby nerek, niedokrwistość, nerwice,

nerwobóle.

•

Kąpiel letnia

Temperatura wody od 28 do 33°C. Czas kąpieli 10-20 minut.

Wskazania

Kąpiele letnie wykonuje się w stanach podciśnienia tętniczego,

dychawicy oskrzelowej, niektórych chorobach układu nerwowego, w stanach

nadmiernej pobudliwości.

•

Kąpiel ciepła

Temperatura wody od 34 do 37°C. Czas kąpieli 10-30 minut.

Wskazania

Kąpiel ciepłe wykonuje się zwykle jako zabieg higieniczny, stosuje się je

również w stanach wzmożonej pobudliwości, bezsenności, w niektórych

chorobach skóry.

•

Kąpiel kinezyterapeutyczna

W kąpieli tej wykorzystuje się

opisane wyżej odciążające i oporowe działanie wody.

Metodyka

Kąpiele wykonuje się w wannach kinezyterapeutycznych

o specjalnej budowie lub przystosowanych basenach

kąpielowych. Chorych porażonych zanurza się w wodzie za

pomocą specjalnego dźwigu, którym po zakończeniu kąpieli

podnosi się chorego z basenu. Osoby poddawane kąpieli

kinezyterapeutycznej wymagają stałego nadzoru instruktora

gimnastyki leczniczej, który jest odpowiedzialny za celowość,

właściwe wykonywanie ćwiczeń i bezpieczeństwo chorego.

Temperatura wody w wannach kinezyterapeutycznych wynosi w

zależności od wskazań 34-37°C W basenach, w których

prowadzi się ćwiczenia z dziećmi, temperatura wody powinna

być o 2-3 stopnie wyższa od stosowanej dla dorosłych. Wodę w

wannach kinezyterapeutycznych należy zmieniać po każdej

kąpieli, w basenach zaś zmieniać okresowo i odkażać zgodnie z

obowiązującymi przepisami sanitarno-epidemiologicznymi.

Wskazania

Są one bardzo rozległe, dotyczą jednak głównie

schorzeń narządu ruchu, chorób układu nerwowego z

zaburzeniami czynności ruchowych oraz wad postawy.

Przeciwwskazania

Niewydolność krążenia, choroby nowotworowe,

czynna gruźlica płuc, reumatoidalne zapalenie stawów, gruźlica

stawów i zakaźne choroby skóry.

•

Kąpiel o temperaturze wzrastającej, wg Schweningera-

Hauffego

Zabieg polega na kąpieli kończyn górnych lub dolnych w

wodzie, której temperatura wzrasta stopniowo w czasie zabiegu od 35

do 42°C.

Metodyka

Kąpiel wykonuje się w specjalnym urządzeniu, składającym się

z wanienek na wodę, przystosowanych kształtem do rodzaju zabiegu,

oraz elektrycznego urządzenia ogrzewczego, umożliwiającego

ogrzewanie wody w taki sposób, aby jej temperatura wzrastała o jeden

stopień w czasie 2-3 minut. Łączny czas zabiegu wynosi od 15 do 25

minut, w zależności od wskazań i stanu ogólnego chorego. Po upływie

10- 15 minut od chwili rozpoczęcia zabiegu występuje u chorego

uczucie ciepła, zaczerwienienie skóry i pocenie się. W zależności od

wskazań i odczynu chorego wykonuje się kąpiele jednej lub obu

kończyn. W czasie zabiegu należy bacznie obserwować chorego, a

wystąpienie zblednięcia lub sinicy należy traktować jako sygnał do

natychmiastowego przerwania zabiegu. Kąpiele o temperaturze

stopniowanej wskazują korzystny wpływ na czynność serca i obniżają

ciśnienie krwi, szczególnie u osób z nadciśnieniem tętniczym.

Wskazania

Nadciśnienie tętnicze bez zmian chorobowych w narządach,

nerwice naczynioruchowe.

Bezwzględne przeciwwskazania

do stosowania kąpieli o stopniowanej

temperaturze stanowią niewyrównane wady serca.

Kąpiele cd.



Parowa całkowita-

łaźnia parowa

쩖

W pomieszczeniu znajduje się również

instalacja z zimną wodą. Działanie kąpieli

parowej polega na przegrzaniu ustroju.

쩖

Temperatura w pomieszczeniu zabiegowym

waha się od 40 do 45°C.

쩖

Stanowi

formę intensywnego zabiegu cieplnego

쩖

Czas trwania zabiegu wynosi

15-30 minut.

쩖

Po zakończeniu kąpieli stosuje się zwykle letni

natrysk lub kąpiel.

쩖

Zabiegi wykonuje się

2-3 razy w tygodniu

Łaźnia parowa szafkowa.



Zabieg wykonuje się

w drewnianej szafce

, do której

doprowadzana jest para wodna. W czasie zabiegu

chory siedzi na krzesełku umieszczonym w szafce.

Głowa chorego znajduje się poza szafką,

dzięki

czemu

nie oddycha on parą wodną.

쩖

Ze względu na obciążający ustrój charakter tego

zabiegu na głowę i okolice serca stosuje się zwykle

zimne okłady



Temperatura:

od 40 do 50°C.



Czas zabiegu :

10-20 minut.

Wskazania:

Zaburzenia

przemiany materii,

szczególnie otyłość,

przewlekłe stany

zapalenia stawów i

zapalenia

okołostawowe,

nerwobóle.

Przeciwwskazania:

Niewydolność krążenia,

choroba nadciśnieniowa,
stany,wyniszczenia,
skłonność do
Krwawień,
stany chorobowe w okresie
ostrym.

Wskazania:

Zaburzenia

przemiany materii,

szczególnie otyłość,

przewlekłe stany

zapalenia stawów i

zapalenia

okołostawowe,

nerwobóle.

Przeciwwskazania:

Niewydolność krążenia,

choroba nadciśnieniowa,
stany,wyniszczenia,
skłonność do
Krwawień,
stany chorobowe w okresie
ostrym.

Kąpiel wirowa( masaż wirowy)



W zabiegu tym wykorzystuje się w celach leczniczych

wpływ cieplny wody

i oddziaływanie mechaniczne(ruch wirowy).



Metodyka:

zabiegi wykonuje się w specjalnych

zbiornikach

, przystosowanych

do zabiegów na KKG i KKD lub dla całego ciała.

Temperatura:

32 do 40°C

Czas zabiegu

: 15-20 minut

Wskazania:

Przewlekłe stany zapalne, stany pourazowe,

przewlekłe zapalenia stawów i zapalenia okołostawowe,

przykurcze bliznowate.

PÓŁKĄPIELE

•

Mniej obciążająca ustrój forma kąpieli.



Półkąpiel ciepła



Temperatura wody wynosi na początku zabiegu

32-34°C.



Czas zabiegu: nie więcej niż 4-5 minut



Metodyka:

Woda powinna sięgać choremu do pępka, gdy chory

siedzi w wannie. Przed rozpoczęcie kąpieli chory zmywa twarz i

klatkę piersiową zimną wodą. Następnie wchodzi do wanny,

zanurza się na krótko w wodzie po szyję i przyjmuje pozycję

siedzącą.

쩖

W czasie zabiegu kąpielowy

kilkakrotnie polewa wodą plecy i

kark chorego

쩖

Przy użyciu węża gumowego wpuszcza się następnie do wanny

zimną wodę, aby

obniżyć temperaturę wody kąpielowej o 4-

5°.

Ochłodzoną wodą polewa się ponownie chorego.

쩖

Po wyjściu chorego z wody wyciera się go ogrzanym

ręcznikiem kąpielowym.



Wskazania:

Nerwice i psychonerwice

oraz organiczne schorzenia układu

nerwowego.

•

Półkąpiele ciepłe łączy się niekiedy ze

„szczotkowaniem"

KKG, KKD, klatki

piersiowej i brzucha, przy użyciu

szczotki o niezbyt twardym włosiu.



Szczotkowanie

pobudza naczynia

skórne

i znajduje zastosowanie w

niektórych chorobach skóry,

przewlekłych schorzeniach

gośćcowych i nerwobólach.

Półkąpiel gorąca.



Wykonuje się ją w podobny sposób.

쩖



Temperatura wody:

38-42°C, czas

zabiegu : 10-15 minut.

•

Wskazania:

przewlekłe schorzenia

gośćcowe, nerwobóle, przewlekłe stany

zapalne narządów rodnych oraz

ukł.moczowego.

•

Przeciwwskazania:

u osób wyniszczonych i

w wieku starczym.

Natryski



Natryskiem nazywa się zabieg wodoleczniczy, w którym

zasadniczy wpływ wywiera ciśnienie i temperatura

uderzającego w ciało jednego lub wielu strumieni wody.



W zależności od temperatury wody rozróżnia się natryski

zimne, ciepłe, gorące i o zmiennej temperaturze,

쩖

W zależności od ciśnienia —

natryski o niskim ciśnieniu

(152 kPa— 1,5 atm),

średnim

ciśnieniu (152-202,6 kPa —

1,5-2 atm) oraz

wysokim

ciśnieniu (202,6-405,2 kPa — 2-

4 atm).

쩖

Zmianę i kontrolę temperatury oraz ciśnienia, a także

ukształtowanie strumienia wody umożliwia urządzenie

zwane

katedrą natryskową

W wodolecznictwie stosuje się

natryski ruchome, stałe i

parowe.



Natryski ruchome.

Do tej grupy zalicza się natryski polegające na działaniu

ruchomego, różnie ukształtowanego strumienia wody

odpowiednie okolice ciała osoby stojącej w odległości 3-
4 m od katedry natryskowej.

Natrysk biczowy (natrysk skupiony).
Strumień wody wydobywający się pod znacznym
ciśnieniem (152 - 304 kPa — 1,5-3 atm) z węża
gumowego, zakończonego odpowiednią nasadką, o
średnicy otworu ok. 1 cm, może być okresowo
przerywany, co powoduje działanie zbliżone do
uderzeń bicza.

Kierunek prowadzenia strumieniu wody w

natrysku biczowym (wg Jankowiaka).

Natrysk szkocki.



Odmiana natrysku biczowego, natrysk o zmiennej

temperaturze. Wykonuje się go

pod ciśnieniem od

202,6 do 304,0 kPa

(2-3 atm), stosując na przemian

wodę gorącą 38-42°C w czasie od 1/2 do 1 minuty i

wodę zimną 10-15°C w czasie kilku sekund.

Zabieg kończy się po 3 minutach stosowaniem wody

zimnej.



W natrysku tym zamiast wody gorącej można używać

strumienia pary wodnej.

Natrysk nitkowaty.

쩖

To rodzaj natrysku biczowego. Wykonuje się go dzięki

zastosowaniu specjalnej nasadki o bardzo małej

średnicy (0,5 mm) i wysokiego ciśnienia wody 204-

405,2 kPa (3-4 atm).

쩖

Uderzenie bardzo cienkiego strumienia wody wywołuje

silny odczyn ze strony naczyń krwionośnych skóry,

utrzymujący się pewien czas po zakończeniu zabiegu.

Natrysk wachlarzowy



Dzięki zastosowaniu specjalnej nasadki z odpowiednio

ukształtowaną szczeliną uzyskuje się strumień wody w

formie wachlarza. Oddziaływanie mechaniczne na skórę

osoby poddanej temu zabiegowi

jest słabsze

porównaniu z wymienionymi wyżej natryskami.

쩖

Natryski stałe.

Do tej grupy zalicza się natryski, w

którym ukształtowanie i kierunek strumieni wody nie

ulegają zmianie.

쩖

Natrysk spadowy

(natrysk deszczowy). W natrysku

tym woda spada na ciało pod kątem 45° z wysokości 1

-2 m przez nasadkę sitkową o średnicy otworów 0,5

mm.

쩖

Temperaturę wody ustala się w zależności od wskazań.

Natrysk płaszczowy (natrysk boczny)



Natrysk wykonuje się w

specjalnym urządzeniu w

kształcie klatki papuziej, o

wymiarach odpowiadających

wzrostowi i objętości człowieka,

zbudowanej z pionowo

ustawionych rur.



Z otworów o małej średnicy,

znajdujących się w rurach,

wydobywają się strumienie wody

w kierunku osi centralnej klatki,

uderzając w ciało

znajdującego

się w niej człowieka

Natrysk parowy



Wykonuje się go przy użyciu katedry natryskowej.

natrysku tym zamiast gorącej wody stosuje się strumień

pary wodnej.



Temperaturapary wodnej:

45-48°C.



Czas :

2-3 minut.



Natryski specjalne

쩖

Natrysk z masażem ręcznym typu Aix les

Bains

쩖

Nazwa jego wiąże się zeznanym uzdrowiskiem

francuskim. Wykonuje się go u osoby spoczywającej na

stole w postaci kraty. Woda o temperaturze 38 -45°C

spływa z węża gumowego szerokim strumieniem na

ciało osoby poddawanej jednocześnie masażowi

wykonywanemu przez jednego lub dwóch masażystów.

•

Natrysk podwodny

쩖

(

masaże podwodny)

wykonuje się w środowisku

wodnym przy użyciu strumienia

wody o określonym ciśnieniu za

pomocą specjalnego

urządzenia



Ten rodzaj natrysku wykonuje

się w wannach lub basenach

kinezyterapeutycznych typu

Hubbarda.

쩖

Należy pamiętać, że

temperatura

wody w

strumieniu natryskowym

musi

być wyższa od temperatury

wody w wannie

(35-38°C)

Natrysk podwodny



Należy pamiętać, że

oddziaływanie

mechaniczne

strumienia wody jest

największe pod kątem

90°,

zaś zmniejszenie

kąta osłabia działanie.

Ciśnienie wody dawkuje

się tak, aby ulegało

zwiększeniu w miarę

trwania zabiegu.

•

Wskazania:

쩖

w leczeniu

chorób

쩖

narządu ruchu,

nerwobólu, w

szczególności

nerwu kulszowego.

Natrysk nasiadowy (natrysk

wstępujący).



Do wykonania tego natrysku

używa się specjalnego

urządzenia, składającego się

z siedzenia, pod którym

znajduje się nasadka

sitkowa. Wytryskające z

nasadki strumienie wody

uderzają w okolicę krocza

osoby poddanej zabiegowi.



Natrysk nasiadowy przy

użyciu wody chłodnej stosuje

się zwykle

w guzkach

krwawniczych odbytnicy lub

przy jej wypadaniu.

Stosowanie natrysków



Wskazania:

쩖

leczenie nerwic, stanów

wyczerpania psychicznego,

nerwobólów, różnych

postaci gośćca stawowego

쩖

i tkanek miękkich,

przewlekłych schorzeń dróg

oddechowych, zaburzeń

쩖

ukrwienia obwodowego,

dobierając w zależności od

rodzaju stanu chorobowego

쩖

intensywność czynnika

termicznego i

mechanicznego.



Przeciwwskazania:

쩖

u osób z niewydolnością

쩖

krążenia, chorobą

nadciśnieniową, chorobą

wieńcową, w stanach

padaczkowych,

쩖

w stanach

wyniszczenia, w zapaleniu

nerwów i nerwobólach,

쩖

w ostrym stadium

choroby oraz u osób z

zaawansowaną nerwicą

serca.

Polewania



Są zabiegami wodoleczniczymi, w których

wykorzystuje się oddziaływanie na skórę

₣

czynnika termicznego w postaci strumienia zimnej

wody o niskim ciśnieniu. Oddziaływanie

쩖

czynnika mechanicznego -ograniczone.



Polewania

mogą być całkowite lub częściowe

Zabiegi całkowite wykonuje się zwykle co

쩖

drugi dzień, natomiast częściowe — codziennie.

쩖

Przed rozpoczęciem zabiegu

częściowego poleca się

choremu umycie twarzy i szyi zimną wodą, a przed

polewaniem całkowitym również i klatki piersiowej.

zakończeniu

polewania wyciera się ciało ręcznikiem i

poleca gimnastykę lub spacer.

Polewania

częściowe



Polewanie karku:

pogłębienie oddechu i zmniejszenie duszności w

napadzie dychawicy oskrzelowej



Polewanie ramion:

w nerwicy, bezsenności oraz kurczu pisarskim.

쩖

W czasie polewania grzbietu i barków dłoń osoby wykonującej

zabieg chroni kark i głowę przed działaniem wody. Łączny czas

zabiegu wynosi 1-2 minut. Polewanie klatki piersiowej i KKG jest

zabiegiem oddziałującym silnie bodźcowo.



Polewanie grzbietu



Polewanie klatki piersiowej i kończyn górnych



Polewanie brzucha:

w stanach upośledzonej czynności ruchowej jelit

oraz w nieżytach żołądka i jelit.



Polewanie kończyn dolnych:

w leczeniu nerwobólu nerwu

kulszowego, w niektórych chorobach gośćcowych, w żylakowatości

kończyn dolnych oraz przewlekłych nieżytach nosa i gardła.

Polewania całkowite



Zasadą ich wykonywania jest

równomierne pokrycie całego ciała

płaszczem spływającej wody.



W czasie polewania chory rozciera

ramiona i klatkę piersiową.



Zabiegi te wykonuje się głównie

쩖

w chorobach przemiany materii,

nerwicach oraz w celach

wzmacniających i hartujących.

Zmywania



Zmywania wpływają w łagodny sposób hartująco

쩖

i pobudzająco na układ krążenia i oddychania.



Polegają na zmywaniu ciała gąbką lub ręcznikiem

zmoczonym w zimnej wodzie (

15- 20°C

), a następnie

wytarciu suchym ręcznikiem.



Zabieg rozpoczyna się od zmycia kończyn dolnych,

które po wytarciu okrywa się ciepłym kocem lub kołdrą.

W analogiczny sposób postępuje się z kończynami

górnymi, klatką piersiową i brzuchem.



Po zakończeniu zmywania, trwającego 2-3 minuty, w

cieplejszej porze roku poleca się choremu udanie się na

spacer. Jeśli chory nie może opuścić łóżka, to okrywa się

go ciepło.

Nacierania

•

Kojarzenie czynnika termicznego z bodźcami mechanicznymi.



Czas trwania zabiegu powinien być krótki. Po zakończeniu

zabiegu chory odpoczywa 30 min.

쩖

Nacieranie częściowe

Wykonuje się je u chorego

poddanego uprzednio ogrzaniu, np. po opuszczeniu łóżka lub

ogrzaniu w budce świetlnej.

쩖

Nacieranie całkowite

Zabieg wykonuje się u chorego w

pozycji stojącej po uprzednim zanurzeniu w zimnej wodzie.

Ciało chorego okrywa się dużym prześcieradłem o wymiarach

쩖

2 x 3 m, zmoczonym w zimnej wodzie. Prześcieradło powinno

ściśle przylegać do ciała.

쩖

Następnie dokonuje się szybkiego i energicznego nacierania,

postępując od ramion ku stopom.



Wskazania.

쩖

Przewlekły nieżyt

oskrzeli, rozedma

płuc, zaburzenia

krążenia

obwodowego,

nerwica.



Przeciwwskazania

Zaburzenia czucia,

stany zapalne

skóry, stany

nadmiernej

pobudliwości oraz

wyczerpania

psychicznego.

Nacieranie powinno w krótkim czasie
(1 - 2min) wywołać odczyn naczyniowy,
wyrażający się zaróżowieniem skóry oraz
uczuciem ciepła i rześkości. Nacierania nie
wolno wykonywać u osób, które nie reagują
na nie odczynem naczyniowym.

Zawijanie



Zabieg ten polega na szczelnym zawinięciu

całego ciała prześcieradłem dobrze wyżętym z

zimnej wody. Następnie całe ciało owija się

dokładnie ciepłym kocem.



Po krótkotrwałym uczuciu zimna występuje

rozszerzenie naczyń krwionośnych i uczucie

ciepła. Po upływie około godziny występują poty.



Zabieg ten trwa od 20 minut do 2 godzin. Po

zabiegu stosuje się zwykle chłodny natrysk.



Zawijania wywierają uspokajający wpływ na

chorego. Można stosować również zawijania

letnie (25 - 30°C), które także działają

uspokajająco.

Okłady

•

Okłady wykonuje się na ograniczone

powierzchnie ciała. Występują okłady:



chłodzące



rozgrzewające



Priessnitza



gorące



wilgotne zawijania i okłady z wełny

Wyróżniamy:

쩖

okłady ogólne, miiejscowe,okład

zawijany, okład zapinany, koncentrowany



Istota okładu polega na dostarczeniu ciału

chorego dużych ilości ciepła.

Okłady

koncentrowane

stosuje się w zaburzeniach

oddychania, występujących niekiedy w

chorobie Heinego-Medina w wyniku

porażenia mięśni oddechowych.

•

Gorące zawijania i okłady z wełny

parowanej

można stosować z powodzeniem

w leczeniu przykurczów występujących w

pourazowych stanach zejściowych.

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
hydrotb
19 ROZ warunków tech morskich budowli hydrotechnicznyc
Prowadzenie hydrotermicznej obr Nieznany (2)
Morskie hydrotech
HYDROTERAPIA REFERAT, jusmos270
Hydroterapia, Kosmetyka, Fizykoterapia
Hydrot 5 Statecznosc Budowli Pietrzacych
Kontrola morskich budowli hydrotechnicznych
Zasoby hydrotermiczne i petratermiczne
98 101 645 WARUNKI TECH, JAKIM POWINNY ODPOWIADAĆ MORSKIE BUDOWLE HYDROTECH I ICH USYTUOWANIE
Hydroterapia to zabiegi terapeutyczne i odprężające, kosmetologia(1), kosmetologia 2
konstrukcje hydrotechniczne
Fundamentowanie Budowli Hydrotechnicznych
HYDROTECHNIKA HOLANDIA XX w
PROJ1A, Instytut Geotechniki i Hydrotechniki
18 monitoring budowli hydrotechnicznych kledynski
10 Hydrotronika i Pnumotronika(1)

więcej podobnych podstron