Metody stosowane w
diagnostyce
mikrobiologicznej cz. I.

Metody stosowane w
diagnostyce
mikrobiologicznej

•

Metody mikroskopowe

•

Metody izolacji na odpowiednich
podłożach (hodowlane)

•

Metody immunologiczne

•

Metody genetyczne

•

Metody biologiczne

Materiał pobrany od

pacjenta

Preparat bezpośredni

Posiew na zestaw podłoży

Morfologia kolonii, typ

wzrostu, preparat pośredni

Identyfikacja

Ocena lekowrażliwości

24 h, 37

0

C

Raport badania

mikrobiologiczne

go

24 - 48

h

Podłoża stosowane w
mikrobiologii

•

Cechy

–

Odpowiednia zawartość substancji
odżywczych

–

Odpowiednie pH

–

Klarowność i jednorodność

–

Jałowość

Podział podłóż ze względu na
stan skupienia

•

Płynne (buliony)

–

Nie zawierają agaru

•

Półpłynne

–

Zawierają 0,5 – 1% agaru

•

Stałe

–

Zawierają 1,5-3% agaru

Podział podłóż ze względu
skład chemiczny

•

Naturalne

–

Skład chemiczny zdefiniowany w
przybliżeniu

•

Półsyntetyczne

–

Skład chemiczny częściowo zdefiniowany

•

Syntetyczne

–

Skład chemiczny całkowicie zdefiniowany

Podział ze względu na ilość i
jakość substancji odżywczych

•

Proste

–

Np. woda peptonowa, agar zwykły

–

Wzrastają na nic drobnoustroje o niskich
wymaganiach odżywczych

•

Wzbogacone

–

Agar z 5% krwią baranią, agar
czekoladowy

–

Wzrastają na nich drobnoustroje wybredne

Podział ze względu na
zastosowanie

•

Wybiórczo – namnażające

•

Wybiórczo – różnicujące

•

Specjalne

•

Transportowe

•

Transportowo - namnażające

Podłoża wybiórczo -
namnażające

•

Rosną na nich określone drobnoustroje.

Podstawą podłoży wybiórczo -

namnażających są podłoża proste lub

wzbogacone, do których dodano

substancji przyspieszających wzrost

określonych drobnoustrojów, a

spowalniających lub

uniemożliwiających wzrost innych. Np.

bulion seleninowo-fosforanowy do

hodowli Salmonella spp.

Podłoża wybiórczo-
różnicujące

•

Rosną na nich wybrane bakterie i są one

różnicowane na drodze właściwości

biochemicznych

–

Podłoże Chapmana dla gronkowców :

•

czynnik wybiórczy

–

7,5% NaCl

•

czynniki różnicujące:

–

mannitol i czerwień fenolowa

•

Staphylococcus aureus fermentuje mannitol

zakwaszając środowisko – duże kolonie otoczone

żółtą strefą; Staphylococcus epidermidis – małe

kolonie bez żółtego zabarwienia)

Podłoża wybiórczo-
różnicujące

–

Podłoże MacConkey’a (MCA) – dla pałeczek

Gram – ujemnych z rodziny Enterobacteriaceae

•

Czynniki wybiórcze:

–

dezoksycholan sodu i fiolet krystaliczny – hamują wzrost

bakterii Gram – dodatnich

•

Czynnik różnicujący:

–

laktoza

•

bakterie rozkładające laktozę

–

różowo zabarwione kolonie (np. Escherichia coli),

bakterie nierozkładające laktozy – kolonie przezroczyste

(np. Proteus vulgaris)

•

Pałeczki rozkładające dezoksycholan

–

wokół kolonii strefa wytrąconego kwasu

dezoksycholowego

Podłoża wybiórczo-
różnicujące

–

Podłoże dla Enterococcus spp. z
azydkiem sodu (DCA)

•

Czynniki wybiórcze: azydek sodu i
dezoksycholan sodu, 4,5% NaCl – hamują
wzrost większości drobnoustrojów

•

Czynnik różnicujący: eskulina –
rozkładana przez Enterococcus faecalis i
Enterococcus faecium daje czarne
zabarwienie podłoża

Podłoża wybiórcze

•

Podłoże z cetrymidem (PYA) –
wybiórcze dla Pseudomonas
aeruginosa

•

Podłoże Saburaud’a –wybiórcze dla
grzybów

Podłoża specjalne

•

Służą do hodowli drobnoustrojów

wybrednych, o specjalnych

wymaganiach wzrostowych

–

Podłoże Löfflera: zawiera ściętą

surowicę końską dla Corynebacterium

diphteriae

–

Podłoże Lowensteina – Jensena dla

Mycobacterium tuberculosis

•

Zawiera zieleń malachitową , która hamuje

wzrost innych drobnoustrojów

•

Podłoża transportowe –
umożliwiają przeżycie bakterii w
czasie transportu

•

Podłoża transportowo -
namnażające: ich skład chemiczny
umożliwia namnażanie się bakterii
w czasie transportu.

Fizjologia bakterii

•

Warunki wzrostu

–

Woda 50 – 99% podłoża

–

Sole mineralne – środowisko izotoniczne

–

pH 7,0-7,4

–

Aminokwasy, węglowodany (mono, di,
polisacharydy, wielowęglowe alkohole),
tłuszcze

–

Witaminy, czynniki wzrostowe

•

Gazowy skład środowiska

–

Bezwzględne beztlenowce do 0,5%
tlenu

–

Względne beztlenowce 2-8% tlenu

–

Mikroaerofile (beztlenowce
tolerancyjne) do 20% tlenu

–

Bezwzględne tlenowce

•

Temperatura

–

Bakterie psychrofilne: minimum 0

0

C

maksimum 30

0

C, optimum 15

0

C

–

Bakterie mezofilne: minimum 10

0

C

maksimum 45

0

C, optimum 30-37

0

C

–

Bakterie termofilne: minimum 40

0

C

maksimum 70

0

C, optimum 52

0

C

0 10 20 30 40 50 60 70 h

1 2 3 4

1. Faza zastoju (lag faza): przez kilka

pierwszych godzin od chwili posiewu
populacja bakterii nie rozwija się. W tym
czasie następuje dostosowanie aparatu
enzymatycznego komórki do nowych
warunków środowiska. Komórki
powiększają swoją objętość

2. Faza wzrostu logarytmicznego (log faza):

po kilku godzinach populacja zaczyna się
dynamicznie powiększać. Podziały
przebiegają z maksymalną możliwą
częstością np. u E. coli co 25 minut. Liczba
bakterii wrasta logarytmicznie

3. Faza stacjonarna: tempo podziałów

stopniowo spada, coraz więcej komórek
obumiera wskutek nagromadzenia w
podłożu szkodliwych metabolitów i
wyczerpywania się składników
odżywczych. Liczba bakterii ≈ const

4. Faza starzenia się (zaniku, inwolucji):

podłoże staje się coraz uboższe w
składniki odżywcze i coraz bardziej
zanieczyszczone metabolitami. Czas
generacji wydłuża się, obumieranie
zaczyna przeważać nad podziałami, liczba
bakterii w podłożu wyraźnie spada.
Komórki tracą swe charakterystyczne
właściwości.

Morfologia kolonii

•

Przy rzadkim posiewie materiału na
podłożu stałym po 18-20 godzinach
bakterie rozwijają się w postaci kolonii.
Kolonie są to skupienia bakterii
powstałe najczęściej z jednej komórki.
Wygląd kolonii wyrosłej na typowym
podłożu i w typowych warunkach jest
ważną cechą diagnostyczną.

–

Wielkość kolonii

–

Kształt kolonii – okrągłe, owalne, soczewkowate

–

Powierzchnia kolonii – lśniąca, matowa, szorstka, gładka,
pomarszczona

–

Brzeg kolonii – równy, poszarpany, zatokowaty, wypustkowaty

–

Barwa kolonii

–

Konsystencja kolonii – krucha, skórzasta, ciągnąca, masłowata

–

Przejrzystość kolonii – przejrzyste, nieprzejrzyste, opalizujące,
mętne

–

Otoczenie kolonii – zabarwione, niezabarwione,
zhemolizowane, niezhemolizowane

–

Wzniesienie kolonii – kolonia płaska, wypukła, soczewkowata,

–

Wrastanie w podłoże