Justyna Franc-Dąbrowska

Modele
dyskryminacyjne



Model dyskryminacyjny – to syntetyczna

miara oceny zagrożenia finansowego
przedsiębiorstwa.



Wyselekcjonowane na podstawie badań

empirycznych estymatory funkcji
ilustrują zagrożenie przedsiębiorstwa
ryzykiem upadłości.

Modele
dyskryminacyjne cd.



Modele dyskryminacyjne prowadzą do

obliczenia parametru diagnostycznego
(tzw. Parametru „Z”), który pozwala na
zweryfikowanie hipotezy o zagrożeniu
upadłością firmy (lub braku takiego
zagrożenia).



Zadaniem modeli dyskryminacyjnych jest

ostrzeganie przed możliwością bankructwa
przedsiębiorstwa w niedalekiej przyszłości,
przede wszystkim na skutek utraty
płynności finansowej.

Wyznaczniki pogarszającej się
sytuacji finansowej
przedsiębiorstwa:



czynniki finansowe,



czynniki zarządzania.

Czynniki finansowe:



systematyczne zmniejszanie przychodów ze

sprzedaży,



poniesienie straty netto lub znaczące

zmniejszenie wartości zysku netto,



pogarszająca się płynność finansowa,

zwiększanie się udziału należności
trudnościągalnych, nadmierne zwiększanie
się poziomu zobowiązań,



zwiększenie zapotrzebowania na kredyty i

pożyczki (przede wszystkim
krótkoterminowe) oraz trudności z ich spłatą,

Czynniki finansowe
c.d.:



pozyskiwanie środków na finansowanie bieżącej
działalności przez dyskonto faktur i weksli,



zwiększenie skali produkcji niezakończonej oraz
poziomu zapasów wyrobów trudnych do sprzedania,
występowanie zapasów przeterminowanych
(głównie materiałów) oraz nieprawidłowa ich
struktura,



wyprzedaż składników aktywów trwałych, w celu
uzyskania środków pieniężnych, zazwyczaj po cenie
niższej od ich księgowej wartości,



utrzymywanie przez dłuższy czas ujemnych
przepływów środków pieniężnych z działalności
operacyjnej.

Czynniki zarządzania:



zmniejszający się udział

przedsiębiorstwa w łącznej sprzedaży na
rynku,



brak wizji rozwoju przedsiębiorstwa oraz

planów inwestycyjnych,



zwiększający się poziom środków

pieniężnych zamrożonych w inwestycjach
niezakończonych w terminie, trudności z
dokończeniem inwestycji rozpoczętych,

Czynniki zarządzania
cd.:



utrata kluczowych odbiorców oraz

solidnych finansowo kontrahentów oraz
korzystnych źródeł dostaw surowców do
produkcji,



niski poziom technologiczny procesu

produkcji,



brak (lub niemożność) reakcji

kierownictwa na zmiany zachodzące w
przedsiębiorstwie.

Charakterystyka modeli
dyskryminacyjnych:



Modele dyskryminacyjne stanowią

uzupełnienie analizy finansowej, która
pozwala na zaobserwowanie niepokojących
zmian w sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.



Modele dyskryminacyjne, w przeciwieństwie

do narzędzi analizy finansowej, pozwalają na
wyrażenie sytuacji finansowej
przedsiębiorstwa za pomocą jednej liczby i
zakwalifikować je do grupy przedsiębiorstw w
dobrej sytuacji finansowej lub zagrożonych
upadłością.

Charakterystyka modeli
dyskryminacyjnych cd.:



Słabością modeli dyskryminacyjnych jest ich

statyczny charakter (chociaż niektórzy
twórcy modeli starają się wprowadzać
elementy analizy dynamicznej).



Dodatkowo modele dyskryminacyjne są

budowane dla konkretnej (ściśle
scharakteryzowanej) grupy przedsiębiorstw,
nie mogą być więc stosowane bezkrytycznie
do każdego typu przedsiębiorstwa i rodzaju
produkcji.

Odbiorcy modeli
dyskryminacyjnych:



instytucje finansowe udzielające kredyty – jako
weryfikacja podstawowej analizy finansowej,
pozwalające na ocenę wiarygodności kredytowej
przedsiębiorstw oraz ryzyka związanego z
zagrożeniem upadłością,



inwestorzy giełdowi – z jednej strony pozwalają na
uniknięcia ryzyka inwestowania w przedsiębiorstwa
zagrożone upadłością, z drugiej na wykorzystanie
pozytywnego efektu, w przypadku restrukturyzacji
przedsiębiorstwa wcześniej zagrożonego upadłością,



władze państwowe – wykorzystywane w sytuacji
oceny ryzyka przedsiębiorstwa występującego o
wsparcie rządowe w postaci dotacji, gwarancji,

Odbiorcy modeli
dyskryminacyjnych cd.:



audytorzy – wykorzystują modele dyskryminacyjne
jako narzędzie uzupełniające standardową analizę
sytuacji finansowej przedsiębiorstwa,



kontrahenci rynkowi – modele dyskryminacyjne
mogą stanowić źródło informacji o rychłym
bankructwie przedsiębiorstwa współpracującego i
w tym kontekście wiadomość o trudnościach
finansowych dostawcy/odbiorcy może uchronić
jednostkę współpracującą przed stratami;
dodatkowo w przypadku planów przejęcia
przedsiębiorstwo przejmujące może wynegocjować
lepsze warunki i później czerpać wyższe zyski ze
zrealizowanej transakcji,

Odbiorcy modeli
dyskryminacyjnych cd.:



właściciele i zarząd przedsiębiorstwa –

wiedza o występujących trudnościach
finansowych przedsiębiorstwa i
prognozie bankructwa może stanowić
bodziec do wprowadzenia i realizacji
programów naprawczych, co w
konsekwencji może uchronić jednostkę
przed przewidywanym bankructwem,



pracownicy, którzy liczą na

długookresowe zatrudnienie.

Cechy modeli
dyskryminacyjnych:



zmiennymi są mierniki i wskaźniki

finansowe,



wykorzystują najczęściej liniową funkcję

dyskryminacyjną postaci (funkcja
Fishera):



parametry „a” nazywane są

współczynnikami dyskryminującymi lub
wagami.

Zasady interpretacji
modeli
dyskryminacyjnych:



konieczność wykorzystywane do

prognozowania upadłości określonej
grupy przedsiębiorstw (dla tej, dla której
zostały stworzone),



możliwość zakwalifikowania

przedsiębiorstwo do grupy „złych” lub
„dobrych” oraz oszacowania wartości
„Z”, której wzrost oznacza poprawę
sytuacji finansowej, a zmniejszenie –
pogorszenie.

Prekursorzy modeli
dyskryminacyjnych:



F. Patrick (1932),



W. M. Beaver (1966),



P. Werbel (1967),



E. L. Altman (1968).

Wybrane modele
dyskryminacyjne
stworzone dla warunków
polskich:

Model Gajdki i Stosa
(1)



To jeden z pierwszych modeli
dyskryminacyjnych utworzonych w warunkach
polskich, na podstawie dwóch grup
przedsiębiorstw z branży przemysłowej,
budowlanej i handlowej (notowanych na
giełdzie), które zbankrutowały i funkcjonowały
dalej.



 W modelu przyjęto Z graniczne na poziomie
0,44, czy przedsiębiorstwa, które uzyskają
wartość funkcji poniżej Z=0,44 uznać należy za
zagrożone upadłością.



Skuteczność modelu: ok. 95%.

Funkcja modelu Gajdki i
Stosa (1)

Model Wierzby



Model skonstruowany dla grupy
przedsiębiorstw, które zbankrutowały (za
kryterium przyjęto ogłoszenie przez sąd
upadłości przedsiębiorstwa oraz otwarcie
postępowania układowego) oraz
odpowiadającą im grupę przedsiębiorstw
prowadzących podobny typ działalności
gospodarczej, podobnych wielkościowo (za
kryterium przyjmując wartość aktywów).



W modelu przyjęto Z graniczne = 0, a
skuteczność modelu na poziomie 63% (2-lata) i
92% (1 rok).

Funkcja modelu
Wierzby

Model Hołdy



Model skonstruowany dla grupy przedsiębiorstw
prowadzących działalność w zakresie
budownictwa, handlu hurtowego i detalicznego,
naprawy pojazdów samochodowych, motocykli
oraz artykułów użytku osobistego i domowego,
hoteli i restauracji, transportu, gospodarki
magazynowej i łączności, pośrednictwa
finansowego, obsługi nieruchomości, wynajmu i
usług związanych z prowadzeniem działalności
gospodarczej (grupy 45-4 EKD).



Skuteczność modelu została oszacowana na
niespełna 60%.

Funkcja modelu Hołdy

Model Mączyńskiej i
Zawadzkiego:



Zbudowany dla grupy przedsiębiorstw

zajmujących się działalnością
produkcyjną, usługową i handlową,
notowanych na Warszawskiej Giełdzie
Papierów Wartościowych. To model
uznawany za najbardziej uniwersalny w
warunkach polskich.



W modelu przyjęto Z graniczne = 0, a

jego skuteczność odpowiednio: 58% (3),
67% (2) i 93% (1).

Funkcja modelu
Mączyńskiej i
Zawadzkiego

Model Poznański



Model skonstruowany na podstawie

analizy 100 spółek prawa handlowego,
odpowiednio dobranych w pary (bankrut
– nie bankrut). W próbie dominowały
przedsiębiorstwa, których wartość sumy
bilansowej nie przekraczała 10 mnl zł.



W modelu przyjęto Z graniczne = 0, a

trafność modelu oszacowano na 96%.

Funkcja modelu
Poznańskiego