Anafilaksja to ciężka , zagrażająca życiu, uogólniona lub

Anafilaksja to ciężka , zagrażająca życiu, uogólniona lub

układowa reakcja nadwrażliwości.

układowa reakcja nadwrażliwości.

Zazwyczaj, ale nie zawsze rozwija się w mechanizmie IgE

zależnym

Przyczyną anafilaksji mogą być również inne typy

nadwrażliwości (nie IgE zależne).

Możliwe jest również wystąpienie anafilaksji wywołanej

przez mechanizmy niealergiczne -uprzednio takie reakcje

nazywano reakcjami anafilaktoidalnymi lub pseudoalergicznymi

Johansson SGO et al JACI 2004,113:832-6

Typ I

reakcje natychmiastowe

Typ II

reakcje cytotoksyczne

Typ III

reakcje kompleksów

immunologicznych
Typ IV

reakcje opóźnione

Reakcje typu I, II i III mogą prowadzić do objawów

anafilaksji

Kemp SF and Lockey RF. J Allergy Clin Immunol 2002;110:341-8

…reakcja rozwija się w
wyniku uwolnienia histaminy
z komórek tucznych i
bazofilów krwi obowdowej

•

SKÓRA:

zaczerwienienie, świąd,

pokrzywka, obrzęki

•

Układ oddechowy:

dysfonia, kaszel, stridor,

świsty, duszność, spadek

saturacji

•

Żołądkowo-jelitowe:

nudności, wymioty,

odbijanie, bóle brzucha,

biegunka

•

Układ sercowo- naczyniowy:

tachykardia, spadek ciśnienia,

zawroty głowy, utrata

przytomności, śmierć

• Other:
feeling of impending
doom,
metallic taste

•

objawy skórne występują bardzo często ( > 90% pacjentów)

•

objawy ze strony skóry, jamy ustnej, gardła są często zgłaszane jako

początkowe

•

objawy ze strony dróg oddechowych występują u 40% do 70%

pacjentów

•

objawy żołądkowo-jelitowe 30%

•

Wstrząs 10%

•

objawy pojawiają się w zwykle w ciągu 5-30 minut od zadziałania

bodźca, im szybciej pojawiają się objawy tym cięższa reakcja

Lieberman P. In: Middleton’s Allergy: Principles and Practice, 6

th

edition, Mosby Inc., St. Louis, MO, 2003

•

Reakcje dwufazowe to takie reakcje w których dochodzi do
nawrotu objawów po ustąpieniu pierwszych objawów

•

Zwykle objawy nawracają w ciągu 1 do 8 godzin (czasem dłużej)

•

20% reakcji anafilaksji to reakcje dwufazowe!!

•

•

W przedłużającej się anafilaksji objawy mogą utrzymywać się
przez 5-32 godziny

Lieberman P. Ann Allergy Asthma Immunol 2005;95:217-26

3 to 6 hours

(CysLTs, PAF,
IL-5)

Komórka tuczna

Allergen

Nacieki komórkowe: 3 do 6 godzin (reakcja

późnej fazy)

PGs

Ponowne

objawy

Histamine IL-4, IL-6

Eozynofil

CysLTs, GM-CSF,
TNF-, IL-1, IL-3,
PAF, ECP, MBP

Protease

s

CysLTs

Bazofil

Histamine,
CysLTs,
TNF-, IL-4, IL-5,

IL-6

Monocyt

CysLTs, TNF-,

PAF, IL-1

limfocyt

IL-4, IL-13, IL-5,
IL-3, GM-CSF

15 min

(Reakcja wczesnej fazy)

•

reakcje wazo-wagalne

•

mastocytoza

•

zespół rakowiaka

•

hiperwentylacja

•

globus hystericus

•

wrodzony obrzęk naczynioruchowy

•

Inne przyczyny wstrząsu: wstrząs kardiogenny, septyczny

•

Montanaro A and Bardana EJ Jr. J Investig Allergol Clin Immunol 2002;12:2-11

•

-

-1.21% populacji USA- (dane szacunkowe)

-

- częstość wśród mieszkańców Łodzi (dane własne)- 1,5%
mieszkańców Łodzi zgłasza utratę przytomności, która wystąpiła
po użądleniu przez owada, po zastosowaniu leku lub po
zjedzeniu pokarmu

-

Neugut AI et al. Arch Intern Med 2001;161:15-21

Dey, L.P. Independent omnibus studies. Data on file. 2002-

2003

•

pokarmy

•

leki ( antybiotyki β-lactamowe)

•

jady

•

lateks

•

Immunoterapia alergenowa

•

Alergeny stosowane w diagnostyce

•

Wysiłek fizyczny (razem z
pokarmem)

Kemp SF and Lockey RF, J Allergy Clin Immunol
2002;110:341-8

•

Orzech ziemny

•

Orzechy

laskowe i

włoskie

•

Owoce morza

•

Ryby

•

Mleko

•

Jajo

•

Soja

•

550,000 ciężkich reakcji alergicznych na leki /rok w szpitalach w USA

•

Najczęstsze przyczyny

- penicyliny

- sulfonamidy

- NLPZ

- leki zwiotczające mięsnie

•

inne

- surowica przeciw jadom węży

- szczepionki

- alergeny

Neugut AI et al. Arch Intern Med 2001;161:15-

21

Lazarou J et al. JAMA 1998;279:1200-5

•

środki zwiotczające mięsnienp suxamethonium,

rocuronium, alcuronium, atracurium

•

leki wprowadzające do znieczulenia, eg thiopentone, propofol,

alfathesin

•

inne: antybiotyki, protamina, lateks

•

czynniki ryzyka: atopia, astma; uprzednia ekspozycja

Fisher M. In: Anaphylaxis, John Wiley & Sons Ltd., Chichester, UK,

2004:193-206

•

zgony: 1 na 2,000,000 wstrzyknięć

•

czynniki ryzyka:

- Podanie złej dawki

- Źle kontrolowana astma(FEV

1

< 70%)

- stosowanie β-blokerów

- Brak sprzętu lub wyszkolonego personelu

- Niezastosowanie adrenaliny

Stewart GE and Lockey RF. J Allergy Clin Immunol 1992;90:567-78

Bernstein DI et al, J Allergy Clin Immumol 2004;113:1129-36

•

Typ III

- podanie dożylne immunoglobulin

- Dextran

•

Type II

- reakcje potransfuzyjne

Kemp SF and Lockey RF, J Allergy Clin Immunol 2002;110:341-8

•

Środki kontrastowe

•

Opiaty

•

NLPZ

Kemp SF and Lockey RF, J Allergy Clin Immunol 2002;110:341-8

Anafilaksja :przyczyny

nieimmunologiczne

•

common in adults who are referred to allergists for evaluation of
anaphylaxis

•

uncommon in children

•

negative skin tests, negative dietary history, no associated diseases
eg. mastocytosis

•

preventive medication: oral corticosteroids, H

1

& H

2

antihistamines,

anti-leukotrienes

•

deaths rare

•

may gradually improve over time

Lieberman PL et al. J Allergy Clin Immunol 2005;115:S483-

S523

•

Dokładny wywiad

•

Potwierdzenie na podstawie pomiaru tryptazy

- Swoisty mediator wskazujący na degranulację komórek

tucznych

-

Wzrost tryptazy obserwowany przez 6 godzin po reakcji

-

Może nie być podniesiony szczególnie w przypadku reakcji
po pokarmie

•

Pacjent powinien być skierowany do alergologa

Lieberman PL et al, J Allergy Clin Immunol 2005;115:S483-523



Stetoskop i sfigmomanometr



Igły i strzykawki różnej wielkości



Adrenalina 1 : 1000



Tlen i aparat AMBU



Płyny do dożylnego podania



Antyhistaminiki (p.o. i i.v.)



Glikokortykosteroidy (i.v.)



Zacisk naczyniowy



Ew. laryngoskop, kardiowerter, zestaw do

tracheostomii



natychmiastowe przerwanie kontaktu z
czynnikiem wywołującym



równoczesne nałożenie opaski uciskowej
proksymalnie od miejsca wniknęcia
(wstrzyknięcia)



podanie i.m. 0,3-0,5 mL adrenaliny
(1:1000), co 5 minut, w celu kontroli RR



ułożyć chorego w pozycji leżącej z

uniesionymi kończynami dolnymi ku górze,



zapewnić stały dostęp do żyły,



monitorować ciśnienie tętnicze krwi oraz

częstość tętna i liczbę oddechów,



podać dożylnie adrenalinę (0,3 - 1,0 mg) oraz

glikokortykosteroid (300 - 500 mg

hydrokortyzonu co 15 - 30 minut),



można dołączyć preparaty

przeciwhistaminowe



przy nasilonych objawach ze strony układu krążenia

rozważyć konieczność podania dożylnego płynów

(dekstran, glukoza, PWE) wraz z dopaminą,



przy obecności objawów bronchospastycznych: podanie

agonistów receptorów beta-2-adrenergicznych

agonistów receptorów beta-2-adrenergicznych

(salbutamol lub salbupart i.v.) lub

preparatów

preparatów

ksantynowych

ksantynowych (aminofilina, teofilina) wraz z

glikokortykosteroidami (Fenicort, Solumedrol, Celestone,

Betnesol)



tlen (3-5 l/min);

tlen (3-5 l/min); przy objawach niewydolności

oddechowej zachodzi konieczność stosowania

mechanicznej wentylacji,



przy objawach obrzęku krtani - zalecana jest

tracheostomia,



w ciężkich przypadkach - dalsze postępowanie powinno

być kontynuowane stosowanie do zasad intensywnego

nadzoru medycznego.

•

identyfikacja czynnika wywołującego

wytłumaczenie w jaki sposób można unikać alergenu

•

informacja

•

nauka wykonania wstrzyknięcia adrenaliny za pomocą autostrzykawki

•

przeanalizuj czy pacjent stosuje beta blokery, ACE inhibitory,

trójcykliczne antyderpresanty,

•

Simons FER, J Allergy Clin Immunol 2006;117:367-77

Dalsze postępowanie

THE

INCIDENCE OF ANAPHYLAXIS

•

Anafilaksja: uwolnienie mediatorów z komórek tucznych i
bazofilów ( w mechanizmie IgE –zależnym i niezależnym)

•

Objawy pojawiają się w ciągu kliku minut (mogą występować
reakcje dwufazowe i przedłużające się)

•

Najczęstsze przyczyny: pokarm, leki, lateks, jad owadów
błonkoskrzydłych, reakcje idiopatyczne

•

Leczenie I rzutu: adrenalina domięśniowo

•

Postępowanie: edukacja i zapobieganie