Jonoforeza - metoda

przezskórnego podawania

leków

•

Podstawowym wskazaniem do
zastosowania przezskórnej terapii
lekowej jest istnienie procesu
chorobowego w kompartmencie w
dużym stopniu izolowanym od
krwiobiegu.

Leki stosowane w jonforezie

Leki stosowane w jonforezie

•

Podstawowym fizycznym kryterium
włączenia dla leku jest jego zdolność
do dysocjacji elektrolitycznej, czyli
wytworzenia w roztworze nośników
przewodnictwa elektrycznego

•

Leki te ponadto nie mogą wykazywać
działań kontaktowo nekrotyzujących,
toksycznych i alergogennych.

WSKAZANIA DO STOSOWANIA

WSKAZANIA DO STOSOWANIA

JONOFOREZY

JONOFOREZY

•

bolesne obrzęki stawów, pochewek

ścięgnistych oraz przyczepów

ścięgnistych i więzadłowych,

•

stłuczenia kończyn i tułowia,

•

zespoły krążkowo-korzeniowe kręgosłupa,

•

zapalenia okołostawowe,

•

dermatozy, bliznowce,

•

choroby gardła i krtani oraz zatok.

Choroby skóry

Jonoforeza z hialouronidazy w leczeniu blizn i

bliznowców

•

powoduje rozluźnienie, rozmiękczenie i
uwodnienie więzozrostów, blizn i keloidów

•

wprowadzenie do tkanek enzymu
hydrolizującego kwas hialouronowy,
(główny składnik mukopolisacharydów
tkanki łącznej, warunkujący jej nadmierną
spoistość)

•

Zalecana jest hialouronidaza jądrowa w

ilości 1-2 j./ml podawana w buforze

octanowym o pH = 5,4.

•

należy stosować 30-60-120 j. na dawkę,

zazwyczaj co drugi dzień w serii 10

zabiegów, nie przekraczając jednak

sumarycznej dawki 3000-3500 j.

Choroby skóry

Jonoforeza jodowa w leczeniu blizn i bliznowców

•

Strumień jonowy jodu winien być wprowadzany

wyłącznie poprzez warstwę bliznowca. W tym celu

dobrze jest wyciąć otwór o kształcie zbliżonym do

blizny w warstwie nieprzewodzącej folii polietylenowej.

•

Stosując 2-3% roztwór KJ, natężenie prądu 0,5 mA/cm2

i czas zabiegu 20-30 min uzyskuje się zazwyczaj dobre

efekty kosmetyczne oraz rozluźnienie przykurczu

powodowanego przez bliznę.

Choroby skóry

Jonoforeza skóry z zastosowaniem antybiotyków

•

Zastoswanie:

–

rozsiane dermatozy pochodzenia bakteryjnego,

–

Czyraczność lub niewielkie przetoki i promienica

•

Oksyteracyny częściowo przenikają przez skórę i posiadają średni

indeks terapeutyczny (1 mg/ml, do 20 mg/zabieg).

•

Siarczan neomycyny, podobnie jak streptomycyna (1-5 mg/ml, do

100 mg/zabieg) dobrze dysocjuje i jako jon dodatni uzyskuje dobrą

koncentrację w tkankach.

•

Sole sodowe i potasowe penicyliny dobrze dysocjują na jony

ujemne, przenikają przez skórę, powodując wyraziste efekty

kliniczne (roztwory przygotowywać tuż przed zabiegiem, stężenie

1000-5000 j./ml, do 200000 j./zabieg).

Choroby skóry

Jonoforeza cynkowa

•

Zakażone sączące rany, przetok i błon śluzowych

•

powoduje przyżeganie, powierzchniową koagulację i w

konsekwencji dezynfekcję, zmniejszanie sączenia oraz

tendencję do ziarninowania i epitelializacji.

•

Stosowany jest 0,5-1% roztwór siarczanu cynku przy

natężeniu prądu 0,5-1 mA/cm2 ≤ 10 mA, w czasie 3-5 min.

•

Rana, przyjmując początkowo barwę cielistoszarą,

oczyszcza się zazwyczaj w ciągu 6-8 dni pod jałowym

opatrunkiem, a w przypadku braku pełnej poprawy zabieg

można powtórzyć najwcześniej po upływie 10 dni (stosując

krótszy czas i mniejsze natężenie prądu).

Choroby skóry

Jonoforeza nowokainowa

•

w leczeniu odleżyn, w zapaleniu nerwu trójdzielnego, nerwów

obwodowych, zespołach krążkowo-korzeniowych

•

będąc modulatorem błonowym, działa hamująco na unerwienie

sympatyczne, powodując skojarzony efekt

– (1) przeciwbólowy (hamowanie przewodzenia w nerwach

sympatycznych),

– (2) poprawę przepływu tętniczego (zniesienie napięcia tętniczek

oporowych),

– (3) poprawę przepływu w mikrokrążeniu (zniesienie napięcia

zwieracza przedwłośniczkowego).

•

Stosuje się 0,5% roztwór nowokainy w ilości do 50 ml/zabieg przy

natężeniu prądu 0,05-0,2 mA/cm2.

Choroby skóry

Choroby gałek ocznych

Jonoforeza wapniowa (anoda)

•

działanie resorpcyjne, przeciwzapalne i przeciwalergiczne

•

W trakcie jonizacji dochodzi do przekrwienia czynnego w

siatkówce oka po stronie przeciwnej do poddawanego

zabiegowi, dlatego najczęściej zabiegi stosuje się obustronnie,

korzystając z mechanizmu bezpośredniego i odruchowego

•

Zabieg ma korzystne działanie w przypadku zmian

zwyrodnieniowych siatkówki, zaniku nerwu wzrokowego,

zapaleniach naczyniówki, nasilając resorpcję wylewów

krwistych do ciałka szklistego

•

natężenie prądu od 1-3 mA (maksymalnie) na obie gałki oczne

przez okres 15-30 min. Obowiązuje tu zasada rozpoczynania od

najniższych wartości natężenia i czasu, następnie zwiększania

parametrów o 10-20% przy każdym kolejnym zabiegu.

Jonoforeza jodowa (katoda)

•

ma działanie resorpcyjne w stosunku
do pourazowych blizn rogówki oraz
mętów w ciałku szklistym.

•

Stosuje się 1% roztwór KJ w ilości 10
ml/zabieg/oko, przy natężeniu prądu
1-2 mA (maksymalnie), w czasie 10-15
min.

Choroby gałek ocznych

Jonoforeza nowokainowa

•

działa hamująco na unerwienie sympatyczne,

•

powoduje skojarzony efekt przeciwbólowy, na

skutek hamowania przewodnictwa

nerwowego, poprawy ukrwienia tęczówki,

naczyniówki i siatkówki.

•

Stosuje się 0,5% roztwór nowokainy w ilości

10 ml/ zabieg/oko, przy natężeniu prądu 1-2

mA (maksymalnie), w czasie 10-15 min,

zazwyczaj 15 zabiegów co drugi dzień.

Choroby gałek ocznych

•

bakteryjne stany zapalne

- stosuje się sól sodową

lub potasową penicyliny (50000 j./10 ml), siarczan

neomycyny (25-50 mg/10 ml), siarczan

streptomycyny (50 mg/10 ml w celu osłabienia jej

działań alergiczno-toksycznych należy na przemian

stosować CaCl2).

•

w zaniku nerwu wzrokowego, zaburzeniach

troficznych plamki żółtej lub po zatorach tętnic

siatkówki

stosuje się witaminę B1 (anoda) w stężeniu

2,5-5,0 mg/ml, 1-1,5 mA na jedną gałkę oczną.

Choroby gałek ocznych

Choroby naczyniowe

Jonoforeza acetylocholinowa kończyn dolnych

•

wprowadzenie do tkanek modulator synaptyczny,

uzyskuje się efekt blokowania układu

sympatycznego i pobudzenie parasympatycznego,

co manifestuje się miejscowym, przekrwiennym

odczynem naczyniowym

•

zabieg ma duże zastosowanie w chorobie

niedokrwiennej kończyn dolnych, zespole Raynaud,

zespole wibracyjnym, algodystroficznym.

Jonoforeza acetylocholinowa kończyn dolnych

•

Do zabiegu stosuje się 10 ml 0,5% roztworu acetylo-beta-

metylocholiny, dysocjującej na jony dodatnie, zwiększając

dawkę w kolejnych 5 zabiegach do 20 ml/zabieg, przy

stopniowo zwiększanym natężeniu prądu – 5-10 mA.

•

Po zabiegu utrzymuje się miejscowy odczyn przekrwienny

(1-3 h), natomiast obserwowane termograficznie poszerzenie

naczyń tętniczych – do 48 h.

•

Mediator, wchłaniając się w szerokim strumieniu jonowym, u

osób wrażliwych może wywołać odczyn uogólniony pod

postacią: zaczerwienienia twarzy, ślinotoku, potliwości,

spadku tętna, zwężenia źrenic i wymiotów. Jako antidotum

podaje się natychmiast podskórnie 1 mg atropiny.

Choroby naczyniowe

Jonoforeza histaminowa kończyn dolnych

•

powoduje zwiotczenie mięśni tętnic oporowych oraz

zwieraczy przedwłośnych mikrokapilar, stąd

zastosowanie w leczeniu zaburzeń naczyniowych

kończyn na tle tętniczym i żylnym, które prowadzą do

owrzodzeń.

•

Histamina dysocjująca na jony dodatnie stosowana

jest początkowo w dawce 5 ml 0,005%, którą w

zależności od natężenia odczynu miejscowego można

zwiększać do 10-15-20 ml, nie przekraczając 1 mg,

przy natężeniu prądu 0,05-0,2 mA/cm2. Powierzchnia

elektrody czynnej nie powinna przekraczać 150-200

cm2. Przeciętny czas zabiegu mieści się w granicach

5-10 min.

Choroby naczyniowe

Jonoforeza histaminowa kończyn dolnych

•

Zabieg powinien być poprzedzony testem
na histaminę wykonywanym w obecności
lekarza i zostać przerwany natychmiast po
wystąpieniu odczynu średniego

– odczyn słaby – zaróżowienie skóry i ocieplenie;
– odczyn średni – miejscowa pokrzywka;
– odczyn bardzo silny – miejscowe pęcherze

wypełnione płynem surowiczym).

Choroby naczyniowe

Jonoforeza kortyzonowa

•

Zatosowania:

– w wysiękowej i włóknistej postaci zapalenia stawów,
– pochewek ścięgnistych,
– przyczepów mięśni i więzadeł (głównie immunologicznych),
– zapalnych neuralgiach nerwu trójdzielnego,

•

Hydrokortyzon dobrze dysocjuje na jony dodatnie,

stosowany jest w stężeniu 0,5-1 mg/ml ≤ 12

mg/zabieg, przy natężeniu prądu 0,5-1 mA/cm2.

Jonoforeza nowokainowa

– podobnie jak wyżej, z

modyfikacją natężenia prądu

Choroby zapalne stawów

Choroby zapalne stawów

Jonoforeza stawów i kręgosłupa z

zastosowaniem żelu „neuro-terapia”.

•

W żelu „neuro-terapia” znajdują się następujące

substancje chemicznie czynne:

– (1) menthol 1%;
– (2) Caryophylli oil (trójterpeny) 1,1%;
– (3) Triethanolamine (trójetanoloamina) 0,35%;
– (4) Camphora 0,2%;
– (5) chloroacetamid + benzoesan sodu 0,1%;
– (6) esencja ALPA 97011 0,1% (olejki eteryczne:

goździkowy, eukaliptusowy, anyżowy, tymiankowy,

lawendowy, rozmarynowy, kosodrzewinowy,

cynamonowy, kubebowy oraz octan izoborneolu, linalol,

nerol, octan trójterpenowy)

Jonoforeza stawów i kręgosłupa z

zastosowaniem żelu „neuro-terapia”

•

Podawane z anody w obszar torebki stawowej,

pochewki ścięgnistej lub określony odcinek

kręgosłupa, powoduje szybką poprawę kliniczną,

której dynamika często przewyższa skuteczność

niesterydowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).

•

Wieloskładnikowość preparatu „neuro-terapia”

powoduje, że na ognisko bólu działa równocześnie

komponenta

– przeciwbólowa (olejek goździkowy),

– przeciwzapalna (mentol)

– przeciwobrzękowa (saponiny)

– rozkurczająca mięśnie gładkie (trójetyloamina, trójterpeny)

Choroby zapalne stawów