INTEGRACJA W EDUKACJI

wprowadzenie do projektowania edukacyjnego i

pedagogiki wczesnoszkolnej

Wymiary integracji

•

Integracja wokół treści polega ona na synchronizacji

pewnych tematów , wiąże się z nią wielostronna aktywność

uczniów wokół tych tematów, wyodrębnianie różnych

aspektów zjawisk i posługiwanie się dokonanymi

obserwacjami w nowych sytuacjach

•

Integracja wokół problemów dotyczy takiego integrowania,

gdzie punktem wyjścia nie jest określony przedmiot

nauczania, lecz problem istotny dla procesu nauczania np.

zorganizowanie wycieczki, zaprojektowanie placu zabaw.

•

Integracja wokół kompetencji kluczowych polega na

integrowaniu kształcenia wokół wybranej kompetencji, na

przykład: umiejętność komunikowania się, w obrębie, której

wyróżnić można umiejętności cząstkowe takie jak: prezentacja

własnego punktu widzenia, argumentowanie i obrona

własnego zdania.

Typy integracji

• M. Wojnowska wyróżnia dwa typy

integracji:

• Integrację treściową,

skoncentrowana na materiale

• Integrację funkcjonalną,

skoncentrowana na dziecku

Pojęcie integracji w

literaturze pedagogicznej

• W terminologii pedagogicznej funkcjonuje pojęcie

integracji przedmiotowej, obejmujące zakres scalania

treści przedmiotów nauczania. Zależnie od charakteru

integracji przedmiotowej wyróżnia się:

• Scalenie wewnętrznych treści jednego przedmiotu

nauczania np. w zakresie ich logicznego układu.

• Scalenie wiedzy zdobytej przez uczniów w zakresie

różnych przedmiotów monodyscyplinarnych drogą ich

korelacji.

• Zespolenie wiedzy zdobytej przez uczniów w zakresie

poszczególnych przedmiotów przez wprowadzenie

przedmiotów o charakterze integrującym.

• Łączenie ze sobą rozdrobnionych przedmiotów

nauczania w zespoły kompleksowe o spójnym

powiązaniu treściowym.

Integracja w edukacji

wczesnoszkolnej

wg.

Elżbiety Misiornej

1. Integracja dokonuje się w samym dziecku,

które poznaje, doświadcza, przeżywa „scaloną”

rzeczywistość (i to w aspekcie intelektualnym,

motywacyjnym, działaniowym)

2. Integracja odbywa się poprzez osobę

nauczyciela, wówczas możemy mówić o tzw.

Integracji personalnej

3. Integracja zachodzi na poziomie wspólnych

poczynań dziecka i nauczyciela, co wyraża się

tym, iż:

•

Nauczyciel włącza się w linię działania dziecka

•

Dziecko włącza się w linię działania nauczyciela

•

Oboje konstruują linię działania

4.

Integracja ofert edukacyjnych. Temu

sprzyjać będzie taka sytuacja, gdzie życie

toczące się w szkole (proponowane oferty) i

to, co dzieje się poza murami, służy

wzajemnemu wspomaganiu rozwoju dziecka.

5.

Integracja zespołu klasowego, który dla

wszystkich dzieci powinien być

autentycznym, zintegrowanym środowiskiem

życia, aktywności i rozwoju, gdzie działania

indywidualne dzieci wkomponowane będą w

poczynania gromady rówieśniczej.

6. Integracja środowisk życia dziecka, co

przejawia się w tym, iż szkoła, dom rodzinny,

grupa rówieśnicza, oddziaływają na dziecko

łącznie (…) tkwią w takim samym środowisku

lokalnym, podlegają działaniu podobnych

mechanizmów, edukacja dziecka odbywa się

tam, gdzie jest życie, zatem zajęcia lekcyjne,

domowe podejmowane przez dziecko w czasie

wolnym, stanowią nierozerwalną całość –

integruje je osoba dziecka.

7. Integracja wszystkich podmiotów (uczniów,

nauczycieli i rodziców) uczestniczących w

procesie edukacyjnym.

E. Laska wskazuje, iż integracja w

edukacji wczesnoszkolnej może

występować w kilku płaszczyznach, a

mianowicie

:

• W realizacji celów kształcenia i

wychowania

• W treściach kształcenia
• W formach i metodach

kształcenia

• W środkach dydaktycznych
• W integracji zespołu klasowego

• W integracji zajęć szkolnych i

pozalekcyjnych

• W integracji dzieci pełnosprawnych

i niepełnosprawnych

• We współdziałaniu z rodzicami
• W integracji grona pedagogicznego
• W integracji ze środowiskiem

Ryszard Więckowski –

ujecie pedagogiki

wczesnoszkolnej

• Pedagogika wczesnoszkolna jest

rozległą i złożoną dziedziną

wiedzy.

Obejmuje problematykę:

• Kształcenia dzieci w zakresie

siedmiu obszarów edukacyjnych

• Problematykę zajęć

pozalekcyjnych, korekcyjnych,

opiekuńczych i wychowawczych

Pedagogika wczesnoszkolna jest

subdyscypliną nauk

pedagogicznych

• Zajmuje się wycinkiem

rzeczywistości, czyli wychowaniem
i nauczaniem dzieci w młodszym
wieku szkolnym.

• Można uznać, że jest częścią

teoretycznych podstaw
wychowania i teoretycznych
podstaw kształcenia

Odpowiada na pytania:

•

Co to znaczy wychowywać i uczyć? – Istota wychowania i

nauczania

• Kogo wychowywać i uczyć? – Obiekt wychowania i

nauczania

• Po co wychowywać i uczyć? – Wartość wychowania i

nauczania

• W jakim zakresie wychowywać i czego uczyć? – Treść

wychowania i nauczania

• Kogo i gdzie wychowywać i uczyć? – Czynniki wychowania

i nauczania

• Jak wychowywać i uczyć? - Sposób wychowania i

nauczania

Zawiera dwie integralnie powiązane ze sobą części: część

ogólną (teorie koncepcje, prawa), część szczegółową

(problematyka poszczególnych obszarów edukacyjnych)

Sposoby uprawiania pedagogiki

wczesnoszkolnej wg. Ryszarda

Więckowskiego

• Podejście doświadczalne (bezpośredni

kontakt, wiedza opisowa)

• Podejście informacyjno

-popularyzatorskie (gromadzenie

informacji)

• Podejście konkretyzacyjne (próba

określenia możliwości i zakresu stosowania

określonych koncepcji edukacyjnej)

• Podejście naukowe (potrzeba

konkretyzacji teorii czy terminów,

ponieważ teoria musi coś wyjaśniać)

• Ad. 1

Sprowadza się ono do bezpośredniego kontaktu z

rzeczywistością pedagogiczną, autoobserwacją

określonych zjawisk, rejestracją a potem opisu.

Efektem tego podejścia jest tzw. wiedza opisowa.

Są to opisy doświadczeń w postaci artykułów czy

odczytów pedagogicznych, a także monografie –

poradniki, metodyki nauczania

•

Ad. 2

Sprowadza się do gromadzenia informacji o

różnych koncepcjach pedagogicznych, systemach

edukacyjnych. Jest to swoisty zbiór informacji w

danej dziedzinie, są one popularyzowane,

upowszechniane

• Ad. 3

To podejście jest szeroko reprezentowane w badaniach i

studiach w zakresie pedagogiki wczesnoszkolnej.

Sprowadza się do próby określenia możliwości i zakresu

stosowalności określonych koncepcji edukacyjnych w

odniesieniu do dzieci w młodszym wieku szkolnym. Badacz

wykorzystuje znaną w nauce określoną koncepcję i

sprawdza jej użyteczność nowych warunkach.

Ad.4

• Naukowy sposób uprawiania pedagogiki wczesnoszkolnej

oznacza miedzy innymi potrzebę konstruowania teorii i

systemów teoretycznych.. Wyjaśnienie to jest próba

odpowiedzi na pytanie: dlaczego? Metodologiczne

„podejście naukowe” nie jest jednorodne, ma charakter

zróżnicowany

Warianty „naukowego podejścia” w

uprawianiu pedagogiki

wczesnoszkolnej:

1. Metodologiczne podejście czynnikowe

–

sprowadza się do rejestrowania przyczyn
powodujących dane zjawisko

2. Metodologiczne podejście funkcjonalne

–

tutaj badacza interesują skutki

3. Metodologiczne podejście

zaksjomatyzowane

– to podejście ma

charakter swoisty. Jest sposobem
formułowania określonych „konstrukcji
myślowych” i pozwala na klarowne
wyjaśnienie faktów i zjawisk w badanej
rzeczywistości pedagogicznej

Rozumienie integracji w edukacji
wczesnoszkolnej wg. M. Kowalik-

Olubińskiej i W. Świętek

• Integracja treści – oznacza ona scalanie

łączenie treści należące do programów

przedmiotów a nauczyciel powinien tak

interpretować treści i możliwości ich

łączenia, by mogły służyć rozwijaniu

wielokierunkowej aktywności uczniów

logicznie powiązane struktury

• Integracja celów – chodzi tu o możliwość

łącznego realizowania celów poznawczych,

kształcących i wychowawczych, czyli

przenikanie się wzajemne procesu

nauczania i wychowania

•

Integracja metodyczna – oznacza ona stosowanie

różnorodnych, Wzajemnie uzupełniających się

metod i form edukacyjnej pracy uczniów w celu

harmonijnego rozwijania uczniów w trakcie

podejmowania wielokierunkowej aktywności

•

Integracja organizacyjna – jest to naprzemienne

stosowanie różnych rodzajów aktywności uczniów w

odcinkach czasowych regulowanych możliwościami,

potrzebami, rytmem biologicznej sprawności

uczniów. Podstawową jednostką organizacyjną jest

dzień pracy i wielokierunkowej aktywności

uczniów, dzień zintegrowanych zajęć.

Edukacja wczesnoszkolna jest kontynuacją

kształcenia realizowanego w rodzinie,

przedszkolu i innych składnikach środowiska

dziecka.

• Główne zadanie to:

wspomaganie wszechstronnego i
harmonijnego rozwoju dziecka,
wspieranie go w procesie nabywania
wiedzy, kształtowanie umiejętności,
sprawności, postaw i nawyków, które
zapewnia mu przygotowanie do
racjonalnego i godnego życia oraz
kontynuacji nauki na dalszym etapie
kształcenia

Cele nauczania w klasach I- III

• Stworzenie

Warunków do nabycia przez dziecko wiedzy, umiejętności i

sprawności oraz zaspokojenia potrzeb rozwojowych w

zakresie aktywności poznawczej i ruchowej, bezpieczeństwa,

zdrowia, uznania, sukcesu i ekspresji

• Wspieranie

Rozwoju dziecka w zakresie kształtowania procesów

poznawczych, pobudzenia wyobraźni i twórczej postawy,

rozwijania procesów emocjonalno – motywacyjnych,

umożliwiających poznanie siebie, budowanie poprawnych

relacji z otoczeniem

• Umożliwienie

Nabycia umiejętności sprzyjających rozwijaniu i doskonaleniu

kompetencji komunikacyjnej, zdolności obserwacji,

dostrzegania, formułowania i analizowania problemów,

organizowania własnych działań oraz podejmowania

współpracy w zespole

Wszystkie te działania

powinny zmierzać do

uformowania dziecka:

– Szczęśliwego
– Samodzielnego
– Kreatywnego
– Odpowiedzialnego
– Umiejącego współdziałać w zespole
– Skutecznie się komunikować oraz

rozwiązywać problemy życiowe i
edukacyjne problemy

Zintegrowany system nauczania

powinien stwarzać sprzyjające warunki

do harmonijnej wewnętrznej

osobowości dziecka.

Dobrze realizowana zintegrowana

edukacja ma następujące zalety:

• Ujmuje otaczającą rzeczywistość w sposób

całościowy, bez sztucznego oddzielenia od
siebie wybranych zagadnień i zajmowania
się nimi na wydzielonych zajęciach

• Usamodzielnia dziecko w jego codziennych

czynnościach, pełniej przygotowuje do
racjonalnego życia oraz do efektywnej

nauki

• Sprzyja oszczędności czasu

• Likwiduje monotonię dydaktyczną, skupia

uwagę dzieci na zróżnicowanych treściach i

zasadach dydaktycznych, realizowanych w

toku wspólnej jednostki metodycznej

• Nauczyciel przestaje być dla ucznia sędzią i

dyrygentem, stając się raczej przewodnikiem,

ale też przejmując na siebie obowiązki

doradcy ucznia w zakresie uczenia się. Dzięki

temu przełamuje granicę dzielącą go od

ucznia, uspołecznia dziecko, przyzwyczaja je

do współpracy, uczy odpowiedzialności oraz

poszanowania godności człowieka

• Zaspokaja naturalną ciekawość świata

Rozwój pedagogiki

wczesnoszkolnej jako nauki

• Idee Oświecenia – działalność Komisji

Edukacji Narodowej

• Wiek XIX – dwie koncepcje ( system Bella-

Lancastera – system wzajemnego nauczania

i druga koncepcja J. H. Pestalozziego –teoria

oparta na podstawach psychologicznych)

• Pojawienie się wielu koncepcji tzw. „nauki

całościowej” ( metoda ośrodków

zainteresowań Owidiusza Decroly’ego,

nauczania łącznego Karola Linkego oraz

pedagogika Celestyna Freineta)

• Nauczanie całościowe w Polsce – J. W. Dawid

• Duży wpływ miał też na nauczanie Ewaryst

Estkowski (wskazywał na rolę nauki

elementarnej w budzeniu aktywności

poznawczej dzieci),

• Kazimierz Promyk – autor Elementarza dla

samouków

• Ludwika Jeleńska, Marian Falski, Jan

Zborowski, Zofia Cydzik, Józefa Rytlowa,

Janina i Antoni Maćkowiakowie, Janina

Malendowicz, Hubert Kien, Tadeusz Wróbel,

Feliks Przyłubski, Jadwiga Walczyna, Maria

Jakowicka , Maria Cackowska, Ryszard

Więckowski

Ewolucja tożsamości

pedagogiki wczesnoszkolnej

• Edukacja wczesnoszkolna to ogół czynności prowadzenia

dziecka i jego własnej aktywności oraz ogół wpływów i funkcji

ustanawiających i regulujących osobowość dziecka, jego

zachowanie i rozwój.

• Takie pojmowanie pedagogiki wczesnoszkolnej oraz tak

rozumiany przedmiot badań tej subdyscypliny zakłada nie

tylko powiązania z teorią kształcenia i teorią wychowania,

ale

także

konieczność

wyjścia

poza

system

nauk

pedagogicznych

i

odwołania

się

do

pedagogiki

alternatywnej.

• Alternatywa to „sytuacja wymagająca wyboru miedzy dwiema

wykluczającymi się możliwościami. W edukacji alternatywnej

możliwy jest wybór typu „albo – albo” między dwiema

możliwościami w sferze uczenia się człowieka. Warunkiem

powstania

alternatywy

jest

zakwestionowanie

czegoś

(Doroszewski, Słownik… ).

Alternatywy w edukacji

wg.B. Śliwerski

• Kształcenie publiczne i niepubliczne
• Kształcenie tradycyjne i innowacyjne
• Kształcenie adaptacyjne i

emancypacyjne

• Kształcenie autorytatywne i

antyautorytatywne

• Wychowanie dyrektywne i

niedyrektywne

• Pedagogika i antypedagogika

W trwającym systemie edukacji możemy

wyróżnić dwie przeciwstawne teorie

edukacji:

• Ciągle propagowaną teorię urabiania dzieci
• Pożądaną współcześnie teorię rozwijania dzieci,

czyli wspomagania ich rozwoju

W dwu przeciwstawnych teoriach edukacji

proponowane są dwa rodzaje edukacji:

• Edukacja oparta na śladach (typu pamięciowego,

edukacja ma charakter percepcyjno – odtwórczy),

• Oparta na oczekiwaniach poznawczych,

działaniowych, nauczyciel tworzy bogate
środowisko informacyjne, nauczyciel wspiera,
edukacja ma charakter percepcyjno – innowacyjny

Zatem alternatywę dla pedagogiki empiryczno –

prakseologicznej stanowi pedagogika

humanistyczna, której cechą jest powrót do źródeł

humanizmu.

• Wychowywać to znaczy dodawać odwagi,

usuwać zagrożenia rozwoju i przygotowywać
do życia wskutek własnej aktywności.

• W Polsce za pierwszą próbę zbudowania

koncepcji pedagogiki humanistycznej uważa
się propozycję J. Bińczyckiej, która
wykorzystała moduł koncepcji A. Lewina
(człowiek – dziecko znajduje się w centrum
zainteresowania, koncepcja oparta na „wizji”
człowieka dobrego, przebudowa relacji między
dziećmi a dorosłymi).

„

Marzec marzec pięknie się wystroił

razem razem miedzy dziećmi stoi”

Dobrego Dnia Kobiet
• radości
• uśmiechu
• tęczy w sercu
• i wiosny