Analiza i ocena zagrożeń

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Nadmierne i niewłaściwe obciążenie układu ruchu
związane z pracą zawodową jest przyczyną wielu urazów
i dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego.
Stworzenie stanowiska pracy, które nie powodowałby
nadmiernego obciążenia i zmęczenia układu mięśniowo-
szkieletowego pracownika wymaga przeanalizowania
parametrów związanych z pozycją przy pracy, siłą
wywieraną

podczas

pracy

oraz

czasem

oddziaływania siły przy określonej pozycji ciała i
częstością ich zmian lub powtórzeń.
Te podstawowe parametry wpływające na obciążenie
układu mięśniowo-szkieletowego w procesie pracy
powinny być rozpatrywane łącznie.

Ocena obciążenia statycznego oparta jest

Ocena obciążenia statycznego oparta jest

na znajomości takich czynników jak:

na znajomości takich czynników jak:



rodzaju przyjętej postawy ciała w trakcie
wykonywanych czynności,



stopnia wymuszenia zajmowanej pozycji i
pochylenia ciała,



możliwości zmiany przyjętej pozycji ciała,



położenia kończyn i ich czynności ruchowych,



chronometrażu czasu pracy pracownika.

OWAS

OWAS

-

- Ovako Working Posture Analysis System

OWAS to metoda analizy obciążenia statycznego oceniająca

wielkości tego obciążenia na stanowiskach pracy. Metoda

bierze pod uwagę obciążenie pochodzące od czterech

czynników:

A) pozycja pleców,

B) położenie przedramion,

C) praca nóg,

D) wielkość obciążenia zewnętrznego,

ale nie uwzględnia częstości zmiany pozycji oraz rytmu

pracy.

Do oceny przyjąć należy pozycję ciała o największym
obciążeniu statycznym, jeżeli utrzymywana jest w czasie
dłuższym niż 3 godziny w trakcie zmiany roboczej.

Sposób

Sposób

postępowania:

postępowania:

1

. Wybrać czynność (pozycje przy pracy) przeważającą w

ciągu zmiany roboczej (rys. 1).

2. Ustalić kod wybranej pozycji przy pracy (wg określonej

zasady - rys.2), następnie z podanego diagramu (rys.
nr 3) odczytać typ kategorii obciążenia (1, 2, 3 lub 4).

3. Z odpowiedniej tabeli (tab. nr 1 ) odczytać opis dla

wyznaczonej kategorii obciążenia.

4. Z następnej tabeli (tab. nr 2 ) odczytać interpretacje

kategorii (obciążenie małe, średnie lub duże) w
zależności od tego, jaką część zmiany roboczej
utrzymywana jest dana kategoria (pozycja ciała) bez
zmiany na inną.



A) Pozycje pleców:

1 − wyprostowane, 2 – zgięte do przodu,

3 – skręcone, 4 – zgięte i skręcone



B) Pozycje położenia

przedramion:

1 – obydwa poniżej stawu łokciowego,

2 – jedno powyżej stawu łokciowego,

3 – obydwa powyżej stawu łokciowego



C) Pozycje pracy nóg:

1 – pozycja siedząca, 2 – stojąca z

nogami wyprostowanymi, 3 – stojąca z

jedną nogą wyprostowaną, 4 – stojąca z

nogami zgiętymi, 5 – stojąca z jedną

nogą zgiętą, 6 – klęczenie na jednym lub

obu kolanach, 7 – chodzenie

Rys.1

Rys.1 Pozycje przy pracy – klasyfikacja położenia pleców, ramion i nóg

Rys.1

Rys.1 Pozycje przy pracy – klasyfikacja położenia pleców, ramion i nóg

Kod siły zewnętrznej w zależności od populacji

Kod siły zewnętrznej w zależności od populacji

Oprócz klasyfikacji położenia pleców, ramion i nóg należy określić
także obciążenie zewnętrzne czyli siłę zewnętrzną (D w kodzie
pozycji ciała).
Zgodnie z metodą OWAS siła ta może być klasyfikowana jako: 1, 2
lub 3.
Dla potrzeb oceny ryzyka poprzez czynnik obciążenia statycznego
zróżnicowano wartości siły dla mężczyzn, kobiet i młodocianych.

Kod

Kod

obciążenia

obciążenia

Mężczyźni

Mężczyźni

[kg]

[kg]

Kobiety i

Kobiety i

młodociani

młodociani

chłopcy [kg]

chłopcy [kg]

Dziewczęta

Dziewczęta

[kg]

[kg]

1

< 10

< 5

< 2

2

10-20

5-10

2-6

3

> 20

> 10

> 6

C - NOGI:

C - NOGI:
1. pozycja siedząca
2. stojąca z nogami

wyprostowanymi

3. stojąca z jedną nogą

wyprostowaną

4. stojąca z nogami zgiętymi
5. stojąca z jedną nogą zgiętą
6. klęczenie na jednym lub obu

kolanach

7. chodzenie

C - NOGI:

C - NOGI:
1. pozycja siedząca
2. stojąca z nogami

wyprostowanymi

3. stojąca z jedną nogą

wyprostowaną

4. stojąca z nogami zgiętymi
5. stojąca z jedną nogą zgiętą
6. klęczenie na jednym lub obu

kolanach

7. chodzenie

D - OBCIĄŻENIE

D - OBCIĄŻENIE

ZEWNĘTRZNE

ZEWNĘTRZNE
/mężczyźni/:

1. masa poniżej 10 kg
2. masa od 10 do 20 kg
3. masa powyżej 20 kg

D - OBCIĄŻENIE

D - OBCIĄŻENIE

ZEWNĘTRZNE

ZEWNĘTRZNE
/mężczyźni/:

1. masa poniżej 10 kg
2. masa od 10 do 20 kg
3. masa powyżej 20 kg

Rys. 2. ZASADA WYZNACZANIA KODU POZYCJI CIAŁA

Rys. 2. ZASADA WYZNACZANIA KODU POZYCJI CIAŁA

Rys. 2. ZASADA WYZNACZANIA KODU POZYCJI CIAŁA

Rys. 2. ZASADA WYZNACZANIA KODU POZYCJI CIAŁA

B – PRZEDRAMIONA:

B – PRZEDRAMIONA:
1. obydwa łokcie poniżej stawu

ramiennego

2. jeden łokieć powyżej stawu

ramieniowego

3. obydwa powyżej stawu ramiennego

Przykład:

Pracownik stojący przy taśmie i przez większą
część zmiany przykręcający nakrętki na śruby,
które ważą mniej niż 4 kg

A.

Plecy – zgięte do przodu [2]

B.

Przedramiona – obydwa łokcie poniżej stawu

ramieniowego [1]

C.

Nogi – pozycja stojąca z nogami wyprostowanymi [2]

D.

Obciążenie zewnętrzne – masa poniżej 10 kg [1]

KOD: 2121

Na podstawie pełnego kodu pozycji ciała
ludzkiego składającego się z czterech cyfr,

należy odczytać typ kategorii z diagramu.

Rys. Nr 3. DIAGRAM ODCZYTYWANIA KODU OBCIĄŻENIA STATYCZNEGO

Na podstawie pełnego kodu pozycji ciała składającego się z

czterech cyfr

należy odczytać typ kategorii z diagramu.

2

Tabela nr 1.

Tabela nr 1. Opis kategorii obciążenia statycznego

oraz zalecenia odnośnie ewentualnych zmian na

stanowisku pracy

KATEGORI

A

OPIS KATEGORII

Kategoria 1



Pozycja lub pozycje przyjmowane podczas pracy są naturalne



Obciążenie jest optymalne lub akceptowalne



Nie ma potrzeby dokonywania zmian na stanowisku

Kategoria 2



Pozycja lub pozycje przyjmowane podczas pracy mogą mieć

negatywny wpływ na układ mięśniowo-szkieletowy



Obciążenie jest prawie akceptowalne



Nie ma potrzeby dokonywania natychmiastowych zmian na

stanowisku, ale należy wziąć pod uwagę konieczność

przeprowadzenia takich zmian w najbliższej przyszłości

Kategoria 3



Pozycja lub pozycje przyjmowane podczas pracy mają

negatywny wpływ na układ mięśniowo0szkieletowy



Obciążenie jest duże



Zmiany na stanowisku należy przeprowadzić tak szybko, jak

to możliwe

Kategoria 4



Pozycja lub pozycje przyjmowane podczas pracy mają bardzo

negatywny wpływ na układ mięśniowo-szkieletowy



Obciążenie jest bardzo duże



Zmiany na stanowisku należy przeprowadzić natychmiast

Do celów analizy obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego dla
każdej z utrzymywanych pozycji istotny jest czas trwania
określonej czynności opisanej przez kategorię oceny. Czas ten
określany jest w odniesieniu do czasu pracy i wyrażany w % czasu
pracy.

Ponadto, zróżnicowane zostały pozycje wymuszona i

niewymuszona.



Pozycja wymuszona to pozycja, która jest narzucona

konstrukcją stanowiska pracy lub rodzajem wykonywanych
czynności. Nie jest możliwa modyfikacja tej pozycji pod wpływem
subiektywnego odczucia pracownika zgodnie z jego preferencjami.



Pozycja niewymuszona to taka pozycja, która może być

zmieniana lub modyfikowana zgodnie z poczuciem wygody
pracownika, bez wpływu na jakość wykonywanej pracy.

Ocenę obciążenia związanego z wykonywaniem czynności

określonej kategorii (OWAS) w trójstopniowym systemie oceny

(małe, średnie, duże) przedstawia tabela nr 2.

Czynnik czasu

Tabela nr 2.

Tabela nr 2.

Interpretacja wyników oceny

obciążenia statycznego

Pozycja ciała przy pracy

(kategorie OWAS)

Czas utrzymywania jednej

pozycji (% czasu zmiany

roboczej)

Obciążenie

pozycja niewymuszona kategorii 1

do 70

małe

pozycja niewymuszona kategorii 1 lub

niewymuszona kategorii 2

do 50

pozycja wymuszona kategorii 2

do 30

pozycja niewymuszona kategorii 1

powyżej 70

średnie

pozycja niewymuszona kategorii 1 lub

niewymuszona kategorii 2

50-70

pozycja wymuszona kategorii 2

30-50

pozycja wymuszona kategorii 3 lub 4

do 30

pozycja wymuszona kategorii 1 lub

niewymuszona kategorii 2

powyżej 70

duże

pozycja wymuszona kategorii 2

powyżej 50

pozycja wymuszona kategorii 3 lub 4

powyżej 30

Podsumowanie

Podsumowanie

Przeprowadzanie chronometrażu w metodzie
OWAS dostarcza wielu istotnych danych o
przebiegu pracy na stanowisku roboczym. Dzięki
tej metodzie można łatwo określić jaką pozycję
przyjmuje pracownik przez większą część swojej
zmiany i czy jest wobec tego narażony na
dolegliwości szkieletowo-mięśniowe w stopniu
małym, średnim, czy dużym.
Zaletą metody OWAS jest niewątpliwie jej prostota
i uniwersalność – szczególnie wykorzystywana
była do badań na stanowiskach pracy w
przemyśle maszynowym, ale sprawdza się
również w innych przypadkach, jak chociażby dla
stanowisk biurowych.

Dziękuję za uwagę 