3.2. Podawanie leków przez okład oddechoy

849

7. Pouczenie pacjenta, żeby jak najdłużej zatrzymał czo lub lek (co najmniej 15 minut).

8. Podłożenie basenu w razie potrzeby. III. Czynności końcowe A. Uporządkowanie materiału, sprzętu, otoczenia:

1. Uporządkowanie zestawu po zabiegu.

2. Przeznaczenie sprzętu jednorazowego użytku do utylizacji

B.

3. Przeznaczenie sprzętu wielorazowego użytku do dezynfek­cji i sterylizacji. Postępowanie z pacjentem: 1. Kontrolowanie reakcji pacjenta na lek. C. Czynności końcowe wykonywane przez pielęgniarkę:

1. Higieniczne mycie rąk.

2. Udokumentowanie podania leku.

l

3. Odnotowanie w dokumentacji pacjenta ewentualnych ubocznych reakcji na lek.

3.2. Podawanie leków przez układ oddechowy

Przez układ oddechowy podaje się leki poprzez ich wziewanie. Podawane leki mogą występować w postaci: gazu, np. tlenu, pary wodnej, substancji lotnych i proszku.

• 3.2.1. Inhalacje

Inhalacja - definicja Inhalacja to wdychanie gazów oddechowych wraz z rozpylony­mi w nich środkami nawilżającymi (woda) lub leczniczymi o działaniu miejscowym (rozmiękczające śluz, hamujące przebieg procesów zapalnych, rozszerzające oskrzela, antybiotyki) lub ogól-"JJ¹ <ⁿP- adrenalina, atropina). Wprowadzenie leków do układu oddechowego jest możliwe dzięki zastosowaniu urządzeń wytwa­rzających aerozole o różnym stopniu rozproszenia (wielkości cząsteczek). Rozproszone cząsteczki do średnicy 10-30 mikrome­trów docierają tylko do krtani (z tego względu stosowane są jedynie w leczeniu górnych dróg oddechowych). Cząsteczki o średnicy 6-10 mikrometrów docierają do tchawicy i dużych oskrzeli. Cząsteczki równe i mniejsze niż 5 mikrometrów penetrują średnie i drobne oskrzela, najmniejsze (1-2 mikrometrów) docierają aż do pęcherzy­ków płucnych. Zabieg trwa nie dłużej niż 15 minut, w czasie kto-

r

^pacjent wdycha nie więcej niż 2 ml leku. Inhalacje wykonywa-t przez pielęgniarki na podstawie Rozporządzenia MZiOS 12września 1997 r. - Dz. U. RP Nr 116, póz. 750 §1 pkt 31.

Cele inhalacji

Cele stosowania terapii inhalacyjnej:

• nawilżenie powietrza wdychanego;

• nawilżenie błony śluzowej tchawicy i oskrzeli;

• rozszerzenie oskrzeli;

• zmniejszenie stanu zapalnego dróg oddechowych;

• rozrzedzenie wydzieliny z dróg oddechowych;

• znieczulenie ogólne;

• testy inhalacyjne na alergeny wziewne, np. trawy, zboża.

Wskazania do inhalacji

Wskazania do terapii inhalacyjnej:

• tlenoterapia i oddychanie za pomocą respiratora;

• obturacyjne i przewlekłe schorzenia płuc;

• ostre i przewlekłe stany zapalne dróg oddechowych;

• przygotowanie do gimnastyki oddechowej i drenażu ułoże-

niowego;

• profilaktyka niedodmy i zapalenia płuc_;

• rozpoznanie dychawicy oskrzelowej.

Powikłania/zagrożenia podczas stosowania terapii inhalacyj- Powikłania inhalacji

• zakażenie przez drobnoustroje znajdujące się w zastosowa­nym sprzęcie i przewodach;

• zadziałanie leków na śluzówki oka_;

• skutki uboczne wynikające z działań niepożądanych poda­nego leku, np. ostra duszność, przyspieszona czynność ser­ca, niepokój, niemiarowość, zawroty głowy, ogólny niepo-

_ kój, mroczki przed oczami.

We wszystkich wymienionych sytuacjach należy natychmiast Rodzaje inhalatorów

przerwać inhalację, otworzyć okno, pacjenta położyć lub posadzić W pozycji ułatwiającej oddychanie, uspokoić. Jeśli objawy nie ustąpią, należy wezwać lekarza.

W terapii inhalacyjnej mamy do wyboru następujące generatory

aerozoli: i l- Inhalatory tradycyjne:

a) wytwarzające parę (inhalacje ciepłe);

C.7P.&Ć. TV

b) inhalatory elektryczne; ultradźwiękowe, tlenowo-powietrz-ne, dyszowe, tzw. nebulizatory (ryć. 3) (inhalacje zimne). Dozowniki ciśnieniowe.

. maawaniK leKow przez układ oddechowy

3. Dozowniki proszkowe.

Inhalacje - struktura czynności

Ryć. 3. Nebulizator (źródło: Dioszcz W., Droszcz P.: Co chory o ii astmy wiedzieć powinien, Alergia Astma, 1996, dodatek 2, s. 12)

Wśród inhalatorów tradycyjnych najczęściej stosów* inhalatory ultradźwiękowe, które wytwarzają drobnocząstv*, (3 /zm), trwałe aerozole o dużej gęstości i nieobniżonej temp rze, poprzez ultradźwięki wprawiające ciecz w drganie. Naje używane aparaty ultradźwiękowe to: Thomex - MB, De (35B, 65B, 2000), Heyer, Hoyer i Kendall.

STRUKTURA CZYNNOŚCI I. Czynności przygotowawcze A. Przygotowanie pielęgniarki:

1. Zapoznanie się ze zleceniem w indywidualnej karcie: ceń chorego.

2. Higieniczne mycie rąk.

3. Założenie rękawiczek jednorazowego użytku. B. Przygotowanie materiału, sprzętu, otoczenia:

1. Przygotowanie sprzętu: miska nerkowata, chusteczki ] pierowe i worek na odpady, podkład ochronny, ręl jednorazowego użytku, lek do inhalacji, np. rozrzedzaj śluz, hamujący przebieg procesów zapalnych, inhalat ultradźwiękowy, jednorazowa maska bądź ustnik. ,

2. Przygotowanie inhalatora do pracy według instrukcji, używanie sterylnego układu przewodów oraz steryL pojemnika na wodę destylowaną.

3. Przygotowanie otoczenia, zamknięcie okien i drzwi,.

wnienie spokoju i ciszy. C. Przygotowanie pacjenta:

Poinformowanie pacjenta o celu, istocie i przebiegu zabiegu. Uzyskanie zgody pacjenta na wykonanie zabiegu. Zaplanowanie czasu wykonania zabiegu. Poinformowanie o konieczności oczyszczenia nosa, zdję­ciu okularów, wyjęciu szkieł kontaktowych, u kobiet zmyciu makijażu przed zabiegiem, niestosowaniu inhala­cji bezpośrednio przed lub po posiłkach, gdyż niektóre pary zawierające leki wywołują odruchy wymiotne, konie­czności zgłaszania niepokojących objawów występujących podczas zabiegu.

aosci właściwe

Sprawdzenie tożsamości pacjenta.

Ułożenie pacjenta w preferowanej przez niego pozycji za­pewniającej komfort i bezpieczeństwo, najlepiej siedzącej z podparciem pleców lub półwysokiej. Zabezpieczenie ubrania pacjenta podkładem ochronnym. Zabezpieczenie włosów pacjenta chustką bawełnianą. Postawienie w zasięgu ręki pacjenta miski nerkowatej i chusteczek do odkrztuszania. Podanie pacjentowi ustnika lub maski. Polecenie pacjentowi, aby spokojnie i głęboko oddychał, przez nos lub usta, zależnie od zlecenia (ok. 8-12 odde­chów/min), i stosował odprężenia między oddechami. Przysunięcie aparatu na odległość 50 cm od chorego. Ustawienie żądanej wydajności rozpylania i stężenia aero­zolu.

ą,10. Włączenie inhalatora. 11. Czuwanie przy pacjencie podczas zabiegu, kontrolowanie

prawidłowości działania sprzętu. ,,12. Pomaganie podczas odkasływania. {13. Zakończenie inhalacji po wyczerpaniu zleconej ilości leku. ;/14. Wyłączenie inhalatora (także z sieci). |j 15. Usunięcie chustki i podkładów z ciała pacjenta.

H

^Czynności końcowe

jj Uporządkowanie materiału, sprzętu, otoczenia:

1. Uporządkowanie zestawu po zabiegu.

2. Czyszczenie i odkażanie sprzętu wielorazowego użytku oraz przeznaczenie go do sterylizacji.

3. Przeznaczenie sprzętu jednorazowego użytku do utylizacji. _; Postępowanie z pacjentem: 1. Umożliwienie pacjentowi przeprowadzenia pielęgnacji

jamy ustnej.

850

Dozowniki ciśnieniowe

2.

3.

Skontrolowanie tętna i oddechu. Poinformowanie, że 30 minut po inhalacji nie należy-tytoniu, wychodzić na zimne powietrze, głośno rozrna ' C. Czynności końcowe wykonywane przez pielęgniarkę'

1. Higieniczne mycie rąk.

2. Udokumentowanie zabiegu.

Uwagi UWAGA!

Nie należy stosować inhalacji u chorych pobudzonych Metoda ultradźwiękowa nie powinna być stosowana u chory h z alergicznymi chorobami układu oddechowego, również astma

| Substancje lotne

Substancje lotne Leki mogą przedostawać się do ustroju na drodze wziewnej bez konieczności zastosowania inhalatora (pod warunkiem, iż są one specjalnie do tego przeznaczone). Lekami takimi są, np. azotan amylowy lub amoniak, przygotowywane w specjalnych kruchych ampułkach, zwanych również „perełkami", które otoczone są luź­no tkaną osłoną z tkaniny. Ampułkę z lekiem należy zmiażdżyć przy łóżku pacjenta, a nasyconą lekiem jej osłonkę zbliżyć do twa­rzy pacjenta (ryć. 4). Leki podane w ten sposób działają szybko, a przedawkowaniu zapobiega się pozwalając choremu jednorazowo na 2-3 wdechy.

Dozowniki ciśnieniowe - są najbardziej popularną formą wziewnego podawania leków. Zawierają lek rozpuszczony lub za­wieszony w sprężonym gazie nośnikowym. Są powszechnie dostęp­ne, spotyka się wiele modeli, które można uruchomić przez ucisk zastawki palcem, np. skalowane inhalatory dawkujące (MDI) lub wciąganie powietrza w chwili wdechu (Easi Breathe). Urządzenia pobudzane do aktywności wdechem mogą zawierać wiele lub poje­dynczą dawkę leku, jeżeli używa się kapsułek. Uruchomienie każ­dego z tych urządzeń oznacza podanie określonej dawki leku. Wiel­kość dawki leku osadzającej się w płucach wzrasta w następstwie: zsynchronizowania wdechu z uruchomieniem MDI, wolnego przepływu wdechowego, zatrzymania oddechu w końcowej fazie wdechu (na 5-10 sekund), zapoczątkowania wdechu po zakończe­niu fazy wydechowej, utrzymania MDI w odległości około 4 cm od otwartych ust i skierowaniu inhalatora bezpośrednio do gardła, nie na zęby, język lub podniebienie, albo trzymania ustnika MDI przy ustach lub w ustach, kilkuminutowe odstępy między wziewanym¹ dawkami. Dla osób, które mają trudności w synchronizacji uru­chomienia MDI palcem z zapoczątkowaniem wdechu, zaleca si?

, 4. Podawanie leków na drodze wziewnej. A. Ampułka z kruchego va otoczona luźno tkaną osłoną. B. Skruszenie ampułki. C. Zbliże-Wampułki do nosa chorego (źródło: Dison N.: Technika zabiegów pielę-dch, PZWL, Warszawa 1998)

vanie przedłużaczy do stosowania inhalacji, znajdują się one iriększości opakowań z lekiem. Przez MDI podawane są np. leki arczające mięśnie oskrzeli w napadzie dychawicy oskrzelowej otec, Salbutamol).

Aby osiągnąć optymalny efekt terapeutyczny leku zawartego w Technika stosowania
łieniowym inhalatorze pojedynczych dawek (MDJ), należy go dozownika
yjmować zgodnie z poniższą techniką stosowania: ciśnieniowego

wstrząsnąć energicznie inhalatorem przed użyciem, zdjąć

kapturek osłonowy;

ustawić pojemnik w odległości ok. 4 cm przed otwartymi

ustami;

wykonać jak najgłębszy wydech;

odchylić lekko głowę do tyłu, trzymając inhalator 4 cm od

lekko rozchylonych ust; niektórzy zalecają objąć ustnik in­halatora wargami;

wraz z początkiem wdechu uwolnić aerozol przez jednora­zowe dociśnięcie metalowego pojemnika;

wykonać powolny, zdecydowany, głęboki wdech, zaciągając

się uwolnionym aerozolem,-

na szczycie wdechu zatrzymać na kilka/kilkanaście sekund

oddech;

wykonać powolny wydech ustami lub nosem;

wypłukać usta.

U osób, które mają trudności w koordynacji wdechu z urucho-

eniem kieszonkowego inhalatora, zaleca się stosowanie komory

lacyjnej, tzw. spejsera (ryć. 5). Spejser pozwala na spokojny,

Dki wdech leku rozproszonego w jego wnętrzu. Im wolniej wy-

tiywany jest wdech, tym większa porcja leku dociera do obwodo-

Tom U

852

853

Podawanie tlenu

wych dróg oddechowych. Dawka docierająca do płuc przy n spejsera jest dwukrotnie większa niż przy zwykłym stosol leku. Inhalacje ze spejsera należy wykonywać jak najszybciej "*' ciśnięciu ampułki z lekiem. Nawet krótkie, kilkusekundowe n£ nienie wydatnie zmniejsza ilość aerozolu opuszczającego spei

W wypadku stosowania skalowanego inhalatora dawkują " pobudzanego wdechem (Easi Bieathe] należy:

• wstrząsnąć energicznie inhalatorem przed użyciem-

• otworzyć zatyczkę ustnika, ewentualnie nałożyć przedł na ustnik, trzymając inhalator ustnikiem do dołu-

• wykonać głęboki wydech,- g i

• umieścić ustnik szczelnie między wargami (nie blokowali
dłonią otworów wlotowych powietrza); • f

• wykonać powolny głęboki wdech, podczas którego zostanie uwolniona dawka leku,-

• wstrzymać oddech na ok. 5-10 sekund; _t

• wyjąć inhalator z ust i wykonać powolny wydech; ,.

• zamknąć zatyczkę (ewentualnie zdjąć przedłużacz), trzy*' mając inhalator ustnikiem do dołu,-

• jeśli konieczne jest przyjęcie więcej niż l dawki, odczekać ok. l min i powtórzyć wszystkie czynności;

• wypłukać usta.

" ————— -

jcały lek jest umieszczony w jednej komorze, skąd następnie (obierany, oraz inhalatory, w których dawki leku są już dokład-Imierzone i zamknięte w hermetycznych przestrzeniach. Na-,o nich inhalatory kapsułkowe, wymagające ładowania przed _t inhalacją (np. Aerolizer) oraz inhalatory zawierające wiele k, np. Diskhaler (jednorazowo 4 lub 8 dawek) lub Dysk (60 Jk) (ryć. 6). Do wykonania skutecznej inhalacji chory powinien vorzyć przepływ powietrza przez inhalator o określonym natę-u- optymalny przepływ jest różny - od 30 l/min do 120 l/min, ;żności od rodzaju inhalatora. Ze względu na różnicę w wy-ianiu przepływu powietrza wdechowego, inhalatory zkowe powinny być indywidualnie dobierane do potrzeb każ-> pacjenta. Inhalatory typu Dysk i Dyskhaler mają mały opór pnętrzny, co minimalizuje wysiłek oddechowy chorego. Dawki i są dokładnie odmierzone i zabezpieczone przed wilgocią folią oiiniową. Inhalatory tego typu zwalniają pacjenta z przymusu ndynacji naciśnięcia inhalatora z wdechem. Po głębokim wyde-Eii należy objąć szczelnie i przytrzymać ustnik wargami, po czym ykonać zdecydowany, głęboki wdech.

6.

kyv. u. ^^ ,_.__._

Jergża Astma 2996, 6, s. l Oj

3.2.2. Podawanie tlenu

5. Inhalator ciśnieniowy ze spejserem (źródło: Droszcz W., Droszcz .. (_o chory o leczeniu astmy wiedzieć powinien, Alergia Astma, 1996, do-, s. 12)

Dozowniki proszkowe Dozowniki proszkowe (inhalatory proszkowe) nie posiadają
gazów nośnikowych. Aerozol, będący zawiesiną cząstek w powie­
trzu, jest wytwarzany przez wdech chorego. Wśród inhalatorów
proszkowych wyróżniamy: rezerwuarowe (np. Turbohaler), w któ-

Tom U

być po-

Trapią to fremu do oddychania [ w tlen lub czystego tlenu. Tlen jest

d^^głych wypadków ^^^^S

na podstawie własnej oceny stanu P^^n uzyskania tytułu lub stosować tlenoterapię ciągłą pod warunKien y

specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa (Dz. U. Rl Nr

Część W

Joanna Zalewska-1'uchala, Anna Majda

3.2. Podawanie leków przez układ oddechowy

750, §1 pkt 3 j, k). Tlenoterapia ciągła to podawanie minimum 15 godzin na dobę, pamiętając o stosowani 15-30 minutach, aby nie dopuścić do nadmiernego

Cel podania tlenu

Wskazania do podania tlenu

Techniki tlenoterapii

Zagrożenia podczas podawania tlenu

Podawanie tlenu - struktura czynności

81

Cele podania tlenu:

rW

• wzbogacenie wdychanego powietrza odpowiednia M tlenu w celu ułatwienia choremu oddychania-

• zwiększenie ciśnienia cząstkowego tlenu we krwi « uniknięcia niedoboru tlenu w tkankach (hipoksji) .-^

Wskazania do podawania tlenu :

• niewydolność wentylacyjna płuc,-

• utrudnienie dyfuzji tlenu z pęcherzyków płucnych;

• zmniejszona ilość hemoglobiny;

• niewydolność i zwolnienie krążenia;

• zaburzenia wymiany gazowej na poziomie komórl

• ostre stany zagrożenia życia, tj. wstrząs, zator tęt nej, nagłe zatrzymanie krążenia, zawał serca.

Zagrożenia podczas podawania tlenu:

• wybuch, pożar - w wyniku stosowania w tym mieszczeniu otwartego źródła ognia, pracy w odzieży i nej, pracy tłustymi rękami, używania alkoholu, zwą stalacji elektrycznej dzwonka alarmowego, zbyt blisk ległości do grzejników, używania urządzeń ele

• pogorszenie samopoczucia, ból za mostkiem, charakteru oddechu, włącznie z jego zatrzymaniem skutek nadmiernego natlenienia), obrzęk zatok ob nosa i ból głowy (jako skutek przedostania się tlenu do: obocznych nosa), wzdęcia brzucha i trudności w odd (jako skutek przedostania się tlenu przez przełyk do 2

• obniżenie temperatury ciała u osób w podeszłym wie

• niezauważenie wyczerpania butli z tlenem;

• wysychanie błony śluzowej dróg oddechowych i up nie ruchu rzęsek (jeśli tlen nie był ogrzewany i nav

• uszkodzenie śródbłonka włośniczek płucnych z przejS elementów morfotycznych krwi do przestrzeni śr wych i pęcherzyków płucnych oraz gromadzenie się i

gów i granulocytów obojętnochłonnych w płucach (t? toksycznego działania tlenu nazywamy zapalną i )^e odwracalna, jeśli nastąpi obniżenie stężenia tlenu W P< trzu oddechowym, w przeciwnym razie rozpoczyna si rozrostowa, czyli proliferacyjna, której pełny rozwój

puje po 8-12 dniach tlenoterapii. Obserwuje się rozplem fi-j broblastów obejmujący wszystkie elementy płuc: włośniczki, , pęcherzyki i przestrzeń śródmiąższową. Zwłóknienie płuc

nazywa się w praktyce klinicznej „dysplazją oskrzelo-

• yro-opłucnową");

; zmniejszenie szybkości oczyszczania śluzowo-rzęskowego

* tchawicy w przypadku stosowania czystego tlenu już po 3 godzinach od rozpoczęcia tlenoterapii, po upływie 6 godzin stwierdza się objawy zapalenia tchawicy, po 24 godzinach - zmniejszenie syntezy białek, a następnie martwicę ko­mórek śródbłonka i pneumocytów typu I. Prowadzi to do zapadania się pęcherzyków płucnych i niedodmy płuc. Po 36 godzinach oddychania czystym tlenem obserwuje się zmniejszenie podatności płuc, obrzęk śródmiąższowy, po 48 godzinach - pęcherzykowy obrzęk płuc_; w warunkach długotrwałej hiperoksji (nadmiar tlenu w tkankach) - nieodwracalne uszkodzenie tkanek oka i mózgu u noworodka oraz płuc u chorych w każdym wieku; możliwość zachłyśnięcia się wymiocinami w przypadku sto-

- sowania maski częściowo zwrotnej.

Techniki tlenoterapii to:

techniki wykorzystujące małe (tzn. mniejsze od pojemności minutowej chorego) przepływy tlenu - tlen podawany jest przez prostą maskę tlenową, maskę częściowo zwrotną, cewnik do nosa, kaniulę nosową;

techniki wykorzystujące duże (tzn. większe od pojemności minutowej chorego) przepływy tlenu - tlen podawany jest przez prostą maskę bezzwrotną, maskę Yenturiego, namio­ty tlenowe (których się aktualnie nie poleca do prowadzenia tlenoterapii u dorosłych) oraz do oddychania czystym tle­nem - układ Reesa.

f

lUKTURA CZYNNOŚCI

Izynnosci przygotowawcze

l Przygotowanie pielęgniarki:

1. Zapoznanie się ze zleceniem w indywidualnej karcie zle­ceń chorego lub własna ocena stanu pacjenta.

2.- Higieniczne mycie rąk.

3. Założenie rękawiczek jednorazowego użytku.

Przygotowanie materiału, sprzętu, otoczenia:

1. Przygotowanie sprzętu: naczynie na odpadki, lignina, rę­kawiczki jednorazowego użytku, oraz w zależności od te­chniki podania tlenu:

'.IV

856

KUŁUŁlUł J

Podawanie leków różnymi drogami

oanaa Zalewska-Puchala, Anna Majda

12. Podawanie leków przez układ oddechowy

C.

Ryć. 7. Prosta maska tlenowa

2. a)

b)

np. jednorazowa prosta maska tlenowa (ryć 7] i l maska częściowo zwrotna (ryć. 8), lub jednorazotm,² cewnik do nosa (w tym wypadku zestaw ndeżyual pełnić o przylepiec lub koreczki piankowe oraz żel znieczulający) bądź jednorazowa kaniula nosowa -technika wykorzystująca małe przepływy tlenu-np. jednorazowa maska Yenturiego (ryć. 9) lub'jed norazowa maska bezzwrotna (ryć. 10) - technika wykorzystująca duże przepływy tlenu,-- np. układ Reesa - do oddychania czystym tlenem Przygotowanie i sprawdzenie źródła tlenu: w przypadku stosowania butli tlenowej (ryć. 11): usunięcie kapturka ochronnego; otworzenie na chwile głównego zaworu, połączenie równolegle ciśnieniomie­rza; skontrolowanie na manometrze ciśnienia w butlii kontrola szczelności i sprawności; kontrola zapasu tlenu (stan manometru x pojemność butli = objętość tlenu w litrach); ocena czasu, na jaki wystarczy zapas tlenu w butli (ciśnienie w butli x zawartość butli, podzielone przez zużycie (l/min) = czas dysponowania zapasem); w przypadku korzystania z centralnej tlenowni: sprawdzenie zaworu tlenu;

3.

połączenie drenu z reduktorem, sprawdzenie poziomu wody destylowanej w nawilżaczu tlenu; Zorganizowanie bezpiecznych warunków na sali chorego: wyeliminowanie otwartego źródła ognia (np. nie stosować tradycyjnych baniek na tej samej sali), sprawdzenie insta­lacji elektrycznej dzwonka alarmowego, zachowanie bez­piecznej odległości butli tlenowej od grzejników i innych urządzeń elektrycznych. Przygotowanie pacjenta: l. Poinformowanie pacjenta o celu, istocie i przebiegu zabiegu.

otwór

100% tlen

worek

„rezerwuar anatomiczny

powietrze

tlen

mieszanka wydechowa

8 Budowa maski częściowo zwrotnej (źródło: Bodzoń W.: Podstawy oterapii, Medycyna praktyczna, Chirurgia 4, 1997)

.. 9. Zasada działania maski Yenturiego (źródło: Bodzoń W.: Podstawy aoterapii, Medycyna praktyczna, Chirurgia 4, 1997)

rezerwuar anatomiczny zastawki jednokierunkowe

worek

100% tlen

c. 10 Budowa maski bezzwrotnej (źródło: Bodzoń W.: Podstawy tleno-'m, Medycyna praktyczna, Chirurgia 4, 1997)

859

3.2. Podawanie leków przez układ oddechowy

wskaźnik ciśnienia

zawór redukujący

rączka do odkręcania i zakręcania

wskaźnik (w litrach

regulator

3.3.1. Podawanie leków do worka spojówkowego

Jest to zabieg terapeutyczny polegający na aseptycznym poda- Podawanie leków fniu leku w postaci kropli lub maści do worka spojówkowego. Leki do worka spojówł •podane tą drogą działają po kilku minutach.

na godzin,,

butla

Ryć. 11. Butla z tlenem

2. Uzyskanie zgody pacjenta (jeśli jego stan na to pozwala).

3. Uprzedzenie pacjenta o możliwości wystąpienia przyspie­szonego oddechu.

4. Zachęcenie pacjenta, aby oddychał spokojnie i głęboko.

5. Omówienie pielęgnacji skóry twarzy w przypadku stoso­wania maski tlenowej.

6. Podanie pacjentowi maski do ręki w celu oswojenia się z nią.

7. Zalecenie wyjęcia przez pacjenta szkieł kontaktowych w przypadku stosowania cewnika do nosa.

8. Poinformowanie o: konieczności oddychania przez nos w wypadku stosowania kaniuli; konieczności zgłaszania pielęgniarce wszelkich niepokojących objawów lub niedo­godności występujących podczas zabiegu; zachowaniu spokoju oraz unikaniu gwałtownych ruchów podczas za­biegu.

II. Czynności właściwe

1. Sprawdzenie tożsamości pacjenta.

2. Ułożenie pacjenta we wcześniej uzgodnionej pozycji, naj­lepiej półwysokiej.

3. Oczyszczenie nosa pacjenta.

4. Założenie jw zależności od wcześniejszych uzgodnień) ce­wnika - posmarowanie cewnika żelem znieczulającym i wprowadzenie do jamy nosa na głębokość obliczoną na podstawie pomiaru odległości od czubka nosa do płatka usznego pacjenta, tak aby jego koniec nie wystawał poza tylny łuk gardłowy; kaniuli - tak aby wąsy kaniuli znajdo­wały się powyżej progu nosa; lub maski tlenowej - o roz­miarze odpowiadającym wielkości twarzoczaszki pacjenta tak, aby szczelnie przylegała do twarzy.

5. Ustawienie małego przepływu tlenu, przyzwyczajenie pa­cjenta do tlenu.

6. Przymocowanie cewnika, kaniuli lub maski do twarzy pacjenta.

7. Upewnienie się, czy cewnik, kaniula bądź maska jest do­brze założona i nie przeszkadza pacjentowi.

g. Ustawienie szybkości przepływu tlenu w zależności od zlecenia: przez cewnik - 2-4 l/min_; kaniulę - 4-8 l/min_; prostą maskę - 5-10 l/min_; maskę częściowo zwrotną - 10-15 l/min; układ Reesa - do 25 l/min.

9. Stałe monitorowanie stanu pacjenta podczas zabiegu.

10. Zaniknięcie dopływu tlenu po określonym w zleceniu cza­sie jego podawania.

11. Usunięcie cewnika, kaniuli lub maski.

. Czynności końcowe

Uporządkowanie materiału, sprzętu, otoczenia:

1. Uporządkowanie zestawu po zabiegu.

2. Przeznaczenie sprzętu jednorazowego użytku do utyliza­cji. Postępowanie z pacjentem:

1. Monitorowanie stanu pacjenta po zabiegu.

2. Skontrolowanie stanu jamy ustnej i nosowej po zabiegu

i postępowanie zgodne z wynikami oceny. Czynności końcowe wykonywane przez pielęgniarkę:

1. Higieniczne mycie rąk.

2. Udokumentowanie zabiegu.

3.3. Podawanie leków miejscowo

Leki podawane miejscowo stosuje się na powierzchnię skóry Definicja ub śluzówek, tj. do worka spojówkowego, do nosa, do ucha, do po-hwy. Leczenie miejscowe umożliwia stosowanie leków, które po-ae ogólnie mogłyby wywołać ogólnoustrojowe reakcje toksyczne.

860

Tom

; Część IV

---