„Genry mowy”

Anna Wierzbicka

„Genry dane nam są tak, jak dany nam jest

język ojczysty”

• Teoria aktów zajmuje się jednostkami mocno

osadzonymi w rzeczywistości czyli aktami mowy. Nie

są one tak abstrakcyjne i martwe jak wyrazy, frazy czy

zdania.

• Genre mowy wg Bachtina jest działaniem, a nie

wytworem. Jest najmniejszą intencjonalnie skończoną

myślą.

Określenie „genre” jest lepsze od „aktu” gdyż nie

kojarzy nam się tylko z wypowiedzią jednozdaniową.

• Cała mowa „odlewa się” w genry- systematycznej

analizie należy poddać całe uniwersum mowy badanej

kultury

• Genry mowy wyodrębnione przez dany język są

jednym z lepszych kluczy do kultury danego

społeczeństwa.

Anna Wierzbicka „Genry mowy”

Anna Wierzbicka „Genry mowy”

Anna Wierzbicka „Genry mowy”

• Każdy genre można wymodelować poprzez

ciąg prostych zdań wyrażających założenia,

intencje i inne akty umysłowe mówiącego,

definiujące dany typ wypowiedzi.

• 1.krok analizy: wyizolowanie celów

illokucyjnych,

• 2. krok analizy: rozkład wszystkich genrów na

założenia, emocje, postawy

GRATULACJE:

wiem, że stało się coś, co jest dla ciebie dobre

sądzę, że stało się to, bo ty to zrobiłeś

sądzę, że cieszysz się z tego powodu

mówię: i ja cieszę się z tego powodu

mówię to, bo chcę, żeby ci było przyjemnie

Anna Wierzbicka

Przykładowe formuły definiujące wybrane genry

mowy.

PYTANIE
• chcę żebyś sobie wyobraził że ja nie wiem tego co ty wiesz i że

ty chcesz mi to powiedzieć

• mówię to bo chcę żebyś mi to powiedział

ROZKAZ

•

chcę żebyś zrobił X

•

mówię to bo chcę żebyś to zrobił

• wiem że to zrobisz bo wiesz że musisz robić to co ja chcę żebyś

robił

Anna Wierzbicka

Przykładowe formuły definiujące wybrane

genry mowy

PRZEPROSINY
• wiem że zrobiłem coś co byłe dla ciebie złe
• sądzę że możesz czuć do mnie coś złego z tego powodu
• mówię: żałuję że to zrobiłem

PRZEMÓWIENIE

• chcę coś powiedzieć do was wszystkich

• sądzę że chcielibyście wiedzieć co ja chcę powiedzieć

Anna Wierzbicka

Przykładowe formuły definiujące wybrane genry

mowy

DYSKUSJA
• sądzę że ty myślisz o Z coś innego niż ja
• sądzę że i ty chcesz żeby każdy z nas powiedział co o tym myśli i

dlaczego

• chciałbym żebyśmy myśleli to samo

WYJAŚNIENIE

•

sądzę że nie rozumiesz X

•

sądzę że chciałbyś to rozumieć

•

mówię to bo chcę żebyś to rozumiał

Przykładowe formuły definiujące wybrane

genry mowy

OGŁOSZENIE:

• mówię: …

• mówię to bo chcę żeby wszyscy to wiedzieli

• sądzę, że jeżeli powiem to w ten sposób to wszyscy będą

mogli to wiedzieć

ŻART:

 mówię: chcę żebyś wyobraził sobie, że mówię x

 sądzę, że rozumiesz, że tego nie mówię

 mówię to co mówię bo chcę żebyś się śmiał
TOAST:



mówię: chcę żeby stało się coś dobrego dla x



wyobrażam sobie, że jeżeli powiemy to pijąc ten alkohol to się

to stanie



mówię to bo chcę powiedzieć, że czujemy dobre uczucia dla x