Temperament a choroby

somatyczne

Magdalena Malczyk

Agnieszka Kot

Psychosomatyka

•

Systematyczne badania w zakresie
powiązań psyche i somy podjęto
dopiero w latach 30 poprzedniego
stulecia, a ich dorobek pozwolił na
wyodrębnienie osobnej gałęzi
wiedzy psychosomatyki.

Psychosomatyka

•

Do chorób psychosomatycznych
należą:

-

choroba wrzodowa

-

nadciśnienie tętnicze

-

choroba wieńcowa i zawał

-

astma oskrzelowa

-

choroby autoimmunologiczne

-

nowotwory

Psychosomatyka

•

Etiopatogeneza chorób
psychosomatycznych:

-

struktura osobowości

-

czynniki sytuacyjne o charakterze
traumatycznym, które wystąpiły w
okresie dzieciństwa

-

wrodzona „ słabość” danego
narządu

Wzorce zachowania

•

WZA- zwiększone ryzyko

zachorowania na chorobę wieńcowa

i zawał serca, chorobę wrzodowa i

chorobę reumatyczną

•

WZA-zespół jawnego zachowania

lub styl życia charakteryzujący się :

-

skrajnym współzawodnictwem

-

walka o osiągnięcia

WZA

-

agresywnością

-

pobudliwością

-

nadmierną czujnością

-

wybuchowym sposobem mówienia

-

napięciem mięśni twarzy

-

poczuciem presji czasu

-

nadmierna odpowiedzialnością

WZA

•

Związek WZA a zapadalnością na

różne choroby może wynikać z :

-

niehigienicznego trybu życia

-

nadmiaru obowiązków

-

realizowaniu wielu celów w krótkim

terminie

-

braku czasu na wypoczynek i

racjonalne odżywianie

WZA

-

wysokiego poziomu lęku

-

dłuższego zalegania emocji po
wystąpieniu sytuacji stresowej

-

podwyższonej triady neurotycznej
(depresja, hipochondria, histeria).

WZA

•

Dwufazowa reakcja na niepowodzenia:

-

I faza – wzrost mobilizacji, czujności,
pobudliwości, skłonności do irytacji,
rywalizacji i agresji, zniecierpliwienie
oraz impulsywność – wzrost aktywności
układu SYMPATYCZNEGO

-

II faza – uczucie bezradności i
zniechęcenia – wzrost aktywności
układu PARASYMPATYCZNEGO

WZA

•

Częste i intensywne przechodzenie z
fazy I do fazy II przynosi ze sobą
trwałe niekorzystne skutki
zdrowotne dla układu krążenia. Sam
stres nie wpływa niekorzystnie na
ich zdrowie, ale to że działania
zmierzające do rozwiązania
problemu są nieskuteczne.

WZA

•

Tłumienie bólu i strachu przed
odrzuceniem powoduje u tych osób:

-

napięcie mięśni ciała i usztywnienie
klatki piersiowej

-

zniesiona zostaje wrażliwość i
świadomość uczuć pochodzących z
jej wnętrza, biorących swój
początek z odruchów i doznań serca

WZA

•

Nagły atak lęku (paniki) :

-

silne pobudzenie układu
sympatycznego wyzwala skurcze
naczyń krwionośnych

-

usztywnienie naczyń wieńcowych

-

zwężenie światła (miażdżyca)

-

całkowite zamknięcie światła

-

ZAWAŁ

WZA

•

Atak paniki może wystąpić przy
nagłym załamaniu się próby
wyjścia z pułapki lub załamaniu się
funkcji obronnych przed
doświadczeniem ponownego
odrzucenia.

WZB

•

Potrafią się odprężyć

•

Są łagodne

•

Nie śpieszą się

•

Łatwiej doznają satysfakcji

•

Maja tendencje do poddawania się
prądowi życia

WZC

•

Kooperatywne

•

Spokojne

•

Cierpliwe

•

Nieasertywne

•

Ukrywające negatywne emocje

(gniew, lęk)

•

Uległe wobec zewnętrznych

autorytetów

WZC

•

U osób ze wzorcem typu c występuje
zwiększone ryzyko zachorowania na
nowotwory.

•

Stan poprzedzający chorobę :

-

brak poczucia bezpieczeństwa

-

rezygnacja

-

poczucie niezdolności do obrony przed
rzeczywistością lub wyimaginowaną
utratą gratyfikacją

WZC

•

Pacjentów nowotworowych cechuje:

-

fasada łagodnej dobroci i niezdolność

do gniewu

-

wyraźny brak swobody w kontaktach

interpersonalnych

-

niska satysfakcja z życia seksualnego

-

mała aktywność społeczna

-

problemy z zależnością od otoczenia

Trójfazowy model karcynogenezy
Baltruscha

•

Faza I sytuacji rozwojowej:

-

frustracja potrzeby kontaktu emocjalnego

-

wrogość

-

lęk, poczucie zagrożenia, bezradności

-

nadmierna zależność od rodziców

-

zaburzenia rozwoju psychologicznego

-

załamanie się potencjałów
odpornościowych

BALTRUSCH c.d.

•

Faza II sytuacji pośredniczącej:

-

nadkompensacyjne związki z rodzicami

-

negatywne nastawienie do siebie i

świata

-

konflikty intra- i interpsychiczne

-

wrogość

-

poczucie braku bezpieczeństwa,

bezradność

BALTRUSCH c.d.

-

brak objawów neurotycznych
psychosomatycznych – reakcja zmiany
lub zaburzenia gastryczne i naczyniowe

Faza III sytuacji rozwojowej:

-

sytuacja traumatyczna

-

załamanie się psychobiologicznych sił
odpornościowych

-

poczucie zagrożenia, bezradności,
rozpaczy

Model karcynogenezy M.
Seligmana

-

sytuacja trudna (stresowa, patogeny)

-

pesymistyczny styl wyjaśniania
niepowodzeń

-

stan bezradności, depresja

-

zmniejszenie wydzielania katecholamin

-

wzrost wydzielania endorfin

-

osłabienie funkcjonowania systemu
immunologicznego

-

choroba

Choroby autoimmunologiczne
(RZS, SM, choroba Basedowa)

•

Pacjenci ci są:

-

spokojni

-

introwertycy

- godni zaufania

-

sumienni

-

nie okazują emocji

-

ulegli innym

-

wrażliwi na krytykę