Psychopatologia

Dariusz Maciej Myszka

Katedra i Klinika

Psychiatryczna

Akademia Medyczna w

Warszawie

Definicja (1)

• Termin ten oznacza zwykle to samo

co psychiatria tj. nauka o chorobach
psychicznych. Przeważnie jednak
posługujemy się nim na oznaczenie
nauki, której przedmiotem jest
symptomatologia psychiatryczna oraz
jej związki z psychologią normalną.

(Korzeniowski 1986)

Definicja (2)

• Zadaniem psychopatologii ogólnej

jest wyjaśnienie pojęć i mian, za

pomocą których dokonujemy opisu

objawów chorobowych w

psychiatrii. Natomiast opis zespołów

objawów i jednostek chorobowych

(nozologicznych) jest przedmiotem

psychopatologii szczegółowej.

(Bilikiewicz 1966)

Dylemat ludzki wyłania się z ludzkiej
zdolności jednoczesnego doświadczania
siebie zarówno jako podmiotu, jak też jako
przedmiotu.

Mogę patrzeć na pacjenta przez kategorie
diagnostyczne, jako na organizm, który w
mniejszym lub większym stopniu
odpowiada określonemu wzorowi. [...] To
ujęcie traktuje pacjenta w sposób
przedmiotowy i jest zupełnie uprawnione z
pewnego punktu widzenia. Ale w tej
sytuacji nie mogę identyfikować się z
pacjentem, doświadczać tego, czego on
doświadcza.

(Rollo May 1967)

Zaburzenia spostrzegania

• Wyobrażenia (pareidolie)
• Iluzje
• Omamy

proste
złożone
funkcjonalne, odruchowe

• Omamy rzekome (pseudohalucynacje,

omamy psychiczne)?

Zaburzenia formy

myślenia

- Zaburzenia toku myślenia

-Zaburzenia struktury i funkcji
myślenia

-Zaburzenia treści myślenia

Zaburzenia formy

myślenia

• A. Zaburzenia toku myślenia

przyspieszenie, zwolnienie,
zahamowanie, otamowanie
natłok
rozwlekłość, lepkość
stereotypie, perseweracje,
werbigeracje, iteracje

Zaburzenia formy

myślenia

• Zaburzenia struktury i funkcji

myślenie paralogiczne
myślenie symboliczne
myślenie autystyczne, dereistyczne
myślenie magiczne
rozkojarzenie toku myślenia
splątanie toku myślenia

Zaburzenia treści

myślenia

• Myśli nadwartościowe
• Urojenia
• Automatyzmy psychiczne
• Myśli natrętne

Urojenia

• Pierwotne (olśnienie urojeniowe)
• Wtórne

Urojenia

• Wielkościowe, winy, grzeszności
• Zazdrości
• Prześladowcze
• Odnoszące (ksobne)
• Oddziaływania
• Nasyłania myśli, odsłonięcia,

ugłośnienia

Zaburzenia

uczuciowości

• Typy zaburzonego nastroju
• Dynamika stanów uczuciowych
• Wysycenie uczuciami innych

przeżyć

Typ cz.I

• Obniżenie nastroju

Nastrój depresyjny
Nastrój depresyjno-dysforyczny
Nastrój dystymiczny

• Podwyższenie nastroju

Nastrój maniakalny
Nastrój euforyczny
Nastrój moriatyczny (moria, wiłość)
Nastrój ekstatyczny

Zaburzenia nastroju

• Obniżenie, podwyższenie nastroju
• Nastrój euforyczny
• Moria
• Nastrój dysforyczny

Typ cz.II

• Lęk

Lęk uogólniony (przewlekły, wolnopłynący)
Lęk napadowy (napady paniki)
Lęk w postaci fobii (fobie)

• Złość (dysforia)

Wybuchy złości (wściekłość)
Złość uogólniona (rozlana)

Lęk

• Objawy wegetatywne

wzbudzenie układu współczulnego

• Objawy behawioralne

znieruchomienie lub ucieczka

• Objawy psychiczne

zawężenie uwagi, upośledzenie funkcji
poznawczych (ogłupienie neurotyczne)

Lęk

• Fobie

agorafobia
fobia społeczna
fobie specyficzne

• Napady paniki
• Lęk uogólniony

Dynamika

• Zobojętnienie uczuciowe (apatia, stępienie)
• Spłycenie uczuciowe (sztywność, bladość)
• Zubożenie uczuciowe (uproszczenie,

prymitywizacja)

• Zaleganie uczuć (tenacitas)
• Lepkośc uczuciowa (viscoisitas)
• Chwiejność uczuciowa (labilitas)
• Nietrzymanie uczuć (incontinentia)

Wysycenie

• Syntymia
• Hipertymia
• Hipotymia, atymia
• Paratymia
• Katatymia

Zaburzenia czynności

motywacyjnych

• Zaburzenia napędu
• Zaburzenia aktywności ruchowej
• Zaburzenia aktywności

impulsywnej

• Zaburzenia aktywności złożonej

Afekt

• Pochodzi od greckiego słowa pathos

(αθος), skąd przeszło do łaciny jako

affectus.

• Behawioryści rozróżniali afekt

pozytywny i negatywny. W polskiej

tradycji słowo afekt stosowano

przeważnie w odniesieniu do uczuć

pozytywnych.

Afekt

Afektem nazywamy ekspresję uczuć

wyrażanych za pośrednictwem

mimiki, gestów rąk, intonacji i

innych oznak uczuć jak śmiech czy

łzy.

Afekt ulega fluktuacjom zgodnym ze

stanem uczuć. Zakres ekspresji

afektu jest zmienny kulturowo i

zależy także od cech osobowości.

Zaburzenia afektu

• Bladość afektywna, stępienie

afektu

• Niedostosowanie afektywne
• Paratymia, paramimia
• Labilność afektywna, nietrzymanie

afektu

Afekt
prawidłowy

Żywy, dostosowany do treści
wypowiedzi, prawidłowo

modulowany

Ostra

reakcja na
stres
Osobowość

histrioniczna

Nadmierna ekspresja afektu

Depresja
Mania

Czy w zaburzeniach

afektywnych są zaburzenia

afektu?

Schizofrenia Blady, albo niedostosowany
Zaburzenia

organiczne

Labilny, nietrzymanie afektów,

tępy

Cechy afektu

Afekt

• Afekt patologiczny jest stanem skrajnie nasilonej

ekspresji uczuć uczuć negatywnych i agresji,

niewspółmiernie dużej w stosunku do bodźca.

Okres afektu patologicznego przebiega z

zawężeniem świadomości i pokryty jest

niepamięcią.

• W języku prawniczym istnieje pojcie czynu

popełnionego w afekcie, to znaczy w stanie bardzo

silnego wzburzenia. Afekt w tym rozumieniu, nie

jest pojęciem z zakresu psychopatologii.

Zaburzenia uwagi

• Selektywność
• Zakres
• Trwałość
• Przerzutność
• Podzielność

Rodzaje pamięci

• A. Pamięć deklaratywna
• B. Pamięć proceduralna

Zaburzenia pamięci

(ilościowe)

• Hipermnezja
• Hipomnezja
• Amnezja

wsteczna
następcza

• Ekmnezja

Zaburzenia pamięci

(jakościowe)

• Iluzje pamięci
• Kryptomnezje
• Złudy utożsamiające (déjà vu)
• Konfabulacje
• Omamy pamięciowe

Zaburzenia aktywności

złożonej

• Zwiększenie zainteresowań
• Zmniejszenie zainteresowań
• Natręctwa
• Grymasowanie

Zaburzenia aktywności

złożonej

• Manieryzmy
• Trudny kontakt
• Niedostosowanie
• Ambiwalencja
• Wycofanie
• Autyzm
• Zaburzenia zachowania

Zaburzenia aktywności

ruchowej

• Spowolnienie/zahamowanie
• Osłupienie (stupor)
• Przyspieszenie/pobudzenie
• Niepokój
• Ruchy mimowolne
• Stereotypie/perseweracje/iteracje
• Natrętne czynności (kompulsje)
• Parakinezy

Zaburzenia aktywności

impulsywnej

• Impulsywność podwyższona –

zmniejszona

• Impulsywność popędowa
• Działania nawykowe
• Nawykowe unikanie (fobie)
• Natrętne impulsy
• Paragnomen

Zespoły

psychopatologiczne

Postępowanie

diagnostyczne

Zespół depresyjny

Obniżenie

nastroju

Spowolnienie

toku myślenia

Spowolnienie

ruchowe

Zespoły zaburzeń nastroju

• Zespół depresyjny

obniżenie nastroju, spowolnienie
ruchowe, spowolnienie toku myślenia
Zespół Cotarda

• Zespół maniakalny

Podwyższenie nastroju, pobudzenie
ruchowe, przyspieszenie toku myślenia

• Zespoły mieszane

stupor maniakalny, depresja agitowana…

Zespół Cotarda

• Definicja: Zespół absurdalnych

urojeń o własnej śmierci,
rozkładzie ciała, gniciu narządów

• Synonim: Zespół urojeń

nihilistycznych

• Piśmiennictwo: Cotard J. Du délire des negations.

Archives de Neurologie, 1882, 4:152-282

Zespoły urojeniowe

• Zespół paranoiczny

Zespół Kandinskiego-Clérambaulta

• Zespół paranoidalny
• Zespół parafreniczny

Zespół Kandinskiego-

Clérambaulta

• Definicja: Wariant zespołu paranoidalnego,

obejmujący urojenia oddziaływania,

owładnięcia, nasyłania i „odciągania myśli”,

mantyzm, omamy rzekome

• Synonim: zespół automatyzmu

psychicznego

• Piśmiennictwo: Kandinskij VK. O psevdogalliutsinatsiach. St.

Petersburg 1890,
Clérambaut CG. Syndrome mécanique et conception mécaniste des

psychoses hallucinatoires. Annales Medico-psychologiques

1927,85:398-413

Zespół katatoniczny

• Zahamowanie katatoniczne

wzmożone napięcie mięśniowe,
giętkość woskowata, poduszka
powietrzna, negatywizm lub
automatyczne posłuszeństwo,
echolalia, echopraksja

• Pobudzenie katatoniczne

Zespół psychoorganiczny

• Zaburzenia pamięci
• Obniżenie sprawności intelektualnej
• Labilność afektywna, nietrzymanie

afektów

• Bezkrytycyzm

A.

Postać otępienna

B.

Postać charakteropatyczna

Zaburzenia przytomności

• A. Ilościowe

1. Przymglenie (omnubilatio)
2. Senność (somnolentia)
3. Sopor (sopor)
4. Śpiączka (coma)

Zaburzenia przytomności

• B. Jakościowe (Szkoła

Nowowiejska)

1. Zespół majaczeniowy
2. Zespół splątaniowy
3. Zespół oneroidalny

(oniryczny)

4. Zespół zamroczeniowy