Narzędzia analizy ekonomicznej - ćwiczenia

Pojęcia i określenia

Każdemu z pojęć oznaczonych literami przyporządkuj odpowiednie określenie oznaczone liczbą:

(a) dane statystyczne

(b) stopa wzrostu

(c) wskaźnik (indeks)

(d) model ekonomiczny

(e) funkcja

(f) zmienna nominalna

(g) siła nabywcza pieniądza

(h) cena realna

(i) szereg czasowy

(j) zależność dodatnia

(k) wskaźnik cen detalicznych

(1) ceteris paribus (przy pozostałych czynnikach niezmiennych)

(m) dane przekrojowe

(n) wykres punktowy

(o) ekonometria

(p) zależność ujemna

(q) wskaźnik produkcji przemysłowej

(r) zmienna realna

1. Szereg kolejnych wartości zmiennej w różnych okresach.

2. Sytuacja, w której wyższym wartościom danej zmiennej towarzyszą niższe wartości innej zmiennej.

3. Cena danego dobra odniesiona do ogólnego poziomu cen.

4. Założenie upraszczające, które umożliwia skoncentrowanie się na podstawowych zależnościach.

5. Świadomie uproszczony obraz rzeczywistości, oparty na szeregu upraszczających założeń, przydatny do analizy zachowań ludzi w życiu gospodarczym (oraz związków zachodzących między zjawiskami i zmiennymi ekonomicznymi).

6. Wskaźnik cen dóbr nabywanych przez typowe gospodarstwo domowe.

7. Zmienna mierzona w jednostkach pieniężnych w cenach bieżących.

8. Procentowa zmiana danej wielkości w jakimś okresie (na ogół jednego roku).

9. Wartości, które przyjmuje dana zmienna w danym punkcie czasowym dla różnych jednostek lub ich grup.

10. Ilość dóbr, które można nabyć za określoną jednostkę pieniężną.

11. Sposób wyrażenia danej wielkości w relacji do jakiejś wielkości podstawowej.

12. Wykres ilustrujący relację dwóch zmiennych za pomocą punktów odpowiadających ich wartościom.

13. Sytuacja, w której wyższym wartościom jednej zmiennej towarzyszą wyższe wartości drugiej zmiennej.

14. Informacje liczbowe dotyczące kształtowania się poszczególnych zmiennych ekonomicznych.

15. Relacja między zmiennymi ekonomicznymi, w której dana zmienna zależy od jednej lub wielu innych zmiennych, co wyrażamy w formie zapisu: y =/(... )•

16. Średnia ważona ilości dóbr produkowanych przez przemysł (odniesiona do wartości z pewnego okresu wyjściowego, przyjętej za 100).

17. Zmienna mierzona w cenach stałych.

18. Gałąź ekonomii zajmująca się mierzeniem związków między wielkościami ekonomicznymi przy wykorzystaniu danych statystycznych.

Zadanie

Które z podanych niżej zbiorów tworzą szereg czasowy, a które mają charakter danych przekrojowych?

1. Wydatki ludności na trwałe dobra konsumpcyjne w latach 1980-1991.

2. Wydatki gospodarstw domowych na utrzymanie mieszkań w 1990 r.

3. Miesięczny wskaźnik cen ziemniaków w 1990 r.

4. Produkt narodowy brutto Wielkiej Brytanii w poszczególnych kwartałach 1991 r.

5. Przeciętne tygodniowe zarobki wybranej grupy 350 osób, badanej w latach: 1982, 1984, 1986 i 1988.

6. Bezrobocie w poszczególnych gałęziach według miejsca ostatniego zatrudnienia w dniu 10 maja 1987 r.

Zadanie

Tablica 1. przedstawia dane dotyczące wielkości przewozów osobowych i towarowych koleją w jednym z państw europejskich w latach 1985,1989,1993 i 1997.

Tablica 1. Przewozy pasażerów i ładunków koleją.

Lata	Przewozy pasażerów w tysiącach	Indeks przewozu pasażerów	Przewozy ładunków w tonach.	Indeks przewozu ładunków
1985	1658,6		48 259
1989	2546,5		52 654
1993	2365,4		54 685
1997	2865,9		75 265

Oblicz indeksy przewozów pasażerów i ładunków, przyjmując dane z 1985 r za rok bazowy.

Jakiego typu dane reprezentuje ta tabela?

Posługując się obliczonymi indeksami oceń dynamikę przewozów pasażerów i ładunków w rozpatrywanym okresie

Zadanie

Tablica 2. przedstawia dane dotyczące wielkości zatrudnienia w sektorze usług w kilku hipotetycznych krajach w latach 1990 i 2000. Dane są podane w tysiącach.

Tablica 2. Zatrudnienie w sektorze usług w wybranych krajach

Kraje	1990	2000	Wskaźnik (1990=100)
Kraj A	4 124	5 432
Kraj B	11 234	16 765
Kraj C	22 675	24 654
Kraj D	987	900
Kraj E	632	542

1. Oblicz wskaźnik zatrudnienia dla każdego kraju w 2000 r. przyjmując1990 r. za rok bazowy

2. Jakiego typu dane reprezentuje ta tabela?

3. Posługując się obliczonymi wskaźnikami oceń tendencje rozwojową w rozpatrywanym okresie

Zadanie

Gospodarstwa domowe w kraju A wydają przeciętnie 60% swoich dochodów na żywność,15% na alkohol oraz 25% na pozostałe dobra. W wydatkach na żywność, wydatki na mięso i jego przetwory stanowią 45%,na pozostałe dobra żywnościowe - 55%. Wszystkie dane zawarte w tablicy 3. odnoszą się do roku bazowego 1988.

Tablica 3. Udziały poszczególnych dóbr w wydatkach gospodarstw domowych w latach 1990 - 1994 (1988=1000).

Lata	Mięso i jego przetwory	Pozostałe dobra żywnościowe	Alkohol	Inne dobra i usługi	Ogólny wskaźnik cen detalicznych	Stopa inflacji	Stopa inflacji dla niepijących wegetarian
1990	125,6	145,3	158,6	125,6
1991	136,8	151,2	165,5	145,2
1992	148,9	168,9	178,9	149,6
1993	169,2	164,2	192,1	158,6
1994	196,1	184,6	214,5	167,8

1. Oblicz zagregowany indeks cen przyjmując następujące wagi: alkohol 0.15,pozostałe dobra 0.25,mięso i jego przetwory 0.45,pozostałe dobra żywnościowe 0.55.

2. Wykorzystując zagregowany indeks cen oblicz roczną stopę inflacji gospodarki kraju A w latach 1991-1994.

3. Oblicz roczną stopę inflacji dla osób nie pijących alkoholu i nie spożywających mięsa.

Zadanie

Wskaźnik cen detalicznych odzieży i obuwia w kraju A w latach 1991-1994 kształtował się następująco (15 I 1988 = 100):

1991 1992 1993 1994

214, 8 214, 6 222, 9 229, 2

1. Jakich dodatkowych informacji potrzebujesz dla sprawdzenia, czy indeks cen realnych odzieży i obuwia obniżył się lub wzrósł w badanym okresie?

2. Oblicz wskaźnik cen realnych odzieży i obuwia, wykorzystując obliczony w tablicy 3. zagregowany indeks cen.

3. Objaśnij uzyskane wyniki.

Zadanie

Wyobraź sobie prosty model popytu na czekoladę: wielkość popytu =f(cena czekolady, dochody konsumentów).

1. Objaśnij sens tego modelu.

2. Zakładając, że poziom dochodów konsumentów jest stały, jakiej oczekujesz zależności między popytem na czekoladę i jej ceną: dodatniej czy ujemnej?

3. Zakładając, że cena czekolady jest stała, określ charakter zależności między popytem na czekoladę i poziomem dochodów konsumentów.

4. Czy powyższy model jest kompletny, czy też należy wprowadzić do niego dodatkowe zmienne objaśniające?

Zadanie

Informacje zawarte w tablicy 5 stanowią elementy wskaźnika cen detalicznych w pewnym państwie w 1990 r. Która z podanych liczb wyraża wartość ogólnego wskaźnika cen detalicznych: 172; 173; 174, 7; 176, 3; 178? Przeprowadź obliczenia.

Tablica 5. Wskaźniki cen detalicznych w kraju X w 1990 r

Grupy wydatków	Waga	Wskaźnik cen (1981 = 100)
Żywność	3	170
Mieszkanie, co., gaz i światło	2	186
Pozostałe dobra i usługi	5	173

Zadanie

Tablica 6 przedstawia wydatki ludności Wielkiej Brytanii na żywność w poszczególnych kwartałach 1988 r.

1. Oblicz ogólną wielkość realnych wydatków na żywność w 1988 r.

2. Oblicz ogólną wielkość nominalnych wydatków na żywność w 1988 r.

3. Oblicz dla każdego kwartału relację wielkości wydatków w cenach bieżących do wydatków w cenach stałych i pomnóż otrzymane wartości przez 100. Podaj interpretację wyników.

Tablica 6. Wydatki ludności Wielkiej Brytanii na żywność w 1988 r. (mln £)

1988	Kwartały
		1	2	3	4
W cenach bieżących	8772	9137	9342	9436
W cenach stałych z 1985 r.	7839	7914	8069	8089

Tak/Nie

Możemy zgromadzić dowody potwierdzające daną teorię, ale nigdy z całą pewnością nie możemy dowieść, że jest ona słuszna.

Wykresy dobrze uwydatniają charakterystyczne cechy szeregów czasowych.

Jeżeli między dwiema zmiennymi istnieje ścisły związek statystyczny, to istnieje między nimi zależność przyczynowo-skutkowa.

Dane przekrojowe są częściej wykorzystywane w mikroekonomii, gdyż dotyczą na ogół zachowań poszczególnych jednostek.

Zakładając, że „pozostałe" czynniki są stałe, możemy pominąć bardziej skomplikowane elementy modelu ekonomicznego.

Model ekonomiczny dotyczy liniowej zależności między badanymi zmiennymi.

Indeksy są niezbędnym narzędziem porównywania zmiennych mierzonych w różnych jednostkach.

Dodatnia korelacja między zmiennymi świadczy o prawidłowości naszego modelu.

Wskaźnik cen detalicznych, pozwalający mierzyć koszty utrzymania, obliczamy jako średnią ważoną cen poszczególnych dóbr.

Inflacja jest mierzona poziomem cen.

Płacę realną obliczamy pomniejszając płacę nominalną o zmiany w kosztach utrzymania.

Problemy do przemyślenia

1.

Na podstawie danych tablicy 7 wskaż właściwą wartość ważonego indeksu cen dla roku Y: 94, 6; 105, 7; 113, 3; 131.

Tablica 7. Dane wyjściowe do obliczenia zbiorczego wskaźnika cen

Dobra	Cena w roku podstawowym (w pensach)	Cena w roku Y	Waga
1	10	12	2
2	100	80	5
3	50	70	3

2.

Na podstawie danych z tablicy poniżej skonstruuj wskaźnik tygodniowej płacy (pracowników fizycznych), przyjmując 1975 = 100. Oblicz wskaźnik cen detalicznych przy 1975 = 100.Następnie oblicz wskaźnik płac realnych przy 1975 = 100. O ile procent wzrosły płace realne w latach 1971-1973? Czy otrzymałbyś te same odpowiedzi, wykorzystując bezpośrednio wskaźniki zamieszczone w tablicy?

Stawki plac nominalnych i realnych w przemyśle przetwórczym (1971= 100)
	1971	1973	1975	1977	1979	1981	1983
Wskaźnik tygodniowych stawek płac (pracownicy fizyczni)	100,0	128,3	195,3	245,1	333,1	427,0	476,7
Wskaźnik cen detalicznych	100,0	117,0	168,6	227,6	279,6	384,3	419,4
Wskaźnik tygodniowych płac realnych	100,0	109,7	115,6	107; 8	119,0	111,2	114,0

6

---