Uszkodzenia nerwów

obwodowych

Wszelkie zmiany zapalno-zwyrodnieniowe lub
urazowe w obrębie neuronu obwodowego
prowadzą do odwracalnego lub nieodwracalnego
uszkodzenia mięśnia, włókna nerwowego i
komórki unerwiającej dany mięsień z
upośledzeniem czynności ruchowej, czucia
powierzchownego i głębokiego, mogą wystąpić
zaniki mięśniowe, a u dzieci zaburzenia wzrostu
kości. Przerwanie ciągłości włókna nerwowego
powoduje obumieranie odcinka obwodowego na
skutek utraty łączności z komórką macierzystą i
bezwład unerwianych włókien mięśniowych. W
nieznacznych uszkodzeniach zaburzona
czynność komórki nerwowej wraca do stanu
fizjologicznego.

Przyczyny uszkodzeń:

- urazy
- ucisk
- rozciągnięcie
- niedokrwienie
- zatrucia metalami, środkami toksycznymi,

lekami

- niedobór witamin
- zaburzenia przemiany materii.

Do uszkodzenia nerwów obwodowych może

dojść na wysokości korzeni, splotu nerwowego
lub w części obwodowej.

W zależności od rozległości wyróżnia się trzy

stopnie uszkodzenia nerwów obwodowych:

I – neuropraksis – przejściowe zablokowanie

czynności nerwu bez zmian strukturalnych, z
odwracalnym upośledzeniem czynności i
cofającymi się zaburzeniami.

II – aksonotmesis – całkowite przerwanie

włókien osiowych z zachowaniem osłonek
nerwu, występuje czasowe zupełne zniesienie
czynności danego nerwu z możliwością
całkowitego jej powrotu.

III – neurotmesis – całkowite przerwanie

włókien osiowych i osłonek nerwu z
nieodwracalną utratą czynności.

Okołoporodowe uszkodzenie splotu

ramiennego (Laesio plexus brachialis)

Powstaje ono zazwyczaj w następstwie

przedłużającego się porodu ze szczególnie długim

rodzeniem się barku, a także stosowanie pomocy

ręcznej lub kleszczy. Wywołane jest uciskiem na

okolicę barku, nadmiernym bocznym zgięciem

głowy lub zbyt silnym pociąganiem za rączkę

dziecka.

Rozróżniamy:
a) górne porażenie splotu ramiennego (poziom C5-

C6), typ Erba-Duchenne’a, występuje najczęściej,

obejmuje mięśnie obręczy barkowej ze

zniesieniem odwodzenia ramienia, niektóre

mięśnie łopatki, zniesienie zginania i odwracania

przedramienia z częściowym upośledzeniem

prostowników stawu łokciowego i nadgarstka,

obniżone czucie powierzchowne i głębokie,

b) dolne porażenie splotu ramiennego

(poziom C8-Th1), typ Dejerine-Klumpke,
występuje najrzadziej, obejmuje
wszystkie krótkie mięśnie ręki i niekiedy
długie zginacze palców, zanika odruch
chwytny, kciuk ustawia się w
przywiedzeniu, zaburzenia czucia w
obrębie ręki i przedniej strony
przedramienia,

c) uszkodzenie obejmujące wszystkie

korzenie splotu ramiennego (poziom C5-
Th1) występuje rzadko.

Uszkodzenie nerwu twarzowego

(VII)

Obwodowe uszkodzenie nerwu twarzowego w wieku dziecięcym wiąże się

przeważnie z wrodzonym niedorozwojem jądra tego nerwu, urazem

okołoporodowym bądź też czynnikami infekcyjno-alergicznymi.

Okołoporodowe uszkodzenie tylko wyjątkowo doprowadza do dłużej

trwających zaburzeń, cofa się spontanicznie w ciągu pierwszych

tygodni życia.

Infekcyjno-alergiczne uszkodzenie nerwu występuje zazwyczaj u dzieci w

wieku przedszkolnym. W etiologii choroby główną rolę odgrywają

zakażenia enterowirusami i wirusami grupy opryszczki (wirus ospy

wietrznej i półpaśca). Porażenie narasta w ciągu kilku godzin, czasem

poprzedzone jest sennością, bólami głowy, objawami nieżytowymi. W

większości przypadków po 3-4 tygodniach trwania porażenie się cofa.

Zdarzają się jednak przypadki o przebiegu cięższym, dające nawet

trwałe ubytki w mimice twarzy.

Uszkodzenie nerwu twarzowego objawia się porażeniem mięśni

ruchowych twarzy. Twarz staję się niesymetryczna, kąt ust jest

obniżony, fałd nosowo-policzkowy i czoło ulegają wygładzeniu,

zwłaszcza podczas śmiechu i płaczu, oko po stronie porażenia nie

zamyka się (wysychanie rogówki, łzawienie oka, stan zapalny

spojówek), może wystąpić zaburzenie czucia przedniej części języka.

U noworodków i niemowląt uszkodzenie nerwu najlepiej jest obserwować

podczas płaczu. Dzieciom starszym można polecić wykonywanie

ruchów mimicznych.

Uszkodzenie nerwu kulszowego

To uszkodzenie spotykane w wieku dziecięcym ma najczęściej

związek z nieprawidłowo wykonanymi wstrzyknięciami

leków w pośladek. Dotyczy to często noworodków

(wcześniaków) intensywnie leczonych antybiotykami.

Stopień uszkodzenia może wahać się od przejściowego

przerwania przewodnictwa, bez znaczniejszych zmian

strukturalnych, aż do masywnego uszkodzenia. Wywołane

jest ono zmianami bliznowatymi tkanki łącznej

wywierającymi ucisk na pień nerwu z następczym

uszkodzeniem łączności włókien nerwowych.

Zazwyczaj obserwuje się uszkodzenie nie całego nerwu

kulszowego, ale jego odgałęzienia – nerwu strzałkowego,

szczególnie wrażliwego na działanie czynników szkodliwych.

Nerw strzałkowy unerwia grupę mięśni unoszących i

nawracających stopę i palce. Uszkodzenie powoduje więc

opadnięcie stopy, ograniczenie ruchów palców i zaburzenia

czucia na grzbiecie stopy i bocznej części goleni.

Leczenie polega na stosowaniu łuski zabezpieczającej

prawidłowe ustawienie stopy, zapobiegające przykurczowi

ścięgna Achillesa, oraz na ćwiczeniach tej kończyny dolnej.