1

Teoria dyfuzji

Teoria dyfuzji

innowacji

innowacji

Józef Kania

Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

Zakład Rolnictwa Światowego i Doradztwa

[e-mail]

2

Każda nowa idea, koncepcja, pomysł,

metoda lub przedmiot, który jest

uznawany przez kogoś za nowość:

− nowe metody wspierające decyzje

w zarządzaniu,

− nowe systemy gospodarowania,

− nowa organizacja społeczna.

Innowacja rolnicza

Innowacja rolnicza

3

Przyswajanie – proces

psychologiczny, w toku którego

człowiek przechodzi od momentu

pierwszej o niej informacji do jej

praktycznego zastosowania.

Działania na małą skalę.

Adaptacja innowacji

Adaptacja innowacji

(wdrażanie innowacji)

(wdrażanie innowacji)

4

Proces rozpowszechniania się
nowej idei od źródła jej powstania
aż do odbiorców.
Działania na dużą skalę.

Dyfuzja innowacji

Dyfuzja innowacji

(upowszechnianie

(upowszechnianie

innowacji)

innowacji)

5

Fazy procesu wprowadzenia

Fazy procesu wprowadzenia

innowacji do praktyki

innowacji do praktyki

rolniczej

rolniczej

1.

Świadomość

dowiedzenie się po raz

(uświadomienie)

pierwszy o innowacji

2.

Zainteresowanie:

poszukiwanie

dalszych

informacji na jej temat

3.

Ocena:

rozważenie zalet i wad

wykorzystania innowacji (ocena ryzyka i
korzyści)

6

Fazy procesu wprowadzenia

Fazy procesu wprowadzenia

innowacji do praktyki

innowacji do praktyki

rolniczej

rolniczej

4.

Próba:

przetestowanie innowacji na

niewielką skalę na własne

potrzeby

5.

Adaptacja:

zastosowanie innowacji na

(wprowadzenie)

dużą skalę w

miejsce starych

metod

Rola doradcy?

Czas adaptacji?

7

Cechy innowacji

Cechy innowacji

Relatywna

Stopień, w jakim innowacja jest

przewaga:

postrzegana jako lepsza od pomysłu,

po którym następuje, w zakresie takich czynników jak

rentowność

ekonomiczna, prestiż społeczny,

wygoda fizyczna oraz satysfakcja psychologiczna.

Kompatybilność:

Stopień, w jakim innowacja jest

postrzegana jako zgodna z istniejącymi wartościami i

przekonaniami socjokulturowymi, poprzednimi

doświadczeniami, potrzebami

potencjalnych

adoptujących. Innowacja niekompatybilna nie

zostanie przyjęta.

8

Cechy innowacji – c.d.

Cechy innowacji – c.d.

Złożoność:

Stopień, w jakim innowacja jest

uznawana za trudną do zrozumienia i

wykorzystania. Im bardziej innowacja jest złożona,

tym wolniejsza jest

szybkość przyjęcia.

Sprawdzalność:

Stopień, w jakim innowacja

może w

(możliwość

ograniczonym zakresie

podlegać

wypróbowania)

wypróbowaniu. Nowe

pomysły, które można próbnie przetestować

cechują się wyższą prędkością przyjęcia.

Obserwowalność:

Stopień, w jakim wyniki

innowacji są

(możliwość

widoczne dla innych. Im

łatwiej jest

obserwowania)

innym widzieć

wyniki innowacji, tym

bardziej jest

prawdopodobne, że oni ją przyjmą.

9

Krzywa obrazująca proces

Krzywa obrazująca proces

dyfuzji innowacji rolniczych

dyfuzji innowacji rolniczych

(wg. E.M. Rogersa 1964 r.)

(wg. E.M. Rogersa 1964 r.)

%

czas

10

Kategorie osób

Kategorie osób

adaptujących

adaptujących

(wg. E.M. Rogersa)

(wg. E.M. Rogersa)

%

czas

wcześnie

adaptując

y

wczesna

większość

późna

większość

maruderz

y

innowatorz

y

2,5% 13,5% 34,0% 34,0% 16,0%

11

Innowatorzy (Nowatorzy) – 2,5%

Innowatorzy (Nowatorzy) – 2,5%



pierwsi wprowadzają innowacje, śmiało

podejmują ryzyko,



chętnie testują nowe pomysły,



dużo czytają, m.in. biuletyny naukowe,



są dobrze wykształceni,



mają naukowe podejście do rozwiązywania

problemów,



posiadają zdolność do radzenia sobie z

abstrakcyjnymi pomysłami,

12

Innowatorzy (Nowatorzy) – 2,5% -

Innowatorzy (Nowatorzy) – 2,5% -

c.d.

c.d.



dość często zajmują stanowiska przywódcze w

organizacjach powiatowych, wojewódzkich lub

krajowych, rzadko w środowisku lokalnym,



często są sceptycznie postrzegani przez innych,



rzadko cieszą się wysokim statusem

społecznym,



mają mały wpływ w społeczności lokalnej,



dużo podróżują i są bardzo powiązani z innymi

innowatorami,



posiadają bardzo duże gospodarstwa.

13

Wcześnie adaptujący (Pionierzy,

Wcześnie adaptujący (Pionierzy,

Rolnicy postępowi, Liderzy opinii,

Rolnicy postępowi, Liderzy opinii,

Liderzy wiejscy) – 13,5%

Liderzy wiejscy) – 13,5%



szybko decydują się na adaptowanie różnych

elementów postępu,



stanowią tzw. „pierwsza falę” przyjmujących,



uważają się za „jednych z pierwszych”,



są gotowi na wdrażanie nowych pomysłów

wypróbowanych przez innowatorów,



uczą się na sukcesach i porażkach innowatorów,



są równie dobrze wykształceni jak innowatorzy,



są na bieżąco z innowacjami rolniczymi poprzez

regularne uczestniczenie w spotkaniach i

szkoleniach WODR,

14



czytają prasę rolniczą i biuletyny wydawane

przez WODR, Izby Rolnicze i jednostki naukowe,



postrzegani są jako dobrzy rolnicy,



cieszą się wysokim statusem społecznym,



działają w wielu organizacjach społecznych –

często zajmując stanowiska przywódcze,



są poważani w lokalnej społeczności i często są

tego świadomi (w efekcie nie rozgłaszają szybko

każdemu, że właśnie wprowadzają czy próbują

nowy pomysł, do czasu gdy uzyskają pewność,

że ten nowy pomysł jest dobry),



są bacznie obserwowani przez pozostałych,

mniej śmiałych rolników,

Wcześnie adaptujący (Pionierzy,

Wcześnie adaptujący (Pionierzy,

Rolnicy postępowi, Liderzy opinii,

Rolnicy postępowi, Liderzy opinii,

Liderzy wiejscy) – 13,5% - cd.

Liderzy wiejscy) – 13,5% - cd.

15



są dumni, że maja wpływ na społeczność

lokalną, uznając to często za swój obowiązek,



są świetnymi klientami doradztwa oraz innych

firm i organizacji działających w agrobiznesie,



bardzo ściśle współpracują z doradcami,

stanowiąc często dla nich tzw. „prawe ramię”,



posiadają nieco mniejsze gospodarstwa i

mniej wyspecjalizowane, ale wiele z nich to

gospodarstwa przykładowe (wdrożeniowe)

WODR.

Wcześnie adaptujący (Pionierzy,

Wcześnie adaptujący (Pionierzy,

Rolnicy postępowi, Liderzy opinii,

Rolnicy postępowi, Liderzy opinii,

Liderzy wiejscy) – 13,5% - cd.

Liderzy wiejscy) – 13,5% - cd.

16

Wczesna większość (rolnicy dość

Wczesna większość (rolnicy dość

postępowi, naśladowcy) – 34%

postępowi, naśladowcy) – 34%



decydują się na innowacje nieco później,



są zorientowani na lokalną społeczność,



mają wiele kontaktów z innymi rolnikami,



uznają rozwagę za dominującą wartość,



informacje zdobywają podczas kontaktów

osobistych,



innowacje przyjmują po uważnym

zaobserwowaniu udanego wdrożenia u tych,

których uznają za autorytety,



ich wykształcenie jest nieco powyżej średniej,



ich gospodarstwa są nieco większe, niż

średnie.

17

Późna większość (rolnicy dość

Późna większość (rolnicy dość

tradycyjni) – 34%

tradycyjni) – 34%



decydują się na innowacje bardzo wolno,



są sceptyczni,



mają podejście do innowacji typu „patrz i

obserwuj”, „to nie dla mnie”,



wprowadzają zmiany dopiero pod presją

ekonomiczną lub społeczną,



informacje zdobywają od sąsiadów o

podobnej pozycji społecznej i zbliżonym

poziomie zamożności,



należą do grupy rolników gorzej

wykształconych i mniej oczytanych,



mają gospodarstwa mniejsze od średniej.

18

Maruderzy (Rolnicy opieszali,

Maruderzy (Rolnicy opieszali,

zacofani) – 16

zacofani) – 16

%

%



nie interesują się postępem w rolnictwie,



przywiązują dużą wagę do tradycji,



są podejrzliwi,



nigdy nie korzystają z kredytów,



są w podeszłym wieku,



osiągają niskie dochody,



posiadają niską pozycję społeczną,



nie są zaangażowani w lokalną działalność

społeczną,



pozyskują informacje od przyjaciół i ze środków

masowego przekazu,



wdrażają innowacje jako ostatni pod wpływem

konieczności przetrwania,



są właścicielami małych gospodarstw.

19

Pytania, na które trzeba znaleźć

Pytania, na które trzeba znaleźć

odpowiedź!

odpowiedź!

 Która z analizowanych grup

klientów doradztwa jest
najważniejsza?

 Jak ich rozpoznać?

 Gdzie można ich spotkać?

 Jak z nimi współpracować?

20

Dziękuję!

Dziękuję!

Józef Kania

Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

Zakład Rolnictwa Światowego i Doradztwa

[e-mail]