INIEKCJE

DOŻYLNE

WCEM 2007

Opracowała: Marzena Radomska

USTAWA O

PAŃSTWOWYM

RATOWNICTWIE

MEDYCZNYM

z dnia 8 września 2006

r.

Art. 11.

2. Minister właściwy do spraw

zdrowiaokreśli,

w

drodze

rozporządzenia, szczegółowy zakres

medycznych czynności ratunkowych,

które mogą być podejmowane przez

ratownika medycznego.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA ZDROWIA

z dnia 29 grudnia 2006 r.

w sprawie szczegółowego zakresu medycznych

czynności ratunkowych, które mogą być

podejmowane przez ratownika medycznego

§1.

ZAŁĄCZNIK NR 1.

Część I

Pkt 14, 16,18.

ANATOMIA

Żyły ( venae) – wszystkie naczynia krwionośne

prowadzące krew do serca, bez względu na to

czy jest to krew utlenowana (tętnicza) czy

nieutlenowana (żylna).

Budowa ściany żyły:błona zewnętrzna, warstwa

mięśniowa, śródbłonek.

Żyły krążenia wielkiego dzielimy na 2 grupy:

- żyły głębokie (towarzyszące tętnicom)

- żyły powierzchowne (niezależne od tętnic)

FUNKCJE KRWI:

1. rozprowadzanie tlenu i wydalanie

dwutlenku

węgla

do

płuc

2.

rozprowadzanie

substancji

odżywczych wchłoniętych z przewodu

pokarmowego.

3.

odprowadzanie

produktów

przemiany

materii

do

nerek

i

gruczołów

potowych.

4.

udział

w

reakcjach

odpornościowych.

5. udział w procesach krzepnięcia

zabezpieczjących przed utratą krwi.

NAKŁUCIE ŻYLNE

Iniekcja

dożylna

jest

to

wprowadzenie do żyły igły

strzykawki

w

celu

wprowadzenia

roztworu

(najczęściej

leku)

do

krwiobiegu lub pobrania krwi

do badania.

NAKŁUCIA ŻYLNE

CEL:

1.

Diagnostyczny

Diagnostyczny

- pobranie krwi do badania,
- Podanie środka cieniującego.
2. Leczniczy
- wstrzykniecie leku,
- nawodnienie organizmu chorego,
- żywienie pozajelitowe,
- podanie krwi, preparatów krwiopochodnych,

krwiozastępczych,

- upust krwi.
3. Wywołanie znieczulenia ogólnego.
4. Pobranie krwi od dawcy.

Miejsca nakłuć

żylnych

Żyły podskórne grzbietu ręki,
Żyły przedramienia,
Żyły zgięcia łokciowego,
U niemowląt żyły głowy,
Żyły szyjne zewnętrzne.

Ze względu na ryzyko

zakrzepicy żylnej należy

unikać nakłuwania kończyn

dolnych.

WYBÓR ŻYŁ

proponowana kolejnośc

wyboru naczynia do

kaniulacji:

DOROSŁY

a) grzbiet dłoni;

b) przedramię;

c) dół łokciowy;

d) szyja;

e) okolica kostek.

WYBÓR ŻYŁ

proponowana kolejnośc

wyboru naczynia do

kaniulacji:

DZIECKO

a) grzbiet dłoni;

b) przedramię;

c) żyły powierzchowne powłok czaszki;

d) grzbiet stopy;

e) dół łokciowy;

f) okolica kostek.

Uwidocznienie miejsca

wkłucia

Rozszerzenie żył (w obrębie kończyn

górnych) i ich

lepsze wypełnienie

uzyskuje się przez zastosowanie ucisku
na kończynę. Powyżej miejsca wkłucia
zawiązuje się stazę.

Przez zastosowanie ucisku na

kończynę

blokujemy

odpływ

krwi

żylnej (uzyskujemy rozszerzenie żył) i
nie

zatrzymujemy

dopływu

krwi

tętniczej ( tętno na tętnicy obwodowej
powinno być wyczuwalne).

Igły do nakłuć żylnych

zależne są od:

 Rodzaju zabiegu.
 Rodzaju podawanego leku.
 Jakości naczyń.
 Technicznych możliwości.
 Przyzwyczajeń wkłuwającego.
 Igła zawsze ma krótko ścięte

ostrze.

: (a) otwór do wstrzyknięć z zastawką

jednokierunkowego przepływu zabezpieczony zatyczką

w kolorze zależnym od rozmiaru kaniuli;

(b) osłona igły

Wstrzyknięcia

dożylne

Wprowadzenie leku

dożylnie gwarantuje:

Szybkie i równomierne

rozprowadzenie leku w
organizmie,

Osiągnięcie szybkiego działania,

Dożylnie można podawać

roztwory wodne.

Nie wolno

podawać zawiesin i

leków olejowych (wyjątkiem jest
Relanium)

SCHEMAT POSTĘPOWANIA PRZY

WYKONANIU KANIULACJI ŻYŁ

OBWODOWYCH

Higieniczne mycie rąk

Zgromadzenie niezbędnego sprzętu

Sprawdzenie zlecania

Kontrola zgodności danych

Założenie rękawiczek jednorazowych

Założenie opaski uciskowej,

ustalenie miejsca wkłucia

Dezynfekcja miejsca wkłucia

Naciągnięcie skóry

Wprowadzenie kaniuli do światła

naczynia pod katem 30-40 stopni

wzdłuż przebiegu żyły

Wycofanie mandrynu ( w przypadku

venflonów) z jednoczesnym

wprowadzeniem igły do światła

naczynia

Pobranie krwi jeśli jest to konieczne

Zwolnienie ucisku opaski

Sprawdzenie funkcjonowania

założonej kaniuli, przepłukanie

wenflonu

Zabezpieczenie, umocowanie kaniuli

Stała obserwacja miejsca wkłucia

Uporządkowanie stanowiska pracy

Dezynfekcja i mycie rąk

Udokumentowanie zabiegu

Niezgodności i interakcje

leków

 Jeśli to możliwe podawać leki oddzielnie,
 Unikać mieszania składników wstrzyknięć i

infuzji,

 Unikać niepotrzebnie długiego kontaktu

mieszanych składników,

 Przygotowaną mieszaninę natychmiast podać,
 Unikać dodawania więcej niż jednego leku,
 Nigdy nie mieszać składników różniących się

znacznie ph,

 Przestrzegać zaleceń producenta,
 Niektóre leki należy chronić przed światłem,
 Nie używać roztworów z makroskopowo

widocznymi zmianami

UWAGA !

NIGDY NIE DODAWAĆ LEKÓW DO:

- krwi,
- preparatów krwiopochodnych,
- roztworów aminokwasów,
- emulsji tłuszczowych,
- leków osmotycznie czynnych.

Powikłania:

- Pęknięcie żyły,
- Przekłucie żyły,
- Zakażenie,
- Następowe krwawienie,
- Zapaść naczyniowa,
- Nakłucie tkanek sąsiednich,
- Wstrzyknięcie okołonaczyniowe,
- Zakrzepowe zapalenie żył,
- Omyłkowa iniekcja dotętnicza.

PIELĘGNACJA WKŁUCIA

DOŻYLNEGO Z ZAŁOŻONYM

WENFLONEM

Zespół

działań

zapewniających

utrzymanie

drożności

wkłucia

założonego do żyły obwodowej (np.

igły

Vigo,

motylka)

oraz

zapobiegających

powikłaniom

(np.

zmian

zapalnych,

obrzękowi,

zakażeniu,

pęknięciu

naczynia).

Działania te mają zastosowanie u

wszystkich

pacjentów

długotrwale

leczonych

np.

antybiotykami

dożylnymi,

silnymi

lekami

przeciwbólowymi.

KONIECZNOŚĆ ZMIANY

OPATRUNKU

- ostrożne usuwanie istniejącego opatrunku na wkłuciu np.

plastra i opatrunku włóknikowego (wymiana co 24 - 48

godzin), opatrunku przezroczystego (wymiana maksymalnie

co 72 godziny). Częstsza wymiana opatrunku wprzypadku

np. zabrudzenia opatrunku, odklejenia, zniszczenia,
- zdezynfekowanie miejsca wokół wenflonu założonego do

żyły obwodowej (można zastosować środki np. AHD, spirytus

70% skażony, Skinsept),
- dokonanie kontroli stanu skóry w miejscu wkłucia

dożylnego (zaczerwienienie, wyciek, obrzęk),
- dokonanie kontroli umocowania i umiejscowienia wenflonu

(obserwacja wkierunku zagięcia, pęknięcia, wysunięcia

wkłucia

oraz

obrzęku,

nacieku

świadczącego

o

pozanaczyniowym jego umiejscowieniu),
- nałożenie nowego opatrunku na wkłucie dożylne (np.

plaster, opatrunek włóknikowy, przezroczysty),
- zaznaczenie na plastrze daty zmiany opatrunku i

autoryzowanie wykonania,

KONTROLOWANIE DROŻNOŚCI

WKŁUCIA

-

przepłukanie

wenflonu

solą

fizjologiczną (od 5 do 10 ml),
- obserwowanie pacjenta podczas

zabiegu,
- przestrzeganie zasad aseptyki w

czasie

użytkowania

wkłucia

dożylnego,
- delikatne i ostrożne wykonywanie

czynności związanych z obsługą

wkłucia dożylnego

UTRZYMANIE DROŻNOŚCI I

PRZECIWDZIAŁANIE

POWIKŁANIOM

- wymiana wenflonu co 72 godziny,
- w przypadku wystąpienia powikłań (typu: zapalenie

żył, zakażenie, zatkanie cewnika, zaczerwienienie,

obrzęk) wcześniejsze usunięcie wenflonu i jałowe

zabezpieczenie miejsca wkłucia,
- każdorazowe przepłukanie wenflonu przed i po

podaniu leku,
- w przypadku wystąpienia stanu zapalnego w

miejscu wkłucia wykonanie okładu chłodzącego z

Altacetu, 1% Rivanolu,
- przygotowanie pacjenta do samoobserwacji

dotyczącej miejsca założenia wkłucia, objawów

powikłań oraz zachowania szczególnych środków

ostrożności

KROPLOWE

WLEWY DOŻYLNE

Zabieg stosowany w

przypadkach, gdy płyny lub

rozcieńczone leki muszą być

aplikowane do żyły chorego w

sposób kalibrowany, powolny,

przez wiele godzin lub dni:

- przetaczanie krwi

(transfuzja krwi), -

odżywianie pozajelitowe,

- przetaczanie płynów,

Cel:

- Uzupełnienie w organizmie wody,

energii, elektrolitów, witamin,

- Zwiększenie ciśnienia

osmotycznego krwi,

- Leczenie zastępcze-uzupełnianie

ubytków ilościowych i
jakościowych

- Leczenie podtrzymujące.

Do wlewów dożylnych kroplowych

używane są specjalne zestawy ze

zbiornikiem uzupełnianym płynem. Płyn

spływa

kroplami,

których

szybkość

spadania może być regulowana i jest

dostosowana do ustalonej ilości, jaka w

określonym czasie (minuty lub godziny)

ma zostać doprowadzona do krwi.

Zestaw łączony jest z dostępną żyłą

przez specjalną kaniulę z tworzywa

sztucznego (venflon).

Istotne znaczenie ma przestrzeganie

zasad

jałowości

całego

zestawu.

Długotrwały kroplowy wlew dożylny

(

zwłaszcza

u

dzieci)

wymaga

unieruchomienia kończyny, co często nie

jest łatwe.

PODZIAŁ WLEWÓW

DOŻYLNYCH

- Wlewy kroplowe krótkotrwałe
( do 3 h),
- Wlewy długotrwałe (czas

trwania powyżej doby),

- Szybkie podanie (bolus)

Skład zestawu:

1. Kapturek ochronny
2. Kolec do przekłucia
3. Odpowietrznik z filtrem
4. Komora kroplowa
5. Filtr
6. Przewód

doprowadzający

7. Zacisk rolkowy
8. Łącznik lateksowy
9. Łącznik do igły
10.Kapturek ochronny

W ciągu doby można podać
dożylnie 2 – 2,5 l płynów lub
więcej w zależności od stopnia
odwodnienia organizmu

.

Dobór odpowiedniego rodzaju

płynów i ich ilości zależy od
rodzaju zaburzeń występujących u
chorego.

Szybkość wypływu płynu z pojemnika

zależy od:

- rodzaju płynu,
- rodzaju choroby,
- stopnia odwodnienia organizmu,
- wieku chorego.

Regulowanie szybkości ich

przepływu osiągamy dzięki
odpowiednim regulatorom.

Regulatory wlewów:

- Zaciski rolkowe,

- Precyzyjne regulatory kropli,

stanowiące część składową aparatu
wlewu– pozwala na stałe dawkowanie
kropli,

- Elektroniczne regulatory ilości kropli

tj. pompy infuzyjne,

- Filtry.

Kroplowy wlew dożylny –

obliczenie prędkości przepływu

W zazwyczaj stosowanych komorach

kroplowych pojedyncze krople mają
objętość 0,05 ml, co daje 20 kr./ml

Jeśli znana jest objętość płynu

infuzyjnego i przewidziany czas infuzji,
można obliczyć liczbę kropli wg. wzoru:

Objętość infuzji w ml x 20
------------------------------- = liczba kropli/min.
Czas infuzji w min.

KROPLOWY WLEW DOŻYLNY-

CZYNNOŚCI PRZYGOTOWAWCZE:

- sprawdzenie zlecania,
- rozmowa z pacjentem,
- przygotowanie stojaka do kroplówki,
- wyjęcie z apteczki zleconego płynu,

leku,

- przygotowanie zestawu do przetoczeń,
- przygotowanie tacy,
- lignina,
- rękawiczki jednorazowe.

KROPLOWY WLEW DOŻYLNY-

PRZYGOTOWANIE:

- umycie rąk,
- przygotowanie butelki z płynem –

odkażenie miejsca nakłucia

butelki,

- zamocowanie zestawu do

przetoczeń w butelce,

- usunięcie powietrza z zestawu do

przetoczeń,

- podłączenie zestawu do wkłucia,
- ustalenie szybkości przepływu

wlewu.

Powikłania związane z

przetaczaniem płynów:

1.

Przeciążenie krążenia z objawami

obrzęku płuc.

2.

Powikłania zatorowe np.: powietrze

w naczyniu.

3.

Przetoczenie niewłaściwego leku.

4.

Wyrwanie, uszkodzenie, złamanie,

zator kaniuli lub przewodów

kroplówkowych.

5.

Odczyny gorączkowe w wyniku

wprowadzenia zakażenia.

6.

Hemoliza na tle

nieimmunologicznym z objawami

wstrząsu hemolitycznego.

7.

Krwawienie.

8.

„Zatrucie wodne”.

Pamiętaj:

 Płyny infuzyjne muszą być jałowe,

 Wskazane są częste kontrole,

 Zapobiegać zatorom powietrznym,

 W przypadku wystąpienia powikłań:

-

wlew natychmiast zatrzymać,

-

obserwować chorego, po ustąpieniu objawów

ponowić podawanie- wolniej-obserwacja

chorego,

-

przy dłuższym nasileniu objawów wezwać

lekarza,

-

przy zatrzymaniu oddechu i serca RKO.

„Zatrucie wodne”

• Ze strony OUN:

• Bóle głowy,
• Zwolnienie tętna i oddechu,
• Nudności, wymioty,
• Duże pobudzenie psychoruchowe

przechodzące w stan maniakalny lub

śpiączkę.

2. Przekrwienie płuc.
3. Zmiany we krwi:

• Niski hematokryt,
• Zmniejszenie stężenia białek, jonów

sodowych i chlorkowych we krwi.

Pobieranie krwi

do badań

CEL:

Uzyskanie krwi żylnej, tętniczej

lub włośniczkowej do:

- badań laboratoryjnych,
- badań bakteriologicznych,
- wykonywania prób zgodności

( tzw. krzyżówki).

PAMIETAJ !

1. Zawsze przed pobraniem

należy:

- Skontrolować skierowanie na

badanie laboratoryjne,

- Skontrolować przygotowany

sprzęt- zgodność probówek ze

zleceniem,

- Skontrolować dane pacjenta

2. Należy starać się by objętość pobranej

krwi była możliwie mała.

3. Podczas pobierania wypływ krwi

winien być równomierny.

4. Krew można uzyskać z kaniuli dożylnej,
pierwsze 10-20 ml krwi należy odrzucić.

5. Po pobraniu krwi kaniulę należy

przepłukać.

6. Do pewnych badań nie należy

pobierać krwi z kaniuli np.:

do układu krzepnięcia krwi czy

krwi na posiew.

7. Przestrzegaj czasu pobrania,
zapobiegaj tworzeniu się piany

w probówkach.

8. Jeśli probówki zawierają

dodatki należy je wymieszać

ruchem wahadłowym.

OPISANIE PROBÓWEK

WPISANIE:
- imię, nazwisko pacjenta,
- data urodzenia,
- nr identyfikacyjny lub kod,
- oddział
- data pobrania,
- rodzaj badania.
Ewentualnie można zaznaczyć: czas

pobrania, temp. przechowywania,
miejsce nakłucia, rozpoznanie

Powikłania:

- Wywołane nakłuciem jw.
- Niedokrwistość,
- Wstrząs,
- Zakażenie,
- Zamiana probówek,
- Działanie czynników

chorobotwórczych,

- Błędne rozpoznanie na skutek

błędnych wyników badań.

Utylizacja zużytego sprzętu

medycznego

Bezpieczna utylizacja sprzętu jest istotna

dla ochrony pozostałych osób np. aby

zapobiec

przenoszeniu

zapalenia

wirusowego wątroby typu C, czyli tzw.

żółtaczki

wszczepiennej.

Dotyczy

to

szczególnie osób, które miały kontakt z

wirusem

HCV

wywołującym

żółtaczkę

wszczepienną.

Igły

powinny

być

po

wykorzystaniu

włożone

do

swoich

oryginalnych, plastikowych ochraniaczy.

Można

wówczas

uniknąć

większości

przypadkowych

zranień.

Odpadki powinny trafić do specjalnych

pojemników.

PYTANIA ?