STEFAN ŻEROMSKI

STEFAN ŻEROMSKI

„LUDZIE

„LUDZIE

BEZDOMNI”

BEZDOMNI”

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI



Stefan Żeromski

Stefan Żeromski



Geneza utworu

Geneza utworu



Cechy utworu

Cechy utworu



Typ narracji

Typ narracji



Ludzie Bezdomni – podstawowe informacje

Ludzie Bezdomni – podstawowe informacje



Bohaterowie powieści

Bohaterowie powieści



Treść utworu tom I i tom II

Treść utworu tom I i tom II



Tomasz Judym- chrakterystyka postaci

Tomasz Judym- chrakterystyka postaci



Joasia Poborska-charakterystyka postaci

Joasia Poborska-charakterystyka postaci



Obraz społeczeństwa polskiego

Obraz społeczeństwa polskiego



Symbolika tytułu

Symbolika tytułu



Symbolika „rozdartej sosny”

Symbolika „rozdartej sosny”



Problematyka utworu

Problematyka utworu

STEFAN ŻEROMSKI

STEFAN ŻEROMSKI



- żył w latach 1864-1925

- żył w latach 1864-1925



posługiwał się pseudonimami Maurycy Zych, Józef Katerla i

posługiwał się pseudonimami Maurycy Zych, Józef Katerla i

Stefan Iksmoreż

Stefan Iksmoreż



-pochodził ze szlacheckiej rodziny, która „wypadła z siodła"

-pochodził ze szlacheckiej rodziny, która „wypadła z siodła"



-jego ojciec wspierał polaków walczących w powstaniu

-jego ojciec wspierał polaków walczących w powstaniu

styczniowym

styczniowym



-ukończył gimnazjum, jednak nie zdał matury z powodu

-ukończył gimnazjum, jednak nie zdał matury z powodu

matematyki :(

matematyki :(



-pracował jako guwerner w Nałęczowie

-pracował jako guwerner w Nałęczowie



-nazywany „sumieniem narodu”

-nazywany „sumieniem narodu”



WAŻNIEJSZE UTWORY:

WAŻNIEJSZE UTWORY:



„

„

Przedwiośnie"

Przedwiośnie"



„

„

Ludzie Bezdomni"

Ludzie Bezdomni"



„

„

Popioły"

Popioły"



„

„

Syzyfowe Prace"

Syzyfowe Prace"

GENEZA UTWORU

GENEZA UTWORU



-powieść powstała w latach 1898-1899.Wydana pierwszy

-powieść powstała w latach 1898-1899.Wydana pierwszy

raz w 1900.

raz w 1900.



-do pisania powieści autor wykorzystał własne

-do pisania powieści autor wykorzystał własne

doświadczenia i przeżycia; udał się w podróż do Dąbrowy

doświadczenia i przeżycia; udał się w podróż do Dąbrowy

Górniczej, żeby na własne oczy przekonać się jak wygląda i

Górniczej, żeby na własne oczy przekonać się jak wygląda i

funcjonuje życie w zagłębiu (podobnie jak E. Zola autor

funcjonuje życie w zagłębiu (podobnie jak E. Zola autor

próbował poznac środowisko o którym pisze)

próbował poznac środowisko o którym pisze)



-pierwowzorem Cisów był Nałęczów

-pierwowzorem Cisów był Nałęczów



- autentycznosci opisom pracy w stalowni i kopalini nadaje

- autentycznosci opisom pracy w stalowni i kopalini nadaje

fachowa terminologia używana przez pisarza

fachowa terminologia używana przez pisarza

Cechy utworu

Cechy utworu



Daje się zauważyc początki powieści nowoczesnej-

Daje się zauważyc początki powieści nowoczesnej-

narrator nie sugeruje punktu widzenia świata, jest to

narrator nie sugeruje punktu widzenia świata, jest to

literatura pytań i wątpliowści, czytelnik przez cały czas

literatura pytań i wątpliowści, czytelnik przez cały czas

pozostaje aktywny

pozostaje aktywny



Brak wydarzeń- luźna kompozycja

Brak wydarzeń- luźna kompozycja



Nowa forma

Nowa forma



Pojawienie się epizodów nie związanych z akcją;

Pojawienie się epizodów nie związanych z akcją;

pamiętnik rozbija, opóźnia akcję

pamiętnik rozbija, opóźnia akcję



Synkretyzm stylowy (młodopolski) : impresjonizm,

Synkretyzm stylowy (młodopolski) : impresjonizm,

symbolizm, naturalizm

symbolizm, naturalizm



Obalenie zasady celowości

Obalenie zasady celowości



Książka czynu- poruszone w niej zostały bieżące

Książka czynu- poruszone w niej zostały bieżące

problemy społeczne, takie jak np. nędza proletariatu

problemy społeczne, takie jak np. nędza proletariatu



Literatura moralistyczna- każdy jest odpowiedzialny za

Literatura moralistyczna- każdy jest odpowiedzialny za

zło

zło

Typ narracji

Typ narracji



Obiektywna – odautorska,

Obiektywna – odautorska,

trzecioosobowa

trzecioosobowa



Personalna – wiodący bohater –

Personalna – wiodący bohater –

Judym

Judym



Pamiętnikarska- pamiętnik Joasi

Pamiętnikarska- pamiętnik Joasi

(prezentacje przeżyć wewnętrznych)

(prezentacje przeżyć wewnętrznych)

LUDZIE BEZDOMNI –

LUDZIE BEZDOMNI –

podstawowe informacje

podstawowe informacje



CZAS AKCJI: lata dziewięćdziesiąte, schyłek XIX wieku.

CZAS AKCJI: lata dziewięćdziesiąte, schyłek XIX wieku.

Czas obejmuje ponad trzy lata

Czas obejmuje ponad trzy lata



CZAS FABUŁY: dzieciństwo Judyma, założenie zakładu

CZAS FABUŁY: dzieciństwo Judyma, założenie zakładu

leczniczego w Cisach, dzieciństwo Joasi

leczniczego w Cisach, dzieciństwo Joasi



MIEJSCE AKCJI:

MIEJSCE AKCJI:



Paryż – Judym studiuje tam medycynę. W takcie pobytu

Paryż – Judym studiuje tam medycynę. W takcie pobytu

poznaje Niewadzką, panny Orszewskie i Joasię Poborską

poznaje Niewadzką, panny Orszewskie i Joasię Poborską



Warszawa- wraca do niej w czerwcu i zostaje do kwietnia

Warszawa- wraca do niej w czerwcu i zostaje do kwietnia

następnego roku.

następnego roku.



Cisy- podejmuje tam pracę w zakładzie leczniczym

Cisy- podejmuje tam pracę w zakładzie leczniczym



Sosnowiec

Sosnowiec



GATUNEK: powieść modernistyczna

GATUNEK: powieść modernistyczna



EPOKA: modernizm / młoda polska

EPOKA: modernizm / młoda polska



NURTY LITERACKIE WYSTĘPUJĄCE W POWIEŚCI:

NURTY LITERACKIE WYSTĘPUJĄCE W POWIEŚCI:

realizm, naturalizm, impresjonizm, symolizm, dekadentyzm

realizm, naturalizm, impresjonizm, symolizm, dekadentyzm



TYP UTWORU: powieść społeczna

TYP UTWORU: powieść społeczna

BOHATEROWIE

BOHATEROWIE



Doktor Tomasz Judym - młody chirurg

Doktor Tomasz Judym - młody chirurg



Joasia Podborska - przyjaciółka Niewadzkiej,

Joasia Podborska - przyjaciółka Niewadzkiej,

guwernantka panien Orszeńskich,ukochana doktora

guwernantka panien Orszeńskich,ukochana doktora

Judyma

Judyma



Korzecki - inżynier,

Korzecki - inżynier,



Niewadzka- majętna wdowa

Niewadzka- majętna wdowa



Natalia Orszeńska - starsza wnuczka Niewadzkiej

Natalia Orszeńska - starsza wnuczka Niewadzkiej



Wanda Orszeńska - młodsza wnuczka Niewadzkiej

Wanda Orszeńska - młodsza wnuczka Niewadzkiej



Wiktor Judym - brat Tomasza

Wiktor Judym - brat Tomasza



Teosia - żona Wiktora Judyma, na wyjeździe spotyka

Teosia - żona Wiktora Judyma, na wyjeździe spotyka

Izabelę Łęcką z „Lalki"

Izabelę Łęcką z „Lalki"



Węglichowski - lekarz w Cisach

Węglichowski - lekarz w Cisach



Jan Bogusław Chobrzański - administrator zakładu w

Jan Bogusław Chobrzański - administrator zakładu w

Cisach

Cisach

TREŚĆ UTWORU

TREŚĆ UTWORU



TOM I

TOM I



Wenus z Milo

Wenus z Milo



W pocie czoła

W pocie czoła



Mrzonki

Mrzonki



Smutek

Smutek



Praktyka

Praktyka



Swawolny Dyzio

Swawolny Dyzio



Cisy

Cisy



Kwiat Tuberozy

Kwiat Tuberozy



Przyjdź

Przyjdź



Zwierzenia

Zwierzenia

TOM II

TOM II



Starcy

Starcy



„

„

Ta łza, co z oczu twoich spływa..."

Ta łza, co z oczu twoich spływa..."



O świcie

O świcie



W drodze

W drodze



O zmierzchu

O zmierzchu



Szewska pasja

Szewska pasja



Gdzie oczy ponisą

Gdzie oczy ponisą



Glikauf!

Glikauf!



Pielgrzym

Pielgrzym



Asperges me...

Asperges me...



Dajmonion

Dajmonion



Rozdarta Sosna

Rozdarta Sosna

TOMASZ JUDYM

TOMASZ JUDYM



-ma robotnicze pochodzenie

-ma robotnicze pochodzenie



-syn szewca-pijaka

-syn szewca-pijaka



-w młodości mieszkał przy ul. Ciepłej na robotniczej woli

-w młodości mieszkał przy ul. Ciepłej na robotniczej woli



-wychowała go ciotka- prostytutka, która traktowała go jako chłopca na posyłki

-wychowała go ciotka- prostytutka, która traktowała go jako chłopca na posyłki



-był przez wszytkich pomiatany w młodości

-był przez wszytkich pomiatany w młodości



-studiował medycynę- zmiana średowiska, awans społeczny

-studiował medycynę- zmiana średowiska, awans społeczny



-chciał poprawy bytu biedoty

-chciał poprawy bytu biedoty



-był wewnętrznie rozdarty

-był wewnętrznie rozdarty



- nie mógł znaleść nikogo popierającego jego idee

- nie mógł znaleść nikogo popierającego jego idee



-odrzucił miłość na rzecz idei pomocy

-odrzucił miłość na rzecz idei pomocy



-bohater tragiczny- nie ważne jakiego wyboru dokona to będzie nieszczęśliwy

-bohater tragiczny- nie ważne jakiego wyboru dokona to będzie nieszczęśliwy

Joasia Poborska

Joasia Poborska



- ma około 26 lat i jest guwernantką panien Orszańskich

- ma około 26 lat i jest guwernantką panien Orszańskich



-szlacheckie pochodzenie, lecz szybko została

-szlacheckie pochodzenie, lecz szybko została

osierocona

osierocona



-czuła się samotna, bezdomna

-czuła się samotna, bezdomna



-zakochała się w Tomaszu Judymie

-zakochała się w Tomaszu Judymie



- chciała założyć prawdziwy dom

- chciała założyć prawdziwy dom



- była pełną dumy i godności emancypantką

- była pełną dumy i godności emancypantką

OBRAZ SPOŁECZEŃSTWA

OBRAZ SPOŁECZEŃSTWA

POLSKIEGO

POLSKIEGO



BIEDOTA

BIEDOTA



ulica Krochmalna i

ulica Krochmalna i

Cieplna

Cieplna



życie w nędzy bez

życie w nędzy bez

zachowania

zachowania

podstawowych

podstawowych

zasad higieny

zasad higieny



praca w fabrykach-

praca w fabrykach-

brak dbania o

brak dbania o

pracowników

pracowników



BOGACZE

BOGACZE



dworek w Cisach

dworek w Cisach



życie w ozdobnych,

życie w ozdobnych,

wytwornych dworkach

wytwornych dworkach



otaczanie się

otaczanie się

luksusem

luksusem



piękne suknie,

piękne suknie,

zagraniczne podróże

zagraniczne podróże



brak zainteresowania

brak zainteresowania

tematem polepszenia

tematem polepszenia

bytu biedoty

bytu biedoty

SYMBOLIKA TYTUŁU

SYMBOLIKA TYTUŁU



BEZDOMNOŚĆ DOSŁOWNA

BEZDOMNOŚĆ DOSŁOWNA



dotyczy głównych bohaterów utworu, którzy sa

dotyczy głównych bohaterów utworu, którzy sa

pozbawieni domu i skazani na ciągłą tuaczkę.

pozbawieni domu i skazani na ciągłą tuaczkę.

Wiktor Judym- podróżując zmienia miejsce swojego

Wiktor Judym- podróżując zmienia miejsce swojego

pobytu a Joasia Poborska jest guwernantką- mieszka

pobytu a Joasia Poborska jest guwernantką- mieszka

w domu swoich wychowanków zamiast we własnym.

w domu swoich wychowanków zamiast we własnym.



BEZDOMNOŚĆ CAŁKOWITA

BEZDOMNOŚĆ CAŁKOWITA



dotyczy biedaków bez środków do życia, których nie

dotyczy biedaków bez środków do życia, których nie

stać na dom

stać na dom



BEZDOMNOŚĆ W SENSIE PRZENOŚNYM

BEZDOMNOŚĆ W SENSIE PRZENOŚNYM



samotność, poczucie wyobcowania, odrzucenia

samotność, poczucie wyobcowania, odrzucenia



BEZDOMNOŚĆ PAŃSTWOWA I NARODOWA

BEZDOMNOŚĆ PAŃSTWOWA I NARODOWA



trudna sytuacja w jakiej była Polska

trudna sytuacja w jakiej była Polska

SYMBOLIKA ROZDARTEJ

SYMBOLIKA ROZDARTEJ

SOSNY

SOSNY



Symbol ten łączy się z głównym

Symbol ten łączy się z głównym

bohateram powieści- Tomaszem

bohateram powieści- Tomaszem

Judymem. Decyduje się na rozstanie z

Judymem. Decyduje się na rozstanie z

ukochaną, aby odpowiedzialność za

ukochaną, aby odpowiedzialność za

bliskich nie przeszkadzała mu w

bliskich nie przeszkadzała mu w

niesieniu pomocy biednym. Po spotkaniu

niesieniu pomocy biednym. Po spotkaniu

z Joasią przeżywa rozterkę wyboru

z Joasią przeżywa rozterkę wyboru

między własnym szczęściem a

między własnym szczęściem a

altruizmem. Zostaje sam jak rozdarta

altruizmem. Zostaje sam jak rozdarta

przez huragan sosna. Symbol jest

przez huragan sosna. Symbol jest

jednocześnie psychizacją krajobrazu.

jednocześnie psychizacją krajobrazu.

Problematyka utworu

Problematyka utworu



Ukazanie nędzy życia klasy pracującej,

Ukazanie nędzy życia klasy pracującej,

wynikająca po części z obojętności klasy

wynikająca po części z obojętności klasy

posiadającej

posiadającej



Ukazanie dramatu ludzi walczących z

Ukazanie dramatu ludzi walczących z

zaborcami- przez to, że stawiali opór znależli

zaborcami- przez to, że stawiali opór znależli

się na wygnaniu jak np. Wacław- brat Joasi

się na wygnaniu jak np. Wacław- brat Joasi



Podkreślenie obowiązku moralnego inteligencji-

Podkreślenie obowiązku moralnego inteligencji-

powinna ona walczy z krzywdą społeczną

powinna ona walczy z krzywdą społeczną



Pozostanie wiernym swoim ideałom w

Pozostanie wiernym swoim ideałom w

obliczuobojętności i oporu środowiska

obliczuobojętności i oporu środowiska

SYNKRETYZM POETYK

SYMBOLIZM

symboliczny jest już wieloznaczny tytuł powieści. Jednak
najważniejsze są symbole pojawiające się w tekście.
Zaczynając od opisu Wenus z Milo – rzeźby, którą
podziwiał Judym wraz z pannami Orszanskimi w Luwrze.
Symbol radości i urody życia. Także w pierwszym
rozdziale pojawia się symbol ukazujący krzywdę
społeczną – „Rybak”, czyli obraz Puvis de Chavannes’a.
Kwiat tuberozy z rozdziału 8 symbolizuje bezużyteczne
piękno. W tym przypadku odnosi się to do postawy i życia
Karbowskiego. Motyw krzyku pawia – dwukrotny wrzask
ptaka przeraża doktora świadomego swej bezradności w
obliczu nieubłaganej śmierci zabierającej kolejną ofiarę.
No i wreszcie prosty symbol rozdartej sosny z ostatniego
rozdziału oznaczający rozterki i cierpienia Joasi i Judyma,
a zwłaszcza jego rozdarcie pomiędzy spełnioną miłością i
poświęceniu

innym

.

NATURALIZM

tej techniki używa Żeromski do opisu miejsc
zamieszkania i pracy ubogiej ludności. Cechuje ją
drobiazgowość i podkreślenie brzydoty,
eksponowanie biologicznego widzenia świata.
Pojawia się w trzech miejscach: opisie fabryki
cygar, w której pracowała bratowa Judyma,
warszawskich podwórek, a także zagłębia w
Sosnowcu. „Judym wchodził z Joasią na podwórza
domostw śmierdzących, otwierał drzwi
nieproszony i oczami wskazywał jej ludzi. Były tam
dzieci robotników z cynkowni. Wynaturzone obrazy
gatunku ludzkiego, przedwcześni starcy z
obliczami trupów i wzrokiem, który woła o pomstę
do nieba. Spoglądały na nich babska paskudne i
złe, twarze chorych, którzy może sądzili, że to
śmierć nareszcie drzwi uchyliła.”

IMPRESJONIZM

scenki rodzajowe mogące zostać zinterpretowane jako

retardacje. Są to opisy przyrody (zbudowane z barwnych
plam, eksponują grę powietrza i światła, są zapisem ulotnego
wrażenia). Umożliwia to ukazanie psychiki głównych
bohaterów – jako ciągu nastrojów, wrażeń i sprzecznych
często stanów nie stanowiących logicznej całości. Liryzacja
prozy.

EKSPRESJONIZM

gwałtowne kontrasty znajdujące się w powieści, skłonność do
karykatury oraz łączenie przez Żeromskiego patosu,
elastyczności i deformacji.

REALIZM

oczywiście nie można pominąć tej techniki, gdyż Żeromski
wiernie przedstawia szczegóły życia i jego tła, pojawia się
koncepcja człowieka jako istoty społecznej (program życiowy
Judyma) i krytyczna prezentacja stosunków społecznych.

POWIEŚĆ TA PREZENTUJE RÓŻNORODNE

POGLĄDY FILOZOFICZNE:

•  Schopenchauera – istota ludzkiej egzystencji, bezrozumny
popęd niemożliwy do zaspokojenia, poczucie bezsensu życia,
kontemplacja sztuki jako jedynej wartości stałej. Motyw Wenus
z Milo;

• Nietzsche’go – kult życia, siły i tężyzny biologicznej, nowa
moralność nadludzi. Judym o Karbowskim, Korzecki – człowiek
jedyną miarą dobra i zła;

• Marksa – konflikt między klasą pracującą a właścicielami
środków produkcji, konieczność społecznego przewrotu;
stosunki gospodarcze czynnikiem regulującym wszystkie
procesy życia społecznego;

• motywy sokratejskie i platońskie – postać Korzeckiego,
pojęcie dajmoniona, prawo do samobójstwa;

• motywy ewangeliczne – dyskusja u przemysłowca
Kalinowicza (nakaz miłości bliźniego i apostołowania).

TEMATY MATURALNE

TEMATY MATURALNE



Jaką kobietą jest Joanna Podborska z Ludzi bezdomnych?

Jaką kobietą jest Joanna Podborska z Ludzi bezdomnych?

Scharakteryzuj i oceń bohaterkę na podstawie analizy

Scharakteryzuj i oceń bohaterkę na podstawie analizy

wskazanych fragmentów oraz znajomości całej lektury.

wskazanych fragmentów oraz znajomości całej lektury.



Na podstawie przywołanego fragmentu Ludzi bezdomnych

Na podstawie przywołanego fragmentu Ludzi bezdomnych

Żeromskiego scharakteryzuj doktora Judyma jako nowy typ

Żeromskiego scharakteryzuj doktora Judyma jako nowy typ

bohatera.

bohatera.



Literacki sposób opisu ludzkiej pracy we fragmencie Ludzi

Literacki sposób opisu ludzkiej pracy we fragmencie Ludzi

bezdomnych Żeromskiego.

bezdomnych Żeromskiego.