METODA GLOBALNEGO CZYTANIA

GLENNA DOMANA

Marta Matuszewska

Kurs kwalifikacyjny z zakresu oligofrenopedagogiki
Busko-Zdrój 2012r

Wykorzystano. iteraturę „Jak nauczyć małe dziecko czytać” G. I J.Doman

Idea metody globalnego czytania G. Domana

Metoda ta nie jest tradycyjną metodą czytania tekstu. Praca nią polega na dostarczaniu
do mózgu bodźców-informacji które cechują się dużą intensywnością, częstotliwością, długim
czasem trwania, a także na wymuszaniu określonych reakcji ze strony dziecka.

Podawanie informacji jest mechaniczne, a przyswajanie automatyczne.

Usprawnianiu i stymulacji podlegają sfery:

-

ruchowa

-

fizyczna

-

intelektualna

-

emocjonalna

UWAGI:

1. Metodę (pierwotnie przeznaczoną dla dzieci z uszkodzeniem mózgu) aktualnie dostosowuje się i

wykorzystuje dla potrzeb dzieci: nadpobudliwych psychoruchowo, dzieci bez kontaktu werbalnego ( dzieci z

autyzmemem, niemówiące), dzieci z uszkodzeniami O.U.N., z upośledzeniami różnego stopnia, z Zespołem

Downa, dzieci z MPD ale też dzieci z normą intelektualną ( w celu optymalnego stymulowania potencjału

mózgu)

2. Metoda polega na krótkotrwałym pokazywaniu dziecku zestawów plansz ze słowami, wyrażeniami,

zdaniami; wielokrotnie powtarzanym.

3. Metoda ćwiczy pamięć i percepcję wzrokową, może być stosowana od wieku przedszkolnego.

4. Nauka przebiega wg uporządkowanych zasad. 

Nauka małego dziecka

Wyniki badań naukowych prowadzonych od lat 50 ubiegłego stulecia potwierdzają, że

dzieci uczą się bardzo szybko i z wielką łatwością, jednakże tracą tę umiejętność z

wiekiem, jeśli nie są odpowiednio stymulowane poprzez proste techniki uczenia.
Małe dzieci używają prawej półkuli mózgowej w procesie poznawania i przyswajania informacji,

dorośli lewej. Prawa półkula mózgowa, w przeciwieństwie do lewej, przyswaja informacje bardzo

szybko i bez ograniczeń ilościowych – jest bardzo pojemna

G. Doman postulował ideę nauki dziecka od najmłodszych lat, a nawet miesięcy, bo wówczas

mózg jest najbardziej chłonny i ma największe potencjalne możliwości rozwoju. Do szóstego roku

życia dziecko łatwiej, szybciej i bez wysiłku chłonie nowe informacje. Poza tym, dziecko uczy się

wówczas polisensorycznie czyli wielozmysłowo, smakując, wąchając, dotykając, widząc i czując.
Analizując całe życie człowieka, najwięcej i najszybciej uczymy się w najmłodszym okresie.

Doman doszedł do wniosku, że gdyby od najwcześniejszych lat życia rozpocząć naukę czytania,

proces kształcenia stałby się czymś naturalnym i bezwysiłkowym, a przede wszystkim

stymulowałby mózg do bardziej dynamicznego rozwoju.

!

Autor traktuje czytanie jako element dziecięcej zabawy, stąd też nazwa koncepcji –

zabawa w czytanie.

Metoda ta jest doskonałym ćwiczeniem pamięci, percepcji wzrokowej, słuchowej i

uwagi

MATERIAŁY DO NAUKI CZYTANIA

•

Niezbędne materiały to białe plansze o wym. 10 cm x 60 cm i czerwony

pisak ( lub materiał

wyrazowy drukowany czcionką komputerową).

•

Każdy wyraz musi być napisany lub wydrukowany na osobnej planszy.

•

Litery wstępnie powinny mieć wysokość 8 cm – w miarę nauki czcionka jest zmniejszana

•

Słowo wypisuje się na środku kartonu ( na odwrocie kartonika można napisać wyraz dla siebie,
by nie odwracać karteczki podczas czytania dziecku. Warto też zapisywać z tyłu kartonika datę
wprowadzenia dziecku danego słowa)

•

Z czasem z liter

czerwonych

przechodzi się na czarne.

•

Na wstępie potrzebna jest pula ok.100 lub więcej kart z wyrazami z różnych kategorii (np.
czynności, zwierzęta, potrawy,owoce itd.)

•

Przechodząc na kolejny etap nauki czytania, nie wprowadzamy dwóch zmian jednocześnie,
tzn. można zmniejszyć wielkość czcionki, ale dopiero później wprowadzić inny kolor liter.

Reguły nauczania wg G. Domana

!

•

By nauka była skuteczna, na dziecko nie wolno wywierać presji, popędzać go ani
krytykować, by maluch się nie zniechęcił i nie stracił motywacji. Każdą sesję powinien
charakteryzować entuzjazm, zadowolenie i zaangażowanie.



 Naukę najlepiej zacząć z jak najmłodszym dzieckiem.



 Należy traktować ją jako świetną zabawę.



 Do nauki podchodzić można tylko wtedy, gdy matka i dziecko są zdrowi, zrelaksowani,

zadowoleni



 Informacje należy prezentować dynamicznie, szybko (dziecko nie może czytać głośno

napisów, powtarzać ich podczas eksponowania – powinno tylko patrzeć



 Do dziecka trzeba mówić wyraźnie, głośno, z entuzjazmem.



 Nauka powinna mieć charakter systematycznych, krótkich sesji.



 Materiały do nauki powinny być duże, wyraźne i estetyczne.



 Trzeba zakończyć ją przed tym, zanim dziecko się znudzi i samo zechce zakończyć sesję



 Nie wolno kontrolować dziecka, sprawdzać ani kwestionować wyników nauczania

 
 

Etap pierwszy (pojedyncze słowa)

Na tym etapie uczymy dzieci czytania pojedynczych słów( słowa najbardziej znane, bliskie, z
otoczenia dziecka, nazwy zabawek, ulubione pokarmy, członkowie rodziny, dnitygodnia itd.). 

W oryginale wg Domana

naukę rozpoczynamy od 15 pojedynczych słów. Tworzymy z nich trzy

zestawy po pięć kart.

I
Tydzień

Dzień I

• Pokazujemy dziecku pierwszy zestaw 5 słów (bitów). Robimy to 3 x w ciągu dnia
(słowa należy prezentować za każdym razem w różnej kolejności)

!

odstępy między kolejnymi sesjami powinny być nie krótsze niż 30minut.

•Sposób prezentacji: pokazujemy dziecku podniesioną kartę mówiąc: „Tu jest

napisane

piłka

”, „Tu jest napisane

mama

” , „Tu jest napisane

tata

”....

!

nie prosimy dziecka o powtarzanie tego co powiedzieliśmy (dziecko ma tak olbrzymi

potencjał uczenia się, że nie potrzebuje żmudnego i nudnego powtarzania słów za

nami)
•Poszczególne karty pokazujemy szybko, tyle ile trwa wypowiedzenie prezentowanego

słowa (ok.1sek) w sposób opisany powyżej. Pokazanie całego zestawu zajmie nie więcej
niż minutę.

Dzień II

•wprowadzamy drugi zestaw słów. Każdy zestaw (pierwszy i drugi)

pokazujemy po 3x dziennie, co równa się 6 sesjom – po 3 sesje na każdy

zestaw.

Dzień III

•dodajemy 3 zestaw bitów. Analogicznie - każdy z zestawów
pokazujemy w trzech sesjach, co równa się 9 sesjom !

Dzień IV i V

Czwartego i piątego dnia bawimy się nadal tymi samymi 3 zestawami, pokazując każdy
zestaw 3 x wciągu dnia, mając w sumie 9 sesji.

Dzień VI i VII

Dni „wolne od zajęć” lub dowolne zabawy z kartami

II
Tydzień

W drugim tygodniu odkładamy codziennie w każdym z 3 zestawów bitów po jednym „starym” słowie i

zastępujemy je nowym ( tzw. wycofywanie).
• Mamy 3 zestawy, które w sumie pokazujemy dziecku w 9 sesjach dziennie przez kolejny tydzień – każdy

zestaw pokazujemy 3 razy w ciągu dnia.

Obowiązuje zasada grupowania wyrazów/ zestawów tematycznie oraz zasada rozpoczynania od

tego, co dziecku najbliższe i konkretne, podążania do rzeczy nowych i nieznanych, a na samym

końcu do tego, co abstrakcyjne

Przykładowe tematyczne kategorie wyrazów:

Zabawki

miś

klocki

auto

piłka

lalka

wiaderko

łódka

kolejka

cymbałki

lornetka

koparka

czołg

Części

ciała

noga

kolano

ramię

ręka

ucho

oko

łokieć

stopa

broda

usta

plecy

nos

Zwierzęta

kura

pająk

lew

żyrafa

goryl

pies

słoń

wąż

gęś

jeż

lis

kot

Owoce

.

jabłko

gruszka

malina

jagody

wiśnie

kiwi

banan

arbuz

ananas

Sprzęty

drzwi

łóżko

mikser

stół

krzesło

półka

lodówka

radio

drabina

kanapa

ławka

pralka

Do zestawu prezentowanych dziecku dotychczas rzeczowników wprowadzamy kolejno bity z

czasownikami a następnie z przymiotnikami ( w tym nazwy kolorów, pary określające

przeciwieństwa)

ładny

brzydki

długi

krótki

duży

mały

wysoki

niski

żółty

zielony

biały

czerwony

śpi

skacze

pisze

siedzi

pije

chodzi

je

szczeka

Etap II - czytanie wyrażeń dwuwyrazowych.

- Ze słów, których wcześniej uczyliśmy dziecko budujemy wyrażenia dwuwyrazowe
(rzeczownik+przymiotnik oraz z zastosowaniem przeciwieństw)

- Tworzymy zestawy po 5 wyrażeń
- Każdego dnia pokazujemy dziecku dwa zestawy; każdy zestaw pokazujemy 3x dziennie (razem 6
sesji)
- Po tygodniu czytania pierwszych dwóch zestawów zaczynamy codziennie podmieniać w nich po
jednej karcie. Innymi słowy po pierwszym tygodniu wprowadzamy codziennie dwie nowe karty (po
jednej do każdego zestawu) i wycofujemy dwie już pokazywane przez tydzień karty.
-

Nauka wyrażeń nie przerywa ciągłej nauki nowych wyrazów (1 – etap).

żółty banan

brzydki pająk

duży słoń

mały kot

ładna mama

zielona gruszka

krótki nos

długi wąż

wysoka drabina

niski stół

Etap III (  proste zdania)

Jest to przejście od dwuwyrazowych wyrażeń do prostych zdań. Jak wyżej stosujemy kombinacje słów i wyrażeń,
które dziecko już poznało

A) Włączamy do wyrazu lub wyrażenia dwuwyrazowego czasownik

B) Włączamy do kilku kart z wyrażeniami słowo „jest” .
C)

Wprowadzenie zdań można rozpocząć po 5 zdań dziennie (powtarzanych min. 3 x przez 3 kolejne dni dodając

nowy zestaw 5 zdań, bądź  zacząć od jednego zdania, następnego dnia dodać kolejne i przypomnieć poprzednie itd.
(adekwatnie jak w etapie pierwszym)

Po tym czasie dodajemy dwa nowe zdania, wycofując jednocześnie dwa stare.

D) Można również wykonać książeczkę z prostych zdań. Taka książeczka powinna zawierać 5 zdań z ilustracjami (np.
zdjęcia) do każdego zdania. Wymiary 20 x 45 cm oraz czerwone litery o wysokości 5 cm. Zapisana strona powinna
poprzedzać obrazek i być oddzielona od ilustracji. Książka ma na początku np. 10 stron czytanych 2-3 razy dziennie. 

!

Stopniowo zmniejszamy druk z 8cm do 5cm. Zgodnie z oryginałem Domana nadal używamy tablic z czerwoną

czcionką

A)

Mama czyta

Tata je

B)

Mały

biega

pies

Kot

czarny

jest

D) Książeczka z prostych zdań

.

.

Adaś śpi

.

.

.

.

.

.

Adaś gra w piłkę

    

Etap IV (rozbudowane zdania )

W

prezentowanych zdaniach powinno być powyżej 3 wyrazów.Zdania wyrażać będą bardziej złożone myśli niż zdania

proste.

A. W tym etapie do zdania pojedynczego dodajemy rzeczownik i czasownik

B. Wprowadzamy przyimki (w, na, do, za) i łączymy je z rzeczownikami, ( do domu, na stole, za górami ),a następnie
w zdaniu np. Czerwone auto jedzie do domu. Pomarańczowy sok stoi na stole

C. Dodając słowa zmniejszamy wielkość liter do 3,5 cm

D. W miarę toku nauki zmniejszamy wielkości liter do 2,5 cm i dalej do 2 cm , zwiększamy ilość słów w zdaniu nawet
do 6 wyrazów , oraz zmieniamy kolor czcionki z czerwonego czarny.

!

Zmiany wprowadza się

stopniowo.

Piłka jest pod

stołem

Ania biegnie do mamy

Mały kot śpi na żółtej kanapie.

Pomarańczowy sok stoi na wysokim stole

Etap V (książeczki)

Przygotowujemy materiał do nauki wg kryteriów G.Domana:

1.Książeczka powinna zawierać nie mniej niż 50 i nie więcej jak 100 słów

2. Minimalna wielkość liter to 2 cm

3. Na stronę przypada 1 zdanie

4.

Tekst powinien poprzedzać ilustrację i znajdować się na oddzielnej stronie. Dziecko czyta
zdanie i przewraca stronę by zobaczyć ilustrację

5.

Systematyczność : prezentujemy 1-2 książeczki dziennie i czytamy 2-3 x dziennie przez kilka
dni.

6.

Treść/ zawartość książki powinna być zawsze ciekawa i zgodna z zainteresowaniami dziecka

7.

Książeczki o treści związanej bezpośrednio z przeżyciami dziecka to książeczki emocjonalne;
książeczki zawierające wiedzę na określony temat to książeczki encyklopedyczne 

!

Jeśli dziecko ma

problem z czytaniem małego druku,wracamy do pisania ich czcionką 5 cm. Kolor

czarny pozostaje bez zmian

Sprawdzać czy nie ?

•

Nie sprawdzaj swojego dziecka i nie pozwól nikomu innemu na sprawdzanie go.

!

• Im częściej będziemy sprawdzać dzieci, tym wolniej będą się uczyć.

• Sprawdzanie jest przeciwieństwem uczenia

-

zamiast sprawdzać dziecko dajmy mu okazję do rozwiązywania

problemów.

• Właściwie zadane pytanie stwarza okazję do rozwiązania problemu i jest zachęcającą alternatywą do nudnego „Co
tu jest napisane?”

PRZYKŁAD:

w przypadku uczenia niemowlaka okazją do rozwiązywania problemu może być pokazanie dziecku dwóch spośród
jego ulubionych kart np. „jabłko” i „banan” przy pytaniu „Gdzie jest banan?”

Te same karty dla 2-latka, ale inne pytanie: „co jadłeś dzisiaj na drugie śniadanie?” Trzylatka zapytamy: „co jest
długie, żółte i słodkie?” a starsze dziecko: „który z tych owoców rośnie w Brazylii?,”, „który z tych owoców zawiera
więcej potasu?” Te same dwa proste słowa, ale pięć bardzo różnych pytań dostosowanych do wiedzy i zainteresowań
dziecka.

Celem rozwiązywania problemów jest pozwolenie dziecku wykazaniem się swoją wiedzą, jeśli ma na to
ochotę.
Glenn Doman

Praktyczne propozycje (nie) sprawdzania efektów nauczania

•kalambury

karty ze słowami- dziecko po odczytaniu wyrazu z wylosowanej karty próbuje je
przedstawić/narysować

• odgrywanie scenek

z zapisanych na kartach zdań np. „kura idzie, „żaba skacze, „miś je miód”

•·opisanie zdjęcia z wakacji

( z całego poznanego zakresu słów z pomocą dziecka wybieramy plansze z wyrazami
ilustrującymi wydarzenia ze zdjęcia)

• tworzenie własnych zdań z posiadanych kart np.:„mała biedronka” „zdejmuje”
„skarpetki” czy „miś” „całuje” „suchy listek”.

• układanie historyjek
• dobieranie wyrazów w pary, układaniu ich w grupy (np. przeciwieństwa, grupy
przeznaczenia czyli jedzenie, ubranie, itp.), oraz wybieranie wyrazu na podstawie polecenia
(np. „Wybierz wyraz określający to, co chciałbyś teraz zjeść

• zabawa znajdź słowo

kilka do kilkunastu kart z wycofanymi, pojedynczymi wyrazami i rozłożone na podłodze.
Wypowiadaj głośno wyrazy i poproś dziecko by znalazło odpowiednią kartę. W miarę
postępów w czytaniu to samo możesz zrobić z wyrażeniami 2-wyrazowymi.

Powyższe sesje umożliwiają dziecku wykazania się postępami w czytaniu. Mają być jednak
krótkie, nie częściej niż 1 –2 x w tygodniu i służyć mają do rozwiązania nie więcej niż
jednego problemu na raz.