NAJWAŻNIEJSZE FORMY
DZIENNIKARSKIE

Czwarta władza z klasą. Szkolny koncern
medialny

Szymon Taranda

NAJWAŻNIEJSZE FORMY WYPOWIEDZI
DZIENNIKARSKIEJ:



INFORMACJA i

DEPESZA



REPORTAŻ



WYWIAD



RECENZJA



Wzmianka



Notatka



Sprawozdania



Relacja



Życiorys



Sylwetka



Kalendarium



Przegląd prasy



Komentarz



Artykuł



Esej



Felieton

1. INFORMACJA

To metoda przekazania danych w sposób
prosty i zrozumiały dla odbiorcy.

Zawiera:

1.

przydatne,

2.

dokładne,

3.

interesujące,

4.

jasne

5.

zwięzłe dane.

JAK NAPISAĆ INFORMACJĘ? CZ. 1



Mocny początek: Tytuł i lead muszą krótko i
zrozumiale przekazać to, o czym chcesz
poinformować. Lead musi zawierać odpowiedzi na
takie pytania: kto?, co?, gdzie?, kiedy? i dlaczego?".
Dalsza część informacji ma je rozwinąć, podać
przykłady, objaśnienia, uzupełnienie.



Myśl jak czytelnik: Wyobraź sobie konkretnych ludzi.
Postaw się na ich miejscu. Daj swój tekst do
przeczytania 12-latkowi. Jeśli go zrozumie, to możesz
go publikować. Czy sam z zaciekawieniem
przeczytałbyś swoją informację?



Trzymaj się tematu: Pokaż, dlaczego twoja informacja
jest ważna i dlaczego warto ją znać.

JAK NAPISAĆ INFORMACJĘ? CZ. 2



Przytocz fakty i przykłady: Unikaj ozdobników i
omówień. Nie fantazjuj.



Pisz zwięźle: Unikaj przymiotników,
kwiecistości i komunałów



Cytuj: Warto wykorzystać cytat wybitnej
osoby, eksperta itp.

JAK NAPISAĆ INFORMACJĘ? CZ. 3



Unikaj wykrzykników: Jeśli musisz użyć
wykrzyknika, to jednego! Nie kilku!!!



Do informacji dołącz zdjęcia



Informacja prasowa powinna mieć nie więcej
niż 200–300 słów.

DEKALOG DEPESZOWCA



1. Każda informacja musi być rzetelna i neutralna,
a prócz tego jasna i przyciągająca uwagę
słuchacza.



2. Pierwsze zdanie powinno być jak najprostsze,
czyli złożone z podmiotu, orzeczenia i
dopełnienia. Powinno odpowiadać na podstawowe
pytania: kto? co zrobił? gdzie? kiedy? i
ewentualnie dlaczego? Pierwszych sześć słów
powinno zawierać najważniejszy fakt, to znaczy
ten, który najbardziej zainteresuje przeciętnego
słuchacza. Pierwsze zdanie powinno być zawsze
twierdzące, a nie przeczące. Tylko wyjątkowo
pytające.

DEKALOG DEPESZOWCA



3. Dalsze zdania również powinny być proste.
Należy unikać zdań złożonych, strony biernej i
trybu warunkowego. Równoważniki zdań (bez
orzeczenia) są dozwolone, ale nie trzeba ich
nadużywać.



4. Dalsze zdania czy akapity, budowane są
według zasady odwróconej piramidy, to
znaczy zawierają fakty o coraz mniejszej
wadze. Tym samym można informację skrócić,
obcinając ją od końca o jeden lub więcej
elementów.

DEKALOG DEPESZOWCA



5. Nie należy używać dni tygodnia ani miesiąca. Radio
jest "natychmiastowym" środkiem przekazu. "Dziś" też
jest najczęściej zbędne. "Wczoraj" i "jutro" są
dopuszczalne w razie konieczności. Wyrażenia typu "za
dwie godziny" lub "kilka minut temu", a nawet "w tej
chwili" są użyteczne, ponieważ dzięki nim słuchacz jakby
uczestniczy bezpośrednio w wydarzeniu. Niemniej
jednak należy ich unikać, jeżeli ta sama informacja (mat.
dźwiękowy) ma zostać użyta w kilku dziennikach.



6. W informacji na temat jakiegoś konfliktu należy starać
się podać stanowiska wszystkich zainteresowanych
stron. Czasem trzeba nawet powiedzieć, że jedna ze
stron jest nieosiągalna albo że odmawia komentarza.

DEKALOG DEPESZOWCA



7. Cytat zwiększa wartość informacji. Ale nie
może się ona od niego zaczynać. Cytat musi
być absolutnie wierny, wyraźnie określony w
tekście i jego źródło jasne dla słuchacza.



8. Nie używamy na antenie słów "pan" i
"pani", z wyjątkiem "pani premier".

DEKALOG DEPESZOWCA



9. Staramy się odejść od stylu oficjalnych
komunikatów, który często dominuje w depeszach
agencyjnych. Raczej opowiadamy o wydarzeniu,
jakbyśmy to robili w krótkiej rozmowie telefonicznej
z przyjacielem.



10. W większości informacji niebudzących
podejrzeń co do ich wiarygodności możemy nie
podawać źródła (typu rzecznik prasowy, komunikat,
wypowiedź publiczna). Jeżeli jednak wiadomość jest
kontrowersyjna, lepiej podać źródło: staje się ono
elementem informacji, a jednocześnie przenosimy
na nie część odpowiedzialności.

2. REPORTAŻ



Gatunek publicystyczny, dziennikarsko-
literacki



Autor jest świadkiem lub uczestnikiem
przedstawianych wydarzeń



Informuje, ale też kształtuje opinię odbiorcy

PODZIAŁ REPORTAŻY



Odmiany reportażu:



społeczno-
obyczajowy,



podróżniczy,



wojenny,



sądowy,



sportowy.



Inna odmiana
reportażu:



prasowy



internetowy



radiowy,



filmowy,



telewizyjny,



fotoreportaż.

ZASADA 6 PYTAŃ



KTO? Kto jest bohaterem Twojego reportażu (imię, nazwisko, wiek,

wygląd, czym się zajmuje)? Z jakiego powodu zainteresowałeś się

właśnie tę osobą?



CO? Co się wydarzyło? Co zrobiła ta osoba? Czego była świadkiem?

To pytanie dotyczy wydarzenia, o którym chcesz opowiedzieć.



GDZIE? Gdzie się wydarzyło omawiane wydarzenie?



KIEDY? Podaj czas wydarzeń.



PO CO? Co chcę przez to powiedzieć, jaki problem poruszyć?



DLACZEGO? Przyczyny podjęcia takiego tematu.

REPORTAŻ KROK PO KROKU

1. Zbierz materiały- podstawy prawne, opinie ekspertów, bohaterów

reportażu, skrajne poglądy, dowiedz się możliwie dużo o sprawie.

2.Tytuł - ciekawy i oryginalny.

3.Zdanie wprowadzające - przedstaw problem, którym chcesz się

zająć.

4. Wypowiedzi bohaterów - możesz dokładnie przytoczyć.

5. Rozwój wydarzeń - dokładnie relacjonuj swoje działania, możesz

też przyznać się do błędów, chybionych pomysłów - to nadaje

reportażowi dynamizmu.

6.Zakończenie - powinno być równie dobre jak tytuł. Nie pisz tu

swoich mądrości, nie formułuj wniosków. Te pozostaw czytelnikowi.

CECHY REPORTAŻU



Sprawdzone, rzetelne informacje, ale i
poglądy kształtujące opinie



Dynamizm



Autor to świadek lub uczestnik wydarzeń



Odpowiedź na dziennikarskie pytania



Sporo napięcia i emocji - dobry reportaż
sprawia wrażenie, jakby jego autor, pisząc
tekst, nie znał zakończenia!

3. WYWIAD



Zapis rozmowy w postaci drukowanej,
publikowanej w Internecie, cyfrowej, nagrania
dźwiękowego lub dźwiękowo-wizualnego

CECHY WYWIADU CZ. 1



spontaniczność, naturalność



dialogowy charakter



niejednorodność stylistyczna (fachowa
terminologia, styl oficjalny i potoczny)



synkretyzm

CECHY WYWIADU CZ. 2



cel wywiadu:



informacja o interesujących faktach



kreowanie wizerunku rozmówcy



pozyskiwanie czytelników



kształtowanie opinii, postaw odbiorców



perswazyjność



koncentracja wokół jednego tematu

CECHY WYWIADU CZ. 3



dziennikarz może przyjąć różne strategie:



pośrednik – dziennikarz jedynie rejestruje

odpowiedzi



pomocnik – dziennikarz steruje rozmową,

zadaje dodatkowe pytania



uczeń – dziennikarz gra osobę słabo

zorientowaną w temacie



ekspert – dziennikarz wdaje się w polemiki,

świetnie sie orientuje w temacie



reprezentant opinii publicznej – żurnalista

przywołuje obiegowe sądy



Ramka z informacją o gościu, okolicznościach,

miejscu i czasie przeprowadzenia wywiadu

TYPY WYWIADÓW



wywiad informacyjny



wywiad publicystyczny



wywiad w postaci rozmowy



wywiad w postaci konwersacji



wywiad – kontrowersja

WYWIAD KROK PO KROKU CZ. 1



wybór „wywiadowanego”



określenie grupy odbiorców



określenie celu wywiadu

WYWIAD KROK PO KROKU CZ. 2



przygotowanie do wywiadu:



Zbierz możliwie najwięcej informacji na
temat gościa



Dowiedz się jak najwięcej w temacie wywiadu



Wymyśl pytania, ale nie trzymaj się ich
kurczowo, pozwól sobie na elastyczność,
ciągnij na język, wnikaj głębiej, uważnie
słuchaj



Umów się z gościem na konkretne: termin i
miejsce

WYWIAD KROK PO KROKU CZ. 3



przeprowadzanie wywiadu:



Rozmawiaj swobodnie, zacznij od luźnej
rozgrzewki



Zorganizuj odpowiednie miejsce



Pytaj o to, co ciekawi Ciebie i odbiorców



Buduj dramatyzm wywiadu



Panuj nad wywiadem, kontroluj jego tempo,
przebieg, temat



Nie dopuszczaj do zbyt długich odpowiedzi
indagowanego

WYWIAD KROK PO KROKU CZ. 4



redakcja wywiadu:



korekta



nadawanie ostatecznego



autoryzacja wywiadu



publikacja wywiadu

4. RECENZJA



Recenzja to tekst, w którym oceniasz jakieś
dzieło kultury - książkę, film, spektakl itd.



Masz nie tylko prawo, ale wręcz obowiązek do
własnych odczuć, ale żeby się nie
kompromitować, musisz operować pewną
wiedzą. Także na temat samej recenzji.

RECENZJA KROK PO KROKU



1. Przedstawienie działa: Autor, tytuł, daty
powstania, przynależność do nurtu, epoki.



2. Ocena: Kolejność dowolna, zależna od
specyfikacji działa: inaczej film, inaczej
książka.



3. Podsumowanie: Ocena końcowa,
zaproszenie lub zniechęcenie swojego
czytelnika do odbioru dzieła.

CO RECENZJA POWINNA ZAWIERAĆ?
CZ.1



1. Elementy informacyjne:



Podaj tytuł, nazwisko autora (reżysera,
scenarzysty, pisarza), aktorów, kompozytora,
scenografa, operatora zdjęć itp.;



Streść fabułę, ale nie opowiadaj zbyt wiele;



Podaj informację o miejscu projekcji, wystawy
lub koncertu.

CO RECENZJA POWINNA ZAWIERAĆ?
CZ.2



2. Elementy oceniające:



Twoje zdanie na temat recenzowanego działa
(co Ci się podoba, a co nie - i dlaczego);



Powiedz, co jest nowatorskie, innowacyjne,
oryginalne - a co powiela powtarzane
wcześniej schematy;



Podziel się swoim zdaniem o konkretnych
elementach działa (grze aktorskiej, sposobie
prowadzenia akcji, stylu, temacie)

CZEGO W RECENZJI NIE MOŻE
ZABRAKNĄĆ?



Zdania oceniające.



Argumenty potwierdzających własne zdanie.



Podkreślenie, że to subiektywna opinia
piszącego



Szersze spojrzenie na omawiane dzieło –
umiejscowienie go w kontekście



Odwołania do innych recenzentów.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ