FILOGENEZA

Wielki Skok według Jareda

Diamonda

Czym jest Wielki Skok

Moment, w którym staliśmy się ludźmi.

Rozwój kultury materialnej człowieka

gwałtownie przyspieszył i nie był
spowodowany

dużymi

zmianami

genetycznymi.

Przed Wielkim Skokiem – trzy

przemiany

• Poruszanie się na dwóch przednich

kończynach w postawie
wyprostowanej.

• Czas – około 4 milionów lat temu.
• Konsekwencje – zwolnienie przednich

kończyn umożliwiło sporządzanie
narzędzi.

Przed Wielkim Skokiem – trzy

przemiany

• Podział rodu na co najmniej dwa

wyraźne gatunki.

• Czas – około 3 milionów lat temu.
• Nasz przodek Australopithecus

africanus (południowa małpa
afrykańska).

• Australopithecus robustus

(południowa małpa krzepka).

Przed Wielkim Skokiem – trzy

przemiany

• Używanie narzędzi

kamiennych.

• W Afryce

Wschodniej
odnaleziono
narzędzia sprzed
2,5 miliona lat.

• Odróżnia ludzi od

zwierząt.

Przed Wielkim Skokiem

Australopithecus

africanus przekształcił
się w Homo habilis
(człowiek

zręczny).

Prawdopodobnie
powstał wtedy jeszcze
jeden gatunek zwany
Trzecim Człowiekiem.
Homo

habilis

przekształcił

się

w

Homo erectus, a ten w
Homo sapiens.

Przed Wielkim Skokiem – Homo

erectus

• Czas – około 1 700 000 lat temu.
• Narzędzia kamienne służące do krojenia

mięsa, kości, skór, drewna i roślin.

• Spór o umiejętności myśliwskie – w

jaskini Czou-kou-tien koło Pekinu
odnaleziono kości i narzędzia Homo
erectus oraz kości wielu zwierząt, lecz
nie wiadomo, czy były upolowane, czy
ówczesny człowiek jadł padlinę.

Przed Wielkim Skokiem –

neandertalczyk

• Czas – najwcześniejsze przykłady

datowane są na okres sprzed około 130

000 lat, większość pochodzi sprzed 74 000

lat, wyginął niespełna 40 000 lat temu.

• Zasięg geograficzny – od zachodniej

Europy, przez europejską część

południowej Rosji i Bliski Wschód, do

Uzbekistanu i Azji Środkowej niedaleko

granicy Afganistanu.

• Nazwa pochodzi od niemieckiej doliny

Neandertal, gdzie znaleziono jeden z

pierwszych szkieletów.

Przed Wielkim Skokiem –

neandertalczyk

• Około 160

centymetrów

wzrostu, silnie

umięśniony.

• Mózg prawie o 10 %

większy od naszego.

• Nos, szczęki i zęby

mocno wysunięte do

przodu, wybrzuszone

łuki brwiowe, głęboko

osadzone oczy, czoło

niskie i pochyłe,

cofnięta żuchwa.

Przed Wielkim Skokiem –

neandertalczyk

• Brak zróżnicowania kulturalnego w

czasie i przestrzeni – narzędzia
wyglądają tak samo niezależnie od
datowania i miejsca, z którego
pochodzą.

• Wiek – maksymalnie 45 lat.
• Trzy aspekty człowieczeństwa –

używanie ognia, pochówek zmarłych,
opieka nad chorymi i starcami.

Przed Wielkim Skokiem –

Afrykanie środkowej epoki

kamienia

• Współcześni neandertalczykom.
• Przodkowie dzisiejszego człowieka.
• Proste narzędzia.
• Polowali za pomocą oszczepów na

zwierzęta, które nie stwarzały
zagrożenia.

Wielki Skok - kromaniończyk

• Nazwa pochodzi od Cro-Magnon, stanowiska we

Francji, gdzie po raz pierwszy zidentyfikowano

kości.

• Czas – 40 000 lat temu.

• Szkielet taki sam jak współczesnego człowieka.

• Zróżnicowane narzędzia, również z kości i rogu.

• Polował na duże i niebezpieczne zwierzęta (bawół

przylądkowy).

• Uprawiał handel na dalekie odległości.

• Sztuka – malowidła naskalne w jaskini Lascaux.

• Mógł dożyć sześćdziesiątki – możliwość

pokoleniowej wymiany wiedzy.

• Zróżnicowanie kulturowe w czasie i przestrzeni.

Wielki Skok – podbój świata

Wielki Skok - przyczyna

Anatomiczna podstawa mówionego,

złożonego języka.

Możliwość formowania większej ilości

dźwięków:

• odróżnia nas od zwierząt
• zwiększa precyzję i szybkość przekazywanej

informacji (polowanie w grupie)

• pozwala przeprowadzić burzę mózgów

(narzędzia)

Wielki Skok - podsumowanie

Przed Wielkim Skokiem kultura ludzka

rozwijała się w ślimaczym tempie przez
miliony lat. Tempo to było wyznaczane
przez

powolne

tempo

zmian

genetycznych. Po skoku nastąpiło nagłe
przyspieszenie niezależne od zmian
genetycznych.

W

ciągu

ostatnich

czterdziestu tysięcy lat nastąpił znacznie
większy rozwój kulturowy niż w czasie
poprzednich milionów lat.