PRZEDMIOT:

PRZEDMIOT:

Zagrożenia naturalne

Zagrożenia naturalne

i cywilizacyjne

i cywilizacyjne

PRZEDMIOT:

PRZEDMIOT:

Zagrożenia naturalne

Zagrożenia naturalne

i cywilizacyjne

i cywilizacyjne

Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa i Ochrony

Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa i Ochrony

2008

2008

dr inż. Stanisław
Lipiński

2

Cele kształcenia:

Poznanie źródeł, specyfiki i stopnia
przewidywalności zaistnienia zagrożeń we
współczesnym świecie.

Tematyka zajęć

Klasyfikacje współczesnych zagrożeń. Zagrożenia militarne i
pozamilitarne. Monitoring zagrożeń środowiska. Wczesne
ostrzeganie w sytuacji zagrożeń. Organizacja systemów
ostrzeżeń powodziowych, strefy zagrożenia powodziowego.
Technika ochrony przeciwpowodziowej. Zagrożenia
wstrząsami sejsmicznymi. Zagrożenia osuwiskami ziemi i
lawinami. Zagrożenia intensywnymi opadami
atmosferycznymi. Zagrożenia występowaniem
ekstremalnych temperatur. Zagrożenia silnymi wiatrami.
Zagrożenia wyładowaniami atmosferycznymi. Zagrożenia
samozapłonami. Zagrożenia opadami meteorytów.

3

Literatura

1. Bezpieczeństwo człowieka we współczesnym świecie, IPWC,
Warszawa 1998.
2. Bezpieczeństwo człowieka we współczesnym świecie, IPWC,
Warszawa 1999.
3. Brun J-F. i inni: Metody ograniczania skutków powodzi,
BKPBŚ, Wrocław
2001.
4. Brun J-F. i inni: Wyznaczenie stref zagrożenia
powodziowego, BKPBŚ,
Wrocław 2001.
5. Gole L. i inni: Ochrona dóbr kultury w razie zagrożeń ze
szczególnym
uwzględnieniem powodzi, Pagina, Warszawa 1998.
6. Grocki R.: Yademecum zagrożeń, Bellona, Warszawa 2003.
7. Grocki R., Moskwa M., Radczuk L.: Organizacja i wdrażanie
lokalnych
systemów ostrzeżeń powodziowych, BKPBŚ, Warszawa
2001.
8. Grocki R. i inni: Organizacja i wdrażanie lokalnych
systemów ostrzeżeń
powodziowych.
9. Sposoby wykorzystania stref zagrożenia powodziowego,
BKPBŚ, Wrocław 2001.
10. Grosset R., PIOŚ: Zasady postępowania ratowniczego:
Przewodnik, Firex,
Warszawa 1997.
11. Lemański J.F., Ludwiczak G., Zabawa S.: Działania służb
technicznych
i ratownictwa w nadzwyczajnych zagrożeniach
środowiskach, PZIiT,
Poznań 1999.

4

• c.d. literatura

12. PopiołekK.: Człowiek w sytuacji zagrożenia. Kryzysy, katastrojy,

kataklizmy, SPA Poznań 2001.

13. Maciejewski M.: Współczesne problemy ekstremalnych

zagrożeń środowiska w Polsce, IMGW, Jachranka l998.

14.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2003 r. w

sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów i oddziałów

Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w zapobieganiu skutkom

klęski żywiołowej lub ich usuwaniu (Dz.U. Nr 41, poz. 347).

15.

System monitoringu i osłony kraju, IMGW, Warszawa 1999.

16.

Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski

żywiołowej (Dz.U. Nr 62, poz. 558, ze zm.).

17.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony

środowiska (Dz. Ministra Nr 62, poz. 627, ze zm.).

18.

Więzik B., Maciejewski M.: Zagrożenie klęskami

żywiołowymi, DWN, Bielsko-Biała 1998.

5

Bezpieczeństwo

• – w potocznym rozumieniu zaznacza się wieloznaczność

tego terminu. Jednak mówiąc o bezpieczeństwie mamy

na myśli działania wyprzedzające, nacechowane

rozsądkiem, bez zbędnego ryzyka, oparte o wiedzę i

zdobyte doświadczenia. Bezpieczeństwo jawi się więc

jako koncepcja oparta na określonych założeniach,

formach przeciwdziałań i zapobiegania zagrożeniom.

• Bezpieczeństwo zatem możemy przyjąć jako

„całokształt działalności praktycznej oraz związanych z

nią badań naukowych zmierzających do zmniejszenia

zagrożeń dla zdrowia i życia”[1].

•

[1] Encyklopedia Organizacji i Zarządzania, PWE, Warszawa 1982.

6

Kryzys

• –

sytuacja powstała w wyniku

klęski żywiołowej, katastrofy

technicznej lub wojny, z którą wiążą się znaczne straty

materialne i ludzkie[1].

• Potocznie mówi się o kryzysie zaufania, gospodarczym,

moralnym, państwa,

w chorobie, w stosunkach międzynarodowych itd. Kryzys nie

jest zdarzeniem

a sytuacją (następstwem zdarzenia), w której ludność może

oczekiwać czegoś najgorszego, jest to swoisty stan

przesilenia, braku czegoś, zachwiania proporcji, równowagi

itp.

• Kryzys

określany jest jako „okres wielkich trudności lub

niebezpieczeństwa, decydujący moment w chorobie, życiu,

historii itp.” [2].

•

•

[1] Czteroetapowe podejście(zapobieganie, przygotowanie,

reagowanie i odbudowa) do klęsk żywiołowych i katastrof

technicznych. Zasady planowania i kierowania działaniami w tym

zakresie, AON, Warszawa 1998, s. 8.

• [2] Oxford Advenced Dictionary, Oxford University Press 1990.

7

c.d. Kryzys

• Kryzys

może stać się bodźcem do dalszego lepszego

rozwoju. Szczególnie w sensie militarnym „kryzys może być

pojmowany jako sytuacja narodowa lub międzynarodowa, w

której występuje zagrożenie dla priorytetowych wartości,

interesów lub celów zainteresowanych stron” [3].

• Kryzys

może nastąpić w każdej dziedzinie życia i mieć

poważny wpływ na funkcjonowanie struktur państwa.

• W okresie kryzysu zagrożony jest byt społeczeństwa i

poprawne działanie organów państwowych. Tym samym

biorąc powyższe pod uwagę możemy przyjąć, że kryzys

oznacza sytuację trudną, w której występuje zagrożenie dla

priorytetowych wartości, interesów lub celów a

funkcjonowanie struktur państwa i więzi społecznych jest co

najmniej poważnie ograniczone.

• [3] Crisis Management. Materiał NATO, 14 November 1995.

8

Zagrożenie

• – (1.) z jednej strony jest to pewien stan psychiczny lub

świadomościowy wywołany postrzeganiem zjawisk,

które subiektywnie ocenia się jako niekorzystne lub

niebezpieczne, a z drugiej są to czynniki obiektywne

powodujące stany niepewności i obaw[1].

• – (2.) jest to szeroki zakres zdarzeń, wywołanych

celowo lub losowych, które wywierają negatywny wpływ

na funkcjonowanie politycznych i gospodarczych

struktur państwa, na warunki bytowania ludności oraz

stan środowiska naturalnego[2].

•

[1] S. Korycki, System bezpieczeństwa Polski, AON, Warszawa 1994,

s. 54.

• [2] Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, BBN,

Warszawa 2000, s. 89

.

9

Nadzwyczajne

zagrożenie

• – to zagrożenie spowodowane gwałtownym zdarzeniem,

nie będącym klęską żywiołową, które może wywołać

znaczne zniszczenie środowiska lub pogorszenie jego

stanu, stwarzające powszechne niebezpieczeństwo dla

ludzi i środowiska[1].

• Według ujęcia Federalnej Agencji Kierowania w

Sytuacjach Kryzysowych (FEMA), gdzie zagrożeniem

nadzwyczajnym określa się „każde nadzwyczajne

wydarzenie o takiej skali, że wymaga ono zastosowania

całości sił i środków (na danym poziomie administracji)

lub kombinacji własnych środków i agencji z zewnątrz,

zmobilizowanych dla opanowania sytuacji”[2].

•

[1] Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu

środowiska. Dz.U. z 1980 r. Nr 3, poz. 6, art. 104.

• [2] Emergency Management: Principles and Practice for Local

Government.

10

Zagrożenie

nadzwyczajne

• - definiowane jest także jako „nagłe i poważne

wydarzenie lub sytuacja wymagająca

natychmiastowego działania”[1]. Określa się je również

jako „nieoczekiwaną i trudną lub niebezpieczną

sytuację, szczególnie wypadek, który narasta nagle i

który wymaga szybkiej akcji przeciwdziałania” [2].

• Departament Spraw Humanitarnych ONZ przyjmuje

zagrożenie nadzwyczajne jako „nagłe i nieoczekiwane

wydarzenie pociągające za sobą konieczność

natychmiastowych działań”[3].

•

[1] Oxford … .

• [2] English Language Dictionary, The University of Birmingham 1990.

• [3] Complex Emergencies and Natural Disasters in 1992, Special

Edition. January/February 1993.

11

Klęska żywiołowa

• – (1.) k. ż. sytuacja kryzysowa spowodowana przez siły natury

lub awarię techniczną, których skutki zagrażają życiu lub

zdrowiu dużej liczby ludzi, a do której opanowania nie

wystarczają rutynowe działania odpowiednich służb, nie

wystarczają też lokalne zasoby sił oraz środków i niezbędna jest

pomoc z zewnątrz. Wszelkiego rodzaju zagrożenia żywiołowe

zagrażające bezpieczeństwu życia lub mienia większej ilości

osób albo też mogące wywołać poważne zakłócenia gospodarki

narodowej[1];

• – (2.) k. ż., to katastrofa naturalna lub awaria techniczna, której

skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby ludzi, ich

niezbędnemu zaopatrzeniu lub mieniu w nadzwyczajnych

rozmiarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte

tylko we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz

specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym

kierownictwem[2].

•

[1] Dekret z 23 kwietnia 1953 r. o świadczeniach w celu zwalczania

klęsk żywiołowych. Dz.U. z 1953 r. Nr 23.

• [2] Stany nadzwyczajne cz. 1, Przegląd Pożarniczy Nr 4/98.

12

Katastrofa

• – (1.) k. to nieszczęśliwy wypadek, wydarzenie powodujące

tragiczne skutki[1]; – (2.) k. naturalna - zdarzenie

związane z działaniem sił natury, w szczególności

powodzie, susze, pożary, wyładowania atmosferyczne,

wstrząsy sejsmiczne, huragany, intensywne opady

atmosferyczne, osuwiska, zjawiska lodowe na rzekach i

zbiornikach wodnych, masowe wystąpienia szkodników,

chorób roślin i zwierząt albo ognisk chorób zakaźnych

ludzi. Za katastrofę naturalną nie uważa się zjawisk

mających charakter stały, którym można przeciwdziałać w

sposób ciągły[2].

• Określenie „katastrofa” jest używane bardzo często,

również w słownikach, leksykonach i encyklopediach,

zamiennie z terminem „klęska”, a nawet z „zagrożeniem

nadzwyczajnym”. Należy podkreślić, że pewien obszar

zdarzeń i sytuacji będzie na pewno wspólny, jednak

występują poważne różnice, które wynikają z fizycznego

pojmowania katastrofy.

•

[1] Podręczny słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN

Sp. z o.o., Warszawa 1996, s. 319.

• [2] Raport o nadzwyczajnych zagrożeniach ludzi i środowiska na

terenie kraju, SOCK, Warszawa 1989.

13

Katastrofa

• Katastrofę określa się jako: „nagłą klęskę lub

nieszczęście o dużej skali”[3], „nagłą i straszną

klęskę, w której wiele ludzi traci życie”[4] lub

„bardzo złą sytuację, która zaistniała i nie można nic

zrobić, aby jej uniknąć”[5]. Zatem „jest to zdarzenie

lub sytuacja, powodowane zarówno przez siły natury

jak i człowieka, pociągające za sobą znaczne straty

materialne i ofiary w ludziach, a społeczność

zamieszkująca dotknięte obszary nie ma środków do

ich opanowani”.

[3] Oxford … .

• [4] English … .

• [5] Tamże.

14

Powódź

• – (1.) powodzią nazywamy taki stan wody w rzece, który

powoduje zniszczenia i straty materialne[1];

• – (2.) p. jest zdarzeniem losowym i ma charakter

żywiołowy[2];

• – (3.) p. jest zjawiskiem naturalnym, losowym,

spowodowanym topnieniem śniegów i intensywnymi

deszczami, zlodzeniem rzek, nawalnymi deszczami,

krótkotrwałymi burzami, silnymi wiatrami na wybrzeżu

od morza w kierunku lądu. Nie ma możliwości ścisłego

określenia czasu, miejsca i wielkości - rozmiarów jej

wystąpienia[3].

•

[1] Bezpieczeństwo człowieka we współczesnym świecie. Instytut

Problemów Współczesnej Cywilizacji, IPWC, 1998.

• [2] J. Zarzycki, Powódź - klęska żywiołowa w Polsce i ochrona przed

nią, SGSP, Warszawa 2000, s. 17.

• [3] L. Bagiński, R. Egler, System ochrony przeciwpowodziowej kraju,

Warszawa 1995.

15

Stan klęski żywiołowej

• - (zagrożenia bezpieczeństwa publicznego) wprowadza

się w wyniku zagrożenia bezpieczeństwa publicznego,

które spowodowane jest realnym lub oczekiwanym:

• pożarem, powodzią, suszą, huraganem i innymi

zjawiskami przyrody;

• chorobą ludzi, zwierząt lub upraw;

• wypadkiem lub zatruciem i to powoduje lub może

spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub mienia,

zniszczenie więzów społecznych lub utratę

podstawowego mienia, służb lub zasobów w takim

stopniu, że należy to

• traktować jako zagrożenie narodowe[1].

•

[1] The Emergencies Act, art. 5 Kanada.

16

Systematyka

potencjalnych zagrożeń

• Z zagrożeniem życia, zdrowia i mienia człowiek spotyka

się od zarania dziejów. Wiele wydarzeń ze współczesnej

historii pokazało nam, że nawet nieznaczący fakt może

wywołać niewyobrażalne w skutkach nieszczęście,

porównywalne niekiedy w swoim rozmiarze do działań

wojennych. Znamienną jest teza: „Zagrożenia, jakie

niosą dla współczesnych społeczeństw katastrofy i

awarie techniczne, klęski żywiołowe

i skażenia środowiska są równe skutkom wojny” [1].

•

[1] M. Reuner, National security the economic and ewironmental

dimension, Worldwatch Institute, 5/1989.

17

• Współcześnie można przyjąć, że

zagrożenia dla człowieka i środowiska

mogą wynikać z dwóch źródeł. Pierwsze

z nich to działalność człowieka

przeciwko człowiekowi lub prawom

przyrody, drugie - to działania sił

natury, takich jak: woda, ogień,

powietrze, kosmos i świat

biologiczny[1].

•

[1] J. Święcicki, Ogólne zasady przygotowania sił i środków

cywilnej służby zdrowia do ratowania życia i zdrowia ludzi w

sytuacjach nadzwyczajnych i w czasie wojny, AON-MZiOS,

Warszawa 1996, s. 38.

18

• Tym samym wyróżnia się zagrożenia:

• -

naturalne

, wywoływane siłami

przyrody (pożary, wezbrania wód,

trzęsienia ziemi i in.),

• -

cywilizacyjne

, wywoływane

oddziaływaniem człowieka na przyrodę

(rozprzestrzenianie się przemysłowych

środków trujących, tąpnięcia wyrobisk,

eksplozje gazów, promieniowanie

radioaktywne w następstwie katastrofy

urządzeń jądrowych) oraz powodowane

wojnami i terroryzmem.

19

• Grupę

zagrożeń cywilizacyjnych

ze

względu na przyczynę zaistnienia,
rozgranicza się na zasadnicze
kategorie, tj. dzieli się na
zagrożenia -

militarne

i

-

zagrożenia niemilitarne

.

20

Klasyfikacja zagrożeń cywilizacyjnych dla planowania potrzeb

ratowniczych na szczeblu lokalnym, aktualnie wyraża się katalogiem[1]

przydatnym dla większości typowych powiatów w kraju:

• katastrofy budowlane i komunikacyjne;

• zagrożenia chemiczne w zakładach przemysłowych i w

transporcie (drogowym, kolejowym, lotniczym, wodnym,

rurociągami);

• pożary lasów, zakładów lub obiektów przemysłowych, budynków

mieszkalnych, obiektów użyteczności publicznej;

• zagrożenia epidemiologiczne, tj. choroby zakaźne ludzi i choroby

zakaźne zwierząt (w tym zatrucia pokarmowe), bioterroryzm,

skażenia wody, gleby lub powietrza;

• zagrożenia promieniotwórcze;

• zniszczenia bądź uszkodzenia systemów zaopatrzenia w energię,

wodę;

• żywność i leki, systemów funkcjonowania infrastruktury

technicznej oczyszczania miast, systemów kanalizacyjnych, ujęć

wody itp., systemów komunikacyjnych w tym

telekomunikacyjnych i informacyjnych i systemów bankowych;

• zagrożenie terrorystyczne i zagrożenie dla bezpieczeństwa

publicznego.

•

[1] M. Podgórski, Rozpoznawanie zagrożeń na terenia powiatu.

Sympozjum Częstochowa kwiecień 2002 – „Zarządzanie bezpieczeństwem

na poziomie lokalnym 2”, SGSP, Warszawa 2002.

21

• Usystematyzowanie zagrożeń ze względu na ich rodzaj, jakość i

skutki, jakie mogą wywołać w środowisku, a także na

konieczność użycia Sił Zbrojnych do ich likwidacji, wyraźnie

tworzy następującą klasyfikację[1]:

• zagrożenia skażeniami promieniotwórczymi (radiacyjnymi);

• zagrożenia środkami chemicznymi;

• zagrożenia pożarami przestrzennymi;

• zagrożenia katastrofalnymi zatopieniami;

• zagrożenia katastrofami budowlanymi (wybuch gazu w

budynkach mieszkalnych i w zakładach pracy);

• zagrożenia wynikające ze zgromadzeń ludności;

• masowe zagrożenia biologiczne o charakterze epidemii,

epizoocji[2]

i epifitozy[3].

•

[1] R. Nowakowski, Rodzaje zagrożeń na terenie Polski pochodzenia zewnętrznego i

wewnętrznego, Ratownictwo Polskie Nr 2/96, s. 26.

•

[2] „Masowe wystąpienie choroby zakaźnej w zbiorowisku zwierzęcym, w określonym czasie i na

określonym terenie, pomór”, według: Słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 1978, s. 551.

•

[3] Tamże, s. 549.

22

• W kręgu zawinionych przez człowieka

niemilitarnych zagrożeń wymienionych

powyżej, obecne są również wynikające z

utrzymującej się degradacji środowiska

naturalnego oraz katastrof cywilizacyjnych, a

określone mianem „

nadzwyczajne zagrożenia

środowiska

” (NZŚ)[1].

•

[1] „Zagrożenie spowodowane gwałtownym zdarzeniem, nie

będącym klęską żywiołową, które może wywołać znaczne

zniszczenie środowiska lub pogorszenie jego stanu,

stwarzając powszechne niebezpieczeństwo dla ludzi i

środowiska” – wg ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie

i kształtowaniu środowiska. Dz. U. z 1980 r. Nr 3, poz. 6, art.

104.

23

• W kontekście powszechności systemu

ratowniczego ochrony ludności i sytuacji

związanych z użyciem sił zbrojnych w

działaniach ratunkowych, przy wykorzystaniu

całego potencjału możliwości państwa a także

sił pomocy międzynarodowej, można przyjąć

jako podstawę klasyfikacji, że mogą to być:

zagrożenia

wielkie

, zagrożenia

średnie

i

zagrożenia

małe

. W przełożeniu na sferę

funkcjonowania państwa oznacza to

zagrożenia

międzynarodowe

,

narodowe

,

regionalne

i

lokalne

. W zakresie problematyki

aktualnie znaczenie mają zagrożenia

o skali

narodowej

,

regionalnej

i

lokalnej

[1].

•

[1] W. Kitler, Siły zbrojne a obrona cywilna (niemilitarna), wybrane

aspekty wojskowego wsparcia dla władz cywilnych, AON, Warszawa

1999, s. 10.

24

• Zagrożenia narodowe

(krajowe) to takie rodzaje

zagrożeń, które mogą doprowadzić do zerwania

więzi społecznych, politycznych i gospodarczych

w skali całego kraju lub na znacznej jego części,

a inaczej - ograniczyć byt i rozwój społeczny na

dużą skalę. W praktyce oznacza to te zjawiska i

zdarzenia, z którymi nie mogą poradzić sobie

społeczności lokalne i regionalne, a więc te,

które ze względu na swoje proporcje i charakter

przekraczają możliwości i kompetencje władz

niższego szczebla. Można także przyjąć

założenie, że zagrożenia narodowe wymagają

podjęcia nadzwyczajnych środków prawnych, w

skali kraju, dla przeciwdziałania ich skutkom.

25

• Zagrożenia regionalne

,

• - to w praktyce zagrożenia występujące w granicach

województwa, przeciwdziałanie którym należy do kompetencji

władz wojewódzkich

i współdziałających z nimi struktur lokalnych (powiatów,

gmin). W tej sytuacji władze centralne muszą być jednak

gotowe do udzielenia wsparcia i pomocy, gdyby zostały o to

poproszone lub do przyjęcia głównej odpowiedzialności, gdy

zjawisko zaczyna zagrażać bezpieczeństwu państwa (w razie

zagrożenia interesów narodowych w skali całego kraju).

• W rezultacie zagrożenia te mają tę samą naturę co zagrożenia

narodowe, lecz na mniejszą skalę i z zastrzeżeniem, że nie

dotyczą problemu agresji zbrojnej, której przeciwdziałanie leży

tylko w kompetencji władz centralnych.

26

• Zagrożenia lokalne

- to te zdarzenia, które mają

ograniczony charakter, leżą
w kompetencji władz powiatu lub
gminy, a ich skutki nie wpływają
znacząco na funkcjonowanie
województwa i państwa.

27

• Dygresja

• We wszystkich przypadkach bierze się pod

uwagę społeczną ocenę stopnia (skali)

zagrożenia co sprawia, że w wielu państwach

dokonuje się różnej ich klasyfikacji, jako

rezultatu subiektywnego charakteru zagrożeń.

Takie jednoznaczne podejście jest jednak

konieczne ze względu na podjęcie czynności

planistycznych, organizacyjnych i finansowych

w państwie. To w rezultacie - właściwy podział

kompetencji i odpowiedzialności, skuteczne

procedury zapobiegania, przygotowania,

reagowania i odbudowy i właściwe

powierzenie zadań podmiotom państwowym,

prywatnym i każdemu obywatelowi z osobna.

28

• Wraz z rozwojem cywilizacji rosną niebezpieczeństwa.

Nie mamy większego wpływu na działalność sił natury,

czy też zdarzeń. Zakres zagrożeń może być i będzie

różny, zależnie od miejsca wystąpienia, przyczyn,

wielkości obszaru zagrożonego i charakteru zagrożenia.

• Aktualnie zagrożenia ludności i środowiska w Polsce

sprowadzają się przede wszystkim do zagrożeń

związanych z rozwojem przemysłu, rozwojem

energetyki jądrowej i ingerencją w stosunki wodne.

Zagrożenia związane z rozwojem przemysłu

sprowadzamy przede wszystkim do zagrożeń

chemicznych (zagrożenia Toksycznymi Środkami

Przemysłowymi, TŚP)[1].

•

[1] TŚP – są to środki produkowane, przechowywane lub przewożone

w celu zabezpieczenia i utrzymania produkcji szeregu wyrobów.

Stosuje się je w bardzo wielu gałęziach przemysłu. W przypadku

wydostania się tych środków, najczęściej wysokotoksycznych

związków chemicznych ze zbiorników, cystern lub aparatury

technologicznej mogą powstawać zagrożenia dla ludzi i środowiska,

często o charakterze katastrofy ekologicznej.

29

O zagrożeniu tymi skażeniami decyduje wiele czynników, z

których najważniejszymi są:

• ilość i rodzaj produkowanych lub stosowanych w

procesie produkcji toksycznych środków przemysłowych,

• ilość substancji toksycznych, które mogą znaleźć się w

atmosferze w określonym czasie,

• rozmieszczenie przemysłowych obiektów stacjonarnych

produkujących lub stosujących w procesach

technologicznych toksyczne środki przemysłowe,

ilustruje, przebieg głównych lądowych tras przewozu

substancji i materiałów niebezpiecznych,

• usytuowanie tras przewozu w stosunku do dużych miast

i obszarów kraju o największym zaludnieniu,

• - warunki meteorologiczne panujące w rejonie awarii,

• - rodzaj substancji i jej toksyczność powodująca

skażenie,

• - skala, rodzaj i czas podjęcia przedsięwzięć w zakresie

lokalizacji awarii.

30

• Zagrożenia związane z rozwojem energetyki jądrowej

mogą nastąpić w wyniku uszkodzenia (rozszczelnienia)

źródeł promieniotwórczych wykorzystywanych w

procesach technologicznych, uwolnienia materiałów i

opadów promieniotwórczych podczas składowania i

transportu, uwolnienia substancji promieniotwórczych

podczas awarii reaktorów jądrowych. Lokalne zagrożenia

promieniotwórcze stanowi jedyny

w kraju obiekt jądrowy w Świerku k/Warszawy.

Podstawowe zagrożenie stwarzają reaktory jądrowe

rozmieszczone poza naszymi granicami. Obecnie na

świecie pracuje około 400 elektrowni atomowych, z czego

na czynnych w Europie 229 elektrowni jądrowych, 10

zlokalizowanych jest w odległości do 300 km od granicy

Polski a 25 w odległości 350 - 1.000 km[1]. Największe

jednak realne prawdopodobieństwo zagrożenia stwarza

17 elektrowni jądrowych pracujących w promieniu około

300 km od granic Polski.

•

[1] M. Jurkowski, Nadzwyczajne zdarzenia radiacyjne – sympozjum, PAA,

Warszawa 1998.

31

• Zagrożenia związane z ingerencją w stosunki wodne wynika

przede wszystkim z faktu wybudowania i budowania obiektów

piętrzących wodę oraz katastrof i awarii tych obiektów.

• Na obszarze Polski istnieje 65 sztucznych zbiorników wodnych

z zaporami piętrzącymi wodę, wśród których ponad 37

kwalifikuje się jako szczególnie groźne

w przypadku awarii budowli i urządzeń piętrzących wodę.

Zagrożenie terytorium kraju katastrofalnymi zatopieniami

ilustruje załącznik 6. Katastrofalnymi zatopieniami zagrożony

jest obszar o łącznej powierzchni ponad 2,9 tys. km2, gdzie

zamieszkuje lub pracuje około 1,2 mln osób. Spośród nich,

około 600 tys. osób zagrożonych jest zalewem, z czego około

474 tys. przewidziane jest do ewakuacji. Straty wśród

zagrożonych mogą wynosić około 99 tys. osób[1]. Niezależnie

od wymienionych zbiorników sztucznych duże zagrożenie

powodziowe w wyniku wiosennych roztopów i w okresach

dużych opadów deszczu, zwłaszcza na terenach górskich i

podgórskich stanowią liczne rzeki i rzeczki odprowadzające

opady atmosferyczne z ich dorzeczy wpadających do Bugu,

Wisły, Warty i Odry.

•

[1] R. Nowakowski, Rodzaje zagrożeń na terenie Polski

pochodzenia zewnętrznego i wewnętrznego, Ratownictwo

Polskie Nr 2/96, s. 28.

32

• Codzienne problemy absorbują tak dużo

uwagi, że nie zwracamy jej na mogące

zaistnieć sytuacje nadzwyczajne.

Natomiast, kiedy katastrofa staje się

faktem, to obywatel oczekuje podjęcia

natychmiastowego działania w celu

rozwiązania problemu, który się nagle

pojawił.

•

Potencjalne ryzyko związane z

zagrożeniem dostrzegane jest często w

postaci trójstronnego układu: człowiek-

maszyna-środowisko.

33

BŁĘDY SYSTEMOWE

ZAKŁÓCENIA

ZAGROŻENIA

Energia

Reakcje

Zakłady

produkcyjne

Niebezpieczne

związki

Nieuwzględnione

Nierozpoznane

Powstałe w trak

cie eksploatacji

Błędy ludzkie

Wpływy zewnętrzne

Zawodność

techniczna

RYZYKO

Układ:

człowiek-maszyna-środowisko

Rys. 1. Umiejscowienie ryzyka w systemie
potencjalnych
zagrożeń

34

• Prawdopodobieństwo i rodzaj

zagrożenia, które może zaistnieć
jako zdarzenie grożące środowisku,
zdrowiu i życiu ludzi, w znacznej
mierze są niewiadomą. Natężenie
uszkodzeń z wyżej wymienionych
powodów można oszacować tylko
za pomocą metod statystycznych.

35

Rys. 2. Graficzny obraz sytuacji ryzyka wraz z
obszarami
krytycznymi

36

• Można analizować skutki oddziaływania

punktowego, skutki oddziaływania

przestrzennego oraz prawdopodobieństwo, na

jakim obszarze (rejonie) dane zagrożenia

punktowe bądź przestrzenne mogą wystąpić

najczęściej. Pod tym kątem podejmowane są

próby ustalenia miejsc największych zagrożeń

i stopnia możliwych zniszczeń, w konsekwencji

zaistnienia każdego z czynników

wywołujących zagrożenie.

• W tym miejscu należy stwierdzić, że nie ma

100%-owego zabezpieczenia przed

zagrożeniem jak też, że ryzyko jest wielkością

zakładaną o określonym prawdopodobieństwie

wystąpienia.

37

MATRYCA

BEZPIECZEŃSTWA

• ZAKRES MOŻLIWOŚCI SŁUŻB

RATOWNICZYCH W WARUNKACH
KRYZYSOWYCH

38

39

RODZAJE

RODZAJE

I CHARAKTERYSTYKA

I CHARAKTERYSTYKA

ZAGROŻEŃ

ZAGROŻEŃ

40

ZAGROŻENIA CZASU WOJNY

BROŃ

MASOWEGO

RAŻENIA

BROŃ

JĄDROWA

BROŃ

CHEMICZNA

BROŃ

BIOLOGICZN

A

ZAGROŻENIA
WSPÓŁCZESNE

ZAGROŻENIA CZASU
POKOJU

BROŃ
KONWENCJONALNA

ZAGROŻENIA
NATURALNE

ZAGROŻENIA
SPOWODOWANE
PRZEZ CZŁOWIEKA

ZAGROŻENIA
EKOLOGICZNE

ZAGROŻENIA
NADZWYCZAJN
E

ZAGROŻENIA
CYWILIZACYJN
E

Dziura
ozonowa

Efekt
cieplarniany

Kwaśne deszcze

Zanieczyszczenia
wód, gleby ,
powietrza

Erozja gleb

Eutrofizacja
jezior

Smog

Ubytek lasów

K.wypadk
i
komunika
cyjne

K.wypadki
przemysłowe

K.w.budowlane

Pożary

Katastrofalne
zatopienia

Terroryz
m

Przestępczość

Nieformalne
grupy
młodzieżowe

Sekty

Choroby
cywilizacyjne

Uzależnienia

Ekonomiczne

wewnętrzne

polityczne

Powodzie

Mgły i opady
atmosferyczne

Susze

Pożary lasów i łąk

Huraganowe wiatry

Wstrząsy
sejsmiczne

Lawiny i osunięcia
gruntu

Oblodzenia i
zalodzenia

Erupcje wulkanów

Epidemie wśród
ludzi i zwierząt

41

•skażenia promieniotwórcze

•skażenia toksycznym

i środkami przemysłowymi (TŚP)

•katastrofalne zatopienia

AWARIE

OBIEKTÓW

TECHNICZNYCH

•pożary

•powodzie

•huragany

•śnieżyce

•epidemie

•trzęsienia ziemi

DZIAŁANIE

SIŁ PRZYRODY

•zawalenia się budynków i wybuchy gazu

•ekologiczne

•morskie

•kolejowe, lotnicze i drogowe

•podczas zgromadzeń dużej liczby osób

•terrorystyczne

KATASTROFY

KOMUNIKACYJNE,

BUDOWLANE I INNE

ZAGROŻENIA

ZAGROŻENIA

42

WŁOCŁAWEK

PUŁAWY

TARNÓW

BRZEG DLN.

KOSZALIN

SUWAŁKI

ELBLĄG

TCZEW

GRUDZIĄDZ

DREZDENK
O

SIEDLCE

DARŁOWO

KĘPICE

ZAGROŻENIE OBSZARU KRAJU WYNIKAJACE

Z ROZMIESZCZENIA KORYTARZY POWIETRZNYCH

43

ZAGROŻENIE OBSZARU KRAJU TŚP

PRZECHOWYWANYMI W ZAKŁADACH PRACY

WŁOCŁAWEK

PUŁAWY

TARNÓW

BRZEG DLN.

KOSZALIN

SUWAŁKI

ELBLĄG

KWIDZYN
Cl

2

- 180

TORUŃ
NH

3

- 100

WŁOCŁAWEK
Cl

2

- 1000

NH

3

- 7000

BYDGOSZCZ
Cl

2

- 160

FOSGEN - 50

ŚWIECIE
Cl

2

- 90

PŁOCK
Cl

2

- 50

NH

3

- 120

PŁOŃSK
NH

3

- 25

CIECHANÓW
NH

3

- 40

WIELISZEW
Cl

2

- 70

WARSZAWA
Cl

2

- 40

NH

3

- 55

OSTRÓDA
NH

3

- 43

OLSZTYN
NH

3

- 60

POLICE
NH

3

- 10000

SZCZECIN
NH

3

-30

NH

3

- 35

KOSTRZYN
Cl

2

- 100

ŚWIEBODZIN
NH

3

- 25

POZNAŃ
NH

3

- 57

MIEJSKA GÓRKA
SO

2

- 75

BRZEG DOLNY
Cl

2

- 450

WROCŁAW
Cl

2

- 10

ŁÓDŹ
NH

3

- 30

SKIERNIEWICE
NH

3

- 30

RAWA MAZ.
NH

3

- 30

TOMASZÓW M.
NH

3

-68

GOLĘSZE
Cl

2

- 20

SKARŻYSKO
NH

3

- 40

PUŁAWY
SO

2

- 75

NH

3

- 1400

TARNÓW
Cl

2

-200

NH

3

- 3400

NH

3

- 33

NH

3

- 30

SANOK
NH

3

- 25

LEŻAJSK
NH

3

-75

NOWA
SARZYNA
NH

3

-24

STALOWA
WOLA
NH

3

- 80

NH

3

- 60

NH

3

- 40

ZAMOŚĆ
NH

3

- 45

EŁK
NH

3

- 30

OŚWIĘCIM
Cl

2

- 100

NH

3

-50 CZECHOWICE DZ.

NH

3

- 38

JAWORZNO
Cl

2

-15

NH

3

- 30

NIEDOMICE
Cl

2

-30

BOLESŁAWIEC
NH

3

- 25

44

ZAGROŻENIE OBSZARU KRAJU TŚP

PRZEWOŻONYMI TRANSPORTEM KOLEJOWYM

WŁOCŁAWEK

PUŁAWY

TARNÓW

BRZEG DLN.

KOSZALIN

SUWAŁKI

ELBLĄG

TCZEW

45

ZAGROŻENIE OBSZARU KRAJU TŚP

PRZEWOŻONYMI TRANSPORTEM SAMOCHODOWYM

WŁOCŁAWEK

PUŁAWY

TARNÓW

BRZEG DLN.

KOSZALIN

SUWAŁKI

ELBLĄG

TCZEW

CHLOR

46

CHLOR
Produkcja tworzyw sztucznych,
środków owadobójczych,
rozpuszczalników, środków
dezynfekcyjnych,
wybielających, piorących, produkcja
gliceryny, tlenku etylenu, oczyszczanie
wody, metalurgia.

47

ZAGROŻENIE OBSZARU KRAJU TŚP

PRZEWOŻONYMI TRANSPORTEM SAMOCHODOWYM

WŁOCŁAWE
K

PUŁAWY

TARNÓW

BRZEG DLN.

KOSZALIN

SUWAŁKI

ELBLĄG

TCZEW

AMONIA
K

48

TLENKI AZOTU
AMONIAK
Składnik paliwa rakietowego.
Produkcja kwasu azotowego,
cyjanowodoru, akrylonitrylu,
włókien syntetycznych, nawozów
mineralnych,
materiałów wybuchowych,
środków chłodniczych.

49

ZAGROŻENIE OBSZARU KRAJU TŚP

PRZEWOŻONYMI TRANSPORTEM SAMOCHODOWYM

WŁOCŁAWEK

PUŁAWY

TARNÓW

BRZEG DLN.

KOSZALIN

SUWAŁKI

ELBLĄG

TCZEW

CYJANOWODÓ
R

50

CYJANOWODÓR

Produkcja akrylonitrylu,

akrylanów cyjanianów,
synteza kauczuku nitrylowego,
włókien chemicznych,
tworzyw sztucznych, szkła
organicznego.

51

ZAGROŻENIE OBSZARU KRAJU TŚP

PRZEWOŻONYMI TRANSPORTEM SAMOCHODOWYM

WŁOCŁAWEK

PUŁAWY

TARNÓW

BRZEG DLN.

KOSZALIN

SUWAŁKI

ELBLĄG

TCZEW

FOSGEN

FOSGEN

52

FOSGEN
Produkcja tworzyw sztucznych,
kauczuków i włókien
syntetycznych,
barwników.

53

ZAGROŻENIE OBSZARU KRAJU TŚP

PRZEWOŻONYMI TRANSPORTEM SAMOCHODOWYM

WŁOCŁAWEK

PUŁAWY

TARNÓW

BRZEG DLN.

KOSZALIN

SUWAŁKI

ELBLĄG

TCZEW

INNE

54

ZAGROŻENIE OBSZARU KRAJU TŚP

PRZEWOŻONYMI TRANSPORTEM SAMOCHODOWYM

WŁOCŁAWEK

PUŁAWY

TARNÓW

BRZEG DLN.

KOSZALIN

SUWAŁKI

ELBLĄG

TCZEW

WŁOCŁAWEK

PUŁAWY

TARNÓW

BRZEG DLN.

KOSZALIN

SUWAŁKI

ELBLĄG

TCZEW

AMONIA
K

INNE

FOSGE

FOSGE

N

N

CYJANOWODÓ
R

CHLOR

55

ZAGROŻENIE OBSZARU KRAJU ŚRODKAMI PROMIENIOTWÓRCZYMI

W WYNIKU AWARII ELEKTROWNI ATOMOWYCH ROZMIESZCZONYCH

W EUROPIE

56

Dotychczas wydarzyło się kilkanaście awarii reaktorów

jądrowych, ale niektóre z nich pociągnęły za sobą wydzielenie
znacznych ilości radioaktywnych produktów rozszczepialnych.

•7 listopada 1957 r. wybuchł pożar w brytyjskim ośrodku
badań nuklearnych Windscale (obecnie Sellafield). Z reaktora
plutonowego wydostał się radioaktywny gaz. W ciągu kilku
następnych lat stwierdzono kilkadziesiąt przypadków raka u
okolicznych mieszkańców.

•1957/60 – według zachodnich wywiadów, doszło do
tragicznego wypadku w malskim mieście Kistim. Nie
potwierdzone informacje o kilkudziesięciu przypadkach
śmiertelnych w rejonie elektrowni.

•3 stycznia 1961 r. dwie osoby zginęły w wyniku wybuchu w
amerykańskiej elektrowni eksperymentalnej Idacho Falls.

•5 października 1966 r. – wskutek poważnego wycieku płynu
chłodzącego w reaktorze niedaleko Detroit, rozważano
konieczność ewakuacji około miliona osób. Awarię udało się
usunąć.

•21 stycznia 1969 r. w Szwajcarii z podziemnego reaktora
Lucens Vad nastąpił radioaktywny wyciek do pobliskiej jaskini,
która od tego czasu jest zamknięta.

•17 października 1969 r. z powodu błędnego podawania
paliwa, częściowemu stopieniu uległ reaktor w Saint Laureent
– Francja.

•1974 r. – zarejestrowano wybuch w elektrownii Szewczenko
nad Morzem Kaspijskim. Brak informacji o następstwach.

CZARNA KRONIKA ATOMU

57

•28 marca 1979 r. – wypadek w elektrowni Three Mile Island w
stanie Pensylwania (USA). Wskutek stopienia prętów paliwa
radioaktywna chmura zagroziła Hamburgowi, którego ludność
trzeba było ewakuować.

•7 sierpnia 1979 r. wzbogacany uran dostał się do atmosfery z
tajnego reaktora w stanie Tennesee.

•25 kwietnia 1981r. 45 pracowników uległo napromieniowaniu
podczas naprawy reaktora Tsuruga w Japonii.

•Listopad 1983 r. – powtórna awaria w brytyjskim Sellafield,
radioaktywne opady dostały się do Morza Irlandzkiego

•6 stycznia 1985 r. – wybuch przegrzanego pojemnika na
materiały radioaktywne w Kerr Mc Gee (Oklachoma). Jedna ofiara
śmiertelna, około stu rannych

•26 kwietnia 1986 r. – eksplozja w elektrowni Czarnobyl. Jej opis
przedstawię niżej.

•Lata 1987-1991 – pojedyńcze niepotwierdzone informacje o
mniejszych pożarach i przeciekach w elektrowniach atomowych
na terytorium b. ZSRR.

•Styczeń 1990 r.-w NRD stwierdzono poważne nieprawidłowości
w funkcjonowaniu jednego z reaktorów nad Bałtykiem. Podobno
w 1975 r. wydarzyła się zatajona później katastrofa w Lubmin.

•Lata 1991-1992 – zagrożenie funkcjonowania elektrowni
Kozłoduj w Bułgarii – konieczność wyłączenia jednego bloku.

•Marzec 1992 r. – niewielkie wyciek w elektrowni Sosnowy Bór
koło Petersburga.

CZARNA KRONIKA ATOMU

58

Największa katastrofa wydarzyła się 26

kwietnia 1986 r. w Czarnobylu. W wyniku wybuchu
reaktora do atmosfery uwolniło się wiele substancji i
pierwiastków. Spowodowało to uszkodzenia ciała u
wielu tysięcy ludzi i nasilenie wielu chorób (głównie
nowotworów złośliwych). Skażone zostało 200 tys.
km

2

powierzchni, którą wyłączono z działalności

człowieka na dziesiątki lat. Ewakuowano około 250
tys. mieszkańców.

CZARNA KRONIKA ATOMU

59

ZAGROŻENIE OBSZARU KRAJU

KATASTROFALNYMI ZATOPIENIAMI

60

Największe ze znanych

katastrofy zapór wodnych

-Southfork - USA 1889 r. - 2500 ofiar;

-Austin - USA 1911 r. - 1000 ofiar ;

-Saint Francis - USA 1929 r. - 500 ofiar;

-Malpaset - Francja - 1959 r. - 400 ofiar;

-Oros - Brazylia - 1960 r.- zginęło 1000
osób, ewakuowano 120000;

-Morwi - Indie- 1978 r.-zginęło 650 osób;

-Kosi - Nepal - 1981 r. -zginęło 300 osób.

61

Nieoczekiwane i niekontrolowane uderzenie na terytorium kraju różnymi,
uruchamianymi i sterowanymi komputerowo - zarówno polskimi, jak i
zagranicznymi - środkami bojowymi,

Ograniczenie lub całkowity brak kontroli nad przestrzenią powietrzną kraju,

Zakłócenie funkcjonowania systemów łączności, skutkujące obniżeniem
poziomu bezpieczeństwa społeczeństwa,

Zmniejszenie poziomu skuteczności ochrony granic,

Zagrożenie życia pacjentów korzystających z elektronicznych urządzeń
medycznych,

Awarie sieci energetycznych, skutkujące brakiem zasilania mediami na
dużych obszarach kraju,

Awarie rurociągów i innych instalacji gazowych i naftowych,

Awarie automatyki w systemach transportu naziemnego, morskiego i
lotniczego,

Awarie systemów sterowania ruchem drogowym i kolejowym,

Paraliż przepływu środków finansowych (również z zagranicą) wskutek
uszkodzenia polskich i zagranicznych systemów bankowych,

Ograniczenia w możliwości wykorzystywania kart płatniczych,

Zakłócenia w pracy giełdy, skutkujące poderwaniem zaufania u inwestorów,

Brak możliwości lub duże opóźnienia w realizacji płatności uposażeń, rent i
emerytur,

Konieczność

zamknięcia

placówek

handlowych

spowodowana

unieruchomieniem kas fiskalnych,

Brak możliwości terminowego regulowania zobowiązań w zakresie
ubezpieczeń społecznych,

Niebezpieczeństwo powstania paniki powodowanej niekompetentnie
formułowanymi w mediach informacjami o zagrożeniu problemem roku
2000, dodatkowo wzmocnionej brakiem wiedzy i rozumienia działania
systemów informatycznych i kilkoma bardziej uciążliwymi awariami,

Naruszenie stabilności rynku spowodowane gwałtownym wycofywaniem
gotówki z banków i wykupywaniem towarów.

ZAGROŻENIE OBSZARU KRAJU PR 2000

zdefiniowane w "Narodowym planie w sprawie problemu

roku 2000"

„

„

Charakterystyka i rozpoznawanie

Charakterystyka i rozpoznawanie

zagrożeń w czasie pokoju, kryzysu i

zagrożeń w czasie pokoju, kryzysu i

wojny”

wojny”

„

„

Charakterystyka i rozpoznawanie

Charakterystyka i rozpoznawanie

zagrożeń w czasie pokoju, kryzysu i

zagrożeń w czasie pokoju, kryzysu i

wojny”

wojny”

Wydział Inżynierii Bezpieczeństwa

Cywilnego

Katedra Prognozowania i Zarządzania

Bezpieczeństwem

Zakład Zarządzania Kryzysowego

63

Art. 5

„Rzeczpospolita Polska (...) ,

zapewnia wolności i prawa

człowieka i obywatela oraz
bezpieczeństwo obywateli,

strzeże dziedzictwa narodowego

oraz zapewnia ochronę

środowiska ...”

KONSTYTUCJA

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

1997

64

Bezpieczeństwo jako dobro

Bezpieczeństwo jako dobro

publiczne

publiczne

Bezpiecze

Bezpiecze

ń

ń

stwo

stwo - jest to stan

otoczenia cywilizacyjnego i środowiska

naturalnego dowolnej społeczności

lokalnej. Stan ten określony jest przez

poziom całościowego ryzyka w nich

występującego.

J. Wolanin, „Zarys teorii bezpieczeństwa”, Warszawa 2004

J. Wolanin, „Zarys teorii bezpieczeństwa”, Warszawa 2004

Bezpieczeństwo (dwie składowe):

bezpieczeństwo eksperckie
poczucie bezpieczeństwa

65

Zagrożenia bezpieczeństwa

Wszystkie trzy rodzaje zagrożeń:

 naturalne
 techniczne
 wojenne

Wszystkie poziomy zarządzania

(związane z poziomami władzy) oraz
sektory publiczny i prywatny a także
ogół ludności.

66

Konstytucja Rzeczypospolitej
wprowadziła artykułem 228 ust.1
pojęcia stanów nadzwyczajnych:

wojennego
wyjątkowego
klęski żywiołowej

określone zostały:
cele, granice prawne, dopuszczalny zakres
ograniczeń swobód konstytucyjnych, itp.

67

Rodzaje zagrożeń…

Zagrożenia polityczne, które mogą

powstać w wyniku:

• niekorzystnych dla RP układów

międzypaństwowych;

• uwikłania naszego państwa w spór polityczny;
• niedopuszczenia Polski do osiągnięć naukowych

świata;

• pozaprawnej rywalizacji o władzę;
• stanu nietolerancji religijnej, narodowościowej itp.

68

Rodzaje zagrożeń…

Zagrożenia gospodarcze - powodowane

niemożliwością zaspokojenia materialnych
potrzeb społeczeństwa (środki produkcji,
żywność, sprzęt, materiały, usługi,
pokonywania barier itp.).

Przesłanki ich wystąpienia, niewydolność

produkcyjna i finansowa, utrata
przedsiębiorstw, ziemi i innego majątku
narodowego, utrata rynków zbytu, izolacja
RP od organizacji gospodarczych, w tym
finansowych.

69

Rodzaje zagrożeń…

Zagrożenia ekologiczne – są

efektem działań zespołów
ludzkich, które mogą
doprowadzić do pozbawienia
człowieka warunków
egzystencji(...)

70

Rodzaje zagrożeń…

Zagrożenia ładu i porządku publicznego

(wewnętrzne) – są następstwem utraty
przez państwo odporności na utrzymanie
ładu i porządku publicznego. Ich
powstaniu sprzyjają: terroryzm,
nieudolność organizacyjna, patologie
społeczne, ucieczka administracji państwa
od systemu parlamentarnego.

71

Rodzaje zagrożeń…

Zagrożenia militarne – mogą

wystąpić wtedy, gdy cele polityki
państwa będą sprzeczne z celami
innych państw, a rozstrzygnięcie
może nastąpić tylko metodami
walki zbrojnej(...).

72

- rolnictwo

- Bankowość i finanse

- Zakłady chemiczne

- Przemysł zbrojny

- Służby ratownicze

- Energia

- Żywność

- Rząd

- Informacja i telekomunikacja

- Służba zdrowia

- transport

- woda

-

rolnictwo

-

Bankowość i finanse

-

Zakłady chemiczne

-

Przemysł zbrojny

-

Służby ratownicze

-

Energia

-

Żywność

-

Rząd

-

Informacja i telekomunikacja

-

Służba zdrowia

-

transport

-

woda

Sektory infrastruktury

Sektory infrastruktury

krytycznej

krytycznej

73

GŁÓWNE TYPY

GŁÓWNE TYPY

ZAGROŻEŃ

ZAGROŻEŃ

Silne wiatry,

Silne wiatry,

huragany

huragany

Gwałtowne wahania

Gwałtowne wahania

temperatur

temperatur

Gęste mgły, smog

Gęste mgły, smog

Trzęsienia ziemi, osunięcia gruntu

Trzęsienia ziemi, osunięcia gruntu

Pożary

Pożary

Skażenie chemiczne, biologiczne środowiska

Skażenie chemiczne, biologiczne środowiska

Zagrożenie radiacyjne

Zagrożenie radiacyjne

Epidemie chorób ludzi

Epidemie chorób ludzi

Epidemie chorób i inwazje szkodników zwierząt, roślin

Epidemie chorób i inwazje szkodników zwierząt, roślin

Poważne przerwy w zasilaniu w energię, wodę, gaz

Poważne przerwy w zasilaniu w energię, wodę, gaz

Poważne zakłócenia w transporcie

Poważne zakłócenia w transporcie

Poważne zakłócenia w telekomunikacji

Poważne zakłócenia w telekomunikacji

Odnalezienie niewypałów i materiałów wybuchowych

Odnalezienie niewypałów i materiałów wybuchowych

Masowa migracja do Polski

Masowa migracja do Polski

Demonstracje, zamieszki

Demonstracje, zamieszki

Terroryzm

Terroryzm

Wojna

Wojna

Susze

Susze

Powodzie

Powodzie

Gwałtowne opady atmosferyczne

Gwałtowne opady atmosferyczne

74

Najważniejsze jest, aby zmierzać do:

• systemowego traktowania wszelkich

zagrożeń i procedur ich przezwyciężania;

• objęcia organizacją państwa

przeciwdziałania wszelkim zagrożeniom;

• upodmiotowienia obywatela w dziedzinie

planowania cywilnego;

• ujednolicenia procedur w dziedzinie

reagowania na wszelkie zagrożenia, w tym
także agresji zbrojnej;

75

W stanach zagrożeń,

działania sprowadzają się

zwykle do:

• prowadzenia rozpoznania ogólnego i

specjalistycznego;

• informowania o sposobach zachowań i planowanych

działaniach,

• alarmowania i powiadamiania ludności o grożącym jej

niebezpieczeństwie;

• wykonania prac mających na celu zapobieganie

skutkom i ograniczeniu działań żywiołu;

• utrzymywania łączności dla potrzeb kierowania akcji

ratunkowej;

• ewakuacji ludzi, zwierząt i dobytku;

• prowadzenia akcji ratunkowej ludności i zwierząt,

mienia;

• utrzymania ładu i porządku publicznego;

• zabezpieczenia logistycznego akcji;

• opieki socjalno - bytowej;

• likwidacji skutków.

wszystkie zagrożenia są ważne

wszystkie zagrożenia są ważne

wszystkie zagrożenia są ważne

wszystkie zagrożenia są ważne

77

ZAGROŻENIA
WSPÓŁCZESNE

ZAGROŻENIA CZASU POKOJU

ZAGROŻENIA CZASU WOJNY

BROŃ KONWENCJONALNA

BROŃ MASOWEGO

RAŻENIA

ZAGROŻENIA
NATURALNE

ZAGROŻENIA
SPOWODOWANE
PRZEZ CZŁOWIEKA

ZAGROŻENIA
EKOLOGICZNE

ZAGROŻENIA
NADZWYCZAJNE

ZAGROŻENIA
CYWILIZACYJNE

BROŃ

JĄDROWA

BROŃ

CHEMICZNA

BROŃ

BIOLOGICZNA

Dziura ozonowa
Efekt cieplarniany
Kwaśne deszcze
Zanieczyszczenia
wód, gleby ,
powietrza
Erozja gleb
Eutrofizacja jezior
Smog
Ubytek lasów

K.wypadki
komunikacyjne
K.wypadki
przemysłowe
K.w.budowlane
Pożary
Katastrofalne
zatopienia

Terroryzm
Przestępczość
Nieformalne
grupy
młodzieżowe
Sekty
Choroby
cywilizacyjne
Uzależnienia
Ekonomiczne
wewnętrzne
polityczne

Powodzie
Mgły i opady
atmosferyczne
Susze
Pożary lasów i łąk
Huraganowe wiatry
Wstrząsy sejsmiczne
Lawiny i osunięcia
gruntu
Oblodzenia i
zalodzenia
Erupcje wulkanów
Epidemie wśród
ludzi i zwierząt

LOKALNE NADZWYCZAJNE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA

Katastrofy ( skażenia)chemiczne
Katastrofy ( skażenia)radiacyjne
Katastrofy ( skażenia) biologiczne
Pożary
Katastrofalne zatopienia

3.Zagrożenia

naturalne

78

•koniec