Zajęcia ruchowe w

Zajęcia ruchowe w

nauczaniu osób z

nauczaniu osób z

głębokim

głębokim

upośledzeniem

upośledzeniem

umysłowym

umysłowym

Uczniowie z głębokim upośledzeniem

Uczniowie z głębokim upośledzeniem

umysłowym najczęściej mają

umysłowym najczęściej mają

poważnie zaburzone i ograniczone

poważnie zaburzone i ograniczone

możliwości ruchu.

możliwości ruchu.

Bywa, że nie odczuwają oni potrzeby

Bywa, że nie odczuwają oni potrzeby

spontanicznego poruszania się...

spontanicznego poruszania się...

Już w życiu płodowym

Już w życiu płodowym

dziecko wykonuje

dziecko wykonuje

spontaniczne ruchy celowe

spontaniczne ruchy celowe

(ssie kciuk, obraca się, kopie,

(ssie kciuk, obraca się, kopie,

wymachuje rękami) i

wymachuje rękami) i

gromadzi dzięki nim swoje

gromadzi dzięki nim swoje

pierwsze doświadczenia

pierwsze doświadczenia

sensomotoryczne. Część

sensomotoryczne. Część

uczniów z głębokim

uczniów z głębokim

upośledzeniem również ma

upośledzeniem również ma

takie doświadczenia,

takie doświadczenia,

ponieważ uszkodzenie OUN

ponieważ uszkodzenie OUN

nastąpiło dopiero w ostatnich

nastąpiło dopiero w ostatnich

miesiącach ciąży w okresie

miesiącach ciąży w okresie

okołoporodowym bądź

okołoporodowym bądź

później.

później.

W okresie płodowym i u noworodka

W okresie płodowym i u noworodka

zmysł dotyku, równowagi i czucia

zmysł dotyku, równowagi i czucia

głębokiego (propriocepcji) są

głębokiego (propriocepcji) są

aktywne, a ich współpraca stanowi

aktywne, a ich współpraca stanowi

podstawę dla prawidłowego rozwoju

podstawę dla prawidłowego rozwoju

psychoruchowego.

psychoruchowego.

Czucie ruchu staje się początkiem

Czucie ruchu staje się początkiem

rozwoju świadomości siebie,

rozwoju świadomości siebie,

własnego ja. Pozwala też na

własnego ja. Pozwala też na

wyodrębnienie siebie z otoczenia.

wyodrębnienie siebie z otoczenia.

Ruch powoduje ogólne wzmożenie

Ruch powoduje ogólne wzmożenie

aktywacji, w tym emocji, gotowości do

aktywacji, w tym emocji, gotowości do

kontaktów. Dla niektórych osób z

kontaktów. Dla niektórych osób z

głębokim upośledzeniem umysłowym

głębokim upośledzeniem umysłowym

stanowi niemal jedyne źródło radości

stanowi niemal jedyne źródło radości

czynnościowej.

czynnościowej.

W wielu przypadkach po „rozgrzewce”

W wielu przypadkach po „rozgrzewce”

ruchowej dziecko staje się gotowe do

ruchowej dziecko staje się gotowe do

skupienia na zadaniach

skupienia na zadaniach

„umysłowych”.

„umysłowych”.

Rozwój dziecka z uszkodzonym OUN

Rozwój dziecka z uszkodzonym OUN

jest zaburzony- doświadczenia

jest zaburzony- doświadczenia

zmysłowo- ruchowe wywołują

zmysłowo- ruchowe wywołują

nieprawidłowe czucie własnego ciała

nieprawidłowe czucie własnego ciała

i nieprawidłowe ruchy, a tym samym

i nieprawidłowe ruchy, a tym samym

powstaje nieprawidłowy obraz siebie.

powstaje nieprawidłowy obraz siebie.

Konieczne jest więc organizowanie

Konieczne jest więc organizowanie

zajęć ruchowych- grupowych bądź

zajęć ruchowych- grupowych bądź

indywidualnych.

indywidualnych.

Co jest potrzebne

Co jest potrzebne

uczniom i jak

uczniom i jak

zorganizować zajęcia

zorganizować zajęcia

ruchowe:

ruchowe:



Komfortowe warunki- proponowane w trakcie zajęć pozycje

Komfortowe warunki- proponowane w trakcie zajęć pozycje

muszą być bezpieczne, wygodne, poszerzające zakres ruchu,

muszą być bezpieczne, wygodne, poszerzające zakres ruchu,

minimalizujące patologiczne reakcje;

minimalizujące patologiczne reakcje;



Specjalna aranżacja otoczenia- bezpieczne podłoże i pomoce

Specjalna aranżacja otoczenia- bezpieczne podłoże i pomoce

stwarzające możliwości realizacji różnorodnych ruchów;

stwarzające możliwości realizacji różnorodnych ruchów;



Czas- uczeń z głębokim upośledzeniem umysłowym potrzebuje

Czas- uczeń z głębokim upośledzeniem umysłowym potrzebuje

dużo czasu na wykonanie i możliwie pełne odczucie ruchu;

dużo czasu na wykonanie i możliwie pełne odczucie ruchu;



Dynamika zajęć- tempo i kolejność wykonywania

Dynamika zajęć- tempo i kolejność wykonywania

poszczególnych ćwiczeń powinno być dostosowane do potrzeb

poszczególnych ćwiczeń powinno być dostosowane do potrzeb

i możliwości;

i możliwości;



Atrakcyjność- zajęcia powinny motywować dzieci do podjęcia

Atrakcyjność- zajęcia powinny motywować dzieci do podjęcia

wysiłku (pomogą w tym: muzyka, użycie kolorowych,

wysiłku (pomogą w tym: muzyka, użycie kolorowych,

dźwięczących przedmiotów, prosta fabuła oraz gratyfikujący

dźwięczących przedmiotów, prosta fabuła oraz gratyfikujący

kontakt z dorosłymi i innymi dziećmi)

kontakt z dorosłymi i innymi dziećmi)



Włączenie w zajęcia uczniów o innych możliwościach

Włączenie w zajęcia uczniów o innych możliwościach

ruchowych i umysłowych;

ruchowych i umysłowych;



Poczucie sprawności (przy min wysiłku można osiągnąć max

Poczucie sprawności (przy min wysiłku można osiągnąć max

efekty);

efekty);



Doświadczanie nowych, nie znanych dotychczas wrażeń.

Doświadczanie nowych, nie znanych dotychczas wrażeń.

Często nie zdajemy sobie sprawy z

Często nie zdajemy sobie sprawy z

faktu, że zwykłe obracanie się,

faktu, że zwykłe obracanie się,

turlanie czy kołysanie może być

turlanie czy kołysanie może być

nieznanym doświadczeniem, a przez

nieznanym doświadczeniem, a przez

to nowym, niezwykłym przeżyciem

to nowym, niezwykłym przeżyciem

dla dziecka z głębokim

dla dziecka z głębokim

upośledzeniem umysłowym.

upośledzeniem umysłowym.

Niemiecki nauczyciel Bernd Knauf

Niemiecki nauczyciel Bernd Knauf

opracował listę elementarnych

opracował listę elementarnych

umiejętności i rodzajów ruchu.

umiejętności i rodzajów ruchu.

Cytowana poniżej lista może być

Cytowana poniżej lista może być

wykorzystana przez nauczycieli i

wykorzystana przez nauczycieli i

stanowić cenną wskazówkę w

stanowić cenną wskazówkę w

planowaniu poszczególnych zajęć

planowaniu poszczególnych zajęć

ruchowych z uczniami..

ruchowych z uczniami..



leżenie

leżenie



turlanie

turlanie



przewroty

przewroty



pełzanie

pełzanie



siedzenie

siedzenie



czworakowanie

czworakowanie



wstawanie

wstawanie



wymachiwanie

wymachiwanie



ciągnięcie

ciągnięcie



przesuwanie (pchanie)

przesuwanie (pchanie)



toczenie przedmiotów

toczenie przedmiotów



noszenie

noszenie



rzucanie

rzucanie



podnoszenie przedmiotów

podnoszenie przedmiotów



budowanie

budowanie



uderzanie

uderzanie



balansowanie

balansowanie



kopanie nogą

kopanie nogą



stanie

stanie



obracanie się

obracanie się



siadanie

siadanie



opieranie się, podpieranie

opieranie się, podpieranie



upadanie (bez uszkodzeń)

upadanie (bez uszkodzeń)



trzymanie się

trzymanie się



wstawanie, podnoszenie się

wstawanie, podnoszenie się



wspinanie

wspinanie



zsuwanie się

zsuwanie się



chodzenie

chodzenie



bieganie

bieganie



podskakiwanie

podskakiwanie



skakanie w różnych

skakanie w różnych

kierunkach

kierunkach



kołysanie się, huśtanie

kołysanie się, huśtanie



zwisanie

zwisanie



pływanie

pływanie



nurkowanie

nurkowanie



jazda konna

jazda konna

Co zajęcia ruchowe

Co zajęcia ruchowe

umożliwiają uczniom z

umożliwiają uczniom z

głębokim upośledzeniem

głębokim upośledzeniem

umysłowym:

umysłowym:



odczucie wszelkich rodzajów ruchów;

odczucie wszelkich rodzajów ruchów;



dostarczanie optymalnej ilości bodźców

dostarczanie optymalnej ilości bodźców

stymulujących zmysły (szczególnie zmysł

stymulujących zmysły (szczególnie zmysł

dotyku, równowagi i propriocepcji);

dotyku, równowagi i propriocepcji);



zdobywanie nowych doświadczeń

zdobywanie nowych doświadczeń

zmysłowo – ruchowych;

zmysłowo – ruchowych;



zaspokajanie potrzeby kontaktu z drugą

zaspokajanie potrzeby kontaktu z drugą

osobom, z rówieśnikami w grupie;

osobom, z rówieśnikami w grupie;



budzenie potrzeby ruchu spontanicznego i

budzenie potrzeby ruchu spontanicznego i

celowego;

celowego;



poczucie bycia sprawcą;

poczucie bycia sprawcą;



radość ( większość uczniów z głębokim

radość ( większość uczniów z głębokim

upośledzeniem umysłowym nie miała

upośledzeniem umysłowym nie miała

okazji odczuć, jaką radość niesie ruch).

okazji odczuć, jaką radość niesie ruch).

O znaczeniu ruchu należy

O znaczeniu ruchu należy

pamiętać podczas

pamiętać podczas

wszystkich zajęć z

wszystkich zajęć z

uczniami z głębokim

uczniami z głębokim

upośledzeniem

upośledzeniem

umysłowym. Umiejętność

umysłowym. Umiejętność

ruchu potrzebna jest we

ruchu potrzebna jest we

wszystkich codziennych

wszystkich codziennych

czynnościach: poruszamy

czynnościach: poruszamy

się, by zmienić pozycję na

się, by zmienić pozycję na

wygodniejszą,, zdobyć jakiś

wygodniejszą,, zdobyć jakiś

przedmiot, przemieścić się,

przedmiot, przemieścić się,

samodzielnie jeść czy

samodzielnie jeść czy

umyć się itp. Uczenie

umyć się itp. Uczenie

ruchu być może pozwoli

ruchu być może pozwoli

naszemu uczniowi stać się

naszemu uczniowi stać się

bardziej samodzielnym i

bardziej samodzielnym i

niezależnym.

niezależnym.