TURYSTYKA KWALIFIKOWANA

Wacław Petryński

pok. 405, bud. A

środa, 1600-1800

[e-mail].p

l

35 70 616

Turystyka kwalifikowana -
piśmiennictwo



Horczyński, K

., Wybrane zagadnienia z

turystyki i krajoznawstwa, skrypt AWF.

Katowice 1985, t. I - III.



Łobożewicz, T

., Turystyka kwalifikowana,

wyd. „Kraj”. Warszawa 1983.



Gaworecki,

W.W

.,

Turystyka,

Polskie

Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003.



Merski, J

., Turystyka kwalifikowana, wyd.

Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2002.

Ewolucyjna konieczność
ruchu



potrzeba ruchu pierwotna,
myśliwsko-zbieracka,



badanie Ziemi,



żądza władzy i bogactwa.

Dzieje wędrówek ludzi -
starożytność



Persja (drogi – system zarządzania i
potrzeby militarne, oberże),



Grecja

(proxenia,

igrzyska

olimpijskie),



Rzym (hospicja, itineraria),



Chiny – Wielki Mur,



przyczyny gospodarcze - Fenicjanie,
Pacyfik (Lapitowie).

Dzieje wędrówek ludzi –
średniowiecze (1)



Podział cesarstwa rzymskiego – 395;

Teodozjusz I - Honoriusz (Mediolan) i

Arkadiusz (Konstantynopol),



upadek cesarstwa zachodniego - Odoaker -

476



św. Brendan VI w. (Vinlandia),



Nadodd, Vildegardson IX w. Islandia,



Eryk Rudy X w. Grenlandia,



Mandanowie,



krucjaty,



Marco Polo (1254-1324),

Dzieje wędrówek ludzi –
średniowiecze (2)



bulla papieska Aleksandra VI

(1493) i traktat z Tordesillas
(1494),



sól, złoto i korzenie,



Henryk Żeglarz (1394-1460),



Bartolomeo Diaz (1450-1500) ,

Dzieje wędrówek ludzi –
średniowiecze (3)



Vasco da Gama (1469-1524),



1453 – upadek

Konstantynopola,



Krzysztof Kolumb (1451-

1506); 1492 – lądowanie

Kolumba w Ameryce

(Indiach Zachodnich)

Dzieje wędrówek ludzi –
średniowiecze (3)



cech hotelarzy we Florencji, XIV w.,



rola religii – pielgrzymki (Ziemia
Święta, Santiago de Compostella,
Fudżijama, święta góra Japończyków,
góra Kajlas w Tybecie, święta góra
hinduizmu),



wyprawy do szkół – Bolonia, Padwa,



turystyka jako taka – przewodnicy
(cicerone; XVII w.).

Dzieje wędrówek ludzi –
oświecenie (1)



Ferdynand Magellan (1480-

1521),



Amerigo Vespucci (1454-

1512),



Francis Drake (1542-1596).

Dzieje wędrówek ludzi –
oświecenie (1)



Willem Barents (1550-1597), Vitus
Bering (1681-1741),



James Cook (1728-1779),



Jean La Perousse (1741-1788),
Louis Bougainville (1729-1811),
Antoine d’Entrecasteaux (1737-
1793), Dumont d’Urville (1790-
1842).

Dzieje wędrówek ludzi – XVIII-
XIX wiek



Maurycy Beniowski

(1746-1786),



Nikołaj Mikłucho-Makłąj

(1846-1888),



Stefan Szolc-Rogoziński

(1861-1896),

Dzieje wędrówek ludzi - XIX –
XX w.



Afryka:

John

Speke,

David

Livingstone, John Stanley, Luigi di

Savoia (książę Abruzzów),



Rejony polarne: James Ross, Roald

Amundsen, Fridtjöf Nansen, Robert

Scott, Ernest Shackleton, Luigi di

Savoia,



Wyprawy śladami historii: Thor

Heyerdahl, Tim Severin.

Dzieje wędrówek ludzi – Polska
(1)



Kaspar da Gama (1450-1510),



Beata Łaska (1563 – Tatry),



Adam Jarzębski (1614),



Michał Boym (1614-1659),



Stanisław Staszic (1755-1826),



Julian Ursyn-Niemcewicz (1758-
1841),

Dzieje wędrówek ludzi – Polska
(2)



Wincenty Pol (1807-1872),

Seweryn Goszczyński (1801-
1876), Tytus Chałubiński
(1820-1889) - Tatry,



Stefan

Szolc

Rogoziński

(1861-1896) - Afryka,

Dzieje wędrówek ludzi – Polska
(3)



Benedykt Dybowski (1833-1930),
Jan

Czerski

(1840-1892),

Aleksander Czekanowski (1833-
1876) - Syberia,



Ignacy Domeyko (Ameryka Pd.;
1802-1889),

Paweł

Strzelecki

(Australia; 1797-1873)

Dzieje wędrówek ludzi – Polska
(4)



Sokół (1867),



Polskie Towarzystwo Tatrzańskie
(1873),



Polskie Towarzystwo Krajoznawcze
(1906),



Mieczysław Karłowicz, Stanisław
Ignacy Witkiewicz, Stefan Żeromski,



Karol Szymanowski, Karol Wojtyła;

Dzieje wędrówek ludzi – Polska
(3)

Gen. Mariusz Zaruski (1867-1941)



Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie
Ratunkowe (1909); śmierć
Mieczysława Karłowicza,



Polski Związek Żeglarski (1924),



Zawisza Czarny.

&&&Dzieje wędrówek ludzi –
Polska (3)



Orbis (1923),



Gromada (1937),



Polskie

Towarzystwo

Turystyczno-Krajoznawcze
(1950)

–

stowarzyszenie

wyższej

użyteczności,

połączenie PTT i PTK.

Społeczeństwo przemysłowe i
postprzemysłowe



umysł i ciało we

współczesnym świecie -
Stephen Hawking,



brak lub niedobór ruchu -

hipokinezja

.

Definicje -

rekreacja

Rekreacja

- zespół zachowań

człowieka realizowanych w
czasie wolnym, mających na
celu wypoczynek po pracy i
regenerację

sił,

będący

zarazem ważnym zjawiskiem
społecznym

.

Najważniejsze cechy
rekreacji



musi być dobrowolna,



zwykle zawiera czynności inne niż
wykonywane w codziennym życiu,



inna pozycja osoby uprawiającej
zorganizowane formy rekreacji w
grupie niż w życiu codziennym,



musi dawać radość

.

Podstawowe funkcje
rekreacji (1)



aktywacyjna

–

zaspokajająca

naturalną

potrzebę uprawiania rekreacji, tkwiącą w

naturze człowieka,



równoważąca

(homeostatyczna)

–

umożliwiająca

człowiekowi

odzyskanie

równowagi

wewnętrznej

(homeostaza),

utraconej w wyniku oddziaływania na człowieka

wielu

różnych

bodźców

(np.

nadmiaru

informacji),



regeneracyjna

– utożsamiająca rekreację z

wypoczynkiem, który jest traktowany jako

konieczność życiowa organizmu jako jego

odpowiedź na zmęczenie pracą,

Podstawowe funkcje
rekreacji (2)



zdrowotna

– zgodnie z którą rekreacja,

zwłaszcza ruchowa, jest powinnością

współczesnego

człowieka,

jako

niezbędny czynnik w profilaktyce i

terapii chorób cywilizacyjnych,



oczyszczająca

(katartyczna)

–

przedstawiająca rekreację jako sposób

uwolnienia się od napięć, frustracji i

obciążeń współczesnego życia, sposób

na wyładowanie hamowanych emocji i

popędów, jako ucieczkę od codzienności,

a nawet od samego siebie,

Podstawowe funkcje
rekreacji (3)



społeczno-afiliacyjna

–

postrzegająca

rekreację

jako

formę

aktywności

zaspokajającą potrzebę przyjaźni oraz

kontaktów międzyludzkich, co dokonuje się

przez tworzenie małych grup oraz struktur

społecznych o charakterze nieformalnym,



kreacyjno-wychowawcza

-

której

zwolennicy dostrzegają ogromne znaczenie

rekreacji w procesie wychowania, traktując

ją jako formę badania świata, działanie

twórcze, którego skutkiem jest harmonijny

rozwój człowieka,

Podstawowe funkcje
rekreacji (4)



autoekspresji

– traktująca rekreację jako

formę

spełnienia

naturalnych

dążeń

człowieka

poprzez

wyrażenie

własnej

osobowości,

aktywność

odpowiadającej

strukturze psychofizycznej, dostarczającą

zadowolenia ze spełnienia własnych potrzeb

i pragnień,



wyrównawcza

(kompensacyjna)

–

najszersza z przedstawionych koncepcji,

zgodnie z którą rekreacja jest formą

aktywności mającej na celu wyrównanie

braków doświadczanych w codziennym

życiu

Superkompensacja

Z

d

o

l

n

o

ś

ć

d

o

p

ra

-

c

y

praca

odnowa sił

superkompensacja

wypoczynek

zmęczenie

zy

sk

zd

o

l-

n

o

śc

i

d

o

p

ra

cy

Spadek wydolności
(przetrenowanie)

Zdol-

ność

do

prac

y

Definicje -

sport

Sport

- ćwiczenia i gry służące

podnoszeniu

i

nabywaniu

sprawności fizycznej i wyrabianiu
pewnych cech charakteru, jak
wytrwałość,

lojalność,

nawyk

przestrzegania reguł.

Definicje -

turystyka

(1)



Waltera Hunzikera:



„

zespół zjawisk i stosunków,

które wynikają z podróży i
pobytu osób przyjezdnych, o
ile nie następuje w związku z
tym osiedlenie i podjęcie pracy
zarobkowej

.”

Definicje –

turystyka

(2)



GUS:



„

zjawisko

przestrzennej

ruchliwości

człowieka

z

dobrowolną czasową zmianą
miejsca pobytu związana ze
zmianą środowisk i rytmu
życia

”.

Definicje -

turystyka

(3)



Słownik Języka Polskiego:



„

zorganizowane zbiorowe lub

indywidualne

wyjazdy

poza

miejsce stałego zamieszkania,
wędrówki po obcym terenie,
mające cele krajoznawcze lub
będące

formą

czynnego

wypoczynku.

”

Formy aktywności ruchowej



sport;

citius,

altius,

fortius; główny składnik –

współzawodnictwo

,



rekreacja

ruchowa;

główny

składnik

–

aktywność ruchowa

.

Niepożądane funkcje
aktywności ruchowej (1)



zwyrodnienia sportu:



zawodowstwo,



doping farmakologiczny i

„hodowla” sportowców,



polityka.

Niepożadane funkcje
aktywności ruchowej (2)



koszty (trener Henryk Kasperczak,
20 tys. € miesięcznie),



nieprzydatność

w

życiu

codziennym - wręcz deformacja
ciała,



wyrzeczenia

sportowców

(np.

zakaz jazdy na nartach dla
chodziarzy czy biegaczy).

Pożądane funkcje aktywności
ruchowej



przeciwdziałanie

skutkom

hipokinezji,



aktywność ruchowa jako składnik

wszechstronnego

rozwoju

człowieka,



aktywność ustawiczna,



sport

(techniki

sportowe)

traktowany jako narzędzie, a nie

cel.

Czynniki aktywności
fizycznej



harmonijne rozwijanie sfery

ciała, ducha i umysłu (grecka
triada

– stadion, teatr

i

świątynia);



treść pojęcia „kultura fizyczna”,



związki kultury fizycznej z

turystyką.

Czynniki aktywności
fizycznej



harmonijne rozwijanie sfery

ciała, ducha i umysłu (grecka
triada

–

stadion,

teatr

i

świątynia);



treść pojęcia „kultura fizyczna”,



związki kultury fizycznej z

turystyką.

Kultura



Całokształt

materialnego

i

duchowego

dorobku

ludzkości

gromadzony,

utrwalany

i

wzbogacany w ciągu jej dziejów,
przekazywany

z

pokolenia

na

pokolenie

(Słownik

języka

polskiego)

Kultura fizyczna



Część

składowa

kultury

społeczeństwa

obejmująca

dziedzinę kształtowania fizycznych
uzdolnień

człowieka,

naukę

o

wychowaniu fizycznym, sportowym
społeczeństwa i osobistą higienę
oraz

racjonalną

organizację

czynnego

wypoczynku

(Słownik

języka polskiego)

Wychowanie



Całokształt zabiegów mających na
celu ukształtowanie człowieka pod
względem fizycznym, moralnym i
umysłowym oraz przygotowanie go
do

życia

w

społeczeństwie;

wykształcenie

w

określonym

kierunku.

Wychowanie fizyczne



Ćwiczenia

gimnastyczne,

lekkoatletyczne, gry sportowe itp.
mające na celu wszechstronny
rozwój

fizyczny

organizmu

człowieka.

Związki kultury fizycznej z
turystyką



związki z rekreacją,



związki ze sportem,



wychowanie do turystyki.

Turystyka jako przedmiot badań
naukowych

Nowoczesna nauka dostała

zadyszki, gdyż uczeni nazywają
prawdą to, co jest tylko
osiągnięciem technicznym.

René Thom

Uczeni – specjaliści w dziedzinie
turystyki



prawdziwi, tworzący nie jałowy

rozwój, lecz rzeczywisty postęp,



hochsztaplerzy, plączący się w

gąszczu nikomu niepotrzebnych,
własnoręcznie

poczynionych

rozróżnień i potykający się o
własne nogi; nauka „na siłę”.

Rodzaje turystyki



wypoczynkowa,



kulturalna,



towarzyska,



sportowa,



związana z gospodarką i nauką,



związana z polityką.

Czego można oczekiwać od
turystyki?



Wówczas zrozumiałem, że chcąc coś podczas

podróży zobaczyć, nie trzeba być

bezmyślnym „turystą-popychadłem”, którego

najrozmaitsze agencje wyzyskują, stadami

obwożąc takich „podróżników” po dawno

oklepanych szlakach. Należy wyzwolić się od

starych szablonów, należy unikać w miarę

możności takich środków lokomocji, jak

pociąg i duży parowiec, z których absolutnie

nic się nie widzi, nie odczuwa.

Andrzej Bohomolec,

Wyprawa jachtu „Dal”

Turystyka kwalifikowana

Turystyka

kwalifikowana

–

czasowa,

dobrowolna, częsta zmiana miejsca w

przestrzeni,

wymagająca

przygotowania

wytrzymałościowego i opanowania technik

turystycznych,

połączona

ze

zmianą

codziennego trybu życia, zaspokajaniem

potrzeb

ruchu

i

wysiłku

fizycznego,

osobistego

kontaktu

ze

środowiskiem

społecznym, przyrodniczym i kulturowym

oraz potrzeb informacyjno-poznawczych,

dla

której zasady uprawiania opracowało

PTTK

.

Uwaga o turystyce
kwalifikowanej



Dostępna literatura przedmiotu tkwi
korzeniami

w

innym

układzie

społeczno-politycznym.



Słuchacze tego wykładu muszą mieć
twórczy stosunek do przedmiotu,
gdyż zakorzenienie w dawnych
źródłach nie umniejsza faktycznych
wartości turystyki kwalifikowanej.

Turystyka – podział ogólny



turystyka

czynna

(usportowiona, środowiskowa),



turystyka bierna (fotelowa);

jeżeli dziś wtorek, to jesteśmy w
Belgii i obrazek z parkingu w
Glücksburgu.

Cele turystyki czynnej



poznawczy,



emocjonalny – obyczajowość
(etos) turysty,



różnorodnych umiejętności,



zdrowotny,



wychowawczo-ekologiczny.

Cechy charakterystyczne
turystyki czynnej (w tym
kwalifikowanej)



Zasadnicza różnica w stosunku do
sportu – zdobycie sprawności i
wydolności, ale

brak czynnika

współzawodnictwa!



Działanie w oparciu o kadry
społeczne, nie zawodowe,



Główny cel turystyki – poznawczy.

Formy turystyki kwalifikowanej
(1)

1)

piesza nizinna,

2)

piesza górska (poza systemem
turystyki

kwalifikowanej

-

treking),

3)

kolarska,

4)

kajakowa,

5)

żeglarska,

Formy turystyki kwalifikowanej
(2)

6)

narciarska,

7)

motorowa,

8)

speleologiczna,

9)

podwodna,

10)

jeździecka.

Formy aktywności ruchowej
zbliżone do turystyki
kwalifikowanej



treking,



imprezy na orientację,



caravaning.

Inne formy zorganizowanej
turystyki czynnej



turystyka campingowa,



turystyka

lotnicza,

wycieczkowa

morska,

wysokogórska (wycieczki na
Mount Everest), kosmiczna,
ale one nie są sformalizowane
przez PTTK.

Inne formy aktywności
turystycznej i środowiskowej –

outdoor activity

aktywność pod gołym

niebem (

outdoor activity

) -

zespół

działań

człowieka

wykonywanych w środowisku
naturalnym o własnych siłach,
nakierowanych

na

rozwój

możliwości człowieka.

Inne formy aktywności
turystycznej i środowiskowej -

friluftsliv

friluftsliv

– życie pod gołym

niebem; Norwegia to góry i
ocean; narodowy styl życia w
kraju

niedawno

uprzemysłowionym;

po

raz

pierwszy określenia friluftsliv
użył 150 lat temu Henryk Ibsen
w sztuce „W górach”.

Inne formy aktywności
turystycznej i środowiskowej –

ecopedagogy

(1)



nabycie

przez

studentów

podstawowych

umiejętności

bezpiecznego

wykonywania

rozmaitych

czynności

pod

gołym niebem we wszystkich
porach roku,

Inne formy aktywności
turystycznej i środowiskowej –

ecopedagogy

(2)



nabycie wiedzy i umiejętności

stosowania technik i procedur
ratowniczych,

Inne formy aktywności
turystycznej i środowiskowej –

ecopedagogy

(3)



ukształtowanie

poglądu

i

nabycie wiedzy o przyrodzie i
środowisku oraz całościowym
oglądzie na stosunek człowieka
do natury

Inne formy aktywności
turystycznej i środowiskowej –

ecopedagogy

(4)



umiejętność

samooceny

i

nabycie

kwalifikacji

pedagogicznych do pełnienia
funkcji aktywności w życiu pod
gołym niebem,

Inne formy aktywności
turystycznej i środowiskowej –

ecopedagogy

(5)



ukształtowanie

społecznych

postaw

zgodnych

z

wymaganiami przyrody.

Inne formy aktywności
turystycznej i środowiskowej –

ecopedagogy

(6)



Zamierzam z moimi studentami

wyruszyć na 5 dni na nartach w las w

okolicy Oslo, sporządzać posiłki pod

gołym

niebem

i

nocować

na

biwakach. Chcemy iść naszymi

szlakami, śladami zajęcy, lisów i łosi,

budując i mieszkając w szałasach

jakie mieli drwale, grzejąc się przy

wielkim ognisku, żywiąc się tak jak

drwale w 1910 roku.

Inne formy aktywności
turystycznej i środowiskowej –

Erlebnis-pedagogy

Erlebnis-pedagogy

- Niemcy. Ongiś

fatalna zasada „Gelobt sei, was hart

macht“ – podstawa wyszkolenia w

Hitlerjugend; tu nie zasada zła, ale

wykorzystanie – w końcu to było

podobne

do

skautingu

Baden

Powella, będącego wszak wzorcem i

dla naszego harcerstwa - dziś

przeżywanie

jako

podstawa

zrozumienia rzeczywistości.

Inne formy aktywności
turystycznej i środowiskowej –

adventure education



adventure education

– przygoda,

czynne uczestnictwo w wydarzeniach na

obrzeżach

świata

„codziennego”;

wykształcenie

przygodowe;

przygoda

mająca na celu zrozumienie i oddziaływanie

na świat, zarówno lepiej, jak i bardziej

autentycznie, ku ogólnemu pożytkowi

świata.



krytyka:

przygoda jest nieprzewidywalna,

więc nie można jej zaplanować i często jest

to zwykłe ryzykanctwo.

Inne formy aktywności
turystycznej i środowiskowej –

outdoor education

outdoor

education

-

kształcenie odbywające się w
środowisku

naturalnym;

obejmuje

konwencjonalne

kształcenie

w

środowisku

naturalnym oraz żeglarstwo,
kajakarstwo, wspinaczkę itp.

Motywacje turystyki (1)



fizyczne

(wypoczynkowa,

lecznicza, sportowa),



psychiczne

(oświatowa,

wypoczynkowa, klubowa),



międzyludzkie (rodzinna, klubowa,
kempingowa i obozowa – ucieczka
od życia codziennego, powrót do
natury),

Motywacje turystyki (2)



kulturalne (oświatowa, kształcąca,
religijna),



prestiżowe

(kongresowa,

biznesowa, przeżycia).

Współczesne służby ratownicze
(1)



telefonia komórkowa,



telefonia satelitarna,



CB-radio,



ELT

(Emergency

Locator

Transmitter),



EPIRB

(Emergency

Position

Indicating Radio Beacon),

Współczesne służby ratownicze
(2)



PLB (Personal Locator Beacon),



COSPAS-SARSAT (system satelitarny
umożliwiający odbieranie wezwania
pomocy

i

lokalizowanie

potrzebujących pomocy),



GMDSS (Global Maritime Distress
and Safety System).

Fizjologia ogólnie



Zasilanie

– układ pokarmowy,

układ oddechowy,



Narządy wykonawcze

– układ

kostno-mięśniowy,



Sterowanie

– ośrodkowy układ

nerwowy.

Fizjologia – zasilanie (1)

Odżywianie

-

węglowodany,

-

białka,

-

tłuszcze.

Fizjologia - zasilanie (2)

Oddychanie
- zaopatrzenie w tlen.
- wytwarzanie ATP.

Fizjologia – narządy
wykonawcze (1)

Kręgowce

-

układ sztywnych dźwigni –
szkielet, kości i stawy,

-

siłowniki – mięśnie.

Fizjologia – narządy
wykonawcze (2)

Mięsień szkieletowy

-

budowa,

-

działanie,

-

zasilanie,

-

przemiany tlenowe i
beztlenowe.

Budowa pamięci -
krótkotrwała pamięć
czuciowa

krótkotrwała pamięć czuciowa

(short-term sensory store, STSS)
zachowująca informację – np.
uczucie

dotyku,

temperatury,

dźwięk, zapach itp. – przez bardzo
krótki

okres,

około

sekundy;

następuje w niej albo usunięcie
danej informacji, albo przekazanie
jej do pamięci krótkotrwałej.

Budowa pamięci - pamięć
krótkotrwała



pamięć krótkotrwała

(short-

term memory, STM), do której
trafiają

informacje

nie

„odfiltrowane” przez krótkotrwałą
pamięć czuciową; jest to główny
ośrodek przetwarzania informacji,
z którego odpowiednio utrwalone
informacje zostają przekazane do
pamięci długotrwałej.

Budowa pamięci - pamięć
długotrwała



pamięć długotrwała

(long-term

memory), w której informacja
może być przechowana przez
dowolnie długi czas.

Budowa pamięci - pamięć
operacyjna



pamięć operacyjna

(working

memory,

WM)

-

pamięć

zawierająca

1-10

porcji

informacji,

pochodzących

z

różnych

źródeł.

Porcje

te

pozostają aktywne i podlegają
przetwarzaniu

w

pamięci

operacyjnej.

Sterowanie ruchami –
ośrodkowy układ nerwowy

Ośrodkowy układ nerwowy

-

A. napięcie mięśniowe,

-

B. synergie mięśniowe,

-

C. ruchy w przestrzeni,

-

D. programy czynności czuciowo-

ruchowych,

-

E. przetwarzanie symbolicznych

odwzorowań aktywności ruchowej.

Sterowanie ruchami – teoria
Bernsztejna

5.

poziom E

–

przetwarzanie symbolicznych odwzorowań ruchu

4

. poziom D

–

symboliczne odwzorowania ruchu

3.

poziom C

–

poziom pola przestrzennego

2.

poziom B

–

poziom synergii mięśniowej

1.

poziom A

–

poziom napięcia (tonusu) mięśniowego

Uczenie się ruchów – teoria
Bernsztejna

poziom E

przetwarzanie symbolicznych odwzorowań ruchu

poziom D

symboliczne odwzorowania ruchu

poziom C

poziom ruchliwości przestrzennej

poziom B

synergie mięśniowe

poziom A

napięcie mięśniowe (tonus)

polecenie

wykonania

czynności

informacja

zwrotna

kod symboliczny (słowny), programy ruchu

kod czuciowy, wzorce ruchu

przekodowanie

kod czuciowy

=>

kod symboliczny

kod symboliczny

=>

kod czuciowy

Obieg informacji podczas
wykonywania czynności czuciowo-
ruchowej

PAMIĘĆ DŁUGOTRWAŁA

przechowywanie słów (symboli)

tworzenie i przetwarzanie programów czuciowo-ruchowych

PAMIĘĆ OPERACYJNA

odbiór zamiarów

porcjowanie koncepcyjne

PRZEKODOWANIE SYMBOLICZNO-CZUCIOWE

(słowa – odczucia pożądane)

pr

oc

es

wy

wo

dz

ąc

y

się

z

po

ję

ć

pro

ces

wy

wo

dzą

cy si

ę z

d

an

ych

cz

uci

ow

ych

tworzenie symboli (słów)

tworzenie zamiarów

ŚRODOWISKO

tworzenie bodźców

KRÓTKOTRWAŁA PAMIĘĆ CZUCIOWA

postrzeganie bodźców

ŚRODOWISKO

skutki ruchu

NARZĄDY RUCHU

wykonanie ruchu

(odczucia pożądane – działanie)

PAMIĘĆ KRÓTKOTRWAŁA

postrzeganie bodźców

porcjowanie postrzeżeniowe

PRZEKODOWANIE CZUCIOWO-SYMBOLICZNE

(bodźce - słowa)

Fizjologia – termoregulacja
(1)

Wymogi temperaturowe ośrodkowego

układu

nerwowego

istot

stałocieplnych

nadmierna temperatura – ochrona

przed przegrzaniem

-

rozszerzanie zewnętrznych naczyń
krwionośnych,

-

pocenie się.

Fizjologia – termoregulacja
(2)

Przechłodzenie – stan w którym ustrój

szybciej traci ciepło niż jest je w stanie
wytwarzać;

skutkuje

obniżeniem

temperatury:

-

I stopień (do 35ºC),

-

II stopień (do 31ºC),

-

III stopień (poniżej 31ºC).

- Zasady postępowania z osobą w stanie

przechłodzenia.

Termoregulacja – zasady
postępowania z osobą w stanie
przechłodzenia



-

pozostawanie

w

bezruchu

i

zabezpieczanie przed utratą ciepła
(worki aluminiowe),



- ogrzewanie,



- podać letnią, mocno osłodzoną
herbatę,



-

ABSOLUTNIE NIE WOLNO PODAĆ

ALKOHOLU! GROZI TO ŚMIERCIĄ!

Fizjologia - termoregulacja

Wstrząs cieplny

(szok termiczny) –

natychmiastowe zatrzymanie pracy
serca

wskutek

naturalnych

procesów fizjologicznych (nagłego
zwiększenia oporów przetłaczania
krwi w układzie krążenia).

Wymogi środowiskowe (1)

1)

turystyka piesza nizinna

– szlaki

nizinne; czyste środowisko,

2)

turystyka piesza górska

– szlaki

górskie; czyste środowisko,

3)

turystyka

kolarska

–

szlaki

rowerowe, nizinne i górskie,

4)

turystyka kajakowa

– odpowiednie

akweny o niewielkim zafalowaniu,

Wymogi środowiskowe (2)

5)

turystyka żeglarska

– odpowiednie

akweny (głębsze niż dla kajaków i
bardziej otwarte), praktycznie cały
świat,

6)

turystyka narciarska

(zjazdowa i

śladowa) - tereny i szlaki narciarskie,

7)

turystyka

motorowa

–

szlaki

motorowe

o

odpowiednich

wartościach,

Wymogi środowiskowe (3)

8)

speleologiczna

– jaskinie, walory

turystyczne samych jaskiń i dojazdu,

9)

podwodna

– akweny zapewniające

odpowiedni poziom bezpieczeństwa i
walory estetyczne i poznawcze,

10)

jeździecka

– szlaki jeździeckie,

umożliwiające zaspokojenie potrzeb
jeźdźca i konia.

Cechy turysty
kwalifikowanego



ZDROWY ROZSĄDEK,



poszanowanie przyrody,



skłonność do podejmowania wysiłku,



ciekawość świata,



znajomość

zasad

zachowania

w

środowisku,



znajomość własnej fizjologii,



umiejętność posługiwania się sprzętem
turystycznym.

Swoboda i luz (1)



swoboda

-

«możliwość

postępowania,

zachowywania

się

według własnej woli, bez konieczności

ulegania

przymusowi;

brak

skrępowania, niezależność, wolność. »



luz

-

«swoboda

i

naturalność

zachowania, zazwyczaj połączona z

odprężeniem psychicznym.»



Słownik języka polskiego

Swoboda i luz (2)



swoboda

– poruszanie się lekko i z

wdziękiem wśród wszelkich reguł, z
poszanowaniem

ich;

fachowość

najwyższej jakości,



luz

– ignorowanie wszelkich reguł;

pogarda dla zasad (szacunek dla
człowieka, poszanowanie przyrody itp.),
której zwykle towarzyszy prymitywizm
moralny i intelektualny, a niekiedy
również zachowania typu chuligańskiego.

Anarchia



anarchia

- «stan chaosu i

nieporządku, zwykle powstały
wskutek bezsilności ośrodków
władzy lub ich braku»



Słownik języka polskiego

Wolność w społeczeństwie



Potrzeba wolności; więzienie –

kara,



Cena za wygodę i zdobycze

cywilizacji – ograniczenie lub
samoograniczenie wolności,



Nawyk

samoograniczenia

–

gwizdanie na jachcie.

Kwalifikacje – turystyka piesza
nizinna



znajomość

szlaku

(umiejętność

korzystania z mapy),



meteorologia,



walory ekologiczne,



walory kulturowe,



umiejętności „harcersko-traperskie”

– samodzielność na szlaku,



pierwsza pomoc.

Kwalifikacje – turystyka piesza
górska



znajomość

szlaku

(umiejętność

korzystania z mapy),



meteorologia,



ekologia,



walory kulturowe,



ratownictwo i pierwsza pomoc,



GOPR i TOPR (Górskie Ochotnicze

Pogotowie Ratunkowe i Tatrzańskie

Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe),



elementy techniki wspinaczkowej.

Kwalifikacje – turystyka
kolarska



znajomość przepisów drogowych,



znajomość szlaku,



meteorologia,



orientacja w terenie, umiejętność

korzystania z mapy,



znajomość sprzętu,



umiejętności psychofizyczne,



bezpieczeństwo.

Kwalifikacje – turystyka
kajakowa



znajomość wody,



meteorologia,



orientacja na wodzie (umiejętność
korzystania z mapy),



znajomość sprzętu i przepisów,



znajomość zasad bezpieczeństwa,



pierwsza pomoc; WOPR (od 1962).

Kwalifikacje – turystyka
żeglarska śródlądowa



formalne uprawnienia żeglarskie

,



znajomość szlaku (umiejętność

korzystania z mapy),



meteorologia,



znajomość techniki prowadzenia jachtu,



znajomość przepisów,



znajomość zasad bezpieczeństwa,



ratownictwo – WOPR (Wodne Ochotnicze

Pogotowie Ratunkowe)

Kwalifikacje – turystyka
żeglarska morska

To, co w żeglarstwie śródlądowym, ponadto:

●

wyższe

kwalifikacje

i

formalne

uprawnienia żeglarskie

,

●

uprawnienia fachowe (np. radarowe,

ratownicze, komunikacyjne),

●

kwalifikacje nawigacyjne,

●

ratownictwo – SAR (Search and Rescue),

●

znajomość języków obcych (procedury

komunikacyjne,

morskie

pomoce

nawigacyjne).

Kwalifikacje – turystyka
narciarska



umiejętności sportowe,



meteorologia,



znajomość własnej fizjologii,



przepisy narciarskie.

Kwalifikacje – turystyka
motorowa



formalne uprawnienia do
prowadzenia pojazdu,



umiejętności techniczne obsługi
sprzętu,



meteorologia,



języki.

Kwalifikacje – turystyka
speleologiczna



formalne

uprawnienia

do

uprawiania

turystyki

speleologicznej,



wyszkolenie

(geologia,

jaskinie

krasowe),



wiedza o jaskiniach,



umiejętności techniczne.

Kwalifikacje – turystyka
podwodna



formalne uprawnienia do
nurkowania

,



wyszkolenie,



wiedza (np. o fizjologii nurkowania),



umiejętności techniczne,



ekologia,



meteorologia i hydrologia,



znajomość zasad bezpieczeństwa.

Kwalifikacje – turystyka
jeździecka



kontakt ze zwierzęciem,



rozwój sfery odczuwania
(właściwości terapeutyczne,
hipoterapia),



ekologia,



meteorologia.

Cechy wspólne



obyczajowość,



solidarność,



eliminacja zachowań niepożądanych,



duma

z

przynależności

do

określonego kręgu,



chęć

zdobycia

jak

najwyższych

kwalifikacji faktycznych i formalnych.

Wynaturzenia – tzw. sporty
ekstremalne



współzawodnictwo,



nienaturalność,



działanie na pokaz,



traktowanie ryzyka jako wartości
samej w sobie.

Kwalifikacje turysty – hard
skills



Kwalifikacje

„twarde”

(hard

skills):

umiejętności techniczne,

znajomość zasad bezpieczeństwa i
poszanowania środowiska; łatwo
wytrenowalne; wiedza przyrodnicza,
kulturowa, językowa, wiedza o
własnej fizjologii, wiedza o sprzęcie
turystycznym,

pierwsza

pomoc

(cztery złote minuty).

Kwalifikacje turysty – soft
skills



Kwalifikacje

„miękkie”

(soft

skills):

umiejętności organizacyjne,

instruktorskie i społeczne; trudniej
wytrenowalne i ocenialne.

Kwalifikacje turysty – meta
skills



Kwalifikacje „pozaosobowe” (meta-

kwalifikacje, meta skills):

zdolności

komunikacyjne, giętki styl przywódczy,

kodeks

etyczny,

rozwiązywanie

problemów,

podejmowanie

decyzji,

dokonywanie

ocen;

wspomaganie

łączenia

kwalifikacji

„miękkich”

i

„twardych”

w

celu

wykształcenia

skutecznego przywódcy w dziedzinie

aktywności pod gołym niebem.

Kształcenie turystów w PTTK
(1)



Turyści „szeregowi” – odznaki
turystyczne, pobudzanie ambicji,
skłanianie do systematyczności.



Odznaki turystyczne – dwa rodzaje:



- ogólnopolskie,



- regionalne.

Kształcenie turystów w PTTK
(2)



Przodownik

-

doświadczony

turysta

prowadzący

grupy

i

służący swym doświadczeniem
innym turystom; zdobywanie –
staż, szkolenie, egzamin.

Kształcenie turystów w PTTK
(3)



Instruktor

– przodownik z dużym

stażem

i

dodatkowymi

uprawnieniami

(np.

instruktor

narciarstwa)

Kształcenie turystów w PTTK
(4)



Przewodnik

- osoba posiadająca

uprawnienia

do

prowadzenia

wycieczek

krajoznawczo-

turystycznych

na

określonym

terenie;

egzaminy

prowadzone

przez PTTK;

znajomość języków

obcych

!

Kształcenie turystów w PTTK
(5)



- znakarz,



- strażnik przyrody,



- społeczny opiekun zabytków i
opiekun przyrody.

Szkolenie instruktorskie w
innych organizacjach



Polski Związek Żeglarski,



Polski Związek Kolarski,



Polski Związek Kajakowy itp.

Masowość turystyki



Turystyka fotelowa,



Turystyka czynna,



Masowość

turystyki

–

czynnik

decydujący

o

biznesie turystycznym.

Bezpieczeństwo – zasada
„safety first”



Dawniej:

Navigare

necesse est,

vivere non

est necesse!



Dziś:

Noradrenalina bez

ryzyka,

noradrenalina

„za darmo”.

Ryzyko w aktywności
ruchowej



Lęk i strach jako składniki instynktu
samozachowawczego,



Rozsądne podejmowanie ryzyka –
cecha dojrzałego turysty,



Ryzyko jako „towar na sprzedaż” i
wartość sama w sobie – nagrody
Darwina

Doskonalenie sprzętu



możliwość podejmowania coraz
śmielszych przedsięwzięć przy
akceptowalnym poziomie ryzyka,



udostępnianie amatorom takich
dziedzin aktywności turystycznej,
które wcześniej były dostępne
jedynie zawodowcom.

Obniżenie jakości turystyki
czynnej



moda na turystykę i „zaliczanie”
imprez turystycznych,



mechaniczne uczestnictwo w
imprezach turystycznych,



„ufotelowienie” turystyki czynnej.

Wychowanie do turystyki

Mała przydatność umiejętności

turystycznych w życiu codziennym
(na krótką metę, bo hipokinezji i
zubożenia intelektualnego wskutek
braku

kontaktu

ze

światem

zewnętrznym

nie

dostrzega

się

natychmiast),

skąd

wynika

konieczność

uświadamiania

tych

potrzeb i

wychowania do turystyki

.

Turystyka i ekologia



Ernst Häckel (1869),



James Lovelock (1974) i hipoteza
Gai – Ziemia jako nierozłączny,
harmonijny i samoregulujący się
układ biologiczny.



Dinozaury i człowiek.

James Lovelock (1)

Wcale nie środowisko naturalne

umożliwiło pojawienie się i rozwój
życia; to istoty żywe wydzielają gaz,
któy pozwala im trwać. Inaczej
mówiąc, biosfera ma zdolność
kontrolowania swego środowiska
naturalnego i fizycznego.

James Lovelock (2)

Całość biosfery i atmosfery,

organiczna i nieorganiczna, tworzy
jedność nierozłączną, harmonijną;
samokontroluje się ona, tak jak
organizm

zwierzęcy,

przez

wewnętrzny obieg, zwłaszcza przez
obieg siarki i jodu wydzielanego
przez oceany.

Syndrom „ucznia
czarnoksiężnika”



niezdolność

człowieka

do

przewidzenia wszystkich skutków
swoich

działań

(symulacja

bez

modelu).



pazerność człowieka i bezwzględna
eksploatacja środowiska naturalnego.



moda

na

ekologię

i

fałszywe

rozumienie ochrony przyrody.

Zagrożenia nie wywołane przez
człowieka



zaburzenia klimatyczne.



niszczenie

warstwy

ozonowej

wskutek oddziaływania czynników
naturalnych.



aktywność fizyczna Słońca.



katastrofy naturalne – hipoteza o
przyczynach wyginięcia dinozaurów.

Zagrożenia wywołane przez
człowieka



zaburzenia

klimatyczne

(efekt

cieplarniany),



przemysłowe niszczenie warstwy
ozonowej (rak w Nowej Zelandii),



zaburzanie naturalnych procesów w
przyrodzie (port we Władysławowie),



wycinanie puszcz tropikalnych –
niszczenie fabryk tlenu.

Fałszywe rozumienie ekologii –
wybrane przykłady



Atomkraft – nein, danke!



przykuwanie się ekologów

do drzew, które miały być
wycięte, by zrobić miejsce
na autostrady.

James Lovelock (3)

Ekologiści mają dobre serca, ale źle

umeblowane głowy. W swej walce
porywają się na najbardziej pozorne
problemy.

Na

przykład:

zanieczyszczenie.

James Lovelock (4)

Nic nie zanieczyszcza bardziej

niż

stado

krów;

przy

zachowaniu wszelkiej proporcji
krowy

produkują

więcej

odpadów i gazów toksycznych
niż jakakolwiek fabryka!

Ekologia – prawdziwa i
pozorna



rzetelne organizacje ekologiczne –
Greenpeace.



„biznes”

i

hochsztaplerzy

ekologiczni

(wysypisko

śmieci

można urządzić tylko wtedy, gdy
opłaci

się

daninę

organizacji

ekologicznej).

Ekologiczne zagrożenia
turystyczne (wybrane
przykłady)



wycinanie

drzew

na

trasy

narciarskie,



zadeptywanie Wielkiego Kanionu
Kolorado,



zanieczyszczanie Wielkich Jezior
Mazurskich i Bałtyku.

Ochrona przyrody na świecie –
rola UNESCO



UNESCO

-

United

Nations

Educational,

Scientific

and

Cultural

Organization

(

Organizacja

Narodów

Zjednoczonych

do

Spraw

Oświaty, Nauki i Kultury

);

World

Heritage List

(Lista Dziedzictwa

Światowego)

Miejsca dziedzictwa światowego
w Polsce (1)

1.

Starówka w Krakowie (1978),

2.

Kopalnia soli w Wieliczce (1978),

3.

Obóz koncentracyjny Auschwitz

(1979),

4.

Puszcza Białowieska (1979,

1992),

5.

Starówka w Warszawie (1980),

6.

Starówka w Zamościu (1992),

Miejsca dziedzictwa światowego
w Polsce (2)

7.

Starówka w Toruniu (1997),

8.

Zamek

krzyżacki

w

Malborku

(1997),

9.

Kalwaria Zebrzydowska (1999),

10.

Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy

(2001),

11.

Drewniane kościółki w południowej

Małopolsce (2003),

12.

Park Mużakowski/Muskauer Park

(2004).

Czynniki rozwoju turystyki



czas wolny,



potrzeba i nawyk (wychowanie do
turystyki),



rejony i atrakcje turystyczne,



dostępność sprzętu,



transport,



reklama,



informacja,



zasoby finansowe.

Baza materialna turystyki (1)



dom turysty

– obiekt o charakterze

hotelowym

z

pomieszczeniami

noclegowymi o zróżnicowanym standardzie,



dom wycieczkowy

– obiekt hotelowy

służący turystom, świadczący nieco mniej

usług niż dom turysty,



schronisko młodzieżowe PTSM

– obiekt

noclegowy, sezonowy lub całoroczny,

świadczący tanie usługi; jego zadaniem jest

wspieranie rozwoju turystyki młodzieżowej,

Baza materialna turystyki (2)



schronisko

- obiekt posiadający

co najmniej 10 pokoi, świadczący
szeroki zakres usług dla klientów,



schron turystyczny

- obiekt

noclegowy,

usytuowany

przy

szlaku turystycznym,



bacówka

- małe

schronisko

turystyczne,

Baza materialna turystyki (3)



stacja turystyczna PTTK

- obiekt

zorganizowany i wyposażony przez PTTK w

obiekcie prywatnym,



stanica wodna PTTK

- obiekt noclegowy,

usytuowany przy szlaku turystycznym,



kemping

- wielofunkcyjne obozowisko

turystyczne o wysokim standardzie

zagospodarowania,



pole biwakowe

- obozowisko turystyczne

najniższej kategorii.

Lądowe szlaki turystyczne w
Polsce

Łączna długość turystycznych

szlaków lądowych – 30000 km,



w tym nizinne – 20000 km,



górskie – 10000 km.

Wodne szlaki turystyczne w
Polsce

Łączna długość turystycznych

szlaków wodnych – 30000 km,



w tym o walorach
międzynarodowych – 1500 km,



o walorach krajowych – 6000 km,



o walorach regionalnych - 25000
km.

Formy wędrówek turystycznych
(1)



obóz wędrowny

- wieloetapowa

wędrówka

z

lekkim

sprzętem

turystycznym, piesza lub korzystająca

ze środków lokomocji,



wycieczka

- kilkudniowa wędrówka

grupy zorganizowanej, korzystającej z

usług

recepcyjnych

i

gastronomicznych, odbywana w celu

krajoznawczym, rekreacyjnym lub

kulturowym.

Formy wędrówek turystycznych
(2)



złaz

- masowa impreza turystyczna

zakończona uroczystym spotkaniem
uczestników indywidualnych i grup
(np. przy ognisku) ,



rajd

- planowa wędrówka kilku grup

turystycznych

po

określonym

terenie i z ustalonymi zadaniami
turystycznymi,

Formy wędrówek turystycznych
(2)



spływ kajakowy

- wieloetapowa

wędrówka kajakowa licznych załóg
na ustalonej trasie według zasad
określonych regulaminem,



rejs żeglarski

– wielodniowa

wędrówka

morska

na

jachcie

żaglowym lub motorowym, zwykle z
zachodzeniem do kilku portów.

Przygotowanie wyprawy
turystycznej



zaznajomienie się z atrakcjami
turystycznymi (co należy zwiedzić),



przygotowanie językowe (łatwość
komunikacji,

a

nie

perfekcja

gramatyczna),



przygotowanie

„logistyczne”

–

noclegi, wyżywienie, ubezpieczenie
itp.

Bieżące warunki zewnętrzne
turystyki



klimat i pogoda,



transport i komunikacja,



informacja turystyczna,



uwarunkowania gospodarcze.

Zagrożenia w aktywności
turystycznej



papierosy,



alkohol,



narkotyki,



nadmierne

napięcie

nerwowe

(stres); oddziaływanie fizjologiczne i
psychologiczne (prawo Yerkesa-
Dodsona).

Prawo Yerkesa-Dodsona

w

y

so

-k

a

S

p

ra

-

w

n

o

ś

ć

d

zi

a

-

ła

n

ia

n

is

ka

niski
wysoki

poziom pobudzenia (lub motywacji)

Turystyka kwalifikowana w
szkole (1)



wychowanie do turystyki,



uświadomienie możliwości i

niezbędności,



ukazanie wartości,



ukształtowanie nawyków.

Turystyka kwalifikowana w
szkole (2)



Bezbronność uczestników,



Odpowiedzialność

organizatorów – prawna i
moralna.

Zasady żywienia

płeć

wiek

kalorie

węglo-

wodany

(g)

tłusz-

cze (g)

białka

(g)

wita-

miny

ABC

(mg)

chł.

13-15

3300

460-525 80-125

95

110,7

chł.

16-20

3700

535-600

100-

130

100

123

dz.

13-15

2800

390-425 80-110

85

97,5

dz,.

16-20

2700

360-390 90-105

80

97,3

Rozkład posiłków w ciągu
dnia



śniadanie – 30%



obiad – 30-35%



podwieczorek – 5-10%



kolacja – 30%

Normy obciążenia; turystyka
piesza nizinna i podgórska

wiek

początku-

jący

(km)

średnio za-

awansowani

(km)

za-

awansowani

(km)

tempo

(km/godz

.)

12-14

6-8

8-10

10-12

3 – 3,5

14-16

8-10

10-12

11-15

3,5 – 4

16-18

10-12

12-14

15-20

4 – 4,5

Dla dziewcząt – 20% mniej.

Normy obciążenia; turystyka
piesza górska

Dla dziewcząt – 20% mniej.

Normy obciążenia: turystyka
kolarska

Dla dziewcząt – 20% mniej.

Normy obciążenia: turystyka
kajakowa

Dla dziewcząt – 20% mniej.

Normy obciążenia: turystyka
narciarska

Dla dziewcząt – 20% mniej.

Normy obciążenia: turystyka
motorowa (motocyklowa)

Normy obciążenie sprzętem

Sprzęt „ogólnoturystyczny”



namioty,



materace pneumatyczne,



karimaty,



śpiwory,



kuchenki,



plecaki (stelaż)

Sprzęt do turystyki pieszej



obuwie, cechy obuwia,



bielizna,



odzież,



plecak lub chlebak,



nowoczesne materiały (GoreTex,
Avilastik),

Sprzęt do turystyki kolarskiej



rowery górskie – przerzutki, opony,
obręcze, amortyzatory, hamulce;



ubiór,



wyposażenie,

Sprzęt do turystyki
kajakowej



kajaki turystyczne (sklejkowe, z
tworzyw, składane),



wyposażenie kajaka:



kajaki sportowe - fartuchy;



sprzęt do przenosek;



wilgoć na kajaku,



przechłodzenie

Sprzęt do turystyki
żeglarskiej



śródlądowa „lekka”,



śródlądowa „ciężka”,



zatokowa,



morska,



oceaniczna;



wyposażenie osobiste żeglarza – odzież,

higiena;



specyfika słonej wody – nie schnie

(specjalne mydła i szampony),



przechłodzenie

Sprzęt do turystyki
narciarskiej



narty śladowe z ruchomą piętą,



obuwie,



odzież;



przechłodzenie

Sprzęt do turystyki
motorowej



sprzęt do turystyki motorowej:



samochody,



przyczepy,



motocykle;



miłośnicy starych samochodów;



etos harleyowców;



„Easy Rider”

Turystyka kwalifikowana osób
niepełnosprawnych

Osoby niepełnosprawne powinny jak

najbardziej uprawiać turystykę, w
tym

również

turystykę

kwalifikowaną.

Pojęcie niepełnosprawności



określenie niepełnosprawności,



paraolimpiady,



zdrowotność fizyczna i psychiczna

(witamina T),



kształtowanie poczucia własnej

wartości,



likwidowanie bariery psychicznej między

pełnosprawnymi i niepełnosprawnymi,



różnica między „nie mogę” a „nie chcę”.

Umiejętności turysty
kwalifikowanego



ocena własnych możliwości fizycznych,



ocena wpływu wysiłku na stan zdrowia
(obserwacja pulsu),



obserwacja oddechu,



pomiar ciężaru i temperatury ciała,



czas powrotu po wysiłku do
spoczynkowych parametrów
biologicznych.

Cele treningu turystycznego



wszechstronny rozwój wydolności
fizycznej,



opanowanie technik turystycznych i
umiejętności planowania
aktywności turystycznej,



hartowanie organizmu.

Pojęcie niepełnosprawności

Niepełnosprawny

– pozbawiony

pełnej sprawności fizycznej lub
psychicznej

wskutek

choroby,

wypadku, wad wrodzonych itp.

Witamina „T”

1.

Aktywność ruchowa turystyczna,

2.

Aktywność ruchowa sportowa –
paraolimpiady,

3.

Poczucie własnej wartości,

4.

Łamanie barier.

Niepełnosprawność



„Nie mogę” i „nie chcę”



ISAF – Disabled Committee



Stephen Hawking

Turystyka kwalifikowana ludzi z
dysfunkcją narządów ruchu



Porażenie mózgowe – niedowłady,



Atatoza i spastyczność,



Następstwa choroby Heinego-Medina,



Fizyczne wady wrodzone kończyn,



Paraplegia,



Specyfika

niepełnosprawności

i

rodzaju turystyki – np. kolarstwo nie

obciąża aparatu kostno-stawowego.

Turystyka kwalifikowana ludzi
niewidomych (1)



Rozbudzenie potrzeby i ukazanie
możliwości,



Aktywność fizyczna,



Rola kontaktu słownego,



Żeglarstwo ludzi niewidomych w
Niemczech,



Wynaturzenie

–

samotny

rejs

niewidomego przez Atlantyk.

Turystyka kwalifikowana ludzi
niewidomych (2)



Pomoc widzących: opisy obiektów i
widoków; rola kontaktu słownego,



Turystyka piesza nizinna i górska,



Rowerowa – tandemy,



Kajakowa, żeglarska, narciarska –
kontakt tylko słowny i dźwiękowy (w
prawo, w lewo, stój).

Turystyka kwalifikowana ludzi
upośledzonych umysłowo



Upośledzenie lekkie (dojrzałość 16-latka,
wiedza 12-latka),



Umiarkowane,



Znaczne

i

głębokie;

zachowania

apatyczne i eretyczne,



Rola turystyki w rozwoju intelektualnym –
wychowawcza, poznawcza i zdrowotna,



Najpopularniejsza forma – wycieczki.

Turystyka kwalifikowana
inwalidów słuchu: skala
zaniedbań



Wykształcenie ludzi niesłyszących:

bez wykształcenia - 20%

;

podstawowe - 56%; średnie - 11%;

wyższe - 1%;



Zawód: rolnicy – 25%; robotnicy
niewykwalifikowani

–

26%;

pracownicy

umysłowi – 7%.

Turystyka kwalifikowana
inwalidów słuchu – zasady i
możliwości



Brak podstawowego wykształcenia
–

konieczność

uzupełnienia w

turystyce kwalifikowanej,



Specjalne systemy porozumiewania
się,



Porucznik Ojo.

Turystyka kwalifikowana ludzi z
chorobami układu krążenia (1)



Rehabilitacja

ruchowa,

psychoterapia

i

readaptacja

społeczna,



Zagrożenia

szczególne:

przechłodzenie (pogoda, kąpiele,
sporty zimowe), wysiłki statyczne,



Mechanizmy termoregulacji,



Zasilanie mózgu,

Turystyka kwalifikowana ludzi z
chorobami układu krążenia (2)



Zalecane rodzaje: np. turystyka
piesza,

kolarska,

pływanie

,

narciarstwo, żeglarstwo

Turystyka kwalifikowana osób z
nadwagą (1)



Nadwaga – cechy inwalidztwa,



Zagrożenia (1): zwiększona lepkość
krwi, wzrost ciśnienia tętniczego,
obniżenie rezerw adaptacyjnych
układu

krążenia,

upośledzenie

wentylacji płuc, 1% nadwagi –
skrócenie życia o 2 miesiące;
wzrost podatności na zachorowania;

Turystyka kwalifikowana osób z
nadwagą (2)



Zagrożenia (2): przeciążenie układu
kostno-stawowo-wiązadłowego;
podatność

na

choroby

układu

krążenia; zmiany w przemianie
materii;

zmiany

w

obrazie

morfologicznym

krwi;

zmiany

neurologiczne (psychika); obniżenie
sprawności – sterowanie i wykonanie
ruchu.

Turystyka kwalifikowana osób z
nadwagą (3)

Typ budowy ciała (I – V – A – H).



I – szczupła (małe zagrożenie otyłością),



V – atletyczna (średnie zagrożenie
otyłością),



A

–

mocna,

duże

zagrożenie,

odchudzanie trudne),



H

-

bardzo

mocna,

najbardziej

predestynująca do otyłości .

Turystyka kwalifikowana osób z
nadwagą (4)



Istota

otyłości

i

zasada

odchudzania; rola ruchu.



Body Mass Index; jego wartość nie
powinna przekraczać 25:

2

]}

m

[

wzrost

{

]

kg

[

ciala

masa

BMI 

Turystyka kwalifikowana osób
starszych (1)



Spadek sprawności – już od 30 roku

życia. W wieku 50-60 lat – 60% tego co

w wieku 24 lat.



Stępienie ostrości zmysłów, obniżenie

inteligencji,

zwolnione

tempo

myślenia.



Obniżenie sprawności poszczególnych

układów ustroju (krążenie, oddech,

mięśnie, kości – kolagen, osteoporoza,

stawy – buty od 40 roku życia

Turystyka kwalifikowana osób
starszych (2)



Turystyka w złotych okularach,



Turystyka

„śmietnikowa”,

sprzedaż

masowego, tandetnego w istocie produktu
turystycznego,



Antystarzenie.



Turystyka piesza, rowerowa (obrazek z
Mazur – Niemcy około 70),



Turystyka narciarska, kajakowa, wioślarska,
żeglarska (Willis, Bereśniewicz, Miller)..

Turystyka kwalifikowana osób
starszych (3)



Dobór obciążeń wysiłkowych – co nie zabija,
to wzmacnia.



Czynniki psychiczne – potrzeba przebywania
w grupie (amerykańskie rejsy wycieczkowe).



Utrzymywanie i budowanie sprawności
psychofizycznej.



Zalecenie – raczej turystyka grupowa, nie
indywidualna. Podobna wartość bojowa
grupy.

Mniejszy

hart,

ale

większe

doświadczenie

Planowanie wysiłku na
podstawie tętna (1)



3 x 30 x 130,

ale dokładniej:



c = (50-75%) × (220 - liczba

lat)

Planowanie wysiłku na
podstawie tętna (2)

wiek

Intensywność w % maksymalnego

poboru tlenu

80% (200 –

wiek)

70% (190 –

wiek)

60% (180 –

wiek)

50-60

145

135

125

61-65

140

130

120

66-70

135

125

115

71-75

130

120

110

Zalecane tętno w wysiłku
długotrwałym



Zalecane tętno przy wysiłku

długotrwałym

–

50-60%

maksymalnego.

Zalecane formy turystyki



Chodzenie,

pływanie,

kajaki,

kolarstwo, żeglarstwo, narciarstwo
(zjazdowe

i

śladowe;

na

śladowych da się zjeżdżać, ale na
zjazdowych nie da się iść – Stasiu
Maksymowicz);

autokarowa,

motorowa, kempingowa, morska
(wczasy pod banderą).

Zagrożenia turystów
(przykładowe)



Pustynia, step: gady i owady
jadowite, brak wody,



Góry: wysokość, brak tlenu,



Groty: ciemność, uwięzienie, woda



Rzeki i jeziora: krokodyle,
hipopotamy, nurt,



Morze: rekiny, orki, wieloryby,
sztormy, niebezpieczny ląd.

Zasady bezpieczeństwa (1)



Pogoda;



Turystyka piesza – pilnowanie
szlaku;



Turystyka narciarska i kolarska –
duże prędkości, sprzęt.;



Woda – wiatr i fala (jachty
śródlądowe do 6ºB.



Sprzęt motorowy.

Zasady bezpieczeństwa (2)



Uwarunkowania klimatyczne i prognozy pogody



Drogi oceaniczne świata (Ocean Passages for

the World).



Vito Dumas (ruta impossible)



Frantz Romer (nagroda wytwórcy kajaków;

Deutscher Sport; Lizbona – Wyspy Kanaryjskie,

11 dni – pierwsza reanimacja; Wyspy

Kanaryjskie – St. Thomas, 58 dni – druga

reanimacja; 8 września wyruszył do Nowego

Jorku i nikt go już nie widział).

Pogwałcenie

podstawowej zasady turystyki – szacunku

dla przyrody.

Zasady bezpieczeństwa (3)



Pogwałcenie podstawowej zasady

turystyki – szacunku dla przyrody.



Obecna próba atakowania K2.



Księga Guinnessa i nagroda Darwina.



Anegdota o badaczach Antarktydy.

Apteczka pierwszej pomocy.



Służby ratownicze – GOPR, TOPR, WOPR,

SAR



Łączność – telefonia komórkowa, system

GMDSS

Atrakcje turystyczne w
Polsce



Geografia atrakcji turystycznych w
Polsce.



Miejsca dziedzictwa światowego
UNESCO.



Parki narodowe.



Rezerwaty przyrody.



Strefy ciszy.

Atrakcje turystyczne na
świecie



Geografia atrakcji turystycznych na
świecie.



Miejsca dziedzictwa światowego
UNESCO

Wnioski (1)



Wnioski: trudno mówić o samej
tylko turystyce kwalifikowanej, gdyż
samo to pojęcie jest dość sztuczne i
ma arbitralnie narzucone silne
ograniczenia

natury

czysto

organizacyjnej, nie merytorycznej,
które rozsadza od środka.

Wnioski (2)



Ponadto ma liczne powiązania z
innymi dziedzinami – meteorologia,
ekologia,

medycyna,

technika,

nawigacja, architektura, botanika,
przemysł itp., wreszcie FILOZOFIA.