Wykład 20.02.2001 Psychologiczne podejścia do zaburzonego zachowania

PERSPEKTYWY:

1. Psychodynamiczna (psychoanaliza)

2. Teorii uczenia się (behawioralna i poznawczo-behawioralna)

3. Humanistyczna

4. Systemowa rodzinna

środowiskowa

5. Społeczna

6. Maedyczna

Model - Metafora - Perspektywa

• zdarzenia niejasne, zagadkowe, przedstawiają za pomocą pojęć już znanych

MODEL analogia “jak gdyby”

+ pomaga selekcjonować informacje: wybierane są te, które pasują do modelu, jeżeli nie

pasują, są odrzucane lub pomijane

+ dostarcza sposobów reprezentacji wydarzeń (alergia - narzędzie komunikacji)

+ pomaga organizować wydarzenia; widzieć związki między nimi (symptom a układ sił w

rodzinie)

• mamy tendencję by wszystko wyjaśniać w terminach modelu

• obraz zdarzenia nie jest kompletny (istotny czynnik może zostać pominięty)

• zapominamy, że jest to tylko założenie (“jak gdyby”), myślimy, że tak jest

METAFORA wyrażenie za pomocą którego dany termin jest przenoszony z obiektu, który opisuje w całkowicie inny kontekst (np. wiosna/ jesień życia)

+ selekcja informacji (jak model)

+ transformacja nowej sytuacji, do której jest stosowana (rozmowa z rodzina

schizofreniczną grzęźnięcie w ruchomym piasku)

+ M. dodaje do sytuacji nowe, istotne elementy

• nieoperacyjność

• jednowymiarowość

• tylko przybliża rozumienie (nie wyjasnia)

• fiksacja (usztywnienie) naszego poglądu

• kanał obrazowy (rzeczywiste, prawdziwe)

PERSPEKTYWA punkt widzenia wyznaczony przez pojęcia centralne (głowy lub kielich, alergia lub konflikt w rodzinie)

Każda perspektywa (nieco) inne zdarzenia uważa za ważne, godne badania, itp.

Od perspektywy zależy definicja zaburzonego zachowania, okreslenie jego przyczyn oraz ustalenie sposobu terapii (co? z jakiego powodu? jak leczyć?)

Uwagi:

• wiele twierdzeń o zaburzonym zachowaniu ma status metefory

• obrońcy perspektywy mają (uporczywe) trudności w porozumiewaniu się; perspektywa jest własną konstrukcja rzeczywistości, oporna na konstrukcje konkurencji

• nie można rozstrzygnać empirycznie, która perspektywa jest słuszna - perspektywy nie zgadzaja się co do tego, które zdarzenia są krytyczne (“relewantne”)

Istnieje 400 różnych podejść do psychoterapii. Główne to:

psychodynamiczne

poznawczo-behawioralne

humanistyczne

systemowe

♣ Opinie przedstawicieli o własnej perspektywie dogmatyczne; o innych sceptyczne, a

nawet pogardliwe (brak obiektywizmu)

♣ Wybór paradygmatu zależy oed treningu na i po studiach, a nawet od rejonu

geograficznego

♣ Badania nie wykazują przewagi żadnej z perspektyw. Psychoterapia daje poprawę w 45%

bez względu na szkołę (poprawa związana z cechami wspólnymi). Szkoła psychoterapii

wyjaśnia < 15% wariancji wyniku lecznia.

♣“Religijna” obrona 1 perspektywy jest naiwna i przeciwskuteczna

“Żadna nie ma klucza do prawdy i do zmiany zachowania, być może jednak każda ma

kawałek puzzla zwanego prawdą” (Lazarus)

♣ Cechy wspólne wszystkich perspektyw (w terapii):

• dostarczanie nowych doświadczeń podczas sesji i poza nimi

• zachęca do angażowania się w korygujące doświadczenia stanowiące sprzężenia zwrotne'

• trenerem jest podtrzymujący, troskliwy profesjonalista, spostrzegany jako ekspert od zachowania

• dawanie nadziei, że przekonania, uczucia i zachowania zmieniaja się na lepsze

• opłata za usługę, unikanie relacji “podwójnych”

PSYCHOANALIZA

Psychoanaliza klasyczna (Zygmynt Freud)

Założenia:

1. doniosłość procesów nieświadomych

2. konflikty intrapsychiczne, obrony

3. kompleks Edypa

4. centralna rola popędu seksualnego

PODEJŚCIE PSYCHODYNAMICZNE tylko założenia 1) i 2)

Szkoły/ kierunki:

1. Neofreudyści

• Carl Gustaw Jung - p. analityczna (1915)

• Alfred Adler - p. indywidualna (1911)

• Erich Fromm - szk. Kulturalistyczna (1941/ 47)

• Karen Horney - j.w., potrzeby neurotyczne (1945)

• Harry Stack Sullivan - p. interpersonalna (1953)

2. Nowa psychologia ego

Heinz Hartmann (1950, 1958); Ernst Kris; Dawid Rapaport

• ambicja mierzona (np. kwestionariusz siły ego)

• uwolniła część człowieka od patologii - fragment ego wolny od konfliktu

3. Teorie relacji z obiektem (popęd do drugiego człowieka)

Interpersonalność, podejście pozime (nie: ja i moja przeszłość)

szkoła angielska:

“LONDYŃCZYCY”	“WIEDEŃCZYCY”	“NIEZALEŻNI”
Melanie Klein	Anna Freud	D. W. Winnicott M. Balint W. D. R. Faribavin

(interpersonalnośc ograniczona)

szkoła amerykańska:

• Edith Jacobson

• Margaret Mahler

• Otto Kernberg

4. Psychologia self

• Heinz Kohut

• Daniel Stern

Wykład 27.02.2001 Psychologia klasyczna. Metapsychologia

Metapsychologia: zbiór podstawowych założeń psychoanalizy usystematyzowany w 5 perspektyw/ modeli psychiki (Rapaport, Gill 1959)

PERSPEKTYWA/ MODEL	ZAŁOŻENIE
1) dynamiczny	o roli popędu libidalnego i agresywnego
2) ekonomiczny	o sposobie funkcjonowania (przemieszczania się w psychice) energii
3) topograficzny	o procesach: świadomych, przedświadomych i nieświadomych
4) rozwojowy lub genetyczny	o stadiach rozwoju (i kompleksie Edypa)
5) strukturalny	o strukturalnych psychicznych: id, ego, superego

Teorie kliniczne założenie o:

• konflikcie

• leku

• mechanizmach obronnych

1. Model dynamiczny: teoria popędów (popędy: libidinalny i agresywny)

Libido - potrzeba seksualna, poszukiwanie przyjemności, zmysłowość, miłość; każdy składnik pozytywnych relacji z innymi; element konstruktywnej motywacji działania

Popędy definiujemy przez:

1. ŹRÓDŁO: wewnętrzne, cielesne np. głód, napięcie seksualne

2. CEL: rozładowanie napięcia i osiągnięcie przyjemności

3. OBIEKT: nie tylko osoba lub rzecz - głównie jej psychiczna reprezentacja, zwana obiektem wewnętrznym

Cel osiągany jest zawsze dzięki obiektowi, działanie kierowane jest na obiekt.

Popęd tkwi w człowieku, człowiek musi go rozładować.

2. Model ekonomiczny: energia psychiczna

Dynamika osobowości: przemieszczanie się i przekształcanie motywów. Sposób wyrażania popędów a także obiekt (za pomocą którego popęd zostaje rozładowany) ulegają przemianom, by były możliwe do zaakceptowania.

Zmiany ekspresji popędu i obiektu możliwe dzięki zasileniu czynności psychicznych przez energię.

Naładowanie czynności psychicznej (myśli, fantazji, marzenia) energią popędową

KATEKSJA

Energia przepływa do obiektów - zostaje zatrzymana (związana) przez obiekt

OBSADZENIE OBIEKTU KATEKSJĄ np. silna oryginalna kateksja - nienawiść do ojca - została zastąpiona przez strach przed skaleczeniem (kateksja zastępcza)

model ekonomiczny człowiek gospodaruje energią, inwestuje ja w obiekty

model hydrauliczny symptom to tez przekształcenie motywu, tez pomyłki jązykowe, specyficzna ideologia

3. Model topograficzny

ŚWIADOMOŚĆ

PRZEDŚWIADOMOŚĆ

procesy

NIEŚWIADOMOŚĆ

Świadomość to, czego doświadczamy teraz, najmniejsza część życia psychicznego

Przedświadomość to, co poza bezpośrednią świadomością lecz możliwe do przypomnienia poprzez skupienie uwagi (LTM)

Nieświadomość w strukturze psychologicznej, miejsce wypartych (bolesnych i zagrażających) wspomnień i pragnień; są niedostępne świadomości, „udostępnia je” psychoanaliza i hipnoza

za przesuwanie do nieświadomości wszystkiego, co niewygodne i/ lub bolesne, odpowiada WYPARCIE

Główne założenie: PSYCHICZNY DETERMINIZM - nic nie dzieje się przez przypadek, cokolwiek robimy, czujemy, myślimy, , o czym śnimy, marzymy, w kim się zakochujemy - wszystko ma swój psychologiczny motyw: motywowani jesteśmy przez wewnętrzne nieświadome siły

4. Model rozwojowy stadia rozwoju psychoruchowego (tabela 36.1, str. 607)

Wykład 6.03.2001

5. Model strukturalny

ID siedlisko popędów (seksualny: libido i agresywny)

Kieruje się zasadą przyjemności, tj. dążenie do natychmiastowego zaspokojenia potrzeby = funkcjonowanie wg reguł PROCESÓW PIERWOTNYCH: ignorowanie logiki, dopuszczanie sprzeczności, reprezentacja rzeczywistości w postaci wyobrażeń i fantazji.

Nie rozróżnia między obiektem a jego wyobrażeniem - nie odróżnia rzeczywistości obiektywnej od subiektywnej. Nie zmienia się (nie rozwija) i nie jest zmieniona zewnętrznie.

EGO struktura pośrednicząca pomiędzy:

1. 
   potrzebami id

2. wymaganiami rzeczywistości „trzej surowi panowie”

3. nakazami superego

Podstawowa funkcja: radzenie sobie z rzeczywistością kieruje się zasadą rzeczywistości (uwzględnianiem wymagań otoczenia: gratyfikacja realistyczna, odraczane w czasie)

• funkcjonowanie wg procesów wtórnych - ocena zdarzeń na podstawie doświadczenia, wykorzystanie procesów poznawczych (myślenie, pamięć)

SUPEREGO utożsamiane z sumieniem

Uwewnętrznione powinności, postawy moralne

1. SUMIENIE: czego 2. EGO IDEALNE: jaki

nie powinienem robić powinienem się stać

TEORIA KLINICZNA

Konflikt (chroniczny) pomiędzy id, ego i superego (konfliktowe motywy i cele)

Konflikt: zderzenie pragnień i potrzeb własnych z wymaganiami i oczekiwaniami otoczenia.

Internalizacja wartości społecznych oznacza przeniesienie wojny (człowiek - otoczenie) do wewnątrz: wojna jest toczona pomiędzy komponentami osobowości wywołując lęk.

LĘK jest doświadczeniem uniwersalnym i wszechobecnym.

Ego i superego bronią się przed zawładnięciem przez id - celem jest doprowadzenie do wycofania pragnień i sprowadzenie ich do poprzedniego stanu utajenia.

EGO przeciwstawia id rozeznanie rzeczywistości

SUPEREGO nakazy wynikające z norm moralnych

CHARAKTER styl obronny jednostki, najczęstszy sposób rozwiązywania konfliktu i radzenia sobie z lękiem

• Typy konfliktu a rodzaj lęku (rycina 36-1, str. 613)

• Mechanizmy obronne: sposoby radzenia sobie z lękiem (przerażeniem) opracowane przez ego (lub superego) tabela 36-3, str. 615

Wykład 13.03. 2001

• Anna Freud twierdzi, że mechanizm zaprzeczania jest u dzieci względnie normalny, ale jeśli nie przechodzi, to może wyrządzić szkody

• antykateksje: coś, co wysyła ego, aby obronić się przed id; utrzymanie mechanizmu obronnego, przeciwdziałanie popędom, energia jest wydatkowana na ten proces

• Mechanizmy obronne tabela

Mechanizmy obronne: reakcja, której celem jest utrzymanie poczucia adekwatności i redukcja lęku. Działają na poziomie nieświadomym i zniekształcają rzeczywistość.

Teorie relacji z obiektem: „Przesunięcie” w terapii (zwrócili uwagę na 1 osobę znaczącą czyli obiekt - najczęściej matka)

Teoria psychoanalizy	akcentowany		Proces
		mechanizm obronny		proces w terapii
Klasyczna	wyparcie	opór	intrapsychiczny
Relacji z obiektem (Melanie Klein)	projekcja/ projekcyjna identyfikacja	przeniesienie	interpsychiczny

M. Klein idea instynktu życia i śmierci jako główny ośrodek rozwoju psychiki

Dwie fazy rozwoju:

1. pozycja paranoiczno - schizoidalna

w fantazji rozszczepienie 2 aspektów matki: pozytywnego (dobra i nagradzająca) i

negatywnego (frustrująca, zła) rozszczepienie ma powstrzymać skażenie dobrej części

obiektu przez złą

Pociąga za sobą rozszczepienie ego (JA), które wyrzeka się i odcina od swej złej części.

2. pozycja depresyjna

polega na okryciu, że matka, której się nienawidzi i ta którą się kocha są tym samym

obiektem

Synteza obydwu aspektów pojawia się w depresji.

INTROJEKCJA: proces, w którym uwewnętrzniony zostaje zarówno obiekt dobry jak i zły - staja się one częściami JA

PROJEKCJA: to rzutowanie na obiekt własnych uczuć i doświadczeń - uwalnia od tego, co niebezpieczne i złe, pomagając przezwyciężyć lęk. Na obiekt rzutowane są również dobre części JA.

PROJEKCJA IDENTYFIKACYJNA: rodzaj „identyfikacji z agresorem”, gdzie pacjent nieświadomie odgrywa w przeniesieniu rolę rodzica i wywołuje u analityka uczucia podobne do tych, których sam doświadczył w dzieciństwie.

Teoria klasyczna (Anna Freud)

OPÓR - wszystkie zachowania, które wyrażają obronę przed uświadamianiem (wydobyciem z nieświadomości) zwłaszcza w przebiegu psychoterapii nastawionej na wgląd.

Teoria relacji z obiektem (Melania Klein)

PRZENIESIENIE - przemieszczenie na jakąś osobę (w terapii psychoanalityka) wzorców myśli, uczuć, zachowań, pierwotnie przeżywanych wobec znaczącej osoby w dzieciństwie

(„wznowienie” pierwszego związku, reagowanie na druga osobę jakby była nowym wydaniem osoby znaczącej)

⇒ Zwykle odzwierciedla emocje ambiwalentne (miłość/ nienawiść)

• Wskazywane przez M. Klein relacje poziome i analiza przeniesienia wprowadziły do psychoanalizyi terapii analitycznej aspekt interpersonalny

www.student.e-tools.pl

1

3

dziecięce dorosłe rodzicielskie

ID EGO SUPEREGO

Internetowa Baza Pomocy Studentów Psychologii - psychol

www.psychobaza.prv.pl

Odwiedź nas!

---