INFLACJA

POJĘCIA, SPOSOBY

POMIARU

Katedra Ekonomii i Zarządzania

Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Rodzaje inflacji

INFLACJA – trwały wzrost przeciętnego

lub ogólnego poziomu cen, któremu nie
odpowiada

równoważny

wzrost

przeciętnej jakości konsumowanych dóbr
i usług

INFLACJA JAWNA – przejawia się we

wzroście ogólnego poziomu cen, który
jest widoczny, np. inflacja popytowa

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Rodzaje inflacji

INFLACJA UKRYTA – przejawia się w

trudnościach przy zakupie towarów i usług

bez zmian ich cen (ceny utrzymywane są

sztucznie na danym poziomie).

LUKA INFLACYJNA – nadwyżka popytu nad

podażą nierozładowana przez wzrost cen,

powoduje

przymusowe

oszczędności

(obywatele posiadają pieniądze, za które nie

mają co kupić).

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

INFLACJA

INFLACJA -

jest to wzrost przeciętnego

poziomu cen
i dóbr w określonym okresie.

CZYSTA INFLACJA -

jest to szczególny

przypadek inflacji, gdy wszystkie ceny
dóbr i czynników produkcji wzrastają w
tym samym tempie.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

INFLACJA

POPYTOWA

(NABYWCÓW,

CIAGNIONA PRZEZ POPYT) – występuje, gdy

całkowita

wielkość

planowanych

wydatków

wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produkcji

ŹRÓDŁA INFLACJI POPYTOWEJ:

 nadmierne wydatki państwa nie znajdujące

pokrycia

w dochodach (INFLACJA BUDŻETOWA)

 nadmierna

kreacja

pieniądza

kredytowego

(INFLACJA KREDYTOWA)

 nadmierny, w stosunku do wzrostu produkcji,

wzrost płac (INFLACJA PŁACOWA)

Rodzaje inflacji

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

INFLACJA

KOSZTOWA

(DOSTAWCÓW,

PCHANA PRZEZ KOSZTY) – jest wywołana

przez wzrost kosztów produkcji, występuje,

gdy nałożone są ograniczenia na podaż

jednego lub kilku zasobów lub też, gdy cena

jednego lub kilku zasobów zostaje zwiększona.

INFLACJA STRUKTURALNA – ogólny wzrost

poziomu cen pojawiający się, gdy producenci

nie

mogą

sprawnie

zmienić

struktury

produkcji

w odpowiedzi na zmiany struktury gospodarki.

Rodzaje inflacji

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Rodzaje inflacji

W zależności od natężenia skutków działania

czynników inflacjogennych:

 INFLACJA PEŁZAJĄCA – ceny wzrastają

o kilka procent rocznie

 INFLACJA GALOPUJĄCA – dwucyfrowa
 HIPERINFLACJA – wielocyfrowa

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Skutki inflacji

 niewłaściwa alokacja zasobów
 wzrost cen
 spadek względnej wartości oszczędności

gotówkowych

 wzrost kosztów działalności

gospodarczej

 redystrybucja dochodów

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

KTO TRACI NA

INFLACJI

 posiadacze gotówki
 wierzyciele

instytucjonalni

 nabywcy obligacji
 przedsiębiorcy

i pracownicy

 podatnicy
 emeryci i renciści

KTO ZYSKUJE

NA INFLACJI

 dłużnicy
 przedsiębiorcy

i pracownicy

 rząd

Koszty / Zyski

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

INFLACJA BAZOWA – miara inflacji, która odwołuje się

do jej teoretycznej definicji, a więc do procesu stałego
i utrzymującego się wzrostu ogólnego poziomu cen;
jest optymalną dostępną miarą inflacji w ogóle.

Powszechnie utożsamiany z inflacją wzrost wskaźnika

cen  konsumpcyjnych  informuje  nas  co  najwyżej  o
spadku  siły  nabywczej  pieniądza  z  perspektywy
reprezentatywnego  gospodarstwa  domowego.  Inflacja
bazowa  to  o  wiele  szersze  pojęcie,  mierzące  wzrost
ogólnego poziomu cen.

Inflacja bazowa

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Miary inflacji bazowej w Polsce

Inflacja bazowa po wyłączeniu cen kontrolowanych

Inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej

zmienności

Inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej

zmienności i cen paliw (miara ta jest wskaźnikiem

pomocniczym, pozwalającym stwierdzić, jak duży wpływ

na wzrost ogólnego wskaźnika cen mają ceny paliw),

Inflacja „netto”, tj. po wyłączeniu cen żywności i paliw

15% średnia obcięta (symetrycznie obcinająca po 15%

z leweji prawej strony rozkładu wskaźniki cen

o największej i najmniejszej dynamice w porównaniu

z poprzednim okresem)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Rodzaje inflacji

ŹRÓDŁA INFLACJI POPYTOWEJ:
 nadmierne wydatki państwa nie znajdujące

pokrycia
w dochodach (INFLACJA BUDŻETOWA)

 nadmierna kreacja pieniądza kredytowego

(INFLACJA KREDYTOWA)

 nadmierny, w stosunku do wzrostu produkcji,

wzrost płac (INFLACJA PŁACOWA)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wskaźniki cen

 Wskaźnik cen dóbr konsumpcyjnych, CPI

(consumer price index)

 Wskaźnik cen zbytu, PPI (producer price index)
 Korektor PNB ze względu na inflację (deflator)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Kosztowa teoria inflacji

Akcentuje

znaczenie

rosnących

kosztów

produkcji,

wymuszających

wzrost

ogólnego

poziomu cen. Wzrost kosztów produkcji wynika z:

 wzrostu płac związanych z działalnością

związków zawodowych,

 wzrostu cen narzucanych przez organizacje

monopolistyczne,

 dewaluacji walut krajowych,
 powodujących podwyższenie cen importowych

surowców i materiałów,

 wzrostu stawek podatku obrotowego.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Kosztowa teoria inflacji

Inflacja jest wywołana różnymi zjawiskami po

„stronie podaży”.

SPIRALA INFLACJI:
 Wzrost płac powoduje wzrost kosztów,
 Wzrost kosztów powoduje wzrost cen,
 Wzrost cen zwiększa koszty utrzymania

i nasila żądania płacowe.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Monetarystyczna teoria inflacji

Inflacja monetarna wywołana jest wzrostem

podaży pieniądza. Równanie wymiany:

M*V=P*Y

gdzie:
M - ilość pieniądza w obiegu,
V - szybkość obiegu pieniądza,
P - przeciętny poziom cen,
Y - poziom dochodu narodowego

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Krzywa Phillipsa

 Profesor A.W. Phillips z London School of Economics

wykazał w 1958 r., że w Wielkiej Brytanii istnieje

silna statystyczna zależność między poziomem

inflacji w danym roku a bezrobociem. Podobne

związki zostały zidentyfikowane również w innych

krajach. Wkrótce zależność ta stała się znana jako

krzywa Phillipsa.

 KRZYWA PHILLIPSA dowodzi, że wyższej stopie

inflacji towarzyszy niższa stopa bezrobocia i

odwrotnie. Sugeruje to, że można dokonać wyboru

między niższym bezrobociem za cenę wyższej

inflacji lub odwrotnie.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Krzywa Phillipsa

Na podstawie analizy danych
statystycznych dla Wielkiej
Brytanii A.W. Phillips
zaobserwował istnienie
odwrotnej zależności pomiędzy
stopą wzrostu płac nominalnych
a stopą bezrobocia. Wyższym
poziomom stopy bezrobocia
odpowiada niższe tempo
wzrostu płac nominalnych.
Poprawa koniunktury, spadek
bezrobocia przyczyniają się do
podniesienia tempa wzrostu
płac nominalnych.

Stopa bezrobocia
[%]

Tempo
wzrostu
płac
nominaln
ych [%]

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Długookresowa i

krótkookresowa

krzywa Phillipsa

 Pionowa długookresowa krzywa Phillipsa

wskazuje, że gospodarka powróci ostatecznie do

naturalnej stopy bezrobocia U*, niezależnie od

tempa inflacji. W długim okresie nie jest możliwe

dokonywanie wyboru między inflacją i bezrobociem.

 Krótkookresowa krzywa Phillipsa PC

obrazuje

proces dostosowawczy w krótkim okresie. Wysokość

jej położenia zależy od tempa inflacji i wzrostu ilości

pieniądza w ujęciu nominalnym w sytuacji

równowagi długookresowej, co ilustruje punkt E na

długookresowej krzywej Phillipsa.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Krzywa Phillipsa

 W punkcie wyjścia gospodarka znajduje się w stanie równowagi

długookresowej (punkt E). Rząd obniża stopę wzrostu podaży pieniądza z I

Początkowo powoduje to spadek realnej podaży pieniądza i przesunięcie

gospodarki z punktu E do A. Bezrobocie wzrasta do U

Jeżeli ludzie uwierzą, że

tempo wzrostu ilości pieniądza I

nie zmieni się, to zdadzą sobie również

sprawę, iż nowym punktem równowagi długookresowej będzie punkt F.

Krótkookresowa krzywa Phillipsa przesuwa się z położenia PC

gospodarka przechodzi z punktu A do B. Następuje gwałtowny spadek tempa

wzrostu płac nominalnych, ponieważ ludzie uświadamiają sobie, że inflacja

zmniejszy się, i roszczenia płacowe mogą zostać złagodzone. Następnie

gospodarka przesuwa się ku górze wzdłuż krzywej PC

z punktu B do F. Jeżeli

jednak pracownicy spodziewają się, że tempo wzrostu podaży pieniądza

powróci do poziomu I

, to nie nastąpi złagodzenie żądań płacowych

wyprzedzających spadek inflacji. Krzywą krótkookresową pozostanie PC

. W

krótkim okresie nominalna podaż pieniądza rośnie w tempie I

, lecz inflacja

jest wyższa. Realna podaż pieniądza jest ciągle zmniejszana.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Krzywa Phillipsa

Stopa
inflac
ji [%]

Stopa bezrobocia [%]

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Stopa inflacji na tle stopy

bezrobocia w latach 1998 -

2006

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wskaźniki cen towarów i usług

konsumpcyjnych w Polsce

w latach 1999-2006

199
8 =
100

III

VII

VIII

XII

199
9

103,

104,

105,

106,

107,

108,

109,

110,

111,

200
0

113,

114,

115,

116,

117,

118,

119,

120,

121,

200
1

122,

123,

124,

125,

124,

125,

200
2

126,

127,

126,

200
3

127,

128,

127,

128,

129,

200
4

129,

130,

131,

132,

133,

133.

133,

134,

200
5

134,

135,

135.

135,

136,

135,

200
6

135,

136,

137,

136,

137,

Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie,
Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w Polsce,
(1998=100)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Nagrodę Nobla w dziedzinie

ekonomii

za rok 2006 otrzymał

Amerykanin Edmund S. Phelps

 Phelps znany jest m.in. z badań nad relacjami między poziomem

płac a bezrobociem w gospodarce, które prowadził już w latach 60.

W swoich pracach tłumaczył, że bezrobocia nie da się do końca

regulować przez zmiany poziomu płac, a przymusowe bezrobocie

występuje nawet w okresach gospodarczej prosperity.

 Badania Phelpsa udowodniły, że bezrobocie zależy od czynników

strukturalnych - m.in. wysokości zasiłków, siły związków

zawodowych, klina podatkowego; nie zależy natomiast od polityki

pieniężnej lub budżetowej, która może obniżyć bezrobocie tylko w

krótkim terminie.

 Edmund Phelps opracował jeden z istotnych (obok modelu

Miltona Friedmana, również noblisty) modeli zależności między

inflacją a bezrobociem. Model uwzględnia oczekiwania inflacyjne i

ich wpływ na skuteczność polityki makroekonomicznej, która ma

prowadzić do obniżenia bezrobocia. Noblista pokazał, że nie

można w sposób trwały za pomocą polityki makroekonomicznej,

monetarnej lub fiskalnej, obniżyć poziomu bezrobocia.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Nagrodę Nobla w dziedzinie

ekonomii

za rok 2006 otrzymał

Amerykanin Edmund S. Phelps.

 Dużą część swego dorobku naukowego Phelps poświęcił wyjaśnianiu

zjawiska trwałego bezrobocia w gospodarce. Podobnie jak wcześniej

Milton Friedman, negował możliwość stymulowania zatrudnienia przez

politykę proinflacyjną. Uznał, że tak zwana krzywa Phillipsa (opisująca

zależność między bezrobociem, a inflacją) dotyczy wyłącznie zjawisk

krótkoterminowych. Na dłuższą metę spadek inflacji przyczynia się do

wzrostu zatrudnienia.

 Zwracał też uwagę na niekorzystne skutki źle zaprojektowanych

systemów opieki społecznej, na przykład gwarantowanych płac

minimalnych, które zniechęcają do podejmowania pracy, zwłaszcza osoby

o niskich kwalifikacjach. Komentując niepokoje społeczne we Francji i

USA, pisał: "Zarówno Europa, jak i Stany Zjednoczone muszą robić

więcej dla włączenia w rynek pracy osób o niskich kwalifikacjach. Dobrze

działająca gospodarka nie tylko pozwala utrzymać wzrost produktu i

dochodów, ale zapewnia podmiotom pełne wykorzystanie ich

potencjałów". Według Phelpsa znacznie lepszym sposobem na redukcję

bezrobocia jest zwiększenie elastyczności rynku pracy oraz

subsydiowanie najniższych płac pobieranych przez pracowników o

niskich kwalifikacjach.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Inflacja [%], w latach 2002 -

2006

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego w
Warszawie
Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w Polsce, (1998=100)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Ceny towarów i usług

konsumpcyjnych w grudniu 2005

(XII 2004 = 100)

93,0

94,0

95,0

96,0

97,0

98,0

99,0

100,0

101,0

102,0

103,0

104,0

ogółem

żywność i

napoje

bezalkoholowe

napoje

alkoholowe i

wyroby

tytoniowe

odzież i obuwie mieszkanie

transport

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Ceny towarów i usług

konsumpcyjnych w 2005

(poprzedni miesiąc = 100)

97,5

98,0

98,5

99,0

99,5

100,0

ogółem

żywność i napoje

bezalkoholowe

napoje alkoholowe

i wyroby

tytoniowe

odzież i obuwie

mieszkanie

transport

listopad

grudzień

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wskaźniki cen towarów i usług

konsumpcyjnych według

województw w II kwartale 2006

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS,

(kwartał poprzedni=100)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Roczna stopa inflacji

XII 2005 / XII 2004 w Europie

Ło

lia

ło

ęg

ło

Źródło: Eurostat

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Inflacja w Polsce w latach

2002-2005

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Inflacja w Unii Europejskiej

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Inflacja w Polsce

na tle UE i USA w 2003 r.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Poziom cen w Polsce

wyrażony jako % średniej

unijnej

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w

Polsce w latach 1980-2005

109,4 121,2

200,8

122,1 115 115,1 117,7 125,2

160,2

351,1

685,8

170,3

143 135,3 132,2 127,8 119,9 114,9 111,8 107,3 110,1 105,5

101,9 100,8 103,5 102,1

100

200

300

400

500

600

700

800

Lata

)

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35