Zawroty głowy

Zawroty głowy

przyczyny, diagnostyka,

przyczyny, diagnostyka,

leczenie

leczenie

Anna Pajor

Anna Pajor

Układ równowagi

Układ równowagi



narząd przedsionkowy

narząd przedsionkowy



część obwodowa (receptor i I

część obwodowa (receptor i I

neuron)

neuron)



część ośrodkowa

część ośrodkowa



narząd wzroku

narząd wzroku



czucie głębokie

czucie głębokie



móżdżek

móżdżek

Zawrót głowy

Zawrót głowy



halucynacja ruchu wirowego

halucynacja ruchu wirowego



zawroty głowy

zawroty głowy

obiektywne – subiektywne

obiektywne – subiektywne



zawroty głowy

zawroty głowy

układowe – nieukładowe

układowe – nieukładowe

Obiektywne wykładniki

Obiektywne wykładniki

zaburzeń w układzie

zaburzeń w układzie

równowagi

równowagi



zaburzenia równowagi

zaburzenia równowagi

odruchy przedsionkowo - rdzeniowe i

odruchy przedsionkowo - rdzeniowe i

przedsionkowo - móżdżkowe

przedsionkowo - móżdżkowe



oczopląs

oczopląs

odruchy przedsionkowo-okoruchowe

odruchy przedsionkowo-okoruchowe



zaburzenia wegetatywne

zaburzenia wegetatywne

układ autonomiczny

układ autonomiczny

Przyczyny zawrotów

Przyczyny zawrotów

głowy

głowy



błędnikowe

błędnikowe

zespół uszkodzenia obwodowego

zespół uszkodzenia obwodowego



w chorobach ucha

w chorobach ucha



pozabłędnikowe

pozabłędnikowe

zespół uszkodzenia ośrodkowego

zespół uszkodzenia ośrodkowego



w chorobach OUN

w chorobach OUN



w chorobach ogólnoustrojowych

w chorobach ogólnoustrojowych

Przyczyny zawrotów

Przyczyny zawrotów

głowy - błędnikowe

głowy - błędnikowe



Choroby ucha zewnętrznego

Choroby ucha zewnętrznego



Choroby ucha środkowego

Choroby ucha środkowego



zapalenie trąbki słuchowej

zapalenie trąbki słuchowej



zapalenie ucha środkowego ostre i

zapalenie ucha środkowego ostre i

przewlekłe (przetoka błędnikowa - 5-

przewlekłe (przetoka błędnikowa - 5-

10%)

10%)



Zapalenie błędnika

Zapalenie błędnika



Zapalenie neuronu

Zapalenie neuronu

przedsionkowego

przedsionkowego

Przyczyny zawrotów

Przyczyny zawrotów

głowy - błędnikowe

głowy - błędnikowe



Zapalenie neuronu

Zapalenie neuronu

przedsionkowego

przedsionkowego



poprzedzone zwykle infekcją wirusową

poprzedzone zwykle infekcją wirusową



nagły początek

nagły początek



zawroty „unieruchamiające”

zawroty „unieruchamiające”



jednostronne wypadnięcie funkcji

jednostronne wypadnięcie funkcji

przedsionka

przedsionka



bez objawów ze strony narządu słuchu

bez objawów ze strony narządu słuchu

Przyczyny zawrotów

Przyczyny zawrotów

głowy - błędnikowe

głowy - błędnikowe



Zaburzenia ukrwienia ucha

Zaburzenia ukrwienia ucha

wewnętrznego

wewnętrznego

(skurcz, zakrzep tt. błędnikowych, wylew krwi do

(skurcz, zakrzep tt. błędnikowych, wylew krwi do

błędnika)

błędnika)



choroby naczyń

choroby naczyń

nadciśnienie, miażdżyca

nadciśnienie, miażdżyca



choroby krwi

choroby krwi



Nowotwory kości skroniowej

Nowotwory kości skroniowej

Przyczyny zawrotów

Przyczyny zawrotów

głowy - błędnikowe

głowy - błędnikowe



Choroby bakteryjne, wirusowe i

Choroby bakteryjne, wirusowe i

pasożytnicze

pasożytnicze

półpasiec uszny, bruceloza, dur, odra,

półpasiec uszny, bruceloza, dur, odra,

świnka, grypa

świnka, grypa



Choroby metaboliczne

Choroby metaboliczne

cukrzyca, choroby nerek

cukrzyca, choroby nerek



Zaburzenia hormonalne

Zaburzenia hormonalne

tarczyca, nadnercza, gruczoły płciowe żeńskie

tarczyca, nadnercza, gruczoły płciowe żeńskie



Zatrucia

Zatrucia

CO, CS2, używki, leki

CO, CS2, używki, leki



Choroby autoimmunologiczne

Choroby autoimmunologiczne

Przyczyny zawrotów

Przyczyny zawrotów

głowy - błędnikowe

głowy - błędnikowe



Leki ototoksyczne

Leki ototoksyczne



antybiotyki

antybiotyki

aminoglikozydy, polipeptydy

aminoglikozydy, polipeptydy



cytostatyki

cytostatyki

cisplatyna

cisplatyna



salicylany, niesteroidowe p-zapalne

salicylany, niesteroidowe p-zapalne



diuretyki pętlowe

diuretyki pętlowe

kwas etakrynowy, furosemid

kwas etakrynowy, furosemid



chinina

chinina



środki odkażające i rozpuszczalniki

środki odkażające i rozpuszczalniki

Przyczyny zawrotów

Przyczyny zawrotów

głowy - błędnikowe

głowy - błędnikowe



Urazy

Urazy

ucha

ucha

wewnętrznego

wewnętrznego



uraz mechaniczny

uraz mechaniczny

wstrząśnienie błędnika

wstrząśnienie błędnika

złamanie piramidy kości skroniowej

złamanie piramidy kości skroniowej



uraz ciśnieniowy

uraz ciśnieniowy



uraz akustyczny/wibracyjny

uraz akustyczny/wibracyjny

Przyczyny zawrotów

Przyczyny zawrotów

głowy - błędnikowe

głowy - błędnikowe



Otoskleroza

Otoskleroza

chirurgia strzemiączka

chirurgia strzemiączka

otoskleroza błędnikowa

otoskleroza błędnikowa



Łagodny napadowy zawrót

Łagodny napadowy zawrót

głowy (BPPV)

głowy (BPPV)



Choroba lokomocyjna

Choroba lokomocyjna



Choroba Meniere’a

Choroba Meniere’a

Przyczyny zawrotów

Przyczyny zawrotów

głowy - błędnikowe

głowy - błędnikowe



Choroba Meniere’a

Choroba Meniere’a



wodniak błędnika

wodniak błędnika



występuje rzadko

występuje rzadko



napadowo

napadowo



zwykle jednostronnie

zwykle jednostronnie



triada objawów

triada objawów

niedosłuch, szum uszny, zawroty

niedosłuch, szum uszny, zawroty

głowy

głowy

+ objawy wegetatywne

+ objawy wegetatywne

Przyczyny zawrotów

Przyczyny zawrotów

głowy - błędnikowe

głowy - błędnikowe



Łagodny napadowy zawrót głowy

Łagodny napadowy zawrót głowy

ze zmiany położenia (BPPV)

ze zmiany położenia (BPPV)



pourazowy, pozapalny, jatrogenny – kamica

pourazowy, pozapalny, jatrogenny – kamica

osklepka

osklepka



wyzwalany w „krytycznym” ustawieniu

wyzwalany w „krytycznym” ustawieniu

głowy

głowy



silny, ale krótki (sekundy) zawrót głowy

silny, ale krótki (sekundy) zawrót głowy



towarzyszy mu oczopląs (BPPN) – obrotowy

towarzyszy mu oczopląs (BPPN) – obrotowy



manewr Hallpike’a - ENG bez zmian!

manewr Hallpike’a - ENG bez zmian!

Manewr Hallpike’a

Manewr Hallpike’a

Przyczyny zawrotów

Przyczyny zawrotów

głowy - pozabłędnikowe

głowy - pozabłędnikowe



Zaburzenia krążenia krwi w OUN

Zaburzenia krążenia krwi w OUN

niewydolność t. kręgowo- podstawna

niewydolność t. kręgowo- podstawna

zawrót głowy pochodzenia szyjnego

zawrót głowy pochodzenia szyjnego



Urazy czaszkowo-mózgowe

Urazy czaszkowo-mózgowe



Choroby demielinizacyjne (SM)

Choroby demielinizacyjne (SM)



Guzy OUN

Guzy OUN

guzy móżdżku

guzy móżdżku

nerwiak n. VIII - guz kąta most. -móżdżkowego

nerwiak n. VIII - guz kąta most. -móżdżkowego



Choroby zapalne opon i mózgu

Choroby zapalne opon i mózgu



Inne ( zatrucia, migrena, padaczka)

Inne ( zatrucia, migrena, padaczka)



Psychogenne (nerwica, depresja)

Psychogenne (nerwica, depresja)

Częstość zawrotów głowy

Częstość zawrotów głowy

wg przyczyny

wg przyczyny



Właściwe rozpoznanie postawione

Właściwe rozpoznanie postawione



50% - w czasie I - szego badania

50% - w czasie I - szego badania



25% - w czasie katamnezy

25% - w czasie katamnezy



25% - nieustalone

25% - nieustalone



Uszkodzenie ośrodkowe – 68%

Uszkodzenie ośrodkowe – 68%



Uszkodzenie obwodowe – 32%

Uszkodzenie obwodowe – 32%

Częstość zawrotów głowy

Częstość zawrotów głowy

wg przyczyny

wg przyczyny



Najczęstsze rozpoznania

Najczęstsze rozpoznania



zaburzenia naczyniowe 15,2%

zaburzenia naczyniowe 15,2%



BPPV 15,2%

BPPV 15,2%



urazy czaszki i kręgosłupa 14,9%

urazy czaszki i kręgosłupa 14,9%



zapalenia ucha środkowego 12,0%

zapalenia ucha środkowego 12,0%



choroba Meniere’a 3,3%

choroba Meniere’a 3,3%



zapalenie neuronu przedsionkowego 2,8%

zapalenie neuronu przedsionkowego 2,8%



guz nerwu VIII 1,5%

guz nerwu VIII 1,5%

(dane wg Kliniki ORL Warszawa)

(dane wg Kliniki ORL Warszawa)

Zawroty głowy -

Zawroty głowy -

diagnostyka

diagnostyka



wyodrębnienie chorych wymagających

wyodrębnienie chorych wymagających

postępowania diagnostyczno-leczniczego

postępowania diagnostyczno-leczniczego

w warunkach szpitalnych

w warunkach szpitalnych

nagłe i napadowe zawroty głowy z

nagłe i napadowe zawroty głowy z

zaburzeniami równowagi, objawami

zaburzeniami równowagi, objawami

wegetatywnymi i neurologicznymi

wegetatywnymi i neurologicznymi



określenie poziomu uszkodzenia

określenie poziomu uszkodzenia



próba ustalenia przyczyny

próba ustalenia przyczyny



zastosowanie leczenia przyczynowego

zastosowanie leczenia przyczynowego

Zawroty głowy -

Zawroty głowy -

diagnostyka

diagnostyka



Wywiad otoneurologiczny

Wywiad otoneurologiczny



pojęcie zawrotu głowy

pojęcie zawrotu głowy



cechy zawrotu głowy

cechy zawrotu głowy



objawy towarzyszące

objawy towarzyszące



choroby ogólnoustrojowe

choroby ogólnoustrojowe



Konsultacje

Konsultacje

laryngolog, neurolog, okulista

laryngolog, neurolog, okulista

Zawroty głowy - diagnostyka

Zawroty głowy - diagnostyka

Różnicowanie zespół obwodowy -

Różnicowanie zespół obwodowy -

ośrodkowy

ośrodkowy

Zawrót

Zawrót

głowy

głowy

Obwodowy

Obwodowy

Ośrodkowy

Ośrodkowy

typ

typ

układowy

układowy

nieukładowy

nieukładowy

początek

początek

nagły lub napadowo zwykle

nagły lub napadowo zwykle

powoli

powoli

napady

napady

minuty-godziny sekundy

minuty-godziny sekundy

czas

czas

trwania

trwania

tygodnie(1-4 tyg.) miesiące-

tygodnie(1-4 tyg.) miesiące-

lata

lata

nasilenie

nasilenie

ruch

ruch

głowy

głowy

największe na początku zmienne

największe na początku zmienne

nasila bez

nasila bez

wpływu

wpływu

Zawroty głowy - diagnostyka

Zawroty głowy - diagnostyka

Różnicowanie zespół obwodowy -

Różnicowanie zespół obwodowy -

ośrodkowy

ośrodkowy

Objawy

Objawy

Obwodowy

Obwodowy

Ośrodkowy

Ośrodkowy

słuch

słuch

często niedosłuch i szum rzadko

często niedosłuch i szum rzadko

wzrok

wzrok

nie często

nie często

zab.

zab.

przy

przy

tomnośc

tomnośc

i

i

nie

nie

czasami

czasami

bóle

bóle

głowy

głowy

rzadko często

rzadko często

inne

inne

neurolo

neurolo

giczne

giczne

nie, poza n. VII czasami

nie, poza n. VII czasami

Zawroty głowy -

Zawroty głowy -

diagnostyka

diagnostyka



Testy statyczno-dynamiczne

Testy statyczno-dynamiczne

próba Romberga,

próba Romberga,

próba Unterbergera - marszu w miejscu,

próba Unterbergera - marszu w miejscu,

próba marszu po prostej,

próba marszu po prostej,

próby móżdżkowe

próby móżdżkowe



Badanie oczopląsu sposobem

Badanie oczopląsu sposobem

bezpośrednim

bezpośrednim



Manewr Hallpike’a

Manewr Hallpike’a

Zapis oczopląsu

Zapis oczopląsu

samoistnego w ENG

samoistnego w ENG

Zawroty głowy -

Zawroty głowy -

diagnostyka

diagnostyka



Badania obiektywne układu równowagi

Badania obiektywne układu równowagi



badanie ENG i VNG

badanie ENG i VNG

(testy kinetyczne i kaloryczne)

(testy kinetyczne i kaloryczne)

ocena odruchu przedsionkowo-ocznego

ocena odruchu przedsionkowo-ocznego

i oczno-wzrokowego,

i oczno-wzrokowego,

okulografia – odruchy okoruchowe

okulografia – odruchy okoruchowe



posturografia

posturografia

ocena odruchu przedsionkowo-rdzeniowego

ocena odruchu przedsionkowo-rdzeniowego



Inne badania

Inne badania

rtg kręgosłupa szyjnego, USG doppler,

rtg kręgosłupa szyjnego, USG doppler,

laboratoryjne, elektrofizjologiczne, obrazowe

laboratoryjne, elektrofizjologiczne, obrazowe

Zawroty głowy -

Zawroty głowy -

leczenie

leczenie



Celem – uzyskanie kompensacji

Celem – uzyskanie kompensacji

wyrównanie się aktywności

wyrównanie się aktywności

bioelektrycznej między prawym i

bioelektrycznej między prawym i

lewym narządem przedsionkowym

lewym narządem przedsionkowym



leczenie farmakologiczne

leczenie farmakologiczne



rehabilitacja – kinezyterapia

rehabilitacja – kinezyterapia



leczenie chirurgiczne

leczenie chirurgiczne

Zawroty głowy – leczenie

Zawroty głowy – leczenie

farmakologiczne

farmakologiczne



Antivertiginosa

Antivertiginosa

– leczenie objawowe

– leczenie objawowe

hamowanie impulsacji z narządów

hamowanie impulsacji z narządów

zmysłów do kory mózgowej zmysłów

zmysłów do kory mózgowej zmysłów



przeciwymiotne

przeciwymiotne

ondansetronum (Zofran)

ondansetronum (Zofran)

metoclopramidum

metoclopramidum



neuroleptyczne

neuroleptyczne

chlorpromazyna (Fenactil)

chlorpromazyna (Fenactil)

dehydrobenzperidol (Droperidol)

dehydrobenzperidol (Droperidol)

tietylperazyna (Torecan)

tietylperazyna (Torecan)

Zawroty głowy – leczenie

Zawroty głowy – leczenie

farmakologiczne

farmakologiczne



Antivertiginosa

Antivertiginosa



nieneuroleptyczne

nieneuroleptyczne

anksjolityki

anksjolityki

pochodne benzodwuazepiny

pochodne benzodwuazepiny

(Relanium)

(Relanium)

przeciwhistaminowe

przeciwhistaminowe

dimenhydrat (Aviomarin)

dimenhydrat (Aviomarin)

prometazyna (Diphergan)

prometazyna (Diphergan)

sibelium (Flunaryzyna)

sibelium (Flunaryzyna)

Zawroty głowy – leczenie

Zawroty głowy – leczenie

farmakologiczne

farmakologiczne



Leki naczyniowe (vasoactiva)

Leki naczyniowe (vasoactiva)

rozszerzające naczynia krwionośne

rozszerzające naczynia krwionośne



pentoksyfilina (Polfilina, Trental)

pentoksyfilina (Polfilina, Trental)



winpocetyna (Cavinton, Winpoton)

winpocetyna (Cavinton, Winpoton)



nicergolina (Sermion, Adavin, Nilogrin)

nicergolina (Sermion, Adavin, Nilogrin)



naftidrofuryl (Dusodril)

naftidrofuryl (Dusodril)



betahistyna (Betaserc)

betahistyna (Betaserc)



preparaty Gingko biloba ( Tanakan)

preparaty Gingko biloba ( Tanakan)

Zawroty głowy – leczenie

Zawroty głowy – leczenie

farmakologiczne

farmakologiczne



Leki neurostymulujące

Leki neurostymulujące

poprawa metabolizmu komórki nerwowej

poprawa metabolizmu komórki nerwowej



nootropowe

nootropowe

piracetam (Nootropil)

piracetam (Nootropil)

meklofenoksat (Centrophenoxin)

meklofenoksat (Centrophenoxin)

pirytynol (Enerbol)

pirytynol (Enerbol)



Inne (kwas asparaginowy, zespół witamin

Inne (kwas asparaginowy, zespół witamin

B)

B)

Zawroty

głowy

–

Zawroty

głowy

–

rehabilitacja

rehabilitacja



wczesne uaktywnianie chorych

wczesne uaktywnianie chorych



powstanie nowego obrazu informacji

powstanie nowego obrazu informacji

przestrzennej – neuroplastyczność

przestrzennej – neuroplastyczność



kinezyterapia

kinezyterapia



ćwiczenia habituacyjne

ćwiczenia habituacyjne



ćwiczenia kontroli postawy

ćwiczenia kontroli postawy



ćwiczenia poprawiające orientację przestrzenną

ćwiczenia poprawiające orientację przestrzenną



ćwiczenia ogólnie usprawniające

ćwiczenia ogólnie usprawniające

Zawroty głowy –

Zawroty głowy –

rehabilitacja

rehabilitacja

Ćwiczenia

habituacyjne w

pozycji siedzącej

Zawroty głowy –

Zawroty głowy –

rehabilitacja

rehabilitacja

Ćwiczenia

habituacyjne w

pozycji stojącej

Zawroty głowy –

Zawroty głowy –

rehabilitacja w BPPV

rehabilitacja w BPPV



ćwiczenia pozycyjne Brandta -Daroffa

ćwiczenia pozycyjne Brandta -Daroffa



manewr uwalniający Semonta

manewr uwalniający Semonta



manewr repozycyjny Epleya

manewr repozycyjny Epleya