1

Narzędzia analizy

ekonomicznej

WYKŁAD 2

2

Źródła danych

ekonomicznych

• Ekonomista posiada swoje narzędzia, którymi

są modele i dane statystyczne. Dzięki nim

ustala prawdę o gospodarce.

• Jedną z metod, która dostarcza ekonomistom

materiału do badań i wnioskowania jest

obserwacja gospodarki.

• Ekonomiści rozsyłają do przedsiębiorstw

ankiety dotyczące interesujących ich kwestii.

• Samodzielna obserwacja gospodarki jest

jednak bardzo pracochłonna - łatwiej jest

studiować gotowe zestawy danych

statystycznych.

3

Gotowe zestawy danych

• dostarczają wyspecjalizowane instytucje

państwowe m.in. Główny Urząd

Statystyczny (GUS).

• Dane statystyczne o polskiej gospodarce

publikuje Narodowy Bank Polski (NBP) i

poszczególne ministerstwa.

• Międzynarodowe instytucje publikujące

dane statystyczne o gospodarce świata są

min. różne agendy ONZ, Międzynarodowy

Fundusz Walutowy i Bank Światowy.

4

Dane statystyczne i wykresy

• Dane mogą mieć postaci szeregów czasowych lub

danych przekrojowych. Szereg czasowy jest to zbiór

wartości zmiennej ekonomicznej w kolejnych okresach.

5

Szereg czasowy w postaci

wykresu

6

Dane przekrojowe

• informują o strukturze zjawiska, np. podając

wartości analizowanej zmiennej dla
poszczególnych osób lub grup osób w pewnym
okresie.

7

Wygodną formą prezentacji danych

przekrojowych są wykresy kołowe

8

Średnie

• Posługiwanie się szczegółowymi danymi

bywa kłopotliwe. Na przykład, trudno jest
odwoływać się jednocześnie do 365 liczb
pokazujących cenę dolara w kolejnych
dniach roku. W takich przypadkach
stosuje się wartości średnie.

• Posługiwanie się średnimi wygładza

zatem wahania analizowanej zmiennej.

9

Wartości absolutne

zmiennej

• są wyrażone w konkretnych jednostkach

miary i bezpośrednio informują o jej poziomie.

• oto przykład:

10

Wartość względna zmiennej

• informuje o stosunku zmiany wartości absolutnej

tej zmiennej do poziomu wartości absolutnej z
ustalonego dowolnie tzw. okresu bazowego.

11

Procenty i punkty

procentowe

• Ujętą w procentach stopę wzrostu lub spadku łatwo pomylić

ze zmianą wyrażoną w punktach procentowych.

• Przykład 1: W mediach czytamy informację: Bezrobocie

spadło w tym miesiącu o 3%. Wiemy, że stopa ta na początku

miesiąca wynosiła 7%.

• Spadek o 3% nie znaczy wcale, że wynosi obecnie 4%, lecz

7%-3%*7%=6,79%.

• Spadek z 7% do 4% byłby natomiast równy 3 punktom

procentowym ale zarazem ok. 43% wartości bezrobocia na

początku miesiąca.

• Przykład 2: Bank podniósł stopę oprocentowania kredytu z

10% do 11%, w takim razie podniósł o 1 punkt procentowy,

ale zmiana ta oznacza 10% wzrost tej stopy, jeśli za bazę

przyjąć jej wartość przed podwyżką.

12

Wskaźniki

• Wskaźniki ekonomiczne opisują relacje

między określonymi wielkościami
ekonomicznymi i pozwalające na analizę
sytuacji ekonomicznej oraz przewidywanie
przyszłych zmian.

• Wskaźniki (indeksy) są liczbami

pozostającymi w takim stosunku do stu,
jak zmienna z okresu, którego wskaźnik
dotyczy, do zmiennej z ustalonego
dowolnie okresu bazowego.

13

Przykład zastosowania

wskaźników

Dysponując wskaźnikiem zmiany danej wielkości w pewnym okresie,
bez trudu ustalimy rozmiary wyrażonej w procentach względnej
zmiany tej wielkości w tymże okresie.

14

Wskaźniki jako średnie ważone

• Przykład: Chcemy obliczyć zmianę przeciętnego

poziomu cen w pewnej społeczności. Jej członkowie

kupują tylko wino i ryby. Z każdych 10 zarobionych

złotówek wydają 8 na ryby, a 2 na wino.

szukany wskaźnik jest arytmetyczną średnią ważoną obu
wskaźników cząstkowych (za wagi uznajemy udziały
wydatków na oba dobra we wszystkich wydatkach
konsumentów, czyli odpowiednio 0,2 i 0,8).
Zatem wskaźnik wzrostu wszystkich cen wynosi:

200 • 0,2+300 • 0,8=40+240=

280

15

Dochód nominalny a

dochód realny

• Przykład: w końcu lutego 1989 r. przeciętnie za

1000 zł mogliśmy kupić mniej dóbr niż w końcu

stycznia tego roku. Przyczyną był wzrost cen w

lutym 1989 r. o 7,9%.

• Zatem Między końcem stycznia a końcem lutego

1989 r. siła nabywcza 1 zł zmalała do poziomu

1:1,079 zł, czyli w przybliżeniu do 93 groszy.

• Siła nabywcza jednostki pieniądza to ilość

dóbr, którą przeciętnie można za nią nabyć.

• Nasz dochód realny w lutym wyniósł więc nie

1000 zł, lecz 1000 zł • 1/1,079, czyli w

przybliżeniu 926 zł i 79 groszy z końca stycznia

1989 r.

• W miarę trwania inflacji w kolejnych miesiącach

wzrost cen coraz bardziej zmniejszał siłę

nabywczą stałego

dochodu nominalnego.

16

• Zmienna nominalna jest to

zmienna ekonomiczna, której poziom
zmierzono pieniądzem o sile
nabywczej z okresu, do którego się
ona odnosi. Natomiast wartości
zmiennej realnej są wyrażone w
jednostkach pieniądza o sile
nabywczej z jednego ustalonego
okresu.

17

• W kategoriach realnych można wyrażać

wszelkie ceny, kursy walut czy też płace,

czyli cenę pracy.

18

Związki między zmiennymi

ekonomicznymi

• punkty,

odpowiadające

parom

zmiennych, są

rozrzucone

wokół linii

prostej co

sugeruje wprost

proporcjonalną

zależność

dwóch

zmiennych

19

Model ekonomiczny

• Model ekonomiczny jest to uproszczona wersja

teorii ekonomicznej. Pokazuje on podstawowe

związki badanych zmiennych w formie np.

rysunku, systemu równań matematycznych,

USD= f (A, B, C, D).

• Przykład:

zmiany kursu dolara w Polsce w 1989 r. są funkcją
(zależą od) tempa inflacji (A), sposobu działania
sklepów

dewizowych

(B),

popytu

osób

wyjeżdżających za granicę (C), sposobu działania
kont dewizowych (D).